جۇرەگiم ەلجiرەدi…

بەكزاتجانىمدى ەسكە العان سايىن ساعىنىشىم ۇدەي تۇسەدi. جۇرەگiمنiڭ بiر تۇكپiرiندە قۇلىنشاعىمنىڭ جارقىن بەينەسi ماڭگi ساقتالىپ قالعان. مەنiڭ بەكزاتىم حالىقتىڭ بەكزاتىنا اينالىپ كەتكەلi قاشان. ەلگە راحمەت. جىل سايىن ۇلىمنىڭ تۋعان كۇنi قارساڭىندا ەسكە الۋ كەشتەرiن ۇيىمداستىرىپ، تۋرنير وتكiزەدi. گازەتتەر مەن تەلەارنالار اقپارات تاراتادى. 4 ءساۋiر كۇنi وبلىستىق «وڭتۇستiك قازاقستان» گازەتiندە «بەكزات باتىر» اتتى پوەما جاريالاندى. الپامىس فايزوللا اتتى جيىرما جاستاعى ستۋدەنت جiگiتتiڭ 20 جاسىندا ەرلiك جاساعان بەكزات اعاسىنا ارناعان شىعارماسى وتاعاسى ەكەۋمiزدiڭ جۇرەگiمiزدi تولقىتىپ، كوڭiلiمiزدi بوساتتى.

پوەمادا «اللا جازسا، اتاقتى باتىر بولام، نايزا ۇستاماي قولىنا قولعاپ كيگەن» دەپ ايتقانىنداي، بەكزات بەيبiت زاماننىڭ باتىرى ەدi عوي. ويتكەنi, قازiر ەلدiڭ، ۇلتتىڭ مىقتىلىعى سوعىستا ەمەس، وليمپيادا ويىندارىندا ايقىندالىپ ءجۇر ەمەس پە؟ الپامىس بالامنىڭ پوەماسىنداعى ءاربiر تاراۋ، ءاربiر شۋماقتار قاتتى اسەر ەتتi. ونىڭ ومiرگە كەلگەنi, بوزبالا، ستۋدەنت شاعى، وليمپ بيiگiن باعىندىرعان ءساتi, اقش سپورتشىسىن جەڭiپ، قۋانعان كەزi ادەمi سۋرەتتەلگەن. شۋماقتاردى وقىپ وتىرىپ، كەي ساتتەرiندە كوزءدىڭ جاسىنا ەرiك بەرiپ تە الدىم. جاسىنداي جارقىراپ، وليمپيادا چەمپيونى اتانعان قاعiلەز بالامنىڭ بۇل دۇنيەدە جوق ەكەنiنە ءالi كۇنگە دەيiن سەنگiم كەلمەيدi. قايتەمiز، اللانىڭ بۇيرىعىنا شارا بار ما؟ ۇلىما دەگەن ساعىنىش مەنiڭ عانا ەمەس، الاش بالاسىنىڭ دا ساناسىندا تۇر ەكەن. باتىرىن ۇمىتپايتىن ەل بار ەكەنiنە قۋانىپ قالدىم. بەكزاتىمنىڭ تۋعان كۇنiن ەسكەرiپ، پوەمانى وقىرمانعا ۇسىنعان «وڭتۇستiك قازاقستان» گازەتiنiڭ ۇجىمىنا، ونىڭ اۆتورى الپامىس بالاما انالىق جۇرەگiممەن العىسىمدى ايتامىن. بەكزاتتىڭ جولىن جالعاپ، ەل ابىرويىن اسپانداتاتىن ساڭلاقتار كوبەيە بەرسiن! مۇنى بالاسىن ساعىنعان انانىڭ باتاسى دەپ بiلiڭiزدەر. پوەما جۇرەگiمدi ەلجiرەتتi…

 سىرلىكۇل ساتتارحانوۆا،

وليمپيادا چەمپيونى بەكزات ساتتارحانوۆتىڭ اناسى.

تۇركiستان قالاسى.

 

دەرەككوزى: «وڭتۇستىك قازاقستان« گازەتىنىڭ رەسمي سايتى

4 ءساۋىر – قازاقتىڭ اردا تۋعان پەرزەنتتەرiنiڭ بiرi, سيدنەي وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى بەكزات ساتتارحانوۆتىڭ تۋعان كۇنi. ۇرپاققا، ۇلتقا ۇران بولعان ۇل تiرi بولعاندا وتىز بەسكە تولار ەدi. جيىرماسىندا ەرلiك جاساعان بەكزاتتاي باتىر ۇلعا بۇگiن 20 جاستاعى جاس اقىن پوەما ارناپ وتىر. كۇلبiلتەلەمەي تۋراسىن ايتايىق، پوەما كوڭiلدەن شىقتى. جانە بۇل تۋىندى، قۇرمەتتi وقىرمان، سiزدەردiڭ دە تالعامدارىڭىزدان تابىلادى دەگەن ويدامىز. ەندەشە، جىردىڭ وزiنە كەزەك بەرەلiك.

 

 

I. انا ءالديi

 

شىمىرلاتىپ ءور نامىس جاس كەۋدەنi,   

كوكiرەگiن انانىڭ جاس كەرنەدi.

سەكسەنiنشi

جىل،

عاسىر –

جيىرماسىنشى،

وليمپيادا وتۋدە ماسكەۋدەگi.

 

نار جiگiتتەر سىن ساتتە كورiنۋدە،

ەلiن سۇيگەن جۇرەكتەر ەگiلۋدە.

ابىرويىن قازاقتىڭ ارقالاعان،

قوناقباەۆ فينالدا جەڭiلۋدە.

 

دالامىزدان سەن جايلى ءان ەسكەسiن،

ەرلiگiڭمەن ەسiل ەر ءالi ەستەسiڭ…

انا وتىر تەلمiرiپ ەكرانعا،

بەسiكتەگi تەربەتiپ نارەستەسiن.

 

ەر تiلەگiن تiلەدi ءنوپiر اندا،

اق نيەتi اينالىپ وت ۇرانعا.

شىرىلدايدى ءسابيi,

ال اناسى

ەستiمەيدi –

نازارى ەكراندا.

 

«ەرلiك قانا باباڭنىڭ iستەگەنi,

ەلiڭدi ويلا سول ساعان كۇش بەرەدi.

جەڭiلۋگە جiگiتتiڭ قاقىسى جوق!

ۇر! ۇر! سەرiك!» – دەپ انا تiستەنەدi.

 

باتىر دەپ جۇرت ەسەپتەر، سانار قانشا،

الاۋىڭ دا جانادى جانا العانشا.

اتىشۋلى قازاقتىڭ بوكسشىسى،

سول بiر سىندا جەڭiلدi, امال قانشا.

 

جاراتقاننان تiلەگiن سۇرادى انا،

كوزدiڭ جاسىن ەرiكسiز بۇلادى انا.

بەسiكتەگi ءتورت ايلىق

Iڭگالاعان

سابيiمەن قوسىلىپ جىلادى انا.

 

نە جەتەدi انانىڭ الديiنە؟!

جاراتقاننىڭ سىيى ما ءار ۇيiنە.

جاسىن ءسۇرتiپ وتىرىپ،

بەسiكتەگi

بەسiك جىرىن شىرقادى سابيiنە:

 

ءالدي، ءالدي، اق بوپەم،

اق بەسiككە جات بوپەم.

تەربەتەدi بۇل اناڭ.

اپپاعىمسىڭ، ايدايىم.

جىلاما، بوپەم، جىلاما،

بەسiك جىرىن ايتايىن.

كۇنi ەرتەڭ-اق، كوكەشiم،

تاۋداي جiگiت بولارسىڭ.

ەرجەتكەن سوڭ، بوپەشiم،

اعاڭنىڭ كەگiن الارسىڭ.

ەرجەتكەن سوڭ، بەكزاتىم،

بەلiڭدi بەكەم بۋارسىڭ.

جاي وتىنداي جارق ەتكەن،

اعاڭنىڭ جولىن قۋارسىڭ.

قايمانا قازاق، قۇلىنىم،

سەنiمەنەن ماقتانسىن.

ەل جادىندا ەسiمiڭ،

عاسىرلار بويى ساقتالسىن.

ءالدي، ءالدي، اق بوپەم،

اق بەسiككە جات، بوپەم.

ۇيىقتاي عوي، بوپەم، ۇيىقتاي عوي…

 

II. ارمان قۇشاعىندا

 

تولقىعان-دى جۇرەگi اتتاي تۋلاپ،

تىنشي الماي، iشiندە جاتپاي شۋماق.

ۋاقىت شiركiن جۇيرiك قوي زىمىرانداي،

وتە شىقتى ون بەس جىل اتتاي زۋلاپ.

 

جانارىنا تiرلiكتiڭ مۇڭى تۇنعان،

قيىندىقتىڭ جۇزiنە سىرى تۇنعان.

ال سىرلىكۇل انانىڭ

الدەقاشان

سوناۋ كەزگi ارمانى ۇمىتىلعان.

 

وزا شاۋىپ جاسىنان بەكزات دارا،

وزات بولدى قۇربىدا، جەكجاتتا دا.

ساعات سايىن، ءسات سايىن وسپەسە دە،

العىر بولىپ ەرجەتتi بەكزات بالا.

 

كوزدەرiندە اقىل مەن زەيiن مول-دى،

حالىق كۇتكەن عالامات كەيiن بولدى…

مەكتەبiندە ساباعىن ۇزدiك وقىپ،

سپورتقا دا بەكزات ۇل بەيiم بولدى.

 

كiرiسپەككە بەكiندi «وت iسكە» دە،

جيi مايىپ بولاتىن وقىس دەنە.

ون بەسiندە قولىنا قولعاپ كيiپ،

شۇعىلدانا باستادى بوكسپەن دە.

 

ەشبiر iستەن قيىن دەپ جاسىمايتىن،

كۇن ءتارتiبiن ول جiتi باقىلايتىن.

ون شاقىرىم جەردەگi سپورت زالعا،

قايسار بالا جۇگiرiپ قاتىنايتىن.

 

ءتوزiم قىلىپ ۇستانىم، تiرەگiن دە،

جيi اللادان سۇرايتىن تiلەگiن دە.

سول بوزبالا شاعىندا

بەكزات ۇلدىڭ

ارمان وتى لاۋلادى جۇرەگiندە:

«ەسە بەرمەي مەنiمەن تالاسقانعا،

كوپ اسقاردا، كوپ شىڭدا، كوپ اسپاندا.

ءانۇرانىن قازاقتىڭ اۋەلەتەم،

كوك بايراقتى كوتەرەم كوك اسپانعا!

 

ەلi ءۇشiن شايقاسقان ەر كەشەگi,

ەلدiڭ قامىن جەگەندi ەر دەسەدi.

بابالارىم سەكiلدi

بەلۋاردان

قان كەشپەيمiن، بiراق تا تەر كەشەمiن!

 

التى الاشتىڭ نامىسىن قورعاپ، كۇيگەن،

اعايىنى سول ءۇشiن قولداپ، سۇيگەن.

اللا جازسا، اتاقتى باتىر بولام،

نايزا ۇستاماي قولىنا قولعاپ كيگەن!

 

وقاسى جوق جانىمدى جايپاسا مۇڭ،

قاراڭمەن دە، اعىڭمەن شايقاسامىن!

اينالايىن، وتانىم،

مەن سەن ءۇشiن

باتىرلارشا رينگتە ايقاسامىن!»

 

III. ستۋدەنتتiك شاق

 

بۇلاقتايىن كوڭiلi تۇنىق بولدى،

كەۋدەسiنە ورەننiڭ ءۇمiت تولدى.

ون سەگiزگە كەلگەندە بەكزات باتىر،

جۇرت قىزىعار سىمباتتى جiگiت بولدى.

 

ورتاسىندا وت بولىپ جالىندادى،

قارسى تۇرار قارسىلاس تابىلمادى.

شىمكەنتتەگi, اۋەزوۆ اتىنداعى،

وقۋ ورنى وقۋعا قابىلدادى.

 

اۋىر جۇگiن كوتەرiپ ار تاسىنىڭ،

العا سۇيرەپ جۇرەتiن قور، پاسىعىن…

ستۋدەنتتiك شاعىندا بەكزات باتىر،

ماقتانىشى بوپ ءجۇردi ورتاسىنىڭ.

 

Iزدەگەنi وسى بوپ اڭساعانى،

داۋىسىنا وزگەلەر تامسانادى.

وتىرىستا، كەشتەردە، دۋمانداردا،

گيتارامەن ادەمi ءان سالادى.

 

جاس باتىرعا كەڭ پەيiل، اشىق قولى،

Iشتەي تىنىپ، سىرتىنان اسىق بولىپ.

اقىلدى ءارi يماندى، دارىندى ۇلعا،

تالاي ارۋ جۇرەتiن عاشىق بولىپ.

 

اسىل تەكتi حالىقتىڭ ۇرپاعى عوي،

سول حالىقتىڭ ارايلى نۇر تاڭى عوي.

سەگiز قىرلى، بiر سىرلى

ارىستان ۇل –

بەكزات باتىر جiگiتتiڭ سۇلتانى عوي!

 

IV.كوپتەن كۇتكەن ءسات

 

ارمان، مۇرات كوكەيدەن جوعالار ما؟!

بiر كەزدەگi ءجون كەلiپ جورامال دا.

جاس بوكسشى الاشقا تانىتتى ءوزiن،

حالىقارالىق كوپتەگەن دودالاردا.

 

ۇلكەن سپورتقا كەلسiن دەپ «قۇيىن» جاڭا،

ۇلى ءۇشiن اللاعا سىيىندى انا.

جيىرماسىنشى عاسىردىڭ سوڭعى جىلى،

بەكزات باتىر تولدى ەندi جيىرماعا.

 

ەل اماندا، اتا امان، انا اماندا،

جەڭiلۋدi بوكسشى قالاعان با؟!

وليمپ شىڭى – باتىردىڭ كوزدەگەنi,

سيدنەيدەگi وتەتiن الاماندا.

 

ەل نامىسىن ويلادى قۇلقىن دەمەي،

وتان قامىن ويلادى مۇلكiم دەمەي.

وليمپيادا التىنىن الامىن دەپ،

دايىندالدى بەكزات ەر كۇن-ءتۇن دەمەي.

 

التىن الام، جەڭەم دەپ تiستەنەدi,

وسى وعان الاپات كۇش بەرەدi.

ۇشار كۇنi سيدنەيگە

ۇيىقتاپ جاتىپ،

باتىرىمىز عاجايىپ ءتۇس كورەدi.

 

دۋلىعاسى، قولعابى سايلانادى،

قانجىعاسى باتىردىڭ مايلانادى.

اق شاپاندى اقساقال

جەڭەسiڭ دەپ، –

ايان بەرiپ، كوڭiلi جايلانادى.

 

اناسىنا ايتتى ەر: «كونiڭiزدەر،

التىن مەدال قورجىندا سەنiڭiزدەر.

اللا ۇيiندە جەتi رەت قۇران وقىپ،

جەتi ادامعا ساداقا بەرiڭiزدەر».

 

ساقتاماساڭ مۇندايدا تيىندى ۇيدە،

جومارتتىققا جاراتقان سۇيiنبەي مە؟!

وليمپيادا التىنىن الامىن دەپ،

جاس بوكسشى اتتاندى سيدنەيگە.

 

جەڭەمiن دەپ ۋادەسiن بەردi بەكزات،

قايراتىنا، كۇشiنە سەندi بەكزات.

شىعۋ ءۇشiن فينالعا

قينالماستان،

قارسىلاستىڭ تورتەۋiن جەڭدi بەكزات.

 

بەلiن بەكەم تۇيiنەر، بۋار iسكەر،

كەيiن جاقسى ناتيجە تۋار iستەن.

ال، فينالدا كەزدەستi بوكسشىمىز،

امەريكا ۇلانى حۋارەسپەن.

 

ەكi ارلان بiر-بiرiن «سۇزە» مىقتى،

دودا سوڭىن ءۇمiتiن ۇزە كۇتتi.

چەمپيونى الەمنiڭ

قازاق ۇلى –

ەر بەكزاتقا فينالدا تiزە بۇكتi!

 

كوكەيiندە تالايدىڭ جاتتالدى انىق،

جاتتى ونى دوس تانىپ، جاتتار تانىپ.

ەلدiڭ تۋىن كوتەردi,

سەيiلحاننىڭ

كەنجە ۇلى – ەر بەكزات ساتتارحانوۆ!

 

V. سوڭعى ءسوز

 

تامساندى الەم الاشتىڭ بورiسiنە،

تاڭداي قاعىپ، ءسۇيسiندi ەر iسiنە.

كۇللi قازاق دالاسى قۋاندى ەندi,

جيىرما جاسار جiگiتتiڭ جەڭiسiنە.

 

جاستىق شىعار كوڭiلدiڭ جەلiككەنi,

سىمباتتى ەدi, جاس ەدi, كورiكتi ەدi.

بويجەتكەندەر باتىرعا عاشىق بولىپ،

بوزبالالار بەكزاتقا ەلiكتەدi.

 

الدەقاشان وزگەرتiپ شەشiلگەندi,

ەسiم جايلى كۇتپەگەن شەشiم كەلدi.

اتا-انالار ىرىمداپ،

جاڭا تۋعان

ۇلدارىنا «بەكزات» دەپ ەسiم بەردi.

 

اعاڭا ۇقسا، ەڭبەك ەت، بوسقا تۇرما،

دەپ ايتاتىن بولدى ەندi جاسقا تۇلعا.

قازاق ءۇشiن بوكسشى بەكزاتىمىز،

جاس باتىردان اينالدى حاس باتىرعا.

 

ۇزاق عۇمىر جازمىشقا جازىلمادى،

بiزدiڭ قولدا ەمەس قوي جازىلماعى…

بiراق تاعدىر iستەيدi ءوز بiلگەنiن،

بۇل قۋانىش ۇزاققا سوزىلمادى.

 

تىم كەش سىيىن كەيبiرەۋ ۇسىنادى،

كەتتi ۇشىپ قولىڭنان قۇسىڭ ءانi…

كوپ ۇزاماي تەمiرلان تاس جولىندا،

قايران باتىر اپاتقا ۇشىرادى.

 

تۇلپار ەدi الامان دۇبiردەگi,

ءوز كولiگi دەنەسiن تiلiمدەدi.

سوڭعى ءسوزiن ايتۋعا ايقايلاپ بiر،

شاما كەلمەي، ەسiل ەر كۇبiرلەدi:

 

«تالاي وتكەل، اسۋدان اسسام دەپ ەم،

زۇلىمداردىڭ كەۋدەسiن باسسام دەپ ەم.

وتانىمنىڭ، تاۋەلسiز قازاقستاننىڭ،

دامۋىنا زور ۇلەس قوسسام دەپ ەم.

 

سايگۇلiكتەي بايگەدە جەلسەم دەپ ەم،

Iزگiلiكتiڭ كوشiنە ەرسەم دەپ ەم.

وتان-انا، ەلiمنiڭ الدىنداعى،

بورىشىمدى اتقارىپ ولسەم دەپ ەم.

 

حالقىم، رازى بولارسىڭ ەڭبەگiمە،

از دا بولسا، رازى بول بەرگەنiمە.

وسى-اق بولدى، قايتەيiن، بۇيىرعانى،

وسى-اق بولدى قولىمنان كەلگەنi دە.

 

اۋىر سىندا سىنباڭدار، جاسىماڭدار،

جانە ۇلكەن جەڭiستە تاسىماڭدار.

ەل نامىسىن تاپسىردىم سەندەرگە ەندi,

وتان ساعان امانات، جاس ۇلاندار!»

 

مۇراتىنا كوزدەگەن جەتتi باتىر،

ۋاعداسىن ورىنداپ كەتتi باتىر.

«قوش، وتانىم! قوش، اكە! قوش، اناشىم!»،

وسىنى ايتىپ، ءۇزiلiپ كەتتi باتىر.

 

VI. بەكزات-ارمان

 

كۇن كۇركiرەپ، اسپان دا تۇردى ازالى،

جاڭبىر بولىپ توگiلدi جىر-قازالى.

جيىرماسىندا بەكزاتقا باتىر بولعان،

جيىرما جاسار جاس اقىن جىر جازادى.

 

ورەكپiگiن، كوڭiلiم، ورەكپiگiن،

سان ورەننiڭ وياتىپ زەرەكتiگiن.

جيىرماسىندا كورسەتiپ كەتتi بەكزات،

قانداي بولۋ جiگiتكە كەرەكتiگiن.

 

كەيبiرەۋلەر ۇمىتىپ تەردi كوپتەن،

قىزىقتارعا وتكiنشi ەردi كوپتەن.

جيىرماڭدا سەن ءجۇرسiڭ ماقتان قۋىپ،

جيىرماسىندا بەكزات ەر ەرلiك ەتكەن.

 

بارiمiزگە دارىندى بەردi كوپتەن،

اتتەڭ، بiراق ادام از ورلiك ەتكەن.

جيىرماڭدا سەن ءجۇرسiڭ ساۋىق iزدەپ،

جيىرماسىندا بەكزات ەر ەرلiك ەتكەن.

 

جۇرەكتەرگە باتىرلىق، ەرلiك ەكسە،

كەتەردە دە «ەلiم!» دەپ شەرلi كەتسە.

قازاقستان ۇلى ەل بولماس پا ەدi,

جيىرماسىندا بار جiگiت ەرلiك ەتسە؟!

 

ءار كوكتەمدە، ءار جاز، كۇز، ءار قىسىندا،

ەڭبەك ەتپەي، بوس جۇرسە شالقىسىن با؟!

تالاي ادام ءجۇر بiراق تۇك بiتiرمەي،

جيىرما تۇگiل قىرقىندا، الپىسىندا!

 

ۇلگi الايىق بەكزاتتان، ۇلگi الايىق،

ەلگە دەگەن سەزiممەن نۇرلانايىق!

اماناتىن بابانىڭ ورىندار دەپ،

سەنiم ارتىپ بiزدەرگە ءجۇر حالايىق.

 

قايراتتانىپ، سiلكiنiپ، جiگەرلەنiپ،

ءون بويىما بايلاۋىم سiڭەر بەرiك.

ەلiم ءۇشiن بەكiنسەم بiر ەرلiككە،

بەكزات-ارمان تۇرادى جiگەر بەرiپ…

 

الپامىس فايزوللا،

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دiڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتiنiڭ ستۋدەنتi.

الماتى قالاسى.

 

Abai.kz