ايتا كەتەيىك، بۇل ۋكراينا قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلىپ وتىر.

(ۋكراينا پرەزيدەنتى پەتر پوروشەنكو)

ۋكراينا سانكتسياسىنا ىلىككەن رەسەيلىك الەمجەلىلەردىڭ ىشىندە «ياندەكس»، «مەيل.رۋ» جانە «ۆكونتاكتە» مەن «ودنوكلاسسنيكي» بار.

بۇدان بولەك، پوروشەنكونىڭ جارلىعى بويىنشا بىرقاتار رەسەيلىك جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ۋكراينا اۋماعىندا كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا تىيىم سالىندى. دالىرەك ايتساق، سانكتسيا تىزىمىندە 1228 جەكە جانە 498 زاڭدى تۇلعا بار.

پروكرەملدىك دەزينفورماتتسيالىق ساياساتتى ۇستاناتىن ورىس ارنالارى دا ۋكارينا اۋماعىندا اقپارات تاراتۋدى توقتاتاتىن بولدى. اسىرەسە، سانكتسياعا ىلىككەن ارنالار تىزىمىندە ورىستىڭ ورت، رەن، تنت، زۆەزدا، نتۆ-پليۋس، ۆگترك، ربك، تۆ تسەنتر تەلەكومپانيالارى بار.

ينتەرنەتتەگى اشىق دەرەككوزدەرىنە سۇيەنسەك، قازىرگى تاڭدا ۋكراينادا «ۆكونتەكتە» جەلىسىن 27 ميلليون، «ودنوكلاسسنيكي»  جەلىسىن 11 ميلليون  ادام قولدانادى ەكەن.

ءسويتىپ، ۋكراينا پرەزيدەنتى پەتر پوروشەنكو پارمەن بەرىپ، رەسەيلىك اقپارات كوزدەرىنە بۇعاۋ سالدى. بىزدە شە؟

قازىر قازاقستاننىڭ اقپارات كەڭىستىگىندە رەسەيلىك ارنالار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر ەمىن-ەركىن قىزمەت ەتۋدە. اسىرەسە، پروكرەملدىك ساياساتتى ۇستاناتىن سارجاعال سايتتار مەن تەلەارنالار پۋتين پروپوگانداسىن ورىنداپ وتىرعانىن ءبىز بىرنەشە مارتە جازدىق. مىسالى، وتكەن جىلعى جەر داۋى كەزىندە رەسەيدىڭ «ءبىرىنشى» ارناسى (ەۋرازيا ارناسى) بەيبىت ەلدى بۇلىكشى رەتىندە كورسەتتى. ميتينگكە شىققان قازاقستان حالقىن «اقش-تان اقشا» الدى دەپ ايىپتادى.

باسقاسى باسقا «ەۋرازيا» تەلەارناسى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆقا قاتىستى سيۋجەتتەردە «قر پرەزيدەنتى» دەپ جازبايدى. «ەۋرازيا» تەلەارناسىنىڭ الاڭداتارلىق جاعداي جاساپ، بۇيرەكتەن سيراق شىعارىپ وتىرۋى ءبىرىنشى رەت ەمەس.

ال رەسەيلىك الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ قازاق بالالارىن بۇزىپ جاتقانى تۋرالى «Abai.kz» اقپاراتتىق پورتالىندا ايتىپ,  دۇركىن-دۇركىن دابىل قاقتىق. قازاقستاندا كەڭىنەن تارالعان «ۆكونتاكتە» جەلىسى اشىق پورنوگرافيالىق بەينەجازبالاردى ناسيحاتتايتىنى وتىرىك ەمەس. ءبىز بۇل تۋرالى دا سان مارتە جازدىق. قۇلاق اسقان قۇزىرلى ورگان كانە؟

رەسەيدىڭ اقپارات قۇرالدارىنا سۇرانىس ماسەلەسىنە توقتالا كەتسەك، بيىلعى جىلعى دەرەكتەر بويىنشا ءۇش تىلگە ءۇيىر قازاقستاندا حالىقتىڭ (18 ميلليوننىڭ توڭىرەگى) 82%-ى قازاق تىلىندە سويلەيدى. بۇل دەگەن قازاق ءتىلى دومينات ءتىل دارەجەسىنە جەتتى دەگەن ءسوز. ەگەر قازاق ءتىلى دومينات ءتىل بولسا، ورىس تىلىنە سۇرانىس جوعالدى نە بولماسا جوعالادى دەگەن ءسوز ەمەس پە؟ ەندەشە ورىس تىلىندە اقپارات تاراتاتىن رەسەيلىك اقپارات قۇرالدارىنا دا سۇرانىس بولماۋى كەرەك-ءتىن.

سالىستىرمالى تۇردە قاراستىراتىن بولساق، كۇنى كەشە عانا ورىس اقپارات قۇرالدارىن بۇعاتتاعان ۋكراينانىڭ 17,28%-ى ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرى. شامامەن 9 ميلليونعا جۋىق. ال ورىس تىلىنە سۇرانىس 2928%-دى قۇرايدى.  ۋكراينادا وتكەن ەۋرومايدانعا دەيىن جەرگىلىكتى حالىقتىڭ 83%-ى ورىس ءتىلىن ەكىنشى انا ءتىلى ساناپ كەلگەنى دە ناقتى دەرەك.

ال قازاقستاندا ورىس دياسپوراسى جەرگىلىكتى حالىقتىڭ 20,61%-ىن قۇرايدى ەكەن. بۇل 3,5 ميلليون ورىس ۇلتىنىڭ وكىلى دەگەن ءسوز.

ءتۇيىن. قازاقستاننىڭ ىشىنە ىرىتكى سالىپ، دەزينورماتسيالىق ساياسات جۇرگىزەتىن رەسەيلىك جانە شەتەلدىك ارنالارعا تىيىم سالىنۋ كەرەك!

ءىلياس اقباي

Abai.kz