«قازاتومونەركاسىپ» بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار جاكىشەۆكە مەملەكەتتىك ۋران كەنىشتەرىنىڭ 60%-ىن زاڭسىز مەنشىكتەنىپ العاندىعى جايلى ايىپ تاعىلىپ وتىر. ونىڭ نۇسقاۋىمەن قۇرىلعان وففشورلى كومپانيالار مەن جالعان فيرمالار 2004-2007 جىلدارى قۇنى ون ميللياردتاعان دوللار تۇراتىن 200 000 توننا ۋراندى كەنىشتەردى مەنشىكتەپ العان. بۇل تۋرالى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى اقپارات تاراتتى.
تەرگەۋ كەزىندە جاكىشەۆتىڭ «قارا كاسساسى» انىقتالعان. وندا تەرگەۋشىلەر قولما-قول 3 ملن دوللار اقشا مەن قۇجاتتار، وففشورلى كومپانيالار ءمورىن تاپقان. كۇدىكتىلەر بۇل قاراجاتتىڭ «قازاتومونەركاسىپ» قىزمەتىنە قاتىسى بار كاسىپورىن باسشىلارىنان جيناپ الىنعانىن جانە ونىڭ جاكىشەۆتىڭ وزىنە ءتيىمدى شەشىم قابىلداتۋ ءۇشىن لاۋازىمدى تۇلعالاردى ساتىپ الۋ ماقساتىندا جۇمسالعانىن مويىنداعان. ونداعان مىڭ دوللار كولەمىندەگى زاڭسىز اقشالاي سىيلىق پەن قىمبات سىي-سياپات العان مەملەكەتتىك ورگاندارداعى لاۋازىم يەلەرى مەن ىسكەر توپ وكىلدەرىنىڭ اتى-جوندەرى جازىلعان ءتىزىمنىڭ تابىلۋى مۇنى راستاي تۇسكەن. مۇحتار جاكىشەۆ ۇستالعاننان كەيىن وسى ادامدار العاندارىن «اقتاۋ» ءۇشىن ونى «حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مەنەدجەر» دەپ، «سۇتتەن اق، سۋدان تازا» باسشى تۋرالى قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرۋ ءۇشىن باق-تا اقپاراتتىق ناۋقان ۇيىمداستىرۋدا دەپ ەسەپتەيدى قۇقىق قورعاۋشىلار.

«قازاتومونەركاسىپ» بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار جاكىشەۆكە مەملەكەتتىك ۋران كەنىشتەرىنىڭ 60%-ىن زاڭسىز مەنشىكتەنىپ العاندىعى جايلى ايىپ تاعىلىپ وتىر. ونىڭ نۇسقاۋىمەن قۇرىلعان وففشورلى كومپانيالار مەن جالعان فيرمالار 2004-2007 جىلدارى قۇنى ون ميللياردتاعان دوللار تۇراتىن 200 000 توننا ۋراندى كەنىشتەردى مەنشىكتەپ العان. بۇل تۋرالى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى اقپارات تاراتتى.
تەرگەۋ كەزىندە جاكىشەۆتىڭ «قارا كاسساسى» انىقتالعان. وندا تەرگەۋشىلەر قولما-قول 3 ملن دوللار اقشا مەن قۇجاتتار، وففشورلى كومپانيالار ءمورىن تاپقان. كۇدىكتىلەر بۇل قاراجاتتىڭ «قازاتومونەركاسىپ» قىزمەتىنە قاتىسى بار كاسىپورىن باسشىلارىنان جيناپ الىنعانىن جانە ونىڭ جاكىشەۆتىڭ وزىنە ءتيىمدى شەشىم قابىلداتۋ ءۇشىن لاۋازىمدى تۇلعالاردى ساتىپ الۋ ماقساتىندا جۇمسالعانىن مويىنداعان. ونداعان مىڭ دوللار كولەمىندەگى زاڭسىز اقشالاي سىيلىق پەن قىمبات سىي-سياپات العان مەملەكەتتىك ورگاندارداعى لاۋازىم يەلەرى مەن ىسكەر توپ وكىلدەرىنىڭ اتى-جوندەرى جازىلعان ءتىزىمنىڭ تابىلۋى مۇنى راستاي تۇسكەن. مۇحتار جاكىشەۆ ۇستالعاننان كەيىن وسى ادامدار العاندارىن «اقتاۋ» ءۇشىن ونى «حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مەنەدجەر» دەپ، «سۇتتەن اق، سۋدان تازا» باسشى تۋرالى قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرۋ ءۇشىن باق-تا اقپاراتتىق ناۋقان ۇيىمداستىرۋدا دەپ ەسەپتەيدى قۇقىق قورعاۋشىلار.
وعان قوسا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى حابارالۋىنشا، «قىلمىستىق ىسكە قاتىسى بار تۇلعالار: «قازاتومونەركاسىپتىڭ» ۆيتسە-پرەزيدەنتتەرى مالحاز تسوتسوريا، اسقار قاسابەكوۆ، دميتري پارفەنوۆ، – سونداي-اق كۋالەر: ستەپنوگورسك تاۋ-حيميا كومبيناتى مەن ءۇلبى مەتاللۋرگيا زاۋىتى جانە وزگە دە كاسىپورىندار باسشىلارى جاكىشەۆتىڭ ۋران كاسىپورىندارى نەگىزىندە بىرقاتار وففشورلىق كومپانيالار قۇرعانىن جانە سولارعا يەلىك ەتكەنىن راستاعان». مىسالى، تەرگەۋ كەزىندە 2004-2006 جىلدارى ۋران ونىمدەرىن تاراتۋ ىسىندە اقشا ۇرلاۋ ماقساتىندا جاكىشەۆ، ءابليازوۆ جانە ولارمەن بايلانىسى بار تۇلعالار شەتەلدە «New Power ءSىstems Ltd»، «ءUrAsىaLondon Ltd»، «Jefcott Ltd» ءتارىزدى وففشورلى كومپانيالار قۇرعان. ءارى قاراي وسى شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ قاتىسۋىمەن "قىزىلتۋ", "باتپاق دالا", "كەڭ دالا KZ", "بايكەن-U" جانە تاعى باسقا كاسىپورىندار جاساقتالعان. وسى بىرىككەن كاسىپورىندارعا وتەۋسىز نەگىزدە "اقدالا", "ينكاي", "حاراسان-1", "مىڭقۇدىق" جانە تاعى باسقا دا ءىرى ۋران كەنىشتەرىن يگەرۋ قۇقىعى بەرىلگەن. ال بۇل كەنىشتەردە قۇنى ميللياردتاعان دوللار تۇراتىن 200 مىڭ توننادان استام ۋران جيناقتالعان.
وسى كەنىشتەردە وندىرىلگەن ۋران وففشورلى كومپانيالار ارقىلى شەتەلگە جىبەرىلىپ، ودان تۇسكەن تابىس جاكىشەۆ، ءابليازوۆ جانە باسقا ادامدار اراسىندا بولىسكە تۇسكەن. تابىستىڭ تاعى ءبىر بولىگى نەسيە مەن قارىز رەتىندە "New Power ءSىstems Ltd", ء"UrAsىaLondon Ltd" اتىنان وزدەرى يەلىك ەتەتىن ۋران كەنىشتەرى پەن ولارداعى ءوندىرىس ءىسىن جەتىلدىرۋ مەن كەڭەيتۋ ىسىنە قۇيىلىپ وتىرعان. بۇل فاكتىلەردى 2007 جىلى ءساۋىر ايىندا قارجى باقىلاۋ كوميتەتى تولىقتاي دالەلدەپ شىققان.
انىقتالعان دەرەكتەر بويىنشا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارى قىلمىستىق ءىس قوزعادى. "قازاتومونەركاسىپتىڭ" ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى جەتى باسشىسى نەگىزگى دالەلدەرمەن كۇدىكتى دەپ تانىلسا، جاكىشەۆ تۇتقىندالعان.
ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى قىلمىستىق ءىستىڭ قوزعالۋىنىڭ ەشقانداي ساياسي استارى جوق ەكەندىگىن مالىمدەۋدە. "باق-تا جازىلىپ جۇرگەندەي، جاكىشەۆ مىرزانىڭ "قازاتومونەركاسىپ" كومپانياسى پرەزيدەنتى قىزمەتىنەن بوساتىلۋى، سودان سوڭ تۇتقىندالۋى ەشقانداي ساياسي تاپسىرىسپەن جاسالىنىپ وتىرعان جوق. ول راحات اليەۆپەن جانە مۇحتار ابلازوۆپەن بايلانىسى بولعانى ءۇشىن قۋدالاندى دەگەن سوزدەر دە نەگىزسىز", – دەدى ارنايى قىزمەت وكىلدەرى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، "قازاتومونەركاسىپتىڭ" ساتىلۋى تۋرالى اڭگىمە قوزعاۋ دا ورىنسىز ەكەن. قۇقىق قورعاۋشىلار قىلمىستىق ءىستى تەرگەۋ ءىسى كونستيتۋتسيا مەن زاڭ شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىپ جاتقاندىعىنا سەندىردى. وعان قوسا بۇل ءىستى تەرگەۋ بارىسىن باس پروكۋراتۋرا باقىلاۋعا العان.

«ايقىن» گازەتى، 03.06.09