ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆ ايماقتاعى ۇستازدار قاۋىمىمەن كەزدەسۋىن جالعاستىرۋدا، - دەپ حابارلايدى اباي-اقپارات مينيسترلىكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ. وڭتۇستىك قازاقستان، جامبىل، شىعىس قازاقستان، الماتى وبلىسىنىڭ مەكتەپ ديرەكتورلارى مەن مۇعالىمدەرى مينيسترلىك باسشىسىنان ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ دامۋىنا قاتىستى جالپى جوسپار تۋرالى ءبىلىپ، وزدەرىن مازالاعان ساۋالدارعا جاۋاپ العان بولاتىن. ال جۋىردا مينيستر الماتى قالاسىنىڭ ۇستازدار قاۋىمىمەن كەزدەستى، جيىنعا 700-دەن استام ادام قاتىستى. ءمينيستردىڭ 10 ناۋرىزداعى الماتى مەن

مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم

مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ ماسەلەسى تۋرالى ايتقاندا ەرلان ساعاديەۆ مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىگى ءارى قاراي دا جالعاساتىنىن، ويتكەنى بۇل بالاباقشاداعى ورىن تاپشىلىعىن رەتتەۋدىڭ ءتيىمدى شەشىمى بولىپ وتىرعانىن ايتتى. 2016 جىلى 825 مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرەتىن مەكەمە اشىلسا، سونىڭ 600-ءى جەكەمەنشىك بالاباقشا ەكەن. وسىنىڭ ەسەبىنەن 3-6 جاس ارالىعىنداعى بالالاردى مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن قامتۋ 85%-عا وسكەن.

مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىگىن قولداي وتىرىپ، زاماناۋي تالاپتارعا ساي جاڭا سانيتارلىق نورمالاردى ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. جاڭا سانيتارلىق نورمالار 3 اي بويى مامانداردىڭ قاتىسۋىمەن تالقىلانىپ، قازىرگى كەزدە قول قويۋ ءۇشىن جاۋاپتى مينيسترلىكتەرگە جىبەرىلگەن. سونداي-اق، مينيستر بالاباقشانىڭ كەزەگىن دە تارتىپكە كەلتىرۋ، جەمقورلىققا جول بەرمەۋ تۋرالى ايتتى.

بۇل ماقساتتا بۇكىل بالاباقشالاردىڭ كەزەگى بىرىڭعاي رەسپۋبليكالىق كەزەككە بىرىكتىرىلەدى، بالاباقشاعا جولداما بەرۋ اۆتوماتتاندىرىلادى جانە ەلەكتروندى ۇكىمەتتەن بەرىلەدى. وسىلايشا، اتا-انالار ەڭ ۇزدىك مەكەمەنى تاڭداي الادى (مەملەكەتتىك بولسىن، جەكەمەنشىك بولسىن), مەملەكەتتىك تاپسىرىس سول تاڭدالعان مەكەمەگە بەرىلەدى. 2016 جىلى تاربيەشىلەردىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرۋدىڭ بىرىڭعاي باعدارلاماسى جاڭارتىلعان بولاتىن، وسىنىڭ ەسەبىنەن بالاباقشا بۇلدىرشىندەرىنە ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدىڭ دە ساپاسى ارتپاق. مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋ سالاسىنا ەندى دايارلىق سىنىبى ەنگىزىلمەك. مەكتەپتەر مەن بالاباقشالاردىڭ دايارلىق سىنىبىندا بالالار «الىپپەنى» وقيدى. بيىل دايارلىق سىنىبى پيلوتتىق جوبا رەتىندە 1000 مەكتەپ پەن بالاباقشاعا ەنگىزىلمەك.

ورتا ءبىلىم

ورتا ءبىلىم بەرۋدەگى باستى جۇيەلى وزگەرىس رەتىندە جاڭارتىلعان مازمۇنعا كوشۋدى ايتۋعا بولادى. مينيستر قازاقستاننىڭ جاڭارتىلعان مازمۇندى كەشىگىپ ەنگىزىپ جاتقانىنا نازار اۋداردى. جاڭارتىلعان مازمۇنعا ساي، فۋنكتسيونالدى ساۋاتتىلىققا ەرەكشە ءمان بەرىلەدى، ياعني ءبىلىپ قانا قويماي، ىستەي الۋ كەرەك. ەىدۇ-عا كىرەتىن 35 ەل بۇل جۇيەگە 15 جىل بۇرىن كوشكەن، ويتكەنى 20 جىل بۇرىن زاماننىڭ تالابىن تۇسىنگەن، ناقتىراق ايتقاندا، ءار ەكى جىل سايىن اقپاراتتىڭ ەكى ەسەلەنەتىنىن، ال 5 جىلدا كەيبىر ماماندىقتاردىڭ جويىلىپ كەتەتىنىن تۇسىنگەن.

دەگەنمەن، ەرلان ساعاديەۆ 4 جىلدا بۇل اۋىسۋدى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىنىن ايتتى. 2016 جىلدان باستاپ ءبىرىنشى سىنىپتار جاڭارتىلعان مازمۇنمەن وقي باستادى، ال بيىل 2, 5 جانە 7-سىنىپتار جاڭا جۇيەگە كوشەدى. جاڭا باعدارلامانى يگەرۋ ءۇشىن 2016 جىلدىڭ جازىندا 74 مىڭ مۇعالىم كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىردى، ال پەداگوگتارمەن جۇمىس ىستەۋ جىل بويىنا جالعاسىپ كەلەدى. بيىل تاعى دا 75 مىڭ مۇعالىم وقىتىلادى.

مۇنىمەن ءبىر مەزگىلدە 5 كۇندىك وقۋ جۇيەسىنە كوشۋ جانە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن بازالىق وقۋلىق ەنگىزۋ دە ءجۇرىپ جاتىر. مينيستر كوپشىلىكتى تولعاندىراتىن ۇشتىلدىلىك ماسەلەسىنە دە توقتالدى. ەرلان ساعاديەۆ قازاق تىلىنە باسىمدىق بەرىلىپ كەلگەنىن، سولاي جالعاسا بەرەتىنىن ايتتى. ونىڭ ۇستىنە، قازىر قازاق مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالالاردىڭ جاعدايى دا قۋانتارلىق، قازاقشا سويلەيتىن بالالاردىڭ 90%-ى قازاق مەكتەپتەرىندە وقيدى. الايدا، ورىس مەكتەپتەرىندە وقىعان بالالار 11 جىل وقىعاننان كەيىن دە ءتىلدى ءتيىستى دەڭگەيدە مەڭگەرمەيتىنى نەگىزگى ماسەلە بولىپ وتىر. وسىعان وراي مينيسترلىك ورىس تىلىندە ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ ادىستەمەسىن دە جاڭارتىپ، عىلىمي نەگىزدەلگەن، كوممۋنيكاتيۆتى ادىسكە سۇيەنگەن دەڭگەيلى باعدارلاماعا كوشىرمەك. بۇل ادىستەمە بيىل جەكەلەگەن مەكتەپتەردە سىناقتان وتكىزىلەدى. جاڭا ءادىس اۋىزەكى سويلەۋدى دامىتاتىن سوزدىك مينيمۋمىنا نەگىزدەلگەن، بۇرىنعىداي وقىپ، ءماتىن اۋدارۋ دەگەن مۇندا جوق.

مينيستر ورتا مەكتەپتەردەگى اعىلشىن تىلىنە قاتىستى دا ءسوز قوزعادى، بيىلعى جىلدان باستاپ پاندەردەن اعىلشىن تىلىندە ساباق بەرەتىن 5 مىڭ مۇعالىمدى 9 ايعا دەيىن مەكتەپتەن تىس تەرەڭدەتىلگەن تىلدىك كۋرستا وقىتۋ جوسپارلانىپ وتىر. بيىلعى كۇزدەن باستاپ بۇگىنگى كۇنگە دەيىن اعىلشىن تىلىندە وقىتىپ جۇرگەن 120-دان استام مەكتەپتەگى 2700 مۇعالىمنىڭ قاتارى كوبەيىپ، جۇزدەگەن سىنىپ اعىلشىن تىلىندە وقۋعا كوشەتىن بولادى. پاندەردى اعىلشىن تىلىندە وقۋ ەرىكتى تۇردە جۇرەدى، ول ءۇشىن اتا-انانىڭ جازباشا رۇقساتى كەرەك. ەرلان ساعاديەۆ بيىلعى جىلى كوپ سۇراقتىڭ جاۋابى تابىلاتىنىن، اتاپ ايتقاندا، دايىندىق ۋاقىتى، وقىتۋ ساپاسى، مۇعالىمدەر مەن بالالاردىڭ دايىندىعى سىندى ماسەلەلەر شەشىلەتىنىن ايتتى. ويتكەنى، وسى جۇمىستىڭ قورىتىندىسىنا ساي، جوعارعى سىنىپتا 4 ءپاندى اعىلشىن تىلىندە وقىتۋ كەستەسىنە كوشۋ 2018 جىلدىڭ اياعىندا قابىلدانادى.

بۇل وزگەرىستەردەن بولەك، مينيستر ەلىمىزدەگى مەكتەپ وقۋشىلارىنا بەرىلەتىن ءۇي تاپسىرماسىنىڭ كولەمىنە دە توقتالدى. بالالاردىڭ ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا جۇمسايتىن ۋاقىتى جونىنەن قازاقستان 65 ەلدىڭ ىشىندە 4-ورىندا. ال حالىقارالىق زەرتتەۋ ناتيجەلەرى ءۇي جۇمىسىنىڭ كولەمى مەن ءبىلىم سالاسىنداعى تابىستىڭ اراسىندا تىكەلەي بايلانىس جوق ەكەنىن كورسەتەدى. بۇل ماسەلەنى تالقىلاۋ ءۇشىن ۇستازدار مەن ءبىلىم بەرۋ سالاسى ماماندارىنىڭ قاتىسۋىمەن 2 رەت اۋقىمدى جيىن ءوتىپ، ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءۇي جۇمىسىن وڭتايلاندىرۋدىڭ ەكى نۇسقاسى ۇسىنىلدى. ءبىرىنشى نۇسقا بويىنشا ءۇي جۇمىسى بارلىق پاننەن قىسقارتىلسا، ەكىنشى نۇسقا جەكەلەگەن پاندەر بويىنشا ءۇي جۇمىسىن قىسقارتۋدى ۇسىنادى. ەكى نۇسقا بويىنشا دا ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋ ۋاقىتى ورتا ەسەپپەن كۇنىنە ءبىر ساعاتقا قىسقارادى.

مينيسترلىكتىڭ مەكتەپ مۇعالىمدەرىن وقۋ پروتسەسسىنەن تىس جۇمىس پەن جۇكتەمەدەن بوساتۋ ءۇشىن ءتيىستى شارالار قابىلداۋ تۋرالى قادامىن كەزدەسۋگە جينالعان ۇستازدار قاۋىمى قۋانا قولدادى. ەرلان ساعاديەۆ باسقا مەملەكەتتىك ورگان باسشىلارىمەن كەزدەسكەنىن، الداعى ۋاقىتتا اكىمدىك جانە ايماقتىق ءبىلىم بەرۋ باسقارمالارىنىڭ وكىلدەرىمەن جينالىس جاساۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن ايتتى.

مەكتەپتەگى اقشا جيناۋ ماسەلەسى دە ءمينيستردىڭ نازارىنان تىس قالعان جوق. ەرلان ساعاديەۆ دەمەۋشىلىك جاساۋدىڭ وركەنيەتتى جولى بار ەكەنىن، بۇكىل الەمدە سول كونتسەپتسيا قولدانىلاتىنىن ايتتى. گارۆارد سياقتى جەتەكشى وقۋ ورنىنىڭ ءوزى سول دەمەۋشىلەردىڭ قاراجاتىمەن دامىپ كەلە جاتقانىنا توقتالدى. مەكتەپتەگى اقشا جيناۋ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن ءار مەكتەپتە قامقورشىلىق كەڭەسى قۇرىلماق، وعان وقۋشىلاردىڭ اتا-اناسى، «اتامەكەن» پالاتاسى مەن ءماسليحاتتىڭ وكىلدەرى كىرمەك. سونداي-اق، مينيستر مەكتەپ وقۋشىلارىنا شكافتار قويۋ ءىسىن ۇكىمەت قولداعانىن جەتكىزدى.

ەرلان ساعاديەۆتەن كەيىن ءسوز كەزەگىن العان مۇعالىمدەر مەن مەكتەپ ديرەكتورلارى كوپتەگەن سۇراقتاردى قويىپ، ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋعا قاتىستى يدەيالارىن ۇسىندى. مۇعالىمدەر قاۋىمىن مازالاعان نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى جاڭارتىلعان مازمۇنعا قاتىستى بولدى، ۇستازدار وقۋشىعا باعا قويۋ جۇيەسىن قايتا قاراۋدى ۇسىندى. مينيستر مامانداردىڭ ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرىپ، پەداگوگتار مەن مەكتەپ باسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن تالقىلاۋ ۇيىمداستىرۋعا ۋادە بەردى.

Abai.kz