اللاعا مويىنسۇنعان مۇسىلمانداردىڭ بارلىعى قاسيەتتى رامازان ايىندا اۋىز بەكىتىپ، جاراتۋشىسىنىڭ مەيىرىمىنەن ءۇمىت ەتۋدە. بەس پارىزدىڭ ءبىرى سانالاتىن ورازادا تاڭنان كۇن باتقانعا دەيىن اس پەن سۋدان، جۇبايىمەن جاقىندىقتان تىيىلۋ شارت.  الايدا كۇن ەشقاشان باتپايتىن قالا مۇسىلماندارى نە ىستەمەك؟

فينلياندياداعى روۆانيەمي قالاسى سولتۇستىك پوليار شەڭبەرى سىزىعىنىڭ ماڭىندا جاتىر. قىس ورتاسىندا بۇل فيندىك قالا تۇنەككە ورانسا، جاز مەزگىلىندە كۇن نۇرىنا شومىلادى. بىراق مۇنداعى كۇن ۇزاقتىعى  شاح جالەل ماسۋد مياح سياقتى اۋىز بەكىتەتىن مۇسىلماندار ءۇشىن قيىندىق تۋعىزادى.

28 جاستاعى ەر ادام وسىدان 5 بۇرىن جىل مەملەكەت استاناسى حەلسينكيدەن 830 شاقىرىم قاشقتىقتا جاتقان روۆانيەم قالاسىنا اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالاسىندا ءبىلىم الۋ ماقساتىندا بانگلادەشتەن كوشىپ كەلگەن. ول 21 ساعات بويىنا اس-سۋ ىشپەگەن. بۇل جاعدايدىڭ ءوزى جۇزىنە كۇلكى ۇيىرىلگەن ماسۋدتى ومىرگە دەگەن رازىلىق پەن قۋانىشتان اجىراتا المايدى.

«مۇندا قاراڭعى تۇسپەيدى. كۇن ءاردايىم تاس توبەدە. سونىڭ سالدارىنان ۋاقىتتى اجىراتۋ قيىنعا سوعادى»، – دەيدى ول.

ساعات ءتىلى تۇنگى 11-ءدى كورسەتەدى، ال كۇن كوكجيەكتەن ەندى عانا باتىپ بارادى. اسپان قويۋ كوك تۇسكە ەندى. تۇنگى ۋاقىتتاعى قاراڭعىلىق تەك وسىمەن شەكتەلەدى. ەندى 5 ساعاتتان كەيىن كوكجيەكتەن قايتادان كۇن كوتەرىلەدى.

ماسۋدتىڭ ايتۋىنشا، فين ۋاقىتىمەن اۋىز بەكىتۋ قيىن ءارى ادامدى شارشاتادى. الايدا قانشالىقتى اشىعىپ، قالجىراساڭ دا، فينلياندياداعى ۇزاق كۇندە ورازا ۇستاۋ جانىڭدا راحاتقا بولەيدى.

تىعىرىقتان شىعار جول

دەسە دە اۋىز بەكىتۋ ۋاقىتىن قىسقارتۋعا بولاتىن مۇمكىندىك تە جوق ەمەس. ول ءۇشىن كۇننىڭ شىعار، باتار ۋاقىتتارىن فينليانديانىڭ وڭتۇستىگىنەن ورىن العان مەملەكەتتەردەگى ۋاقىتقا ساي ەسەپتەۋ كەرەك. جەرگىلىكتى يمام ءارى يسلام قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى، دارىگەر ابدۋل ماننان ءپاتۋا بەرەر ەكى مەكتەپتىڭ بارىن ايتادى.

«ەگيپەت عالىمدارىنىڭ سوزىنشە، ەگەر كۇننىڭ ۇزاقتىعى 18 ساعاتتان اسسا، وندا مەككە، ماديناداعى نەمەسە تاياۋ مۇسىلمان مەملەكەتتەرىندەگى ۋاقىت بويىنشا ورازا ۇستاۋعا بولادى. ال ساۋد ارابياسى عالىمدارى كۇننىڭ ۇزاق نە قىسقالىعىنا قاراماستان جەرگىلىكتى جەردىڭ ۋاقىتىنا ساي اۋىز بەكىتۋ كەرەكتىگىن ايتادى»،- دەيدى ماننان.

دارىگەر مانناننىڭ ءسوزى بويىنشا، ەۋروپا مۇسىلماندارىنىڭ كوپشىلىگى مەككەدەگى نە فينلياندياعا جاقىن ورنالاسقان مەملەكەت تۇركيانىڭ ورازا كەستەسىنە سايكەس اۋىز بەكىتەدى.

اۋىز بەكىتۋ ءۇشىن ورازا كەستەسىن تاڭداۋ لاپلانديالىق ۋنيۆەرسيتەت قىزمەتكەرى نافيسا ەسمينگە وڭايعا سوقپاعان. عالىم جۇبايىمەن جانە ەكى بالاسىمەن وسىدان 6 جىل بۇرىن فينلياندياعا كوشىپ كەلگەن ەكەن.

ونىڭ سكانديناۆيا ستيلىندەگى كەڭ اسۇيىنەن قۋىرىلعان پياز، دامدەۋىشتەر مەن چيلي سوۋسىنىڭ ءيىسى اڭقيدى. نافيسا اۋىزاشارعا اس ازىرلەۋ قامىنا كىرىسكەن. ءتىل ۇيىرەر اس دايىنداي ءجۇرىپ، ول مۇندا كوشىپ كەلگەن جىلدارىنداعى العاشقى ورازاسى جايلى ءسوز قوزعادى.

ول كەزدە نافيسا فين  ۋاقىتى بويىنشا ورازا ۇستاۋدى ءجون كورىپ، 20 ساعات بويى ءنار تاتپاعان.

ء«بىراز ۋاقىتتان سوڭ شىداي المايتىنىمدى ءتۇسىندىم. ءسويتىپ مەككە ۋاقىتى بويىنشا اۋىز بەكىتە باستادىم. دەگەنمەن كەيدە اللا قۇلشىلىعىمدى قابىل ەتە مە ەكەن دەپ الاڭدايمىن»، – دەيدى ول.

قيىندىقتار مۇنىمەن شەكتەلمەيدى

مەملەكەت بيلىگى كوبىنە بوسقىنداردى مەملەكەتتىڭ سولتۇستىگىندەگى شالعايدا جاتقان روۆانيەمي ءتارىزدى قالالارعا جىبەرەدى. بۇل جەرلەردە كۇننىڭ ۇزاقتىعى مۇسىلماندار ءۇشىن جالعىز قيىندىق ەمەس.

كوبىنە قالا تۇرعىنى 60 مىڭنان اساتىن قالاداعى دۇكەندەردىڭ بىردە-ءبىرى يسلام تالاپتارىنا ساي حالال تاعامدار ساتپايدى. حالال تاعام الۋعا بولاتىن جاقىن جەر – قالادان 300 كم قاشىقتىقتا جاتقان وۋلۋ قالاسى. وعان قوسا شۆەدتىك لۋلەودان قاجەت تاعامىڭدى الۋعا بولادى. الايدا ول ءۇشىن شەكارادان ءوتۋ قاجەت.

ەسمين لۋلەو قالاسىنان تاعام الۋدى ءجون سانايدى. روۆانيەميدەن لۋلەوعا جەتۋ ءۇشىن اۆتوكولىكپەن 6 ساعات ءجۇرۋ كەرەك. ساتىپ الاتىن زاتتار تىزىمىندە – قۇرما، قارا نوقات، كۇرىش كرەكەرلەرى جانە حالال ەت.

ارينە، ولارعا رامازان ايىنا تولىعىمەن جەتەرلىكتەي تاماق ساتىپ الۋعا تۋرا كەلەدى. وعان دالەل – ەسميننىڭ توڭازىتقىشىنداعى ادال ەتكە تولى جەتى تارتپا.

ەسمين مەن ماسۋدقا بۇل قالادا تۇرعان ۇنايدى. ولاردىڭ سوزىنشە، تۇرعىلىقتى حالىق قوناقجاي ءارى وزگە دىندەگىلەردىڭ ءدىني عۇرىپتارىن ەرەكشە سىيلايدى.

دەگەنمەن ولار نەگىزگى ءدىني مەرەكەلەردە وتباسى، جاقىن تۋىستار مەن دوستارىڭنان الىستا بولۋ وڭاي ەمەستىگىن مويىندايدى.

«بۇرىن ءبارىمىز كۇن باتقانىن كۇتىپ، بىرگە اۋىز اشاتىن ەدىك. ەندى جالعىز ءوزىم اۋىزاشاردى كۇتەمىن. بۇل جەردە ءومىر بىرقالىپتى، مەيرامنىڭ لەبى دە سەزىلمەيدى. وزىمە الدەنەنىڭ جەتىسپەيتىنىن سەزەمىن»، – دەيدى ماسۋد مياح.

دەرەككوزى: stan.kz

Abai.kz