كەشەگى كۇن بىرگە جۇرگەن جىگىتتەر 60-قا كەلىپ جاتىر. ىلگەرگى داۋىردە 60 دەگەن ءومىردىڭ سوڭعى ءبىر شەگى سياقتى جەتىپ بولمايتىن ۇزاق عۇمىر ەدى. قازىر... ءيا. بالانىڭ جاسى. بۇنى قاتارلاستارىمدى كارىلىككە قيماعاندىقتان ايتىپ وتىرعانىم جوق. شىندىعى سول. بۇل – جاسقا بايلانىستى كوزقاراس. ال اقىل-ەس، مىنەز-قۇلىق تۇرعىسىنان سارالاساق، 60-قا كەلىپ جاتقانداردىڭ قاي-قايسىسىن دا جاس دەي المايسىڭ. ءتىپتى ولاردى ەرتە «قارتايعاندار» ساناتىنا جاتقىزۋعا بولادى.

سولاردىڭ ءبىرى، دۇرىسى بىرەگەيى – ءامىرحان مەڭدەكە. ءيا. ءامىرحان مەڭدەكە - سىنشى. سوزدەن دە قادىر قاشتى. سوناۋ ءبىر جىلدارى قازاقتىڭ ءۇش ءبيىن «بي» دەپ ايتۋعا قوراشسىنىپ، ولاردى پايعامبارعا بالاپ ەدىك. سول سياقتى ابىزدى دا اركىمگە ءبىر تەلىدىك. ەندى مىنە... سىنشىلىق تا ءامىرحان بولمىسىن اشۋعا ءدوپ كەلمەي تۇر. نەگە ەكەنىن قايدام، سىنشى دەسەم بولدى كەشەگى سوتسياليستىك رەاليزمنىڭ ۇڭعىل- شۇڭعىلىن جەتىك بىلەتىن اكادەميك شالدار كوز الدىمدا كولبەڭدەيدى. سول سىرەسكەن سوتسياليستىك رەاليزمنىڭ كوبەسىن سوككەن وسى ءامىرحان مەڭدەكەلەر ەدى. مەڭدەكەلەر دەپ كوبەيتىپ وتىرمىن. نەگىزىنەن ولار ەكى-ۇشەۋ عانا. ناقتىلاساق – ءامىرحان مەڭدەكە، تۇرسىنجان شاپاي، تالاسبەك اسەمقۇلوۆ. بارى وسى. اعا، ىنىلەرىمنىڭ كوڭىلىنە كەلمەس ءۇشىن ء«بىزدىڭ قاتارلاستارىمىزدان» دەگەندى قوسىپ قويايىن. الگى... ءيا. سول كىسى ايتپاقشى، ء«وزىم دە ءبىر قۋمىن».

سونىمەن ءامىرحان... ءبىز «سوتسياليستىك قازاقستان» (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتىندە قاتار قىزمەت اتقاردىق. قايتا قۇرىلىپ جاتقان كەز. سول ءبىر كەزەڭ «سق»-نىڭ وزگەشە ءبىر تۇلەگەن كەزى ەدى. اۋەلگى وپپوزيتسيالىق ويلار سول گازەتتىڭ بەتىندە ايتىلدى. ءبىر جيىندا ءامىرحان «مىنا رەداكتسيانىڭ الدىنداعى پاركتە (اتى ەسىمە تۇسپەي تۇر دەپ پانفيلوۆ پاركى دەگەندى اۋزىنا المادى) قۇشاعىن جايىپ تۇرعان الىپ ءبىر ادامنىڭ بەينەسىن قاڭىلتىردان جاساپ قويعان. مۇمكىن كورگەن شىعارسىزدار، – دەدى دە، – سول الىپ ادامنىڭ قولتىعىنىڭ، بۇتىنىڭ اراسىنان قازاقتىڭ باستارى قىلتيىپ تۇر. ءبىز سوعان ءمازبىز. ەندىگى جەردە مۇنداي ادىلەتسىزدىككە توزۋگە بولمايدى»، – دەپ ءبىر-اق توقتادى. ءامىرحان ءدال بۇلاي ەمەس، وزىنە ءتان شەشەندىكپەن تۇبىنە جەتكىزە، تاۋسىلا ايتتى. ءوز باسىم سول ساتتە ونى 28 باتىرعا قويىلعان ەسكەرتكىش تۋرالى ايتىپ جاتىر دەپ ويلاعان جوقپىن. مەنىڭ كوزىمە ول كەزدە ءامىرحان ايتقان كەمشىلىكتەر كورىنبەيتىن. ستۋدەنت كەزىمدە كۋرستاسىم عالىم دوسكەننىڭ لەنيندى بالاعاتتاعانىن ەستىپ ەسىم شىعىپ كەتىپ ەدى، تاپ سولاي بۇل جولى دا امىرحانعا قايران قالدىم. ول مەنى، مەنى عانا ەمەس، ءتامام جۇرتتى سودان بەرى قايران قالدىرۋمەن كەلەدى.

ءا.مەڭدەكەنىڭ ءوزىم ءمان بەرگەن العاشقى سىنشىلىق ەڭبەگى دۋلات يسابەكوۆتىڭ ءبىر شىعارماسى حاقىندا بولاتىن. شىعارمانى ءامىرحانشا ءتۇسىنىپ، ءامىرحانشا تالداعان ادامدى ءوز باسىم سوعان دەيىن دە، ودان كەيىن دە كورگەن ەمەسپىن. باسىما سول كەزدە د. يسابەكوۆتىڭ ءوزى شىعارماسىن ءامىرحانشا تۇسىنە الماعان شىعار دەگەن وي كەلدى.

قازاقتى ءامىرحان مەڭدەكەشە جاقسى كورەتىن ادام نەكەن-ساياق. جالپى ءامىرحاننىڭ نەگىزگى تاقىرىبى – قازاقتىڭ مۇڭى. ول مۇڭ ونى دەندەپ العان. سوندىقتان دا ول نە جازسا دا قالامىن شەرگە مالىپ الىپ جازادى. وقىعاندا... ءيا. كوپكە دەيىن ءوز-وزىڭە كەلە المايسىڭ. جىلاعىڭ كەلەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءامىرحانشا جازۋ – بۇل مەكتەپ.

ارينە، ول ءوزىنىڭ باعاسىن بىلەدى. بىراق ەشقاشان كيمەلەپ العا شىققان ەمەس. سول باياعى قوڭىر تىرشىلىك. قازاق راديوسىنا ديرەكتور دا بولدى. وزگەرگەن جوق. جالپى ول وزگەگە بولسىن دەپ جۇرەتىن جىگىت.

وتكەن كۇندەر ەسكە تۇسەدى. امىرحانمەن بىرگە وتكەن كۇندەر. ەرىكسىز جىمياسىڭ. ەندى مىنە... 60 ەسىك قاعىپ تۇر. اقىن امانحان ءالىم اعام 60-قا كەلگەندە سۇراعام. 60-تىڭ جايىن. «الپىس – تال ءتۇس» دەگەننىڭ قانشالىقتى شىندىققا جاناساتىنىن. امانحان اعام تىرجىڭداپ كەتتى. بەت-الپەتىنەن 60-قا كوڭىلى تولمايتىنىن اڭعاردىم. سول ساۋالدى مۇحتار شاحانوۆ كوكەمە دە قويعام. جەتپىستىڭ جايىن بىلمەككە. ول كىسى قاشانعىسىنداي «قارتتىقتى مويىنداماۋ كەرەك» دەگەن ءوز ۇستانىمىن كولدەنەڭ تارتتى. وسى تاقىرىپقا وراي ولەڭ وقىدى. جىگەرلەندىم. ناعىز ءومىردىڭ 70-تەن كەيىن باستالاتىندىعىنا بەك سەندىم. سوندىقتان ءامىرحان دوس، 60 دەگەن...

«الپىسقا جەتسەك ەكەن ەندى بىزدەر».

قۇديار ءبىلال

Abai.kz