1991 جىلى كەڭەستەر وداعى قۇلاپ، ونىڭ قۇرامىندا بولعان ورتا ازيا ەلدەرى ەگەمەندىك الدى. سودان بەرى شيرەك عاسىر ءوتتى.  كوپ دۇنيە وزگەردى. حوش، ول ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە. ال بۇگىن قۇدايى كورشىمىز قىرعىزستان ەلى ەگەمەندىك كۇنىن تويلاۋدا. ال ەرتەڭ وزبەكستان بايراعىنىڭ بەيبىت اسپان تورىندە جەلبىرەگەنىنە 25 جىل تولادى.

اتامباەۆ پەن وتىنباەۆانىڭ جانجالى: قىرعىزستاندا  رەفەرەندۋم وتە مە؟

بۇگىن قىرعىزستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا تۇپ-تۋرا 25 جىل تولدى. وسى كۇنگە وراي قىرعىز جۇرتشىلىعىنىڭ الدىندا بايانداما جاساپ، ارعى-بەرگى، ازدى-كوپتى اتقارىلعان شارۋالاردى قورىتىندىلاعان پرەزيدەنت المازبەك اتامباەۆ  ايىر قالپاقتى اعايىنداردى 1,5 جىل باسقارعان ۋاقىتشا ۇكىمەتتى، قىرعىزستان پرەزيدەنتىنىڭ مىندەتىن ۋاقىتشا اتقارعان روزا وتىنباەۆانى سىنادى. بۇل تۋرالى «ازاتتىقتىڭ» قىرعىز قىزمەتى حابارلادى.

اتامباەۆتىڭ ايتۋىنشا، كەزىندە ءوزى دە قۇرامىندا بولعان ۋاقىتشا ۇكىمەت كونستيتۋتسيانى وزگەرتپەك بولعاندا قارسى داۋىس بەرگەن. وتىنباەۆانىڭ باسقارۋىنداعى بيلىك اتامباەۆتىڭ سوزىنە قۇلاق اسپاستان، كونستيتۋتسيانى وزگەرتىپ جىبەرگەن. بۇل وزگەرىستەر بيلىكتىڭ اۆتوريتارلىق رەجيمگە اۋىسۋىنا جول اشقان.

ال بۇگىن الالاۋ الاڭىندا اعىنان جارىلعان اتامباەۆ بۇرىنعى باسشى باكيەۆتىڭ ەلدەن قاشىپ كەتكەنىنەن كەيىن قۇرىلعان ۋاقىتشا ۇكىمەتتىڭ مۇشەلەرى روزا وتىنباەۆا، ومىربەك تەكەباەۆ جانە ازىمبەك بەكنازاروۆتار باستاعان بيلىكتى اشىق سىناپ، ولاردىڭ جۇيەسى ارقىلى جاڭا بيلىكتى قۇرۋ جولىندا كوپتەگەن قىرعىز ازاماتتارىنىڭ قانى توگىلگەنىن ايتتى.

- مەن قىرعىزستان كونستيتۋتسياسىنا وزگەرتۋ ەنگىزۋىمە سول كەزدەگى ۋاقىتشا ۇكىمەتتىڭ روزا وتىنباەۆا باستاعان مۇشەلەرى قارسى شىعۋدا. ولار مەنى كونستيتۋتسيانى وزگەرتۋ ارقىلى پرەزيدەنتتىك مەرزىمىمدى ۇزارتىپ الادى دەپ قورقادى. سەبەبى مۇنداي وقيعا 2010 جىلعى رەفەرەندۋم كەزىندە ورىن العان. اركىم وزىنە قاراپ ارەكەت ەتەدى. وتىنباەۆا، تەكەباەۆ، بەكنازاروۆ، دۇيشەباەۆ، شەرنيازوۆتار قازىر كونستيتۋتسيانى وزگەرتۋگە قارسى بولىپ جاتىر. ال 2010 جىلعى كونستيتۋتسيادا پارلامەنتتىك باسقارۋ ماسەلەسى ەنگىزىلگەن جوق. ولاردىڭ جاساعان كونستيتۋتسياسى ءبىزدى اۆتوريتارلىق رەجيمگە باستايدى. ال حالىق بۇعان داۋىس بەرگەن جوق. سوندىقتان ونى وزگەرتۋ كەرەك، - دەدى اتامباەۆ.

اتامباەۆ الاڭداعى جۇرتتىڭ الدىندا اقتارىلا توڭكەرىلىپ جاتقاندا ونىڭ ارت جاعىندا تۇرعان ەكس-پرەزيدەنت روزا وتىنباەۆا مىنبەردەن ءتۇسىپ، كەتىپ قالدى. وسىلايشا وتىنباەۆا ءوزىن حالىق الدىندا ايىپتاعان اتامباەۆقا نارازىلىعىن بىلدىرگەن بولدى.

- رەۆوليۋتسيادان كەيىن ءبىز وتىنباەۆا بيلىگىن لەگالدى ەتىپ، ونى ەنگىزگەن ەدىك. ال مەن وسى بالەنىڭ باسىنان بەرى ۋاقىتىلى ۇكىمەت قۇرۋعا قارسى بولعانمىن.  كونستيتۋتسيانى دا وزدەرىنە يكەمدەپ وزگەرتپەك بولعاندا قارسى بولدىم. ول كەزدە پارلامەنت وتىنباەۆانى سپيكەر ەتىپ سايلاۋعا دايار ەدى. بالكىم سولاي بولعاندا قان از توگىلەر مە ەدى، - دەدى المازبەك اتامباەۆ.

قىرعىزستان پرەزيدەنتىنىڭ ەموتسيالى بايانداماسىنا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن قىرعىزستانداعى «اتامەكەن» پارتياسىنىڭ توراعاسى ومىربەك تەكەباەۆ بىلاي دەپتى:

- اتامباەۆ ءدال وسى كۇنى قىرعىزستان جۇرتىن ىنتىماققا باستايتىن، ەلدىڭ بىرلىگىن دارىپتەيتىن جاقسى سوزدەر ايتۋى كەرەك ەدى. بىراق اتامباەۆتىڭ بۇگىنگى ءسوزى ەلدى ۇياتقا قالدىردى.  ەگەر ەل پرەزيدەنتىنىڭ ءسوزى وسى بولسا، مەملەكەتتىڭ كەلەشەگىنەن نە قايىر.

كاريموۆى جوق وزبەكستان تاۋەلسىزدىك كۇنىن تويلاي ما؟

وزبەكستان پرەزيدەنتىنىڭ ميىنا قان كەتۋى سەبەپتى جانساقتاۋ بولىمىندە جاتقانى بەلگىلى.

وزبەكستاندىق باق پرەزيدەنت كاريموۆتىڭ قازا بولعانىن حابارلاعانىمەن، رەسمي ورگاندار بۇل تۋرالى ەشقانداي اقپارات تاراتقان جوق. 78 جاستاعى يسلام كاريموۆ ءتىرى ەكەندىگى تۋرالى دا ناقتى دەرەكتەر ايتىلمايدى.

ال 1 قىركۇيەك وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنى. تۇپ-تۋرا 25 جىل تولادى.  ءدوپ وسى ۋاقىتقا دەيىن يسلام ابدىعانيۇلى وزبەكستان پرەزيدەنتى بولىپ كەلدى. "شيرەك عاسىر شەگىندە ۇزدىكسىز باسقارۋشىلىق قىزمەتتە بولعان كاريموۆتىڭ تراگەديالىق جاعدايدا اۋرۋحاناعا ءتۇسۋى وزبەك جۇرتشىلىعىن تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىن تويلاۋىنا كەدەرگى كەلتىرە مە؟" دەگەن سۇراق باق-تا قىزۋ تالقىلاندى.

1قىركۇيەك يسلام كاريموۆتىڭ "جوقتىعىنا" قاراماستان، وزبەكستان جۇرتى تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىن تويلايتىن بولادى.

تاشكەنت قالاسى اكىمشىلىگى (حوقميات) 1 قىركۇيەكتەگى مەرەكەلىك شارالاردىڭ گرافيگىن جاريالادى.

ەلدىڭ ەڭ باستى مەرەكەسى (مۋستاقيلليق) ءداستۇر بويىنشا الىشەر ناۋاي اتىنداعى الاڭدا باستالادى. ال وزبەكستان حالقىنا قۇتتىقتاۋ ءسوزىن تۇڭعىش رەت پرەزيدەنت كاريموۆ ەمەس، پرەمەر-مينيستر شاۆكات ميرزيەەۆ وقيدى دەپ جوسپارلانعان.

نۇرزات توعجان

Abai.kz