ەكى جىلدا ءبىر بەرىلەر مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ قالام ۇستاعان كوپ اعايىننىڭ باس اۋرۋىنا اينالعالى قاشان. قىر استىنان قيقۋ شىقسا ءبىتتى - ۇلى ءدۇبىر، قاۋرىت ناۋقان باستالدى دەي بەر. دامەگوي كوپ، قالپاقپەن قاعىپ الار وڭاي ولجا كورىپ، ەرىنبەگەن ەكىنىڭ ءبىرى قويتورىسىن باپتاماي-اق بورساڭداتىپ بايگەگە قوساتىن ادەت تاپتى. الامان بايگە ەمەس، گتو-نىڭ نورماسىن ورىنداۋ ءۇشىن وتكىزىلەتىن جاپاتارماعاي جاياۋ جارىس سياقتى. مىناۋ دا جۇيرىك، اناۋ دا سايگۇلىك. سوڭعى ونشاقتى جىلداعى وزا شاۋىپ بايگە العانداردىڭ قاراسى وعان دەيىنگى بارلىق لاۋرەتتاردىڭ ۇزىن سانىمەن قارايلاس. ازاتتىق العالى تىنىسىمىز اشىلىپ، شىنىمەنەن-اق تالانتتى شىعارمالار كوبەيدى مە، الدە اسىل مەن جاسىقتىڭ پارقىن اجىراتاتىن تارازىدان ادىلدىك كەتتى مە؟ ايتەۋىر، قالاي بولعاندا دا ، جىل وتكەن سايىن بۇل سىيلىق «ءما، قوڭقاي!» دەپ ۇستاتا سالار الدەبىر جومارتتىڭ قولىنداعى شۇلەنگە اينالىپ بارا جاتقانداي.

ەكى جىلدا ءبىر بەرىلەر مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ قالام ۇستاعان كوپ اعايىننىڭ باس اۋرۋىنا اينالعالى قاشان. قىر استىنان قيقۋ شىقسا ءبىتتى - ۇلى ءدۇبىر، قاۋرىت ناۋقان باستالدى دەي بەر. دامەگوي كوپ، قالپاقپەن قاعىپ الار وڭاي ولجا كورىپ، ەرىنبەگەن ەكىنىڭ ءبىرى قويتورىسىن باپتاماي-اق بورساڭداتىپ بايگەگە قوساتىن ادەت تاپتى. الامان بايگە ەمەس، گتو-نىڭ نورماسىن ورىنداۋ ءۇشىن وتكىزىلەتىن جاپاتارماعاي جاياۋ جارىس سياقتى. مىناۋ دا جۇيرىك، اناۋ دا سايگۇلىك. سوڭعى ونشاقتى جىلداعى وزا شاۋىپ بايگە العانداردىڭ قاراسى وعان دەيىنگى بارلىق لاۋرەتتاردىڭ ۇزىن سانىمەن قارايلاس. ازاتتىق العالى تىنىسىمىز اشىلىپ، شىنىمەنەن-اق تالانتتى شىعارمالار كوبەيدى مە، الدە اسىل مەن جاسىقتىڭ پارقىن اجىراتاتىن تارازىدان ادىلدىك كەتتى مە؟ ايتەۋىر، قالاي بولعاندا دا ، جىل وتكەن سايىن بۇل سىيلىق «ءما، قوڭقاي!» دەپ ۇستاتا سالار الدەبىر جومارتتىڭ قولىنداعى شۇلەنگە اينالىپ بارا جاتقانداي.

وزىمىزگە جاقپاعاندى ولتىرە جاماندايتىن ادەتىمىزبەن، قارا ەسەككە تەرىس مىنگىزىپ قالاي كۇستانالاساق تا كەشەگى سوۆەت ۇكىمەتى تۇسىندا ءدال مۇنداي كەلەڭسىزدىككە جول بەرىلە قويمايتىن. مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ مارتەبەسى شىن مانىندە بيىك ەدى. بۇگىنگىدەي اركىم ءوز «لاعىن تەكە قويىپ» باقىلداتپاي، ادەبي جۇرتشىلىقتى ەلەڭ ەتكىزگەن تالانتتى تۋىندىلار، كوبىنەسە قابىرعالى قالامگەرلەردىڭ كەزەڭدىك ەلەۋلى شىعارمالارى بايگەگە سۇرىپتالاتىن. ساراپشىلار دا بەدەلدى، اتىنان ات ۇرىككەندەي وڭكەي ءبىلىمپاز مارقاسقالار، تالاپ كۇشتى، تارازى ءادىل. ونداي كوميسسيادان جورعا ءجۇرىستى جىلپوستاردىڭ جول تاۋىپ ءوتىپ كەتۋى نەعايبىلداۋ. ءبارى دەسەك كولگىرسۋ بولار، سول كەزدەگى مەملەكەتتىك سىيلىق العان شىعارمالاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ادەبيەتىمىزدىڭ مەرەيىن اسىرعان كلاسسيكالىق تۋىندى ەكەنىنە ەشكىم داۋ ايتا قويماس. سوتسياليزم يدەالىنىڭ ىقپالى بولعانمەن، قاي-قايسى دا كوركەمدىك قۋاتپەن شەبەر كەستەلەنگەن، رۋحاني قازىنامىزعا ولجا سالعان كەمەل دۇنيەلەر. ال قازىرگى بايگە الدى دەپ ۇكى تاققان شىعارمالار جايلى بۇلاي ايتا الامىز با؟ وكىنىشكە وراي، ءىلۋ دە بىرەۋ بولماسا،  تۇشىنىپ ءتىل ۇشىنا ورالارى شامالى. تايىنشاعا شاڭىراق ارتقان كوش كەتىپ بارا جاتقانداي تراگە-كومەديالىق ءبىر كۇلكىلى كەرەعارلىق كوز الدىڭا ەلەستەيدى. قۇر داقپىرت پەن داڭعازانىڭ قىزىل جەلىنە سەمىرىپ سىرتىمىزدى قانشا قامپايتقانمەن كۇيكىلەنىپ، ۇساقتاپ، ەرگەجەيلىلەر ەلىنە اينالىپ بارا جاتقاندايمىز. بويىمىز ەمەس، ويىمىز. بۇكىل رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ ءباسى تومەندەپ، مارتەبەسى ءپاس تارتتى. اقىلدىنىڭ باسى ەمەس، اقشالىنىڭ بوكسەسى توردە. قۇلاتوبەل حالتۋرا - لاۋرەات. بايشىكەش پەن بيشىكەشتەردىڭ ءبىرازى ءبىر ەمەس بىرنەشە «عىلىمنىڭ» دوكتورى. كانديداتتىقتى قازىر ەشكىم مەنسىنبەيدى. ءبىز بىلەتىن ءبىلىمپازداردان تەك مۇحتار ماعاۋين عانا عىلىم كانديداتى. قاپتاعان دوكتور، قاۋلاعان اكادەميك. بىراق عىلىم جوق. ادەبيەت پەن ونەر دە وسى تاز كەپەشتى كيىپ وتىر. كومپيۋتەردىڭ اۋپىرىمىمەن ىلدالعا جارايتىن ءالاۋلايلار الىبەك پەن روزالاردى ەفير مەن ەكراننان ىسىردى. «اۋىلدىڭ التى اۋىزىن» شىعارۋعا قاۋقارى بار تاقپاقشىلار، جۇمباق-ناقال قۇراۋشىلار اقىن-جازۋشى اتاندى، ءىشى پىسقان كەشەگى پارتوكراتتار قالامدى حوببيعا اينالدىردى. ول ازداي، تۇلكى قۇرساق كەيبىر لاكەي جازۋشىلارىمىز وتقا ماي قۇيىپ، حالتۋرانىڭ قۇلاتاسقىنىن ودان ارى ۇدەتە ءتۇستى. مۇرنىنان ەسەك قۇرتى ىرشىعان بايلار مەن اتقامىنەرلەردىڭ اتى-زاتى بەلگىسىز «بي»، «باتىر» بابالارى تۋرالى، «اقىسىن بەرسە، بوقىسىن شىعارىپ»، توم-توم «ءباھادۇر-نامەلەردى» بوراتىپ جاتىر. كىتاپحانا مەن دۇكەن-دۇڭگىرشەكتەردىڭ سورەسىن قايىستىرىپ تۇرعان سولار. «ءشوپ تە ولەڭ، شوڭگە دە  ولەڭدى» وقي-وقي كوڭىلى قالعان وقۋشى كىتاپ كورسە تەرىس اينالاتىن دارەجەگە جەتتى. كورىپ جۇرگەنىمىزدەي، قازىر قازاق مۇددەسى جايلى جازىلعان شىعارمالار كوبىنەسە تەندەردەن شەتقاقپاي قالادى، انشەيىندە قول ۇشىن بەرگىش مىرزا دەمەۋشىلەر دە ەنجار. ەسەسىنە رۋ، ءجۇز، پالەنشەكەڭنىڭ اتا-باباسى تۋرالى جازىلعان جالعان ماداق جەلبۋاز شيماي «رومان»، «داستاندار» سياسى قۇرعاماستان التىنمەن اپتالىپ توسقاۋىلسىز شىعىپ جاتادى. وسىعان قاراپ، قازاق بولۋدان قالىپ بارامىز با دەگەن كۇدىك كوشەدى ەكەن كوڭىلدەن. كەيبىر جالعان   پاتريوتتار باقايىن باسقانداي باج ەتسە دە مەيلى، بىلە-بىلسەك ۇلت ءۇشىن بۇل دا ەرگەجەيلىلىكتىڭ ءبىر بەلگىسى. «مەملەكەتتىك سىيلىق ەڭ شەبەر جازىلعان ۇزدىك شىعارماعا بەرىلەدى» دەگەن تۇسىنىگىمىز لايلانا باستادى. حالتۋرا وعان دا اۋىز سالدى. تارازى قيسىق، پلانكا تومەن. «قالاۋىن تاۋىپ قار جاعىپ» جۇرگەندەر نەنىڭ سىيلىق الاتىنىن بىلەدى، سوندىقتان سونى جازادى. بۇل كۇندە بايگەگە شىعارما ەمەس، اۆتور قوسىلادى. «جۇزدەن - جۇيرىك، مىڭنان - تۇلپار» قاعيداسى اتجارىسىنا بولماسا، پاراسات بايگەسىنىڭ ءجون-جورالعىسىنا جاراۋدان قالىپ بارا جاتقانداي. بۇيتە بەرسەك، ءتۇپتىڭ تۇبىندە، سىيلىق الامىز با دەگەن دامە-دۇرمەكپەن ادەبيەتىمىزدى جاعىمپازداردىڭ جاراپازانىنا اينالدىرىپ جىبەرمەسىمىزگە كىم كەپىل؟ الدەكىمدەردىڭ كوڭىلىن تابۋ، ۇدەدەن شىعۋ باستى كريتەري سياقتى. دامەگويلەردىڭ قازىر جارىسا ودا، ءارتۇرلى ماداقنامە جازۋعا كوشكەنى سوندىقتان. جاعىمپازدانعىسى كەلمەيتىن، بىراق سىيلىقتى بەك العىسى كەلەتىن ءبىر ادۋىندى اقىنىمىزدىڭ بەس رەت بايگەدەن بەتى قايتىپ پۇشايمان بولعان سوڭ، اقىرى «جاتىرىڭنان اينالدىم، پالەنشە رۋ» دەپ جىرلاپ، التىنشى رەت اۋپىرىممەن «باقىت قۇسىن» قولىنا قوندىرعانىن بىلەمىز. مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ ادەبي قاۋىم اراسىندا بەدەلى ءتۇسىپ، قادىرى قاشتى، ول تۋرالى نەتۇرلى شىمشىما اڭگىمەلەر دە بارشىلىق. بەرتىندە ايگىلى جازۋشىمىز اكىم تارازي سىيلىق العاندا قالامداس ءبىر ءىنىسى تەلەفون شالىپ: «تومەندەۋىڭىزبەن!» دەپتى. «قالاي؟» دەيدى تۇسىنبەي قالعان اكىم اعام. سوندا اناۋ: «بۇرىن ءسىز كلاسسيك اكىم تارازي ەدىڭىز. ەندى اناۋ-مىناۋلار الا بەرەتىن مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ كوپ لاۋرەاتتارىنىڭ ءبىرى عانا بولدىڭىز!» دەپتى. استارلى، اششى قالجىڭ. سىيلىق الۋ جوعارى مارتەبە بولۋدان قالىپ بارا جاتقانىن وسىنداي ەمەۋرىننەن-اق اڭعارۋعا بولاتىنداي.

بيىلعى سىيلىققا ۇسىنۋ ناۋقانى دا زور دۇربەلەڭمەن ءوتتى. داۋىس جيناۋ ءۇشىن كىسى سالىپ، تانىسىنىڭ تانىسىن ىزدەپ الاشاپقىن بوپ الاقتاعان اعايىننىڭ ءتۇرىن كورگەندە، نە كۇلەرىڭدى، نە ايارىڭدى بىلمەيسىڭ. ۇمىتكەر كوپ. كەۋدەسىنە نان پىسكەن اعايىننىڭ قايسىسى، ءوزىن وزگەلەردەن كەم ساناسىن. اناۋ العاندا مەن نەگە المايمىن دەيدى. ماسەلە اناۋدىڭ العانىندا بولىپ تۇر عوي. ادەبيەتتىڭ ارايلى بيىگىن «اناۋلار» ويناقتاپ جايداق توبەگە اينالدىرماعاندا قاراتوبىر مۇنشالىق ومىراۋعا ساپ ەكپىندەمەس ەدى. وسى جىلعى ءوزىن ءوزى ۇسىنعانداردىڭ ۇزىن قاراسى ءجۇزدىڭ ارجاق-بەرجاعىنا جەتىپ جىعىلعان بولار-اۋ. ەكشەلىپ، مارتەبەلى كوميسسيانىڭ الدىنا بارعانىنىڭ ءوزى جيىرماعا جۋىق. بالشىعى مەن قىلشىعى ارالاس.

وتكەن جولى ۇكىلەگەن ەكى اقىنىمىز مارەگە جەتپەي ءسۇرىنىپ، ادەبيەت سىيلىقتان ولجاسىز قالعانى بەلگىلى. نەسىپبەك پەن  سەرىكتىڭ قازىرگى ماڭدايالدى اقىندارىمىز ەكەنىنە ەشكىمنىڭ تالاسى جوق. سىيلىق العان «اناۋلاردى» ون ورايتىن اقىن. نەسىپبەك، ءتىپتى باستى شارتتى ورىنداپ، «بايتەرەگىمەن» ۇلكەن جۇرەككە جول تاپسا دا بەرگىلەردىڭ ءىلتيفاتىنا ىلىنە المادى. قاپ، اتتەگەن-اي دەستىك قايرانسىز. ايتسە دە وسىنداي اقىنداردى تاقياسىنا تار ساناعان كوميسسياعا ءبىر جاعىنان كوڭىلىمىز جىلىپ، شىنىمەن-اق تالعامدى بيىكتەتىپ، تالاپتى قاتايتقان ەكەن دەپ جۇرەك تۇبىنەن ءبىر جاقسى ءۇمىتتىڭ جىلت ەتكەنى تاعى دا راس. وكىنىشكە وراي، ول ءۇمىتىمىز اقتالمادى. بيىلعى سىيلىققا ۇسىنىپ، مارتەبەلى كوميسسيانىڭ عۇزىرىنا جۇگىنگەن شىعارمانىڭ ءبىرى - مۇحتار ماعاۋيننىڭ ايگىلى «جارماق» رومانى. شىعارما پراگادا باسىلىپ شىعىسىمەن-اق جۇرتشىلىق قۋىپ ءجۇرىپ وقيتىن بەستسەللەرگە اينالدى. وقىرماننىڭ تىلەك-وتىنىشىمەن، بىرەر جىل مۇعدارىندا «جامبىل»، «جۇلدىز» جۋرنالدارىندا قايتالاپ جاريالاندى. جۇرت كىتاپتان بەزىنگەن زاماندا وسىنشا قىزىعۋشىلىق تۋعىزۋىنىڭ ءوزى-اق شىعارمانىڭ قادىر-قاسيەتى قانداي ەكەنىن ايگىلەسە كەرەك. فورمالىق جاڭاشىلدىق، شيىرشىق اتقان ىشكى ديناميكا، توگىلگەن كوركەمدىك كەستە... دەيسىز بە - قاي تۇرعىدان قاراساڭىز دا «جارماق» - الەمدىك وزىق ۇلگىدە جازىلعان قازاق ادەبيەتىنىڭ كەزەڭدىك تۋىندىسى. بوستان داۋىردەگى جاڭا ادەبيەتتىڭ باسى. جازۋشى ادام بويىنداعى جاقسىلىق پەن جاماندىقتىڭ بىتىسپەسە قايشىلىعى ارقىلى قوعام ومىرىندەگى رۋحاني دەرتتى شەبەرلىكپەن  ايشىقتايدى. ءا.مەڭدەكە، گ.بەلگەر، اكادەميك س.قاسقاباسوۆ، ا.تويشانۇلى ت.ب. كورنەكتى  ادەبيەتشىلەرىمىز بەن عالىمدارىمىز «جارماقتىڭ» كوركەمدىك قاتپارىن تەرەڭ  بارلاپ، ءار اسپەكتىدەگى ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى بايسالدى تالداۋ جاساعانى كوپشىلىككە كەڭىنەن ءمالىم. وسىنداي شىعارما قارا ءۇزىپ «قاراقشىعا» جەتسە، مارتەبەلى سىيلىق ءۇشىن مەرەي ەمەس پە. ادەبيەتتىڭ ابىرويىن ويلاعان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسشىلارى دا سىيلىققا «جارماقتى» ءبىراۋىزدان قولاي كورىپ، بارىنشا قولداپ ەدى. بىراق، كۇلكىلى بولعاندا، بايگەگە قوسىلعان جيىرماعا تاقاۋ تۋىندىنىڭ ىشىندە ەڭ تومەنگى باعا العان «جارماق» بولدى. ەكى-اق ادام داۋىس بەرىپتى. وسىدان كەيىن ادىلدىك تۋرالى نە ايتۋعا بولادى. ءبىر جاعىنان، «جارماق»، لاكمۋس قاعازى سياقتى، ءادىل قازىلاردىڭ ادىلدىگى قانشالىقتى دارەجەدە ەكەنىن ايقىنداپ بەردى. سوندا جيىرما ءبىر مۇشەنىڭ ىشىندە شىعارمانىڭ  شىنايى باعاسىن بىلەتىن، ازاماتتىق ۇستانىمىنان اينىمايتىن بار-جوعى ەكى-اق ادام بولعانى-اۋ؟ وكىنىشتى-اق! قايدا قۇلدىراپ بارامىز؟ جالپى، بۇلاقتى باسىنان بىلعاپ جۇرگەن وسى ۇلكەندى-كىشىلى كوميسسيالار. مارتەبەلى سىيلىق بەدەلىنىڭ جىل وتكەن سايىن تومەندەۋىنە ۇزدىكسىز ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان وسىلار.

جاقىندا بەلگىلى ءبىر قالامگەر اعامىزبەن سويلەستىم. بەدەلدى كوميسسيانىڭ مۇشەسى. اڭگىمەدەن اڭگىمە تۋىپ، پالەنشەكەڭنىڭ سىيلىققا ۇسىنىلىپ وتىرعان پالەنشە كىتابى تۋرالى پىكىرىن سۇراعام. «وقىعان جوقپىن»،  دەدى. تاڭ-تاماشا بوپ بەتىنە قارادىم. «سوندا قالاي داۋىس بەردىڭىز؟ «ءاي، شىراق، كىمنىڭ قالاي جازاتىنى بەلگىلى ەمەس پە؟ وسى دۇرىس-اۋ دەگەنگە ءوزارا الدىن-الا ءپاتۋالاسىپ الامىز»، دەدى اعاتايىم اعىنان جارىلىپ. مىنە، «سەنگەن قويىمىزدىڭ» سيقى! بىزدە ادەبيەتتىڭ تاعدىرىن شەشەتىن عۇزىرلى كوميسسيالار، ادەتتە، بىرەن-ساران بىلىكتى تۇلعالار بولماسا، كوبىنەكەي الەۋەتتى الدەكىمدەردىڭ شارافاتىمەن قىزمەت الىپ، قىزمەتىنە قاراي شەن-شەكپەن كيىپ جۇرگەن جشس-نىڭ پرەزيدەنتى، مەنشىكتى باسپا-باسىلىمداردىڭ باسشىسى سياقتى بولىمسىز شەنەۋنىكتەردەن جاساقتالادى. البەتتە، ولار ەشتەڭە وقىمايدى، نە وقىسا دا ەشتەڭەنىڭ بايىبىنا بويلاپ بارا قويمايدى. قۇداي بىلەدى، «اباي جولىن» «باباي جولى» دەپ سىيلىققا ۇسىنساڭ، ونى دا تىراپاي استىرا سالاتىنىنا كۇمان جوق، ەڭ باستىسى، جوعارىداعى جۋان يەكتىڭ يزەۋىنە قاراي ارەكەت ەتەدى، ودان قالدى ەلدەس-جەرلەس، دوس-جولداس، داستارحان باسىنداعى ىقىلاسقا بۇيرەگى بۇرادى. ولاردىڭ ادىلدىك، كىسىلىك تۋرالى ويلاۋ كاتەگوريالارى وسىنداي كۇلكىلى دە كۇيكى، تار شەڭبەرمەن شەكتەلەدى.

ءوز باسىم تۇمانباي، قادىر، دۋلات اعالارىما قىنجىلدىم. ۇشەۋى ادەبيەتىمىزدىڭ ءۇش كوريفەيى، ءۇش بايتەرەگى ەمەس پە. «جارماق» ءۇش داۋىس العاندا، ءبۇيتىپ شارشاپ، بۇلاي تاۋسىلماس ەدىم. بىراق بىرەۋى ەمەس، ۇشەۋىنىڭ دە داۋىس بەرمەگەنىنە سەنىمىم كامىل. پەندەلىك وسالدىققا بوي الدىرعانى حاق. «بىزدەن بۇرىن بۇل نەگە ەكىنشى رەت سىيلىق الادى» دەگەن قىزعانىش دەي المايمىن، كۇيكى تىرلىكتەگى ءوزارا كۇرەڭقاباق كەيبىر كيكىلجىڭدەرىن كەشىرە الماسا كەرەك. ءبىر-ءبىرىنىڭ اڭداۋسىز باقايىن باسىپ كەتكەن  جەرلەرى بار شىعار. ونسىز تىرشىلىك بولا ما؟ بىراق سونداي ۇساق-تۇيەك ءۇشىن ۇلى مارتەبەلى ادىلدىك پەن كىسىلىكتىڭ جولىنان جىعىلاتىنىمىز قالاي؟ سىيلىقتى ماعاۋين العانمەن، مەرەي ادەبيەتتىكى ەدى عوي. ادەبيەتتىڭ ارى مەن وبالىن ءۇش كلاسيك ويلاماعاندا، باسقا قيقىم-سيقىمنان نە قايىر؟ ولارعا وكپە ارتۋدىڭ ءوزى ارتىق. بوكسەسى توردە بولعانمەن باسى ادەبيەتتىڭ بوساعاسىنان سىعالاۋعا جارامايتىن بولىمسىز اتقامىنەرلەر كىمنىڭ كوسەگەسىن كوگەرتە قويار دەيسىڭ. الدە ءۇش اعام «جارماقتاعى» زاماننىڭ شىندىعى مەن سۇمدىعىن شىجعىرىپ  تۇرىپ بەتىنە باسقان اششى مىسقىل، اياۋسىز ءاجۋادان تىكسىندى مە ەكەن؟ ايتەۋىر، تۇسىنىكسىز حال. وسىندايدا الىستاپ كەتكەن كەيبىر اسىل اعالارىمىزدىڭ ەر مىنەز، مارتتىگىن ەرىكسىز ەسكە الىپ كۇرسىنەدى ەكەنسىڭ. باياعىدا بەيىمبەت ءىلياستىڭ «قۇلاگەرىن» وقىعاندا  شىن تەبىرەنىپ: «ەندى ءبىزدىڭ ولەڭ جازعانىمىز ۇيات!» دەپ پوەزيانى ءبىرجولا قويىپ كەتىپ ەدى. سول بي-اعاڭ 38-جىلى ۇستالعاندا: «بەيىمبەت جاۋ بولسا، مەن دە جاۋمىن!» دەپ قاسقايىپ قارسى تۇرعان عابەڭ قايدا؟ كۇنى كەشە شەر اعاڭ دا (شەرحان مۇرتازا) سونداي مارتتىكتىڭ ونەگەسىن كورسەتكەن جوق پا. كلاسسيك جازۋشى س.مۇراتبەكوۆتىڭ ءومىر مەن ءولىمنىڭ اراسىندا جاتىپ مەملەكەتتىك سىيلىقتى ازەر العانىن بىلەمىز. ونىڭ ءوزى دە شەراعاڭنىڭ ارقاسى. سايىن اعامىز سوڭعى تۋردا ءبىر-ەكى داۋىس كەم الىپ وتپەي قالادى. سوندا شەراعاڭ ايعايلاپ اتىپ تۇرعان عوي: «اۋ، اعايىن، بۇل قالاي؟ اتى-ءجونى بەلگىسىز الدەبىرەۋلەردى وتكىزىپ، ادەبيەتتىڭ كلاسسيگىن قۇلاتقاندارىڭ ۇيات ەمەس پە؟ ادىلەت قايدا؟ مۇراتبەكوۆ كلاسسيك قوي. ەگەر بۇل سىيلىقتى مۇراتبەكوۆ الماسا، مەن كوميسسيادان شىعام!» دەپ قايتا داۋىسقا سالدىرادى.

كىسىنىڭ كىسىلىگى وسىندايدا تانىلادى عوي. ايتپەسە، ەكى اعامىزدىڭ تىرشىلىكتە بۇرشاقتارى ءبىر قازاندا پىسە بەرمەيتىنى ءبىراز اعايىنعا ءمالىم. قارجاسىپ، ۇستاسىپ جۇرەتىن. «الماساڭ - ودان ارى!» دەپ، مۇرتىن سىلاپ وتىرا بەرۋىنە ابدەن بولار ەدى، بىراق شەراعاڭ وتىرا المادى. ءوزىن اسقاقتاتقان قاسيەتتى ءسوزدىڭ كيەسىنەن قورىقتى.

قايران بەكزاتتىق پەن مارتتىكتىڭ سوڭى شەراعاڭدارمەن بىتكەنى مە؟

تاعى ءبىر تۇيتكىل - جوعارى جاقتاعىلار بيىلعى جىلعى ۇمىتكەرلەردىڭ قاتارىنا ج.ناجىمەدەنوۆتى دە تىقپالادى. ارۋاعىڭنان اينالايىن جۇمەكەن اعامىز - قانداي سىيلىققا بولسا دا لايىقتى، ۇلى اقىن. ايتسە دە، ارۋاق پەن تىرىلەردى جاعالاستىرعان قالاي بولار ەكەن؟ بۇل جايىندا ن.ايتۇلى ت.ب ايتۋلى قالامگەرلەر «جاس الاش» گازەتىندە كوكەيگە قوناتىن ءبىراز قيسىندى پىكىر ايتتى. راسىندا، جاڭا ەرەجە بويىنشا سىيلىقتى دۇنيەدەن وتكەن ادامدارعا دا بەرۋگە بولاتىن بولسا، ارۋاقتاردى الالاماي تۇگەل ريزا قىلۋ ءلازىم.

سوناۋ ارىداعى قاسىمعا بارماي-اق، بەرىدەگى بەردىبەك، ساعي اعالارىمىزدان اتباسىن قايىرساق، سودان بەرگى كەڭشىلىك، ماراتقا دەيىنگى ارالىقتاعى  مارقاسقالارىمىزدىڭ سانى كەم دەگەندە 25-30-عا جەتەدى ەكەن. ەكى جىلدا ءبىر رەت ءبىر عانا ادامعا بەرىلەتىن سىيلىق سولاردى تۇگەندەپ شىققانشا، قازىرگى دامىلىلەر، ەڭ بەرىسى ءجۇز جاساعاننىڭ ءوزىن دە، الدەقاشان و دۇنيەگە اۋناپ كەتەرى ءسوزسىز. سوندا بۇل سىيلىعىڭىز تەك ارۋاقتارعا عانا بەرىلەتىن مارقۇمداردىڭ ماراپاتىنا اينالماي ما؟

ال ەگەر جۇمەكەن اعامىزدى گيمننىڭ اۆتورى رەتىندە ۇسىنعان بولسا، ەكىنشى اۆتوردى نەگە شەت قالدىرادى؟ شىنىن ايتۋ كەرەك، «مەنىڭ قازاقستانىم»- ج.ناجىمەدەنوۆتىڭ ماڭدايالدى شىعارماسى ەمەس، مەكتەپ وقۋشىسىنا ارنالعان قاتارداعى تاقپاق. جۇمەكەن اقىننىڭ ۇلىلىعى ونىڭ سۇبەلى باسقا شىعارمالارىندا. «مەنىڭ قازاقستانىمدى» گيمنگە لايىقتى مازمۇنمەن بايىتقان ەكنىشى اۆتور. گيمن ماتىنىندەگى بۇل رەداكتسيالىق تولىقتىرۋدىڭ ءمان-ماڭىزى جونىندە وقىمىستى ش.ەلەۋكەنوۆ «ەگەمەندى قازاقستاندا» جاريالاعان ماقالاسىندا تەرەڭ تالداپ ايتقان بولاتىن. ەندەشە مارتەبەلى كوميسسيا مۇنى نەگە نازاردان تىس قالدىردى؟ الدە نۇرەكەڭە مەملەكەتتىك سىيلىقتى قومسىنا ما؟ تۇسىنىكسىز!

قالاي بولعان كۇندە دە مەملەكەتتىك سىيلىق توڭىرەگىندە تياناقتاي تۇسەتىن ماسەلەلەر بارشىلىق. اسىرەسە شىعارمالاردى ىرىكتەپ، ءادىل ساراپتاۋ ءۇشىن كوميسسياعا تالاپتى كۇشەيتكەن ابزال. اتامزاماننان بەرى مۇشە بوپ مۇلگىپ وتىرعان مۋميالار مەن ۇساق-تۇيەك اتقامىنەرلەردەن ارىلماي ءىس وڭعا باسپايدى. كوميسسيا جوعارىداعىلاردىڭ يەگىنىڭ استىندا اداسپايتىن، ازاماتتىق ۇستانىمى بەرىك، ادەبيەت پەن ونەردىڭ بەدەلدى تۇلعالارىنان جاساقتالۋعا ءتيىس. بۇل رەتتە وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنەن ۇيرەنگەن دە ارتىق بولا قويماس. وتكەن جىلى كورنەكتى اقىن عالىم جايلىباي ۋكرايناعا بارعان ساپارىنان ىزگىلىكتى ءبىر ونەگەنى تامسانىپ ايتىپ كەلىپ ەدى. ول ەلدە مەملەكەتتىك سىيلىق جونىندەگى كوميسسيا ءار سالا بويىنشا جىل-ونەكى اي تۇراقتى تۇردە جۇمىس ىستەيدى ەكەن. رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالاپ، جىلت ەتكەن تالانتتى دۇنيەنى قاعىس جىبەرمەي تۇگەل جيناپ، ىشىندەگى جۇيرىكتىڭ جۇيرىگىنە عانا ۇكى قادايتىن كورىنەدى. بىزدەگىلەر كوزىنە شۇقىپ كورسەتسەڭ دە جاقسىنى كورمەيدى، مۇرنىنا تاقاپ يىسكەتسەڭ دە ءماۋ دەمەيدى. تالانتتى تانۋ جوق. وعان ءبىتىم-بولمىسى بولەك «جارماق» سياقتى شىعارمانىڭ مارەگە جەتپەي قۇلاۋى ايقىن مىسال. بايگەگە تۇسكەن شىعارمالاردىڭ، ەكشەۋدەن وتكەنى بار، وتپەگەنى بار، قاي-قايسىسى بولماسىن اۆتور ءۇشىن دە، ءتىپتى ادەبيەت ءۇشىن دە بەلگىلى دارەجەدە ەلەۋلى تۋىندى شىعار. وعان تالاسىمىز جوق. بىراق سولاردىڭ ەشقايسىسى «جارماقپەن» يىق تەڭەستىرە المايتىنى ادامعا دا، اللاعا دا ايان. سالىستىرىپ ايتساق، تۇلپار مەن تۇعىردى جارىستىرعانمەن بىردەي. تۇلپار دەمەكشى، بۇل دا ءبىر تاعدىردىڭ تالەكەك ەتكەن يشاراسى شىعار، تۇياقتىنىڭ تۇلپارى قۇلاگەرگە ەسكەرتكىش ورناتىپ، ەستى قاۋىم ارقا ءتوسىن دۇبىرلەتىپ جاتقان تۇستا، الاتاۋدىڭ باۋرىندا «ۇجىمدىق باتىراشتار» ادەبيەتتىڭ قارا شالدىرماس قۇلاگەرى - «جارماقتى» ورعا قۇلاتتى. ءجۇز جىل وتسە دە باتىراشتاردىڭ قولىنان توپاستىق پەن باقاستىقتىڭ شوقپارى تۇسپەپتى.

حوش، سونىمەن قۇلاگەر قۇلاپ، ماستەكتەر مارەگە بەتتەۋدە. وي الاسارعان جەردە بار نارسەنىڭ باعاسى تومەندەپ، ءبارى ءپاس تارتادى. بىراق بىزگە ءبارى جاراسىپ تۇر، شىمكەنتشە ايتقاندا، «قاۋىن جوقتا بادىرەن دە قاۋىن». ەندى «بارىمەن بازار» دەپ قۇلتوبەنىڭ باسىندا كۇمپىلدەگەننەن باسقا نە قالدى. قۇلاتوبەل بولسا دا ءبىر توبەلدىڭ تىلەۋىن تىلەپ تاقىمىمىزدى قىسايىق. ادەبيەتىمىز ولجاسىز قالماسىن دەگەن تاعى دا سول جالعان نامىس قوي باياعى. تۇلپارىمىزدى توبىقتان قاعىپ توڭقالاڭ اسىرا بەرسەك، ءتۇپتىڭ تۇبىندە بايگەگە ەسەك قوسىپ، ءماز بولاتىن كۇن دە الىس ەمەس-اۋ، اعايىن.