(تۇنگى اڭگىمە)

اۋىل الدە ءبىر ۇيقىسىز جانعا بەيمالىم تەرەڭ ۇيقىعا كەتىپتى. قىس ەكەش قىس تا بۇعان بوگەت بولا الماپتى. ەسەسىنە قالىڭ جاۋعان اق ۇلپا قاردى ماقتا كورپە ەتىپ ورانىپ العانداي. اراگىدىك كەيبىر يتتەر عانا تاۋ جاققا قاراپ ءوزىنىڭ ساقشى ەكەنىن دالەلدەمەك بولىپ ءۇرىپ قويادى. وتكەن كۇنى جاۋعان قار بەتى ايقىش-ۇيقىش ىزدەرگە تولعان. مال مەن يتتەردىڭ ىزدەرىمەن شيىرلانسا دا ادامنىڭ باسقان ىزدەرى ەرەكشە سايراپ جاتىر. كەشەگى جاۋعان قار دا قانشا تىرىسسا دا ىزدەردى جاسىرا الماپتى. وسىناۋ ادام ىزدەرىنە قاراپ ولاردىڭ قانداي ادام ەكەندەرىن، قانداي كۇي كەشىپ قار باسقاندارىن بايقاۋعا بولاتىنداي. ءتىپتى كەيبىر العاشقى ىزدەردى كەلەسى ءبىر ىزدەردىڭ باسقانى كورىنىپ تۇر. ءيا، ومىردە دە وسىنداي قانشا عاسىر وتسە دە ىزدەرىن «قارلارى» جاسىرا الماعان ونەگەلى تاقۋالار بار دەسەڭىزشى. ايتسە دە ءبىز سولاردىڭ ءىزىن ونەگە تۇتىپ باسا الدىق پا ەكەن؟! سونىڭ ءبىرى سوناۋ حيجراتتىڭ ءۇشىنشى عاسىرىنان كەيىنگى جىلداردا عۇمىر كەشكەن اتى بەيمالىم بولسا دا زاتى ءمالىم ماككيدىڭ تاقۋا قىزى ەدى. ءال-قيسسا:

بىردە ابدۋللا يبن ءاحماد يبن باكىر ول تۋرالى بىلايشا اڭگىمەلەيدى. ءابۋل-حاسان ءال-ماككيدىڭ مەككەدە تۇراتىن ساليحالى تاقۋا ءبىر قىزى بار ەدى. وعان اكەسى جىلىنا وتىز ديرحام جىبەرىپ، سول قىز سونىمەن كۇن كورەتىن ەدى. بىردە سول ءابۋل-حاساننىڭ كورشىسى ءات-ءتاممار دەگەن كىسى سول قىزعا قاتىستى ءوزىنىڭ باسىنان وتكەن وقيعاسىن ايتىپ بەردى. سونى ءوز اۋزىنان كوركەمدەپ تىڭدالىق.
«قاجىلىققا كەتىپ بارا جاتقانمىن. كورشىم ءابۋل-حاسانعا بارىپ باتاسىن الماق بولدىم. ول ماعان اق جول تىلەپ قولىما اقشا ۇستاتىپ: «مىنانى مەككەدە پالەن كوشەدە تۇراتىن قىزىما بەر» - دەپ امانات تاپسىردى. مەككەگە كەلگەندە اماناتتى بەرمەك بولىپ الگى تاقۋا قىزدى ىزدەي باستادىم. العاشقىدا «تابا السام بولار ەدى» دەگەن وي كەلگەن ەدى. سويتسەم ەلدىڭ ءبارى الگى قىزدى تانيتىن بولىپ شىقتى. قۇلشىلىعى، عاجاپ مىنەز قۇلقى، ەلگە ناسيحاتى، ءجۇرىس-تۇرىسى ءبارى دە حالىققا اڭىزداي تاراعان ەكەن. ەشبىر جاننان ساداقا دا كومەك تە المايدى ەكەن. مەككەنىڭ نە ءبىر بايلارى كىرپىگىن قاقسا قول ۇشىن بەرۋگە دايار. ءتىپتى باي بولىپ ءومىر سۇرۋىنە بولادى. بىراق ول ەشكىمنەن ءبىر ديرحام دا المايدى. سوسىن ماعان ءبىر وي كەلدى. وسىنداي تاقۋا قىزعا اقشالاي كومەكتەسىپ ەلدىڭ الا الماعان ساۋابىن السام، قانداي عاجاپ بولار ەدى! ايتسە دە قالاي بەرسەم ەكەن؟ ءيا، ءدال سولاي بەرەمىن. اكەسىنىڭ جىبەرگەن وتىز ديرحامىنىڭ اراسىنا جيىرما ديرحام قوسىپ الگى قىزعا ەلۋ ديرحام ۇسىندىم. ول اقشانى العان سوڭ: «اكەمنىڭ ءحالى قالاي، جاقسى ما؟»- دەپ سۇرادى. مەن: «ءيا، ارينە، سالەمى بار» - دەپ جاۋاپ قايىردىم. ول ءسوزىن ءارى قاراي جالعاپ: «جوق، الدە دۇنيە جيناپ، قولىن بىلعاپ اللا تاعالامەن بولعان كوركەم قاتىناسىن جوعالتىپ الدى ما؟» - دەپ سۇرادى. مەن سوزگە توسىلىپ: «جو-جوق، سول باياعى ءباز قالپى» - دەدىم. ول كوزىن تومەن سالعان كۇيى: «مىنا اقشاعا ءسىز اقشا قوسقانىز با؟» - دەدى. مەن ساسىپ قالىپ: «ءيا، ونى قايدان ءبىلدىڭ؟» - دەپ سۇرادىم. ول: «اكەم ماعان جىلدا وتىز ديرحام عانا جىبەرەدى. ودان ارتىق جىبەرۋگە ونىڭ ءال-اۋقاتى كوتەرمەيدى. ول تاقۋالىق ءومىرىن وزگەرتىپ دۇنيە جيناۋعا كىرىسسە عانا كوپ قارجى تابا الادى. ەگەر ءسىز اكەمنىڭ دۇنيە جيناۋعا بەت بۇرعانىن ايتقانىڭىزدا مەن مىنانىڭ ەشبىرىن المايتىن ەدىم. ايتسە دە مىنا اقشانىڭ ءبارىن قايتىپ الىڭىز!- دەدى. مەن وعان: «جارايدى، اكەڭ ونداي بولماعانىنا قاراعاندا وندا نەگە بارلىق اقشانى قايتارىپ تۇرسىڭ قىزىم؟» - دەدىم. ول: «مەن نە اكەمنىڭ نە ءوزىمنىڭ تاپقان تابىسىنان وزگە ەشبىر پەندەنىڭ اقشاسىن المايمىن. بىرەۋدىڭ قاي جولمەن تاپقانى بەلگىسىز دۇنيەنى مەن قايتپەكپىن» - دەدى. مەن ودان سايىن ساسىپ: «جارقىنىم، جارايدى ەندەشە وندا وتىز ديرحامىن الىپ، قالعانىن كەرى بەرمەيمىسىڭ؟ – دەدىم مىڭگىرلەپ. ول ءاۋ باستاعى باسەڭ داۋىسىنىڭ قالپىن بۇزباي: «ەگەر اكەمنىڭ جىبەرگەن اقشالارىن تانىعاندا ولاردى الاتىن ەدىم. ال قازىر ول ءسىزدىڭ اقشالارىڭىزبەن ارالاسىپ كەتكەن عوي. سول سەبەپتى الا المايمىن» - دەدى.

امال جوق، اقشانى ءبارىن كەرى الىپ ىشتەي ءوزىمدى قارعاپ-سىلەپ قاجىلىقتان سوڭ ەلگە قايتتىم. اقشانى تۇگەلدەي اكەسىنە بەرمەك بولىپ ۇسىندىم. وعان بولعان جايدى تۇگەل بايان ەتتىم. ول ۇسىنعان اقشانى المادى. «مىنا ديرحامعا سەنىڭ اقشالارىڭ ارالاسىپ كەتىپتى. ەندەشە مۇنى الا المايمىن» - دەدى. مەن ءبىر جاعىنان ودان سايىن تاڭىرقاپ، ءبىر جاعىنان ءوزىمنىڭ ىسىمە ىشتەي كۇيىپ كەتىپ: «ەندى مەن نە ىستەيمىن؟» - دەپ سۇرادىم. ول ازىراق ويلانىپ تۇردى دا: «ەڭ داۋاسى كەدەيلەرگە تارقات!» - دەدى. مەن ءبىر جاعىنان امال تابىلعانىنا قۋانىپ، ءبىر جاعىنان جاقسىلىق ىستەيمىن دەپ زالالىم تيگەنىنە ىشتەي قۋارىپ سول اقشانىڭ ءبارى كەدەي-كەپشىكتەرگە تاراتىپ بەردىم».

مۇحيددين يسا

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان