ازاماتتاردى ۋاقىتشا مەكەنجايى بويىنشا تىركەۋ تۋرالى كوشى-قون زاڭدارىنا ەنگىزىلگەن تۇزەتۋلەر بيىلعى جىلدان باستاپ كۇشىنە ەندى. تىركەۋ ماسەلەسى قوعامدا ۇلكەن داۋعا ۇلاستى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە تىركەۋگە قاتىستى قارسىلىقتار كۇشەيدى. ال، حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنا اعىلعان جۇرتتا ەسەپ جوق. كەزەكتىڭ تىم كوپ بولۋىنا بايلانىستى حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىنىڭ جۇمىس كەستەسىنە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. تىركەۋدىڭ تالكەگىنەن ەكى ادام كوز جۇمدى. بىراق، ۇكىمەت ازاماتتاردى تىركەۋدى ادام شىعىنىنا قاراماستان توقتاتار ءتۇرى جوق.

تىركەۋ توڭىرەگىندە قالىپتاسقان جاعدايعا دەپۋتتار دا ءۇن قاتتى. ماسەلەن، ءماجىلىس دەپۋتاتى امانجان جامالوۆ (سۋرەتتە): «قازاقستاندا تىركەۋ ءجۇرىپ جاتقاندىقتان حقكو دا ادام قايتىس بولىپتى دەيسىز بە؟ جارايدى، ادام ءولىپتى. دەنساۋلىق جاعدايىنا قاراي ول ۇيىندە ءولىپ كەتۋى مۇمكىن عوي، مەن بىلمەيمىن. بۇل سۇراقتاردى جەدەل جاردەم دارىگەرلەرىنە قويعاندارىڭىز ءجون»، دەپتى. ءارى زاڭدى قابىلداعان دەپۋتاتتىڭ ءبىرى رەتىندە ءوزىن كىنالى سەزىنبەيتىنىن، تىركەۋ قاجەتتى شارا ەكەنىن ايتىپتى.

ال، دەپۋتات گالينا بايماحانوۆا (سۋرەتتە) بولسا: «بۇل جەردە زاڭعا مويىنۇسىنعان ازاماتتار ءوز مۇمكىندىكتەرىن ەسەپكە الماي، بىردەن بارىپ، ءبارىن ءبىتىرىپ تاستاعىسى كەلەدى. ەگەر ادام ءوزىن ناشار سەزىنىپ تۇرسا، حقكو-عا بارىپ نە كەرەگى بار؟ ەكىنشى جاعىنان حقكو جۇمىسىنىڭ كەمشىلىگى، دايىندىقسىزدىعى»، دەپ پىكىر ايتقان.

دەپۋتات جامالوۆتىڭ ادام ءولىمى تۋرالى جايبىراقات ايتىپ، قاراپايىم ادامگەرشىلىك تۇرعىدان ءبىر اۋىز جىل ءسوز ايتۋعا جاراماعانىنا جەلى قولدانۋشىلارى نارازى پىكىرلەرىن جازىپ جاتىر.

ال، دەپۋتات گالينا بايماحانوۆانىڭ دا ءسوزى جامالوۆتان ۇزاپ كەتپەگەن. «ەگەر ادام ءوزىن ناشار سەزىنىپ تۇرسا، حقكو-عا بارىپ نە كەرەگى بار؟» دەگەن سوزىندە قاراپايىم ازاماتتاردى كىنالاۋ سارىنى بايقالسا،  «ەكىنشى جاعىنان حقكو جۇمىسىنىڭ كەمشىلىگى، دايىندىقسىزدىعى» دەپ حقكو-نى سىنعا الادى.

ال، قازاقستان كونستيتۋتسياسىنىڭ ءبىرىنشى بابىندا: «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوزiن دەموكراتيالىق، زايىرلى، قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتiك مەملەكەت رەتiندە ورنىقتىرادى، ونىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى - ادام جانە ادامنىڭ ءومiرi, قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى» دەپ جازىلعان.

«نۇر وتان» پارتياسى ءتىزىمى بويىنشا ماجىلىسكە وتكەن امانجان جامالوۆ تا، قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى تىزىمىمەن ماجىلىسكە بارعان گالينا بايماحانوۆ دا مەملەكەتتىڭ «ەڭ قىمبات قازىناسى - ادام جانە ادامنىڭ ءومiرi, قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى» ەكەنىن بىلمەيتىنگە ۇقسايدى. ەگەر زاڭ شىعارۋشى ورگان – پارلامەنت دەپۋتاتتارى «مەملەكەتتىڭ ەڭ قىمبات قازىناسى - ادام جانە ادامنىڭ ءومiرi»  ەكەنى كونستيتستۋتسيادا جازىلعان بىلسە، جوعارىداعىداي قيعاش پىكىر ايتپاس پا ەدى، بالكىم...

نۇرا ماتاي

Abai.kz