سونىمەن، قازاقستاندىق بيلىك ماڭعىستاۋ مۇنايشىلارىنىڭ ەرىك-جىگەرىن اياققا تاپتاپ، ەرەۋىلگە شىققان جانە اشتىق جاريالاعان جۇمىسشىلاردىڭ وزدەرىن جازعىرىپ، ازاماتتىق اكتسيانى وشپەندىلىكپەن توز-توز ەتتى. ال ەرەۋىلدەگەن جۇمىسشىلاردىڭ باستى تالابى – وزدەرىنىڭ مۇڭى مەن مۇقتاجدىعىن قورعايتىن تاۋەلسىز كاسىپوداقتى مەملەكەتتىك تىركەۋدەن وتكىزۋ ەدى.

قازاقستاندا مەملەكەت قىسىمىنا ۇشىرامايتىن تاۋەلسىز قوعامدىق ۇيىم جوق. سونداي قوعامدىق ۇيىمداردىڭ ءبىرى – ماڭعىستاۋلىق مۇنايشىلاردىڭ تاۋەلسىز كاسىپوداعى ەدى. بۇگىنگى قازاقستاندىق بيلىك جۇيەسى جۇمىسشىلار قاۋىمىن قورعاۋعا مۇددەلى ەمەس، ويتكەنى ەلدىڭ ىرگەلى كاسىپورىندارىنداعى جۇمىسشى اتاۋلىنى شەتەل ينۆەستورلارىنىڭ ەزگىسىنە سالىپ قويعان. شەتەلدىك يەلىكتەگى كاسىپورىندار كوبىنەسە جەرگىلىكتى جەردەن جۇمىسشىلاردى جالداعان كەزدە وزدەرىمەن بىرگە اكەلگەن بىلىكتى دەگەن ماماندارى وزىمىزدەگى دەڭگەيى بىردەي جۇمىسشىلاردان 6–8 ەسە كوپ جالاقى الاتىنى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. ال تاۋەلسىز كاسىپوداق وسىنداي الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتى جويۋدىڭ بىردەن-ءبىر باستاماشىسى ەدى.

قۋعىنداۋ حرونيكاسى

قازاقستانداعى ءىرى مۇناي كاسىپورىنى – «ماڭعىستاۋمۇنايگاز» كومپانياسىنىڭ كەنىشتەرىنە قىزمەت كورسەتەتىن Oil Construction Company ء(ارى قاراي – OCC) كومپانياسىنىڭ بىرنەشە ءجۇز جۇمىسشىسى قاڭتاردىڭ 5-ءى كۇنى اقتاۋدا، قالامقاس پەن جەتىباي كەنىشتەرىندە اشتىق جاريالاپ، نارازىلىق اكتسياسىن باستاعان ەدى. تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسىن قايتا تىركەۋدى تالاپ ەتكەن مۇنايشىلاردىڭ اشتىق اكتسياسى اقتاۋ قالاسىنداعى وسس كاسىپوداق ۇيىمى كەڭسەسىندە باستالعان. جۇمىس بەرۋشىنىڭ مالىمەتىنشە، اشتىق اكتسياسى ءۇش جەردە ءوتىپ، اقتاۋ قالاسىنداعى وسس كاسىپوداعى كەڭسەسىندە 292 ادام، ال قالامقاس كەنىشىندە 270 ادام، جەتىباي كەنىشىندە 100-گە تارتا ادام اشتىق جاريالاعان.

ولار قۇرامىنا وزدەرىنىڭ كاسىپوداق ۇيىمى ەنەتىن قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسىنىڭ سوت شەشىمىمەن جابىلۋىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، ۇيىمدى تىركەۋ تۋرالى تالاپ قويعان. ەسكەرتە كەتەيىك، قاڭتاردىڭ 4-ءى كۇنى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق اۋدانارالىق ەكونوميكالىق سوتى كەڭسەسى شىمكەنت قالاسىندا ورنالاسقان كونفەدەراتسيا «زاڭمەن بەلگىلەنگەن مەرزىمدە جەرگىلىكتى فيليالدارىن تىركەۋدەن وتكىزبەگەنى» ءۇشىن جابىلاتىنى تۋرالى شەشىمىن جاريالاعان بولاتىن.

سوت شەشىمى شىققان كۇننىڭ ەرتەڭى – قاڭتاردىڭ 5-ءسى كۇنى ماڭعىستاۋ وبلىسى مۇنايشىلارى قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتارى كونفەدەراتسياسىن جويۋعا قارسى شىقتى. اقتاۋ قالاسىندا OCC كاسىپورنى جۇمىسشىلارى «قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتارى كونفەدەراتسياسى جويىلسا، جۇمىس بەرۋشىگە تالاپتارىمىز جەتپەي قالادى» دەپ مالىمدەپ، اشتىق جاريالادى. وسس كاسىپورنىنىڭ تاۋەلسىز كاسىپوداعى وسى كونفەدەراتسيا قۇرامىندا بولعان ەدى. ال نارازى مۇنايشىلار «جۇمىسشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعامايتىن» رەسمي كاسىپوداق ۇيىمىندا بولعىسى كەلمەيتىندەرىن مالىمدەگەن.

بىراق تاۋەلسiز كاسiپوداقتار كونفەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتi لاريسا حاركوۆا 11 قاڭتاردا شىمكەنتتە ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكiزiپ، وندا كاسiپوداقتىڭ جابىلۋىنىڭ زاڭدىلىعى مەن مۇنايشىلاردىڭ اشتىقتى توقتاتۋىن سۇراعان مالiمدەمەسi باق ارقىلى دەرەۋ تارادى. بيلiك وسى مالiمدەمەدەن سوڭ مۇنايشىلار تالابى تىعىرىققا تiرەلەدi دەپ كۇتسە كەرەك. الايدا اشتىق جاريالاعاندار وزدەرiنiڭ حاركوۆا ءۇشiن تالاپ قويىپ وتىرماعانىن جانە ونىڭ قىسىم جاسالعاندىقتان وسىنداي اقپار تاراتۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىر دەپ سانايتىندارىن ايتتى. سەبەبi حاركوۆا بۇعان دەيiنگi «حيۋمان رايتس ۆوتچ» ۇيىمىنا (HRW – شتاب-كۆارتيراسى اقش-تا ورنالاسقان ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ۇيىمى) بەرگەن سۇحباتىندا «سوت جۇيەسi iستiڭ ءمان-جايىنا قانىعۋعا مۇددەلi بولماعانىن، كونفەدەراتسيانىڭ ادەيi جابىلعانىن جانە ول تۋرالى سوتقا تاپسىرما بەرiلگەنiن» ايتىپ سالعان.

ەسكەرتە كەتەيىك، OCC جۇمىسشىلارى ءبىرىنشى مارتە نارازىلىق اكتسياسىنا شىعىپ وتىرعان جوق. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن – 2013 جىلدىڭ قاراشاسىندا سەرۆيستىك كومپانيانىڭ قالامقاس پەن جەتىبايداعى جۇمىسشىلارى بىرنەشە كۇن ەرەۋىلگە شىقتى. ولار كومپانيا باسشىلىعىنا جالاقىنى كوتەرۋ (سول كەزدە ولاردىڭ ورتاشا ايلىعى 70 مىڭ تەڭگە كولەمىندە بولعان), وندىرىستىك بازا مەن تەxنيكانى جاڭارتۋ، جۇمىسشىلار ادام توزگىسىز جاعدايدا – ۆاگونداردا تۇرىپ، ابدەن توزىعى جەتكەن تەxنيكالارمەن اتقارىلاتىن ازابى كوپ ەڭبەكتىڭ وتەۋىن سۇراپ، تاۋەلسىز كاسىپوداقتى قۋدالاۋدى دوعارۋ جونىندە ۇزىن-سانى 23 تالاپ قويعان ەدى. مۇنايشىلاردىڭ وسى تالابى تولىق ورىندالسا، بەلسەندى جۇمىس اتقارعان كاسىپوداق جەتەكشىلەرى مەن جۇمىسشىلار اشتىق جاريالاماس پا ەدى، بالكىم!

بىراق جۇمىسشىلار تالابى تولىق ورىندالماي قالدى. سوندىقتان مينيستر بولىپ تۇرعان كەزىندە «پاتامۋشتامەن» اتى شىققان سەرىك ابدەنوۆ ديرەكتورى بولىپ وتىرعان ووس كومپانياسىنىڭ جۇمىسشىلارى تاعى دا الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق تالاپپەن ەرەۋىلگە شىعۋعا ءماجبۇر بولدى.

Cوت تاپسىرىستى ورىندادى

ەكى اپتادان استام ۋاقىتقا جالعاسقان جاپپاي اشتىق اكتسياسى وتكەن سەنبى كۇنى – قاڭتاردىڭ 21-ىندە كەڭسەدەگى اشتىق جاريالاۋشى جۇمىسشىلاردى پوليتسيا تىزىمگە الىپ، قولدارىنا اقتاۋ ىشكى ىستەر باسقارماسىنا شاقىرتۋ قاعازىن تاپسىرادى. بىرنەشە كۇن بويى اشتىق جاريالاپ، قالجىراعان مۇنايشىلارعا پوليتسيا اكىمشىلىك ءىس قوزعاپ، سەنبىدە ءتۇنى بويى ولاردىڭ ءىسىن ماڭعىستاۋ وبلىستىق اۋدانارالىق اكىمشىلىك سوتى قارادى.

سوتقا پوليتسيانىڭ حاتتاماسى نەگىزىندە 15 ادام: سەرىك بالجىگىت، جامبىل بەكەشوۆ، ەرجان بولاتبەك، تاحير ەردانوۆ، قايرات ەرەكەشوۆ، ماقسات جايلاۋباەۆ، قۇسايىن جىلقىشيەۆ، مۇحانبەت قارجاۋباەۆ، زەينەلعابيدەن قويشىعۇلوۆ، قۇسپان قوسشىعۇلوۆ، اناربەك قۇلجانوۆ، يمانعالي مولداعاليەۆ، نۇرسۇلتان مۇحامەديەۆ، ۆالەري پاحوموۆ پەن ماقسات تاسىباەۆ جەتكىزىلەدى.

اكىمشىلىك سوت وتىرىسى اشىق دەپ جاريالانعانىمەن، جۋرناليستەردى سوتقا كىرگىزبەگەن. سوت زالىنا جۇمىسشىلاردى بىرنەشە توپقا ءبولىپ كىرگىزىپ-شىعارىپ الەككە سالادى. ءبىر مەزگىلدە سوت ءوتىپ جاتقان زالدان شىعارىلعان جانە كىرەبەرىستە تۇرعان بىرنەشە مۇنايشىنى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ەكى جەڭىل كولىككە سالىپ، بەلگىسىز جاققا الىپ كەتەدى. ولاردى قايدا اپارا جاتقانىن پوليتسيا جۋرناليستەرگە ايتپاعان.

كەشكى ساعات توعىزدىڭ شاماسىندا ماڭعىستاۋ وبلىسى بويىنشا سوت اكىمشىلىگى جەتەكشىسىنىڭ ورىنباسارى امانبەك قالپاقوۆ «سوت جۇمىسى بۇگىن وسىمەن اياقتالدى» دەپ حابارلاعان سوڭ، سوت زالىنان شىققان تاحير ەردانوۆ، سەرىك بالجىگىت، قايرات ەرەكەشوۆ جانە اناربەك قۇلجانوۆتى «ناركولوگيالىق ورتالىققا تەكسەرۋگە اپارامىز» دەپ، كولىككە سالىپ، قالا شەتىنە الىپ كەتەدى. «ازاتتىقتىڭ» ءتىلشىسىنىڭ حابارلاۋىنا قاراعاندا، راتسيا ارقىلى سوت عيماراتىندا جۋرناليستەردىڭ جوق ەكەنىن ەستىگەن پوليتسيا كولىكتەگى مۇنايشىلاردى قايتادان سوت زالىنا اكەلەدى. تۇنگى ساعات ەكىگە دەيىن جالعاسقان زاڭسىز سوتتىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋ كودەكسىنىڭ 488-بابىن (زاڭسىز شەرۋ، ميتينگى، پيكەت وتكىزۋ) بۇزدى دەپ تانىپ، قۇسپان قوسشىعۇلوۆقا – 50 ايلىق، ال قالعاندارىنا 20 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش (1 اەك – 2269 تەڭگە) مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنعان.

ايىپپۇل سالىنعانداردىڭ كەيبىرى سوڭعى ءۇش كۇننىڭ ىشىندە ەكىنشى رەت اكىمشىلىك سوتقا تارتىلعان ەدى. قاڭتاردىڭ 19-ى كۇنى اقتاۋ سوتى OCC كومپانياسىنىڭ اشتىق جاريالاعان جۇمىسشىلاردىڭ ۇستىنەن بەرگەن شاعىمىن قاراپ، نارازىلىق اكتسياسىن «زاڭسىز» دەپ تاۋىپ، ونى توقتاتۋدى مىندەتتەگەن بولاتىن.

ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ەكى اپتادان استام ۋاقىت اشتىق جاريالاپ كەلگەن جۇزدەگەن مۇنايشىعا جەتەكشىلىك ەتكەن OCC كومپانياسى كاسىپوداعىنىڭ ليدەرى ءامين ەلەۋسىنوۆ پەن كاسىپوداقتىڭ ەڭبەك ينسپەكتورى نۇربەك قوشاقباەۆ اقتاۋدان استاناعا جەتكىزىلگەن سوڭ، قىلمىستىق ايىپتار بويىنشا قاماۋعا الىندى. قاڭتاردىڭ 21-ءى كۇنى استانانىڭ الماتى اۋداندىق سوتى ەلەۋسىنوۆ پەن قوشاقباەۆتىڭ ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ىستەر بويىنشا ەكەۋىن ەكى اي تەرگەۋ مەرزىمگە قاماۋ تۋرالى سانكتسيا بەرگەن. قاماۋعا زاڭسىز الىنعان ازاماتتاردىڭ ادۆوكاتى گۇلنار جۋاسپاەۆانىڭ ايتۋىنشا، تاۋەلسىز كاسىپوداق جەتەكشىسى ءامين ەلەۋسىنوۆكە قىلمىستىق كودەكستىڭ 189-بابى بويىنشا (سەنىپ تاپسىرىلعان بوتەن مۇلىكتى يەمدەنۋ نەمەسە تالان-تاراجعا سالۋ), نۇربەك قوشاقباەۆقا 402-باپ بويىنشا (زاڭسىز ەرەۋىلگە قاتىسۋدى جالعاستىرۋدى ارانداتۋ) ايىپتار تاعىلعان.

اقتاۋداعى وسس كومپانياسى تەرريتورياسىنداعى تاۋەلسىز كاسىپوداق كەڭسەسىنە سەنبى كۇنى تاڭەرتەڭ كەلگەن اقتاۋ قالاسى پروكۋرورى مارات تويجان نارازىلىق اكتسياسىن وتكىزىپ جاتقانداردان كەڭسەنى بوساتۋدى تالاپ ەتىپ، جۇمىسشىلاردىڭ مەملەكەتكە قارسى شىعىپ وتىرعاندارىن ەسكەرتكەن.

ال قاڭتاردىڭ 23-ىندە اقتاۋ قالالىق سوتىندا قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسىن تىركەۋ تۋرالى تالاپپەن OCC كومپانياسىنىڭ شاعىمى بويىنشا، قالامقاس كەنىشىندە اشتىق جاريالاعان 28 جۇمىسشىنىڭ ۇستىنەن سوت ءجۇردى. شاعىمدا جۇمىسشىلاردىڭ اشتىق اكتسياسىن زاڭسىز دەپ تانىپ، ولاردىڭ 6 قاڭتاردان 22 قاڭتارعا دەيىنگى ارالىقتا اشتىق ۇستاۋى سالدارىنان كومپانيا تارتقان «3 ميلليون تەڭگە شىعىندى» ءوندىرىپ الۋدى سۇراعان.

سوتقا كەلگەن جيىرمادان استام جۇمىسشى سوتقا تۇسكەن ءىس ماتەريالىمەن تانىسا الماعاندارىن ايتىپ، سوتتان ۋاقىت بەرۋدى، وزدەرىنە ادۆوكات تاعايىنداۋدى سۇراعان. ال سۋديا ماتەريالمەن تانىسۋعا 15 مينۋت قانا ۋاقىت بەردى. جۇمىسشىلار 15 مينۋتتىڭ ىشىندە تانىسىپ ۇلگەرمەگەنىن، ادۆوكاتتارىنىڭ جوقتىعىن ايتىپ، سوتقا قاتىسۋدان باس تارتادى. بىراق سۋديا وعان قاراماي سوت ءىسىن جۇرگىزىپ، زاڭ تالاپتارىن ورەسكەل بۇزدى.

ماڭعىستاۋ اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى جاسۇلان ساليەۆ وسس-ءتىڭ اشتىق جاريالاعان 28 مۇنايشىسىنا بايلانىستى كومپانيا پايداسىنا 3 354 594 تەڭگە ءوندىرىلىپ الىنسىن دەگەن ۇكىم شىعاردى. سۋديا بۇل قارجىنى سوتقا قاتىسۋشىلاردىڭ ءبولىپ تولەۋىن مىندەتتەدى.

اقىرى تاۋەلسiز كاسiپوداقتىڭ جۇمىس iستەۋiنە مۇمكiندiك بەرۋدi سۇراعان وسس كومپانياسى مۇنايشىلارىنىڭ ارەكەتi الەم نازارىنا iلiكتi. HRW حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى قازاقستان تاۋەلسiز كاسiپوداقتار كونفەدەراتسياسىن جويۋ تۋرالى وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىنىڭ ەكونوميكالىق سوتىنىڭ شەشiمiن ازاماتتاردىڭ بiرiگۋ قۇقىعىن «ورەسكەل تۇردە بۇزۋ» دەپ ايىپتاپ، قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز كاسىپوداقتار ۇيىمىن جابۋ تۋرالى شەشiمi جويىلۋى تيiس دەيدi. بۇل تۋرالى HRW-تىڭ ەۋروپا جانە ورتالىق ازيا بويىنشا ديرەكتورى حيۋ ۋيليامسون 10 قاڭتاردا تاراتقان مالiمدەمەسiندە ايتقان بولاتىن. قازاقستان بيلiگi كاسiپوداق ۇيىمىن جابۋمەن «ارتقا قاراي قاۋiپتi قادام جاسادى»، – دەيدi ۋيليامسون.

ءسويتىپ، قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتارى كونفەدەراتسياسىن ماڭعىستاۋلىق مۇنايشىلار اشتىق اكتسياسى ارقىلى امان الىپ قالا المادى.

ەندىگى ەرەۋىل قالاي بولادى؟

قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتارى كونفەدەراتسياسى 2016 جىلعى جەلتوقساننان باستاپ حالىقارالىق كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسىنىڭ (حكك) تەڭ قۇقىقتى مۇشەسى. بيلىك تاعايىنداعان ابىلعازى قۇسايىنوۆ باسقاراتىن تاعى ءبىر قازاقستاندىق بىرلەستىك – قازاقستان كاسىپوداقتارى فەدەراتسياسى دا وسى حالىقارالىق ۇيىمعا 2015 جىلدان بەرى مۇشە ەكەن. بىراق بۇل كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ ەرەكشەلىگى تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسى تاپ بولعان كەدەرگىلەرگە ۇشىراماپتى، ورتالىق كەڭسەسى استانا قالاسىندا امان-ەسەن جۇمىس ىستەپ جاتىر.

ەسكە سالساق، قازاقستان تاۋەلسىز كاسىپوداقتارى كونفەدەراتسياسى 2016 جىلعى اقپاننىڭ 12-ءسى كۇنى قۇرىلعان. كونفەدەراتسيانى تىركەۋ پروتسەسى 10 ايعا سوزىلعان. 2014 جىلعى شىلدەدە كاسىپوداقتار تۋرالى جاڭا زاڭ كۇشىنە ەنگەننەن كەيىن، لاريسا حاركوۆا باسقارعان قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز كاسىپوداقتارى كونفەدەراتسياسى قۇرىلعانىمەن، قۇزىرلى ورگاندار وعان زاڭدى جۇمىس ىستەيتىن ۇيىم مارتەبەسىن بەرۋدەن باس تارتقان.

2017 جىلعى قاڭتاردىڭ 4-ءى كۇنى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ مامانداندىرىلعان ەكونوميكالىق سوتى ء(ىس زاڭدى تۇلعا تىركەلگەن جانە لاريسا حاركوۆانىڭ تۇرعىلىقتى ورنى بويىنشا قارالعان) تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسىن جويۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان.

وسىلايشا، الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىككە تاپ بولعانداردىڭ قۇقىن قورعايتىن قوعامدىق ۇيىمنىڭ ماسەلەسى ساياسي مانگە اينالدى. جەرگىلىكتى جەردەگىلەردىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسى ساياساتقا اينالىپ كەتپەسىن دەپ، باستارىن الا قاشقانىمەن، مۇناي – الەمدىك ارەناداعى ۇلكەن ساياساتتىڭ قۇرالى ەكەنى بەلگىلى. ماڭعىستاۋدىڭ مۇنايى دا وسى الەمدىك ۇدەرىستەن شەت قالمايتىنى انىق.

جەكا-دارا بيلىكتىڭ باسقارۋىنداعى مەملەكەت ءۇشىن باتىس وڭىردەگى «الاقانداي» ماڭعىستاۋداعى مۇنايشىنى ۋىسىنان شىعارماۋ – اسا قيىن شارۋا ەمەستىگى تاعى ءبىر شىندىق. كونبەسە – وققا بايلاپ، سوتتاي سالۋ تاجىريبەسى جەتەرلىك. وسىندايدا قانى كەپپەگەن، جاراسى جازىلماعان جاڭاوزەن قاسىرەتى – بيلىككە دە، قوعامعا دا ساباق بولمادى-اۋ دەگەن وكىنىش بويدى بيلەيدى.

جاڭا جىل باستالىسىمەن اشتىق جاريالاعان جۇمىسشىلاردىڭ بىرقاتارى اۋرۋحاناعا ءتۇستى. ال اقتاۋعا پرەزيدەنت نازارباەۆتى شاقىرىپ، جاعدايدى ءوز كوزىمەن كورىپ كەتەدى دەگەن ەرەۋىلشىلەردىڭ ۇمىتتەرى اقتالمادى.

وسىدان التى جىل بۇرىن دا مۇنايشىلاردىڭ نارازىلىعى سەگiز ايعا ۇلاسىپ، ەرەۋىلشىلەر قانى توگىلگەن قاقتىعىستان كەيiن ابىر-سابىر باسىلعان سوڭ، پرەزيدەنت نازارباەۆ جاڭاوزەنگە كەلىپ، «ەشتەڭە ەستiمەگەنiن»، «ەشتەڭە كورمەگەنiن» ايتىپ، سۇتتەن اق، سۋدان تازا بولعان ەدى.

سوندا نازارباەۆ بىلاي دەگەن ەدى: «وسىمەن مىنانداي سۇمدىقتى توقتاتىڭدار. ماسقارا بولمايىق. سولاي بولدى ەكەن دەپ، مەن ماڭعىستاۋ جۇرتىنا كوڭىلىمدى وزگەرتپەيمىن. قازاق ەلدىڭ قاي تۇكپىرىندە جۇرسە دە – مەنىڭ قازاعىم. ماڭعىستاۋ – 362 اۋليەنىڭ جەرى، قاسيەتتى جەر. سولاردىڭ ارۋاعىنا كۇل شاشپاڭدار. ولاردىڭ قاھارىنا قالماڭدار. ۇيات بولادى...».

پرەزيدەنتتىڭ سول «ۇيات بولادىسىن» بيلىكتىك باق وسى جولى تاعى دا قايتالادى. «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەرناسىنىڭ اقتاۋداعى بولىمشەسى جانە كتك تەلەارناسىنان شىعاتىن «پورترەت نەدەلي» باعدارلاماسى «مۇنايشىلاردىڭ اشتىق جاريالاۋىنا سىرتقى كۇشتەر ىقپال ەتتى» دەگەن سارىندا سويلەپ، بىرنەشە ءجۇز جۇمىسشىنىڭ نارازىلىعىن ارانداتۋشىلاردىڭ ايداپ سالۋى رەتىندە كورسەتۋگە تىرىستى.

بىراق بيلىكتەگىلەر جاڭاوزەن قاسىرەتىنەن ساباق الماعان سياقتى. وعان وسى – ماڭعىستاۋلىق جۇمىسشىلاردىڭ سوڭعى ەرەۋىلى دالەل بولسا كەرەك. پرەزيدەنت تاعى دا «ەشتەڭە ەستىمەگەن»، «ەشتەڭەنى بىلمەگەن» كۇيدە كەزەكتى رەت اۋزىن بۋىپ قالدى.

دەگەنمەن، الەۋمەتتىك تالاپپەن كوتەرىلگەن جۇمىسشىلار ەرەۋىلىنە قاتىستى «اۋىز بۋ» ءادىسى بۇدان بىلاي ناتيجە بەرمەيتىن سياقتى. اشىنعان جۇمىسشىلار بۇل جولى ءبىر عانا الەۋمەتتىك تالاپپەن جەڭىسكە جەتپەيتىندەرىن، مەملەكەتتىك بيلىك الدىنا ساياسي تالاپ قويمايىنشا جانە ونىڭ ورىندالۋىن تاباندى تۇردە تالاپ ەتپەيىنشە، ەلدە قالىپتاسقان قاتىگەز جاعداي وزگەرمەيتىنىنە كوز جەتكىزدى. تاۋەلسىز كاسىپوداق ليدەرى ءامين ەلەۋسىنوۆ پەن كاسىپوداقتىڭ ەڭبەك ينسپەكتورى نۇربەك قوشاقباەۆتى استاناعا اكەلىپ سوتتاۋدىڭ استارىندا ساياسي سيپات جوق دەپ ايتۋعا كەلمەيدى. اقوردا جەرگىلىكتى جەردىڭ سوتىنا دا، پروكۋرورىنا دا سەنبەيتىن بولعان سىڭايلى، بيلىكتىڭ دارمەنسىز ارەكەتى وسىنى مەڭزەيتىن سياقتى.

وسىدان كەيىن ماڭعىستاۋ مۇنايشىلارى مەن جۇمىسشىلار قاۋىمى ەندى كوتەرىلسە، اقوردانىڭ الدىنا ەلگە وزگەرىس ەنگىزۋ جونىندە ساياسي تالاپ قويۋمەن عانا الاڭعا شىعاتىندارىن سەزىنىپ كەتتى.

بەت قاتتالىپ جاتقاندا

قاڭتاردىڭ 23-كۇنى ماڭعىستاۋ وبلىستىق «اقتاۋ» تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسىنىڭ كەڭسەسىندە جينالىس ءوتىپ، «Oil ConstructionCompany» (وسس) كاسىپوداعىنىڭ ليدەرى ءامين ەلەۋسىنوۆ پەن وبلىستىق فيليال كاسىپوداعىنىڭ توراعاسى نۇربەك قوشاقباەۆتىڭ ەكى اي قاماۋعا الىنۋىنا بايلانىستى الداعى ۋاقىتتا اتقارىلاتىن جۇمىس جوسپارلارى تالقىلاندى. قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز كاسىپوداقتار كونفەدەراتسياسى ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا، وسس ەڭبەك ۇجىمىنىڭ اتىنان قامالعانداردىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا «اقتاۋ» مەن «جاڭارتۋ» كاسىپوداقتارىنىڭ قايراتكەرى مۇحتار ۇمبەتوۆ سەنىمدى وكىل بولىپ سايلاندى.

باقىتگۇل ماكىمباي،

«D»

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» №3 (367) وت 26 يانۆاريا 2017 گ.