بۇكىل قازاقستان اۋماعىن دۇربەلەڭگە سالعان جەر داۋىنا قاتىستى ماسەلەدە قازاق ۇلتى ەكىنشى جەڭىسىنە قول جەتكىزدى. بۇگىندە كەيبىر زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن بەلسەندىلەر «كوميسسيا بىرنەشە ايدان بەرى ءموراتوريدى 5 جىلعا سوزۋ ءۇشىن عانا قۇرىلدى ما؟» دەپ بۇل شەشىمگە كوڭىلدەرى تولمايتىنىن ايتىپ جاتىر. مەنىڭشە، قازىرگى جاعدايدا وسى بەس جىلدىق ءموراتوريدىڭ ءوزى ۇلتتىڭ قول جەتپەس جەتىستىگى رەتىندە سانالۋى قاجەت.

شىنىن ايتۋ كەرەك، وسىدان ەكى-ءۇش اي بۇرىن نە بەلبەۋ، نە بەل كەتەتىن تۇراقسىز ءحالدىڭ الدىندا تۇردىق. ارينە، بۇعان دەيىنگى شەندىلەردىڭ «مەن بىلەمدىگى» بۇل جولى ىسكە اسپادى. تالابى كۇشتى حالىقتىڭ بەتىن قايتارۋدىڭ بەيبىت جولى تاڭدالدى.

ەلباسى 2017 جىلدىڭ قاڭتارىنا دەيىن جەر كودەكسىنىڭ كەيبىر بابتارىنا موراتوري جاريالاپ، جەر كوميسسياسىن قۇرىپ بەردى.

ارينە، بۇل قازاق تاريحىنداعى كۇردەلى ماسەلەنى شەشۋدىڭ تاعى ءبىر دۇرىس جولى تابىلعانىن كورسەتتى. بۇل بۇدان كەيىن دە ۇلتتىڭ ەسەسى كەتەر ماسەلەدە بيلىك وسىلاي ىمىراعا كەلۋگە ءماجبۇر بولاتىنىنىڭ ايعاعى.

ميتينگكە شىعۋعا – اركىم-اق قۇقىلى. ءبىزدىڭ ەلدە بىراق، سول قۇقىقتى تولىق پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرمەيتىن كەيبىر كەدەرگىلەر بار ەكەنىن مويىنداعانىمىز ءجون.

ماسەلەن، ءبىرىنشى كەدەرگىنى ايتايىق. ميتينگ وتكىزۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى رەسمي بيلىكتىڭ رۇقساتى كەرەك. ول رۇقساتتى قازاقتى جاۋ كورەتىن جەرگىلىكتى شەندىلەر ولسە دە بەرمەيدى. سوسىن اشىنعان حالىق الاڭعا رۇقساتسىز شىعىپ كەتسە، ونى زاڭسىز دەپ ايىپتاۋعا جول اشىپ الادى. قازاق جەر ماسەلەسىندە سول ايىپتاۋدان قورىققان جوق. بۇعان دەيىنگى ساناعا مىقتاپ بەكىگەن ۇرەيدى جەڭىپ، بۇل ەلدىڭ يەسى كىم ەكەنىن بۇكىل الەمگە ايگىلەدى.

وسى ورايدا ايتا كەتەتىن ءبىر جايت بار. كوميسسيانىڭ قۇرىلۋى دەگەندى بيلىكتىڭ ءوز كىناسىن مويىنداۋى دەپ تۇسىنگەن ءجون. راس، ۇكىمەت تە قاتەلەسۋگە – قۇقىلى. ءھام سول قاتەلىكتى مويىنداۋعا، حالىقتىڭ تالابىن ورىنداۋعا – مىندەتتى.

سول مىندەتتىڭ بەيبىت جولمەن شەشىلگەنى ءار قازاقتى قۋانتۋى قاجەت.

ءبىز قانداي جەتىستىككە جەتتىك؟ كوميسسيا نەنى وزگەرتتى؟

ەڭ الدىمەن وسىنداي ناقتى سۇراقتارعا قورىقپاي جاۋاپ بەرەتىن داۋىرگە اياق باستىق.

ەكىنشىدەن، بۇدان كەيىن قانداي ماسەلەدە بولسىن، حالىقتىڭ ويى ەسكەرىلەتىن بولادى.

ۇشىنشىدەن، شەنەۋنىكتەر شەكسىز بيلەۋشى ەمەس، حالىققا قىزمەت ەتەتىن جالدامالى قىزمەتكەرلەر ەكەنى بەلگىلى بولدى.

تورتىنشىدەن، پارلامەنتتى جاساقتاعاندا ەركىن ويلى، حالىقتىق تۇلعالاردىڭ دەپۋتات بولعانى قاجەت ەكەنى ايقىندالدى. كەلەسى سايلاۋدا وسى كوميسسياعا مۇشە بولعان، حالىقتى ارتىنان ەرتە الاتىن، ءبىلىمدى ساياساتكەرلەرگە دەپۋتاتتىق كرەسلو ۇسىنىلاتىن بولادى. سەبەبى، بۇگىنگىدەي قاۋقارسىز پارلامەنت وپا بەرمەيتىنى ايقىن ءبىلىندى.

بەسىنشىدەن، «جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتپايمىز، جالعا دا بەرمەيمىز» دەگەن ۇراننىڭ شەڭبەرىندە جەرگە قاتىستى باسقا دا وزەكتى قوردالانعان ماسەلەلەر كوتەرىلىپ، جەر كودەكسىن قايتا قاراۋ قاجەتتىلىگى بايقالدى.

التىنشىدان، قازاقتىڭ كەڭ بايتاق جەرىن يەلەنىپ العان لاتيفۋنديستتەرگە دە تىقىر تاياناتىنىن بولجادىق.

جەتىنشىدەن، شەكارالى ايماق جەرىن پايدالانۋ ماسەلەسىندە وڭ قادام جاساۋعا مۇمكىندىك تۋدى.

سەگىزىنشىدەن، اۋىل ماڭىنداعى جايىلىمدىق جەرلەر مەملەكەتتىڭ مەنشىگىنە ءوتىپ، حالىقتىڭ ەركىن پايدالانۋىنا جول اشاتىن قادام جاسالدى.

توعىزىنشىدان، جەر قازاقتى بىرىكتىرەتىن يدەولوگيالىق كۇشكە اينالا الاتىنىن بىلدىك.

ونىنشىدان، ءبىز اشىق وي ايتاتىن ناعىز دەموكراتيالىق الاڭدى جاساۋعا بولاتىنىن بايقادىق.

ارينە، بۇل جەتىستىك ءتىزىمىن جالعاي بەرۋگە بولادى. «كوميسسيا تۇكتى دە شەشكەن جوق» دەپ اۋزىن قۋ شوپپەن ءسۇرتىپ وتىرعان جاندارعا وسى مىسالدار دا جەتكىلىكتى بولار دەپ تىزگىندى تارتۋدى ءجون ساناپ وتىرمىز.

ءموراتوريدى بەس جىلعا سوزۋدى پارلامەنت پەن پرەزيدەنت بەكىتسە، بۇل قازاق ۇلتىنىڭ جەر ماسەلەسىندە ەكىنشى جەڭىسى بولماق. ء(بىرىنشى جەڭىس، ميتينگىلەتىپ ءجۇرىپ، جەر كوميسسياسىن قۇرعىزۋى ەكەنىن جوعارىدا ايتتىق).

ال، ءۇشىنشى جەڭىس، ياعني اتالعان ءموراتوريدى ماڭگىلىك ەتۋ ەكەنى بەلگىلى. ونىڭ ءسال كەيىنگە قالدىرىلعانىن بىرەۋلەر «بيلىكتىڭ ۋاقىت ۇتۋ ساياساتىنان بولىپ وتىر» دەپ جاتىر. جالپى، العاندا بۇل نەگىزسىز پىكىر ەمەس. دەسەك تە، ۇكىمەت وزدەرىنە بەس جىلدىق ۇرەيلى جولدى تاڭداپ الدى. ال، حالىق بولسا، بەس جىل بويى بۇگىنگىدەي قاسىق قانى قالعانشا جەرىن قورعايتىن وتانشىل جىگەرىن جانيتىن سىندارلى كەزەڭگە نىق قادام باستى. وسى كوڭىل-كۇيمەن (وسى كوڭىل كۇي وزگەرمەسە اباقتىعا توعىتىلعان تالعات ايان مەن ماكس بوكاەۆتەر دە بوستاندىققا شىعاتىنىن بولجاۋعا بولادى) قازاق ۇلتى ءوزىنىڭ جوعىن تۇگەندەپ، ۇلتتىق ءدىن، ءدىل، ءتىل ماسەلەلەرىن دە ءتۇرلى كوميسسيالارمەن شەشىپ الاتىنىنا ءبىز سەنەيىك.

ءوز باسىم جەر دەپ شىرىلداپ، ميتينگكە شىققان ءار ازاماتتى قۇرمەت تۇتامىن! بۇل جەڭىستىڭ ءبىرىنشى يەگەرى - سول حالىق. ەكىنشى ەگەسى - كوميسسيا. ءۇشىنشى يەسى وڭ شەشىم قابىلداسا پارلامەنت پەن پرەزيدەنت بولماق. 

قانات بىرلىكۇلى

Abai.kz