ەشتەڭەگە نەگىزدەلمەي ويدان بەكىتىلگەن ءبىرىنشى قاڭتاردى قويشى، تاريحى تەرەڭ شىعىس ەلدەرىنىڭ ءبىرازى ءتول جاڭا جىلدارىن «ۋجە» تويلاپ تاستادى. ال ءبىزدىڭ جىلدىڭ ءسۇيىنشى حابارى كۇن شۋاعىنا مالىنىپ عارىشتىڭ وزىنەن كەلەدى. كەلەدى دە تابيعاتتى قايتا وياتادى. ونداي عاجايىپتى تانىعان حالىق دانالىعىنا ءتانتى بولاسىڭ، كەۋدەڭدى ماقتانىش كەرنەيدى!

مۇحتار شاحانوۆ اعامىزدىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن ناۋرىزىمىزدى رەسمي قايتا تويلاي باستاعانىمىزعا وتىز جىل بولىپ قالدى (1988-2017). وكىنىشتىسى، ءار ءوڭىر، ءار وتباسى ۇستاناتىن جالپىعا ورتاق تۇراقتى نۇسقا ءالى جوق، قالىپتاسپادى.

قاقاعان قاڭتارداعى جاڭا جىلدا جۇرت نەنى، قاشان، قالاي ىستەۋ كەرەك ەكەندىگىن تۇگەل بىلەدى. جاڭا جىل قارساڭىندا قالانى، مەكەمەنى، ءۇيدى بەزەندىرۋ، الدىمەن مونشاعا بارىپ كەلۋ، داستارقان قامىنا كىرىسۋ، اياز اتا مەن اقشاقاردى شاقىرۋ، ولاردان بالالاردىڭ سىيلىق كۇتۋى، ساعات 12:00-ءدى وتباسىندا قارسى الۋ، شامپان اتۋ، جاپپاي وتشاشۋ اتۋعا شىعۋ (كەيىن پايدا بولدى), ەرتەڭىندە ءۇي قىدىرىپ، جاقىندارىڭدى جاڭا جىلمەن قۇتتىقتاۋ جانە ت.ب.

سولتۇستىكتىڭ ءبىر اكىمى «ناۋرىزدى كۇن جىلىعاندا، ساۋىرگە اۋىستىرساق قايتەدى» دەپ ۇسىنىس ايتىپتى. ماڭعىستاۋدا قاڭتاردا قار جاۋمايدى، سوندىقتان جاڭا جىلدى اقپانعا اۋىستىرساق دەسە، بىرەۋ: «سەنىڭ ورىنىڭ جىندىحانا دەيمىز»، – عوي ءبارىمىز. ناۋرىزدا اركىم بىلگەنىن ىستەۋگە بار. باتىس ءوڭىرى ەجەلدەن 14-نەن كورىسۋدى باستايدى، ال ءبىر اي وتكەن سوڭ قازاقستاننىڭ ءبىر جەرىندە ءساۋىردىڭ 14-ءى كۇنى ءبىر مەكەمە (وقۋ ورنى، مەكتەپ نەمەسە ت.ب.) ءوزى جەكە مەملەكەت بولىپ ستسەناري بويىنشا ءۇي تىگىپ، قاراۋىنداعىلاردى ماجبۇرلەپ جيىپ، باسشىلارىنا سىي قۇرمەت كورسەتىپ، تويلاپ جاتادى. بۇل ناۋرىزدى ناسيحاتتاۋ ەمەس، قور قىلۋ. بۇلاي اركىم ءوز بەتىمەن بىلگەنىنشە تويلاۋعا ەندى جول بەرۋگە بولمايدى. وتىز جىلدا ناۋرىزدا نەنىڭ بولۋى كەرەك ەكەندىگىن انىقتاپ بولدىق ەمەس پە؟ جەتى ءدام قوسىپ جاسالاتىن ناۋرىز كوجە، اۋلانى، ءۇيدى تازالاۋ (گەنۋبوركا نەمەسە سەنبىلىك), ۇلكەندەرگە كورىسىپ (امانداسىپ) بارۋ، تويعا بارعانداي جاسانۋ، ونەر سايىستارىن وتكىزۋ، داستارقانعا ناۋرىزعا ساي باتا بەرە ءبىلۋ، داستارقان يەلەرىنە يگى تىلەكتەر ايتۋ  جانە ت.ب. سياقتى نەگىزگى راسىمدەردىڭ قاشان، قاي كۇنى، قانداي رەتپەن ورىندالۋى كەرەك ەكەندىگىن ۇكىمەت (ونىڭ ىشىندە مادەنيەت مينيسترلىگى) ەرەجە رەتىندە بەكىتىپ بەرۋى ءتيىس. وسى ۋاقىتقا دەيىن ناۋرىز تاقىرىبى تۋرالى قانشا عىلىمي ەڭبەك جازىلدى. سولاردى ەسكەرىپ جۇمىسىنا ۇلگى ۇستانعان بيلىك بار ما؟ جوق. جاڭا جىل كەزىندە مىنادان كەيىن مىنانى ىستەۋ كەرەك، «جاقسى زاڭىڭ بولعانشا جاقسى ءداستۇرىڭ بولسىن» دەگەندەي، مىناۋ ءبىزدىڭ اتا ءداستۇرىمىز، سوندىقتان مىناۋ مىندەتتى تۇردە قازاق وتباسىندا ورىندالۋى كەرەك – دەپ ءبارىن ورىن-ورىنىنا قويىپ بەرسە، جۇرت اۋا جايىلماس ەدى. ال كەيبىر جەلوكپەلەر وزىمىزدە تۇك جوقتاي: «قىتايلار جاپپاي قىزىل تۇسكە بويالىپ، جاڭا جىلىن قىرىق كۇن تويلايدى ەكەن، كارىستەر جاڭا جىلدا ۇلكەندى سىيلاۋدىڭ وزىق ۇلگىسىن كورسەتەدى ەكەن»، – دەپ، بىرەۋدىڭ قاڭسىعىن تاڭسىق قىلىپ، تاڭ-تاماشا بولماس ەدى...

ءسوزدىڭ قىسقاسى، بىزگە بۇگىننەن باستاپ (تاپ قازىر) ناۋرىزىمىزدى تويلاۋدىڭ دەمەيىنشى، جاڭا جىلىمىزدى قارسى الۋدىڭ ءتول داستۇرىمىزگە بايلانعان، بۇگىنگى تۇرمىسىمىزعا ۇيلەسكەن جانە جان-جاقتى عىلىمي نەگىزدەلگەن، ءار قازاق (قازاقستاندىق) ۇستاناتىن رەسمي بىرىزدەندىرىلگەن تۇجىرىمداماسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.

بيجومارت قاپالبەك

Abai.kz