الماتى قالاسىنداعى «جالىن» جۋرنالىنىڭ رەداكتسياسىندا توراعاسى مۇحتار شاحانوۆ بولىپ تابىلاتىن قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ  جيىنى ءوتىپ جاتىر. كەڭەستىڭ ءبىر جىلعى جۇمىسىن قورتىندىلاپ قىسقاشا سويلەگەن شاحانوۆ: «كوپ نارسەگە كوڭىلىم تولمادى. بىلتىر تاعايىنداعان ورىنباسارالارىمنىڭ جۇمىسى ويدان شىقپادى. سوندىقتان قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ جەتەكشىلەرىن جاڭادان بەكىتۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر. ەندى توراعا ورىنباسارالارى بولىپ: جانۇزاق اكىم، ايدوس سارىم، راسۋل جۇمالى، ەركىن راقىش داۋرەن بابامۇرات  تاعايىندالادى. راسۋل جۇمالى كەڭەس اپپاراتىنىڭ باسشىسى، ال، ونىڭ ورىنباسارى عابيدەن جاكەي بولادى.  مەن وسى جاستاردىڭ ەل ءۇشىن ءتور توگىپ قىزمەت جاساۋىنا جول اشقىم كەلەدى»، - دەدى.

جوعارىدا اتالعان ازاماتتتارمەن بىرگە قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنە مۇشە بولعاندار مىنا جايتتاردى شۇعىل تۇردە كۇن تارتىبىنە قويۋ كەرەك دەپ ۋاعدالاستى:

-       كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزىپ، قازاق ۇلتىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعىن ناقتىلاۋ قاجەت;

-       مەملەكەت باسشىسى مەن بيلىكتەگى تۇلعالاردىڭ قاي جەردە، قانداي ورتادا مىندەتتى تۇردە مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋى ءتيىس ەكەندىگىن ايقىندايتىن تالاپتى ناقتىلاۋ كەرەك;

-       سوتتاردىڭ حالىققا ەسەپ بەرەتىن جاۋاپكەرشىلىگىن قالىپتاستىرۋ كەرەك;

-       ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ قۇرامىنان باس تارتۋ كەرەك;

-       باق، سونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، تەلەارنالاردى ۇلتتاندىرۋ كەرەك;

-       بايقوڭىر عارىش ايلاعىنىڭ اينالاسىندا بولىپ جاتقان حالىقتان قۇپيا كەلىسسوزدەردى انىقتاپ، ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى توقتاۋ كەرەك.

ازىرگە جيىن وسى كەرەكتەردىڭ قاتارىن تۇگەندەپ، سول كەرەكتەردى حاتتاۋ جۇمىسىمەن وتىر. ۇسىنىس تىلەكتەرىڭىز بولسا، جولداي بەرىڭىزدەر. ەڭ باستىسى – ۇلتتىق كەڭەس ۇيىسىپ جۇمىس ىستەۋگە شىنداپ كىرسكەنىن ءمالىم ەتتى.

جوعارىداعى اقپارات ۇلتتىق كەڭەستىڭ وتىرىسى بارىسىندا شۇعىل جاريالانعان بولاتىن. تومەندە كەڭەس وتىرىسىندا كوتەرىلگەن، تالقىلانعان ماسەلەلەردى تولىقتىرىپ بەرىپ وتىرمىز: 

ۇلتتىق كەڭەس جاڭاشا ۇيىستى

كۇنى كەشە الماتى قالاسىندا قازاقتىڭ كورنەكتى اقىنى مۇحتار شاحانوۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن قازاق ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ كەزەكتى جيىنى بولىپ ءوتتى. وعان ۇلتتىق كەڭەستىڭ بيۋرو مۇشەلەرى تۇگەلدەي دەرلىك قاتىستى. جيىندى اشقان م.شاحانوۆ وسىعان دەيىن اتقارىلعان جۇمىستاردى ايتا كەلە، ۇلتتىق كەڭەس جۇمىسىن ودان ءارى جانداندىرۋ قاجەتتىلىگىنە توقتالدى. ول ءوزى قولعا العان جۇمىستاردىڭ بارلىق كەزدە دە جەڭىسپەن اياقتالعاندىعىن، ماسەلەن، كسرو پرەزيدەنتى م.گورباچەۆپەن تىرەسە ءجۇرىپ، جەلتوقسان كوتەرىلىسى شىندىعىنىڭ بەتىن اشقاندىعىن، بيلىكتىڭ سولاقاي ساياساتىمەن قانات جايماقشى بولعان، نەگىزىن امەريكاندىق ۇلتتان الاتىن «قازاقستاندىق ۇلتتى» كۇن تارتىبىنەن الىپ تاستاۋعا اسەر ەتكەنىن قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن الۋىنا تىكەلەي مۇرىندىق بولعاندىعىن كوپشىلىك قاپەرىنە سالا وتىرىپ، ۇلتتىق كەڭەس اتقارار ىستەردىڭ دە بيىك ناتيجەگە جەتەتىندىگىنە سەنىم ءبىلدىردى. الايدا ول ءۇشىن ۇلتتىق كەڭەس جۇمىسىن جاڭاشا قۇرۋ قاجەت ەكەندىگىنە توقتالدى. ءوزى سەنىم بىلدىرگەن كەيبىر ادامداردىڭ جۇمىستارىنا كوڭىلى تولماعانىن، سوندىقتان ۇلتتىق كەڭەس قولعا الار ىستەردىڭ قوجىراپ كەتكەندىگىنە كەيىستىك ءبىلدىردى. سوعان وراي ۇلتتىق كەڭەستىڭ جاڭا باسشىلىق قۇرامىن ۇسىندى. سونىمەن ساياسي بيۋرو مۇشەلەرىنىڭ ءبىراۋىزدان قابىلداۋىمەن جانۇزاق اكىم ء(بىرىنشى ورىنباسار), ايدوس سارىم، راسۋل جۇمالى، ەركىن راقىشەۆ، داۋرەن بابامۇرات ۇلتتىق كەڭەستىڭ ورىنباسارلارى بولىپ بەكىتىلدى. قۇرامىنا جاڭا مۇشەلەر قابىلدانىپ، تىڭ كۇشپەن تولىققان ۇلتتىق كەڭەس الدا اتقارىلار جۇمىستاردى جاڭاشا ۇيلەستىرۋ قاجەتتىلىگىنە توقتالدى. اتاپ ايتقاندا: – كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزىپ، قازاق ۇلتىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىعىن ناقتىلاۋ; – جوعارعى بيلىكتەگى تۇلعالاردىڭ مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋى زاڭمەن رەتتەلمەيىنشە وڭ شەشىمىن تاپپايدى. سوندىقتان مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭنىڭ قابىلدانۋىن قولعا الۋ كەرەك; – كەيىنگى كەزدەرى قازاقستان ەكونوميكاسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ، وتاندىق كاسىپورىندار ءورىسىنىڭ تارىلۋىنا سەبەپكەر بولعان، سونداي-اق، تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنا جول اشقان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتان باس تارتۋ; – باق، ونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، شوۋمەندەر مەن تويمەندەردىڭ مەكەنىنە اينالعان تەلەارنالاردى، كويلەگى مەن ءتۋفليىن، ماشينەسى مەن كولىگىن كورسەتۋدەن جالىقپايتىن ماقتانشاق ارتىستەر جۇرگىزەتىن جەڭىل، جەلوكپە باعدارلامالار مەن جەڭىل اندەردەن ارىلتىپ، ۇلتتىق مۇددەگە قاراي بۇرۋعا قول جەتكىزۋ; – شەتەلدەگى قانداستارىمىزدىڭ ءتىلى مەن ءتول مادەنيەتىن، سالت-ءداستۇرىن ساقتاۋ ماسەلەسى جىل وتكەن سايىن كۇردەلەنىپ كەلەدى. بيلىك ولارعا قامقورلىق تانىتۋدىڭ ورنىنا، ەلىم، جەرىم، ءتىلىم دەپ كەلگەن قازاقتاردىڭ قۇجاتتارىن راسىمدەۋدى، ازاماتتىق الۋىن قيىنداتىپ، ولاردىڭ ورىس ءتىلىن ءبىلۋ قاجەتتىلىگىن العا تارتۋدا. بۇل – مەملەكەتتىك ءتىلدى مانسۇقتاۋ ءارى ورالماندار قۇقىعىن اياق استى ەتۋ بولىپ تابىلادى. سوعان وراي ءبىز قانداس باۋىرلارىمىزدىڭ قۇقىعىن قورعاۋدى ءوز مىندەتىمىز دەپ سانايمىز; – كيىكتەردىڭ جاپپاي قىرىلۋىنا جارىلعان پروتونداردىڭ تىكەلەي اسەرى بار ەكەندىگىن انىقتاۋ ماقساتىندا رەسەيدەن باسقا ەل عالىمدارىن قاتىستىرا وتىرىپ، كوميسسيا قۇرۋ; – كەيىنگى كەزدەرى بيلىك تاراپىنان قازاق دالاسىندا اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋ ماسەلەسى ۇدايى كوتەرىلىپ كەلەدى. ءبىز بۇعان كەلىسپەيتىندىگىمىزدى اشىق مالىمدەگەن بولاتىنبىز. الەمدە اتوم ەنەرگياسىن قاۋىپسىز پايدالانۋ جانە ونىڭ قالدىقتارىن قاۋىپسىز ساقتاۋ تەحنولوگياسى جوق. پورتۋگاليا، انگليا اەس-تەن تولىعىمەن باس تارتىپ، فرانتسيا جانە باسقا ەلدەر ونىڭ سانىن جارتىلاي قىسقارتتى. گوللانديا ەنەرگيانىڭ 75% بالامالى كوزدەردەن الۋدا. ەۋرووداقتا 2020 جىلعا بالامالى ەنەرگەتيكانىڭ ۇلەسىن 20%-عا جەتكىزۋ كوزدەلگەن. فۋكۋسيموداعى اپاتتىڭ الەمدىك مۇحيتتىڭ ۇشتەن بىرىنە ۋلانۋ قاۋپى تونگەننەن كەيىن الەمنىڭ بارلىق ەلدەرى اتوم ستانسالارىنان جۇيەلى تۇردە باس تارتۋدا. سوندىقتان كۋرچاتوۆ پەن بالقاشتا اەس سالۋعا جول بەرمەۋ; – بيلىكتىڭ قولبالاسىنا اينالعان مۇعالىمدەردىڭ قىزمەتكە ورنالاسۋى ءۇشىن پارا بەرۋىنەن باستاپ، اكىمشىلىك قۇرىلىم قىزمەتكەرلەرىنە ءتيىستى جۇمىستاردىڭ بارلىعى دەرلىك ولارعا ارتىلعانى، ەلىمىزدە سايلاۋ ناۋقانى بولا قالسا – ۇگىت-ناسيحاتقا، ءۇي-ءۇيدى ارالاپ، مەكەن-جاي بويىنشا ادام تۇگەندەۋدە، مەكتەپكە بالا سانىن انىقتاۋعا، اسكەرگە شاقىرتۋعا، جىلقى-سيىر، قوي-ەشكى، تاۋىق-قازدى، ءتىپتى، قانشا ءتۇپ قيار-پوميدور ەگىلگەنىن ساناۋعا، مىلتىعىڭ بار ما، قانشا ءۇيىڭ، كولىگىڭنىڭ ماركاسى مەن ءنومىرى قانداي ەكەنىن تۇگەندەۋگە جاپپاي مۇعالىمدەر جەگىلەتىنى بۇگىنگى كۇننىڭ بۇلتارتپاس شىندىعى ەكەندىگىن قاپەرگە الا وتىرىپ، مۇعالىمدەر مارتەبەسىن قايتا كوتەرۋدى بيلىكتەن تالاپ ەتۋ; جيىن ودان ءارى وسى ىڭعايدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ وڭ شەشىم تابۋى ءۇشىن ءار سالاعا قاتىستى مەكەمە باسشىلارىن ۇلتتىق كەڭەس جيىنىنا شاقىرىپ، بيلىككە ءوز جاۋاپكەرشىلىكتەرىن سەزىندىرە وتىرىپ، جۇمىس جاساۋ قاجەتتىلىگىنە توقتالدى. ۇلتتىق كەڭەس جۇمىسى ءار ايماقتاردا دا قولعا الىناتىن بولىپ شەشىلدى. ۇلتتىق كەڭەس ۇلتىم دەگەن ەل ازاماتتارىن ءوز ماڭىنا توپتاستىرا الاتىن الەۋەتتى كۇش ەكەندىگىن ايقىن اڭعارتتى. ەركىنبەك سەرىكباي

Abai.kz