قازىر ءبىلىم سالاسىندا رەفورما ءجۇرىپ جاتىر. جاڭا تەحنولوگيا بويىنشا مۇعالىم، وقۋشى دا ىشكى ۋاجدەرىن، ويلارىن اشىق ايتا الادى. (مازاق پەن كريتيكاعا جول بەرىلمەيدى). وسى تەحنولوگيا ىسكە اسا باستاعاندا قازىر  «امىرشىلدىك» جۇيەمەن  وتىرعان مەكتەپتەردىڭ باسشىلارى قايتەر ەكەن؟!

دەگەنمەن مەكتەپىشىلىك باستاۋىش كاسىپوداق توراعاسى كاسىپوداق جارعىسىمەن تانىس ەمەستىگىن كورسەتتى. كاسىپوداقتىڭ مىندەتى ءبىر جاعىنا شىعىپ الىپ قارالاۋ ەمەس، ەكى اياعىن تەڭ ۇستاپ تۇرىپ ەكى تاراپتى بىتىمگە كەلتىرۋ. تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن كاسىپوداق جارعىسىنان ءۇزىندى كەلتىرە كەتكەندى ءجون كوردىم:

كاسىپوداق جارعىسىنىڭ 2 بولىمىندە كاسىپوداق قىزمەتىنىڭ ءمانى، پرينتسيپتەرى، ماقساتى مەن مىندەتتەرى دەگەن جەردە

2.1 جانە 2.5.6 پۋنكىتىندە:

2.1. كاسىپوداق قىزمەتىنىڭ ءمانى كاسىپتىك وداق مۇشەلەرىنىڭ ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ بولىپ تابىلادى.

2.5.6. كاسىپوداق مۇشەلەرىنىڭ تاپسىرۋى، سونداي-اق ءوز باستاماسى بويىنشا ولاردىڭ ەڭبەك قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن ەڭبەك داۋلارىن قارايتىن ورگاندارعا ارىز-وتىنىشتەر جولدايدى دەلىنگەن. جانە 3 بولىمىندە كاسىپوداقتىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى دەگەن جەردە

3.1.2. پۋنكىتىندە  ءوز مۇشەلەرىنىڭ قۇقىقتارى مەن مۇددەلەرىن قورعاۋ ءۇشىن سوتقا تالاپتار بەرۋگە، مەدياتسيا جۇرگىزۋ كەزىندە، سوتتا، ارالىق سوتتا، وزگە ورگانداردا ولاردىڭ مۇددەلەرIن جاقتاپ ارەكەت ەتۋگە، ولارعا وزگە دە قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋگە مىندەتتى دەلىنگەن. دەمەك مەكتەپتەگى باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعاسى مۇعالىمدەرىن قورعاپ، اراز تاراپتاردى بىتىمگە كەلتىرۋدىڭ ورنىنا ءوز دارمەنسىزدىگىن كورسەتىپ (ديرەكتوردىڭ بيلىگىن ناسيحاتتاپ) قالالىق ءبىلىم بولىمىنە، اۋدان اكىمىنە مەكتەپتەگى كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ ءمورىن سوعىپ، مۇعالىمدەردەن قول جيناپ 1 مۇعالىمدى «قارالاپ» حات جازعان. كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ مىندەتى قارالاپ حات جازۋ ەمەس، ەكى تاراپتى ءبىتىستىرۋ، ەڭبەك داۋىن شەشۋ بولىپ تابىلادى.

بارلىقتارىڭىز بىلەسىزدەر، قاراساي اۋداندىق كاسىپوداق توراعاسى، مۇعالىمنىڭ قۇقىعىن قورعاماي، تەك بىرجاقتى عانا اقپارات بەرىپ، مۇعالىمدىكى دۇرىس بولسا دا، سوتتىڭ شەشىمىنە قاراماي مەكتەپ ديرەكتورىنا عانا بولىسقانى ءۇشىن ورنىنان الىنعان.

كوپ جاعدايدا بۇنداي جاعداي ورىن الۋ زاڭدىلىق. ويتكەنى مەكتەپتە بيلىك كىمنىڭ قولىندا بولسا سونىكى ءجون.

مەن كوبىنەسە تۇسىنبەيمىن، مەكتەپتەگى ۇجىمعا بايان مۇمكىن ساباقتارىنا كىرىپ مازا بەرمەي، ساباققا كەدەرگى كەلتىرىپ جۇرگەن بولار بالكىم؟!

بۇل جەردە مەكتەپتەگى بيلىك كىمنىڭ قولىندا بولسا سونىڭ داۋرەنى ءجۇرىپ تۇرعانىن جوققا شىعارمايدى. بىراق بۇل مەكتەپتەگى ارىپتەستەرىن قورعاپ الا الماي وتىرعان كاسىپوداققا سىن بولۋى ءتيىس. بۇنداي جاعدايلار مىسال كەلتىرە بەرسەڭ، كوپتەپ كەزدەسەدى.

«ءار مۇعالىم وزدەرىنە ءتيىستى جۇمىستارىن اتقارىپ، ەشكىمگە كەدەرگى جاسامايدى. باسشىلاردى تىڭدايدى، مەكتەپ اكىمشىلىگىمەن وي بولىسەدى» دەگەن ەكەن مەكتەپ ۇجىمىنىڭ ارىزىندا. باسشىلىقپەن وي بولىسكەنى دۇرىس، بىراق زاڭعا قايشى ارەكەتتەر بولسا، باسشىلاردى تىڭداي بەرۋگە بولا ما؟!

مەكتەپىشىلىك كاسىپوداق توراعاسى باستاپ قارسى قول قويىپ، ءمور سوعىپ، «اتا-انامەن ءتىل تابىسا الماعان» بايان سابدەنوۆا نەگە «بالەقور، «كوپ داماي تۋدىرىپ، كوللەكتيۆتىڭ مازاسىن قاشىرىپ، كىم كورىنگەنگە ءبىر ءتيىسىپ، وقۋشىلارمەن ءتىل تابىسا الماي، سىنىبىنداعى وقۋشىلاردىڭ ار-نامىسىنا ءتيىسىپ» وتىرعان بولسا، نەگە ءبىر ەمەس، بىرنەشە سوتتا جەڭىپ شىققان؟!

باياننىڭ باسىنداعى داۋدىڭ توقتاماۋى، مەكتەپتىڭ باسشىلارىنىڭ «قىسىمى» مەن ونىمەن ءتىل تابىسا الماۋى، مەكتەپىشىلىك كاسىپوداقتىڭ ديرەكتوردان اسا المايتىندىعى، انشەيىندە زاڭمەن سويلەپ، سوتتىڭ شەشىمدەرىن العا تارتاتىن ءبىلىم بەرۋ ءبولىمى تاراپىنان توقتاۋدىڭ بولماۋى، مەكتەپ ۇجىمىنىڭ اۋىزبىرشىلىگىنىڭ جوقتىعىن كورسەتەدى. مۇعالىمگە ءتىل تيگىزگەن اتا-انا بىرنەشە سوتتا ويسىراي جەڭىلسە داۋدى توقتاتپاۋى دا جاعدايدىڭ وسىلاي ۋشىعۋىنا كىنالى. اتا-انانىڭ الدىندا مۇعالىمنىڭ ار-وجدانىنىنا ءتىل تيگىزگەن ديرەكتوردى  بىلىكتى مامان دەپ ايتا الاسىز با؟! اتا-انا مەن مۇعالىمنىڭ سوتىندا اتا-اناعا ديرەكتوردىڭ كۋاگەر بولۋىن ءبىرىنشى رەت ەستۋىم! اتا-انا مەن مۇعالىمنىڭ اراسىنداعى ورىن العان جاعدايدان كەيىن مۇعالىمدى جەدەل جاردەم اۋىر حالدە الىپ كەتكەنىن كورە تۇرا، ونىڭ ءحالىن سۇراۋدى ورىنباسارلارىنا تاپسىرىپ جۇرگەن ديرەكتوردان نە كۇتۋگە بولادى؟!

ونداي ديرەكتور مەن ورىنباسارلارى جۇمىس ورنىن بوساتۋى ءتيىس.

مەكتەپ مۇعالىمىنىڭ بىلىكسىزدىگىن ديرەكتور مەن وقۋ، تاربيە ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىلەرى، باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمى توراعاسى تاعايىندامايدى، اتتەستاتسيادان وتكەندە اتتەستاتتاۋشى كوميسسيا نە ءبىلىم سالاسىن سىرتتاي باقىلاۋ دەپارتامەنتى تەكسەرىپ انىقتايدى. مۇعالىمنىڭ قانداي ەكەنىن مەكتەپ ۇجىمىنىڭ وقۋشىلارعا «باعالاتۋىنا» نە  ايتۋعا بولادى؟ مۇعالىمنىڭ ەسى اۋىسقانىن ارنايى ورىندار عانا انىقتايدى. دەمەك بۇل جاعدايدىڭ بارلىعى مەكتەپ باسشىسىنىڭ ۇسىنىسىمەن جاسالىپ جاتقانىنىنىڭ، مەكتەپ باسشىسىنىڭ، مۇعالىمدەردى بىتىمگە كەلتىرەتىن سول مەكتەپتىڭ كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعالارىنىڭ زاڭنان الشاق ەكەنىن كورسەتەدى.

م. تەمىربەك

Abai.kz