- پروبلەما تۋىنداسا، پرەزيدەنت ۇكىمەتتى سىناپ، جاۋاپكەرشىلىكتى سولارعا ارتپايدى.

- مينيسترلەر "پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى، پرەزيدەنتتىڭ ارقاسى" دەپ جاۋاپكەرشىلىكتى پرەزيدەنتكە لاقتىرمايدى.

- پارلامەنت پرەزيدەنت پەن ۇكىمەت مۇشەلەرىن بىردەي باقىلايدى، ياعني ەكەۋىن دە جۇمىس ناتيجەسى بويىنشا، سەبەبى ولار ءبىر كوماندا بولىپ جۇمىس ىستەيدى.

- شەشىمدەر تەز قابىلدانادى. ياعني، قازىرگى 1-ۇكىمەت 2-پارلامەنت 3-پرەزيدەنت دەگەن ۇزاق تسيكل قىسقارادى. سايكەسىنشە، ۇكىمەت جۇمىسىندا موبيلدىلىك، جىلدامدىق ارتادى.

- پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن پرەمەر كانتسەليارياسى وتچەت، حاتتارمەن اتىسپايدى، ءار مينيسترلىك ەكەۋىنە ەكى بولەك حات، ەسەپ دايىنداپ ۋاقىتىن، رەسۋرسىن كەتىرمەيدى. ول ءار مينيسترلىككە قاراستى ۆەدومستۆالاردىڭ دا قاعازباستىلىعىن ازايتادى. جالعىز ورتالىق بولادى.

P.S. بىراق ونداي ۇكىمەتتى باقىلاۋعا دۋحى مەن كۇشى جەتەتىن مىقتى پارلامەنت كەرەك..."

جالپى، ءبىزدىڭ ەلدە قىسقارتىپ تاستاۋعا بولاتىن قۇرىلىمدار جەتەرلىك. ماسەلەن، سەناتتىڭ قاجەتتىلىگىنە جوق ەكەنى جايلى دا سىني پىكىرلەر بوي كوتەرە باستادى. سەنات - قاريالار كەڭەسىنە اينالىپ بارا جاتقانىن وتكەندە جازعان بولاتىنبىز.

پرەمەر-مينيستر ورىنتاعى ەلدىڭ كوپ تالقىسىنا تۇسەتىن - ورىن. تىكەلەي ۇكىمەتتى باسقارۋدى - پرەزيدەنت قۇزىرەتىنە بەرىپ، مينيسترلەردى تاعايىنداۋ قۇقىعىن پارلامەنتكە ۇستاتساق، تارازىنىڭ باسى تەڭشەلەر مە ەدى؟ 

شىندىعىن ايتۋ كەرەك، بىزدە جاسالعان ءار باستامانىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن موينىمەن كوتەرەتىن قۇرىلىم جوققا ءتان. مىسالى، وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىلىم سالاسىندا قانشاما رەفورما جاسالدى. ونىڭ دۇرىس، بۇرىستىعى كىمنىڭ موينىندا؟ قانشاما قارجى جەلگە ۇشىپ جاتىر؟ بۇعان ۇكىمەت تە، سول تۇستاعى مينيستر دە جاۋاپتى ەمەس. سوندا حالىق ەسەپتى كىمنەن الادى؟ 

بىزدە جاۋاپكەرشىلىكتى موينىنا الاتىن شەنەۋنىك جوق. ەسەسىنە حالىقتىڭ اقشاسىمەن كۇن كورىپ وتىرعان قاجەتسىز مەمقىزمەتكەر قۇمىرسقاداي قاپتاپ ءجۇر. ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىك. جاپونيادا 128 ملن. حالىققا نەبارى 9 مىڭ شەنەۋنىك قىزمەت ەتەدى، ال 18 ملن حالقى بار قازاقستاندا 99 مىڭ شەنەۋنىك بار ەكەن.

بۇل بىرىنشىدەن، جالپى بيلىك قۇرىلىمىن جۇيەلەي الماۋىمىزدان بولىپ وتىر. 

ەكىنشىدەن، ءبىزدىڭ ەلدە مەملەكەتتىك قىزمەت بايۋدىڭ، جاعداي جاساۋدىڭ كىلتى ىسپەتتى. قازىر كەز-كەلگەن جاس 30 مىڭ ايلىققا بولسىن مەملەكەتتىك قىزمەتكە بارۋدى ويلايدى. سەبەبى، اكىمياتتىڭ اينالاسىندا جۇرگەندەردىڭ كيىمى كوك، قارنى توق بولاتىنى اكسيوماعا اينالعان.

ەگەر دە مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ جوعارعى ساتىسىنان باستاپ، اۋىلدىق دەڭگەيگە دەيىنگى بولىگىنە جاۋاپكەرشىلىكتى ارتىرا الساق، ءبىر-بىرىنە سىلتەپ، سۇتتەن - اق، سۋدان - تازا بولاتىن بۇگىنگى جۇيە وزگەرەر ەدى. 

قوش! نەگىزگى پرەمەر-مينيستر دەگەن لاۋازىمعا ورالايىق. پرەزيدەنت پەن پرەمەر-مينيستر لاۋازىمىن بىرىكتىرۋ قانداي ەلدەرگە ءتان؟

دوس كوشىم، ساياساتتانۋشى:

- جالپى، ءوز باسىم بۇل باستاماعا قارسىمىن. الەمنىڭ ءبىرشاما ەلدەرىندە پرەمەر-مينيستر لاۋازىمى پرەزيدەنتتەن دە جوعارى ەكەنىن بىلەمىز. پرەزيدەنت دەگەن - سيمۆوليكالىق لاۋازىم بولىپ سانالادى. جالپى، ساياسي پارتيالارى تابيعي جولمەن پايدا بولعان ەلدەردە سايلاۋ دا ءادىل وتەدى. سول ءادىل سايداۋمەن بيلىككە كەلگەن پارتيانىڭ باسشىسى پرەمەر-مينيستر لاۋازىمىن يەلەنىپ، ەل تىزگىنىن قولىنا ۇستايدى. بىزدە ءادىل سايلاۋ وتكەن ەمەس، تابيعي جولمەن ءىرى پارتيالار قۇرىلعان ەمەس. سوندىقتان، بۇل ەكى لاۋازىمدى بىرىكتىرۋدىڭ ازىرگە مۇمكىندىگى جوق. 

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz