"بايدىڭ اسىن بايقۇس قىزعانىپتىنىڭ" كەرىن كەلتىرگەلى وتىرعان جوقپىز. مەملەكەتتىك اكتيۆتەردى ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان "سامۇرىق-قازىنا" ءال-اۋقات قورى قازاقتىڭ تابان اقى، ماڭداي تەرمەن تاپقان قارجىسىن وڭدى-سولدى شاشۋىن توقتاتپاپتى. ءبىر عانا جىلدىڭ ىشىندە "كەلدى-كەتتى" كەڭەسشىلەردىڭ قالتاسىنا شامامەن 27 ميلليارد تەڭگەنى سالىپ بەرىپ، "ەندى ماعان نە ىستەيسىڭ؟" دەگەندەي كىسىمسىپ وتىرعان كورىنەدى.

بۇل اقپارات جاريالانعان سوڭعى كۇندەردە ءبىرتالاي ەل شۋلاپ، نارازىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتىر. ولاردى دا تۇسىنۋگە بولادى.

27 ميلليون بولسا، ء"ا بوپتى" دەر ەدى. 27 ميلليارد دەگەنىڭىز باسىڭىزدى اينالدىرىپ، جۇرەگىڭىزدى لوبىتاتىن سوما عوي. 27 ميللياردقا قانداي كەڭەس الۋعا بولادى؟ ونداي التىنمەن اپتالىپ، كۇمىسپەن قامتالعان كەڭەستى ءبىر تىڭداۋ ىشەرگە اس، كيەرگە كيىم تابا الماي وتىرعان قارا حالىققا بۇيىرماس. ال، بۇيىرتقانداردىڭ سول اقىلدى پايدالانىپ، "كۇندى باتىستان شىعارىپ، شىعىستان باتىرعانىن" ءال-ءازىر ەستي قويمادىق. سوعان قاراعاندا ءبىر اقيقاتتىڭ بەتى اشىلعان سياقتى.

"سامۇرىق-قازىنالىقتار" وزدەرىنىڭ قاي دارەجەدە اقىماق ەكەندىكتەرىن 27 ميلليارد تەڭگەنى شاشۋىمەن تولىق دالەلدەدى. قازاق مۇندايدا "سەندە تاۋىقتىڭ ميىنداي دا مي جوق ەكەن" دەپ جاتادى.

سوندىقتان، "تاۋىق مي" "سامۇرىقتاردى" اياۋ كەرەك... ءبىز بۇعان دەيىن اقىماقتىقتىڭ شەگى بولار دەپ ويلاۋشى ەدىك. بولمايدى ەكەن.

ماسەلەن، جىلدا "مەملەكەتتىڭ بيۋدجەتىن ۇنەمدەڭدەر" دەپ شىرىلدايتىن ەلباسىنىڭ اقىلى "سامرۇق-قازىناعا" اسەر ەتپەگەنى مە؟ بۇگىنگىندەي داعدارىس القىمنان العان تۇستا اقىلدىڭ ۇلكەنى وسى ءبىر "مەملەكەتتىڭ بيۋدجەتىن ۇنەمدەڭدەر" دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزدىڭ ىشىنە سىيىپ كەتىپ وتىرعان جوق پا؟ مۇنى ءبىر دەڭىز.

ەكىنشىدەن، زاماننىڭ زاڭعار تۇلعاسى ەلباسىدان "سامۇرىقتىقتار" كەڭەس سۇراسا، 27 ميللياردتى شىعىنداماي-اق ، تەگىن اقىلعا قارىق بولار ەدى. شەتەلدەن ارنايى الدىرعان اقىلماندار ەلباسىدان كوپ بىلەدى دەيتىندەر بولسا، ونى دا ايتسىن!

ۇشىنشىدەن، قازاقستاننىڭ كەز-كەلگەن ءار سالاداعى بىلىكتى مامانى 1 ملن. تەڭگەگە ءبىر جىل بويى كەڭەس بەرۋگە دايىن ەكەنىن "سامۇرىقتىقتار" نەگە ويلاماعان؟ 27 ميللياردقا 27 ميلليارد رەت اقىل تىڭداۋعا بولادى. وسىنى ويلاعان كەزدە كوكەيىمىزگە "ولار وسىنشاما اقىلدى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە قالاي تىڭداپ ۇلگەرگەن؟" دەگەن سۇراق تىعىلدى.

تورتىنشىدەن، 27 ميلليارد دەگەنىڭىز ەلىمىزدەگى 270 مىڭ ادامنىڭ (ورتاشا جالاقى 100 مىڭ دەپ الساق) ءبىر ايلىق تابىسى. 270 مىڭ وتباسىن اشتان قالدىرىپ، اقىلدى بولىپ الماق بولعانداردى قالاي دا جازالاۋ كەرەك سەكىلدى.

بەسىنشىدەن، بۇل اقشاعا ءۇيسىز جۇرگەن 2700 وتباسىعا ء(بىر باسپانانى 10 ملن. تەڭگە دەپ ەسەپتەپ وتىرمىز) باسپانا اپەرۋگە بولادى. دەمەك، "سامۇرىق-قازىنانىڭ" باسشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرى كەڭەس السىن دەپ، 2700 وتباسى باسپاناسىز قالىپ وتىر.

التىنشىدان، قازىر قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى 10,9 ترلن تەڭگەدەن اسىپ كەتتى. 110-نان اسا مەملەكەتكە بەرەشەكپىز. بۇل اقشامەن سول مەملەكەتتەردىڭ تىم قۇرىعاندا بىرەۋىنىڭ قارىزىن جابار ەدىك. جاپپاسا دا، قارىزدىڭ ءبىر بولىگى قايتار ەدى.

جەتىنشىدەن، "سامۇرىقتىقتار" ءالى قانشا اقشانى جەلگە ۇشىرارى ءبىر قۇدايعا ايان. 2017-2019 جىلدارى (مەملەكەتتىك قارىزدى ازايتۋ ماقساتىندا) قازاقستاندا بيۋدجەت تاپشىلىعى بولاتىنىن ساراپشىلار ايتىپ جاتىر. بيۋدجەت تاپشىلىعى قىسقان تۇستا "سامۇرىق-قازىنانىڭ" "اقىماقتانا" قالۋى نەنىڭ بەلگىسى؟

ارينە، سۇراق كوپ. جاۋاپ جوق. وسى ورايدا ءبىز 27 ميللياردتىڭ جايىن عانا ايتىپ وتىرعانىمىزدى ەسكەرتەمىز. 2016 جىلى "سامۇرىق-قازىنا" اكىمشىلىك شىعىندار ءۇشىن 345 ملرد تەڭگە جۇمساعان (27 ميلليارد وسىنىڭ ىشىندە). مۇنى جوعارىداعىداي ەسەپكە سالساق، ۇيقىمىز بۇزىلار. 

ءبىزدىڭ عانا ەمەس، كۇللى قازاقتىڭ ۇيقىسىن سانسىز نولدەرمەن بۇزعان كورعا كىم تەجەۋ قويماق؟

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz