1946 جىلى 17 جەلتوقساندا تاشكەنت قالاسىندا قورعالعان ەلتوق دىلمۇحامبەتوۆتىڭ «1837-1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىموۆ باستاعان قازاتاردىڭ كوتەرىلىسى» اتتى كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىنىڭ عالىمنىڭ وتباسىندا كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتالعان جالعىز داناسى اراعا 64 جىل سالىپ، قايتا باسىلىپ شىقتى. قۋان، الاش! تاعى ءبىر وشكەنىڭ جاندى.

ءستاليننىڭ كوزى ءتىرى تۇرعان ۋاقتا بۇل عىلىمي ەڭبەك سوۆەت وكىمەتىنە قاراستى ەلدەردىڭ كىتاپحاناسىنان الىنىپ، عىلىمي اينالىمنان ءتۇسىپ، جويىلىپ كەتكەن. ال، اۆتورى قاماۋعا الىنىپ، كەيىننەن بوساتىلعان. ال، وسى عىلىمي ەڭبەككە وپپونەنت بولعان بەلگىلى عالىم ەرمۇحان بەكماحانوۆ اتىڭ وشكىر گۋلاك تا جازىقسىز جاپا شەككەن.

قازاق تاريحى ءۇشىن ماڭىزى زور، بىرەگەي تاريحي عىلىمي ەڭبەكتى قايتا جارىققا شىعارعان بولاتحان تايجان قورى مەن ەلتوق دىلمۇحامەدوۆتىڭ ۇرپاقتارىنا الاشتان العىس!

رەسەي پاتشالىعىنىڭ زارەسىن ۇشىرىپ، 10 جىلعا سوزىلعان جانە بۇكىل قازاق دالاسىن قامتىعان حان كەنە باستاعان ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ كۋاگەرىندە اتالعان عىلىمي ەڭبەك رەسپۋبليكانىڭ جوعارعى وقۋ ورىندارى مەن وبلىستىق كىتاپحانالارعا جانە ۇكىمەتكە، كورشىلەس ەلدەردىڭ عىلىمي ورتالىقتارىنا جىبەرىلگەن.

1946 جىلى 17 جەلتوقساندا تاشكەنت قالاسىندا قورعالعان ەلتوق دىلمۇحامبەتوۆتىڭ «1837-1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىموۆ باستاعان قازاتاردىڭ كوتەرىلىسى» اتتى كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىنىڭ عالىمنىڭ وتباسىندا كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتالعان جالعىز داناسى اراعا 64 جىل سالىپ، قايتا باسىلىپ شىقتى. قۋان، الاش! تاعى ءبىر وشكەنىڭ جاندى.

ءستاليننىڭ كوزى ءتىرى تۇرعان ۋاقتا بۇل عىلىمي ەڭبەك سوۆەت وكىمەتىنە قاراستى ەلدەردىڭ كىتاپحاناسىنان الىنىپ، عىلىمي اينالىمنان ءتۇسىپ، جويىلىپ كەتكەن. ال، اۆتورى قاماۋعا الىنىپ، كەيىننەن بوساتىلعان. ال، وسى عىلىمي ەڭبەككە وپپونەنت بولعان بەلگىلى عالىم ەرمۇحان بەكماحانوۆ اتىڭ وشكىر گۋلاك تا جازىقسىز جاپا شەككەن.

قازاق تاريحى ءۇشىن ماڭىزى زور، بىرەگەي تاريحي عىلىمي ەڭبەكتى قايتا جارىققا شىعارعان بولاتحان تايجان قورى مەن ەلتوق دىلمۇحامەدوۆتىڭ ۇرپاقتارىنا الاشتان العىس!

رەسەي پاتشالىعىنىڭ زارەسىن ۇشىرىپ، 10 جىلعا سوزىلعان جانە بۇكىل قازاق دالاسىن قامتىعان حان كەنە باستاعان ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ كۋاگەرىندە اتالعان عىلىمي ەڭبەك رەسپۋبليكانىڭ جوعارعى وقۋ ورىندارى مەن وبلىستىق كىتاپحانالارعا جانە ۇكىمەتكە، كورشىلەس ەلدەردىڭ عىلىمي ورتالىقتارىنا جىبەرىلگەن.

تاعى ءبىردى ايتىپ، بىرگە كەتەمىز-اۋ. دەسە دە، ەرمۇحان بەكماحانوۆ دەگەن سوڭ ەسكە ءتۇسىپ وتىر. ءبىر اڭگىمەسىندە الاشتانۋشى عالىم تۇرسىن جۇرتباي: «40-50 جىلدارى قازاقستانداڭعى عىلىمي ورتادا ستاليندىك قۋدالاۋ كەزىندە ەرەكشە بەلسەندىلى  تانىتقان، كگب ءنىڭ قازاقستانداعى بەيرەسمي وكىلىنىڭ ءبىرى بولعان ساقتاعان بايىشەۆتىڭ اتىندا كوشە بار. ءبىز نە بەتىمىز قازاق عىلىمىنىڭ سوڭىنا شام الىپ تۇسكەن ادامعا كوشە بەرۋىمىز كەرەك؟»، - دەپ اشىنا ايتقان ەدى. شىنىندا دا، ءبىز، الاشتىڭ ۇلاندارى اق پەن قارانى ايىرىپ، اجىراتاتىن كەز جەتتى-اۋ... قالىڭ ەل قاراپ وتىر عوي...

اباي-اقپارات