حانشاتىرى راسiمiندەگi ەلباسىنىڭ ساۋلەتشiلiك، ۇلتجاندىلىق مiنەز قىرى

كiسi تاعدىرى كۇندەلiك داپتەر سەكiلدi. ەرتەڭگiسiن ويانا سالىپ كەشكە دەيiن تiرشiلiك قابىنا ىرزىق-نەسiبەدەن نە تولتىردىق... وسى ءجۇرiسiمiز دۇرىس پا، بۇرىس پا... بۇگiن نەندەي شارۋا تىندىردىق... جىل اياعىندا ۇرىنىپ ءجۇرiپ iستەگەنiمiز وڭ ناتيجە بەردi مە، جوق پا... جاۋابى اق قاعازدىڭ بەتiنە جازىلا بەرەدi. تاعدىر كۇندەلiگi قالىڭداي تۇسەدi. كادۋiلگi تومەنگi سىنىپتا كوركەم جازۋ جازعانداي عوي.

2010 جىلعى 5 شiلدە تاعدىر كۇندەلiگiنiڭ بiرەر بەتتiك تولعانىسى تومەندەگiشە. ءتۇس اۋا بار ءتاۋiرiمدi يىعىما iلiپ، بەينە، قايىن جۇرتقا جينالعان كۇيەۋ جiگiتتەي سىزىلىپ ەسiل وزەنiنiڭ سول جاعالاۋىنا جول الدىق. حانشاتىرى عيماراتىنىڭ اشىلۋ راسiمiنە قاتىسپاقپىز. كۇن ەڭكەيiپ قالعان مەزگiل. قالانىڭ باتىس بەتi جۇرت اياعىنان ىزعىسىپ كەتiپتi. الىس-جاقىننان قالا كۇنiن تويلاۋعا كوپ كiسi ات iزiن سالعان سەكiلدi. اسiرەسە، بيىل تويشى حالىقتىڭ قاراسى كوپ-اق. الا تاياقتى، قىزىل جاعالى ءتارتiپ ساقشىلارىنىڭ داۋرەنi ءجۇرiپتi, اتتاپ باسساڭ كiدiرتەدi. تەرiستiك باتىستا تايكەسiنەن تۇسكەن ارقار ساقاسى سەكiلدi قازمۇنايگاز عيماراتىنان وتكەن سوڭ-اق كەپتەلەككە كيلiكتiك. قىزىلدى-جاسىلدى كيiنگەن كiسi اياعى جۇرگiزبەدi. جەڭiل ماشينە ميمىرتتاپ، كولiكتەن ءتۇسiپ، كوشە پۇشپاعىندا ميداي جازىققا ورناعان، قازاقى بورiكتەي شوشايعان عيماراتقا جاياۋ تارتتىق.

حانشاتىرى راسiمiندەگi ەلباسىنىڭ ساۋلەتشiلiك، ۇلتجاندىلىق مiنەز قىرى

كiسi تاعدىرى كۇندەلiك داپتەر سەكiلدi. ەرتەڭگiسiن ويانا سالىپ كەشكە دەيiن تiرشiلiك قابىنا ىرزىق-نەسiبەدەن نە تولتىردىق... وسى ءجۇرiسiمiز دۇرىس پا، بۇرىس پا... بۇگiن نەندەي شارۋا تىندىردىق... جىل اياعىندا ۇرىنىپ ءجۇرiپ iستەگەنiمiز وڭ ناتيجە بەردi مە، جوق پا... جاۋابى اق قاعازدىڭ بەتiنە جازىلا بەرەدi. تاعدىر كۇندەلiگi قالىڭداي تۇسەدi. كادۋiلگi تومەنگi سىنىپتا كوركەم جازۋ جازعانداي عوي.

2010 جىلعى 5 شiلدە تاعدىر كۇندەلiگiنiڭ بiرەر بەتتiك تولعانىسى تومەندەگiشە. ءتۇس اۋا بار ءتاۋiرiمدi يىعىما iلiپ، بەينە، قايىن جۇرتقا جينالعان كۇيەۋ جiگiتتەي سىزىلىپ ەسiل وزەنiنiڭ سول جاعالاۋىنا جول الدىق. حانشاتىرى عيماراتىنىڭ اشىلۋ راسiمiنە قاتىسپاقپىز. كۇن ەڭكەيiپ قالعان مەزگiل. قالانىڭ باتىس بەتi جۇرت اياعىنان ىزعىسىپ كەتiپتi. الىس-جاقىننان قالا كۇنiن تويلاۋعا كوپ كiسi ات iزiن سالعان سەكiلدi. اسiرەسە، بيىل تويشى حالىقتىڭ قاراسى كوپ-اق. الا تاياقتى، قىزىل جاعالى ءتارتiپ ساقشىلارىنىڭ داۋرەنi ءجۇرiپتi, اتتاپ باسساڭ كiدiرتەدi. تەرiستiك باتىستا تايكەسiنەن تۇسكەن ارقار ساقاسى سەكiلدi قازمۇنايگاز عيماراتىنان وتكەن سوڭ-اق كەپتەلەككە كيلiكتiك. قىزىلدى-جاسىلدى كيiنگەن كiسi اياعى جۇرگiزبەدi. جەڭiل ماشينە ميمىرتتاپ، كولiكتەن ءتۇسiپ، كوشە پۇشپاعىندا ميداي جازىققا ورناعان، قازاقى بورiكتەي شوشايعان عيماراتقا جاياۋ تارتتىق.

حانشاتىرى دەسە، دەگەندەي! قۇبا ءدۇز، جازيرا دالانىڭ جيەگiنە ورناي قالعان باياعى قاس باتىردىڭ جورىق قوسىنى سەكiلدi. اتام زامانعى كۇن تەكتi - كۇلتەگiن، بiلگiر - بiلگە، قۇت يەسi - قۇتلىق، تۇڭعيىق - تونىكوك، شىعىس حانى - شىڭعىسحان جەر ەڭبەگiن تەسكەن ءدۇبiرلi جورىقتا ءارi ىڭعايلى، ءارi جەڭiل قوس الىپ جۇرگەنi, تiزگiن تارتقان جەرiنە دوڭگەلەتiپ شاتىر تiككەنi ءمالiم. باعزى بابا رۋحىمەن قايىرا تiرiلگەن ءتابياداي شاتىر سامۇرىق قۇسشا ۇشىپ جەتiپ، الاپات دالانىڭ بەتiنە قازiر عانا ورناي قالعانداي، ءسiرا. قۇدايدىڭ قۇدiرەتi دەيمiز عوي!

ەڭ اۋەلi استانا اكiمدiگi قالا كۇنiنە ارناپ ءزاۋلiم كەشەننiڭ قاس بەتiنە، كوشە iرگەسiنە اشىق ستاديون سەكiلدi - تريبۋنا، جۇرت وتىرۋىنا ۇزىنا بويعى اعاش ورىندىق ورناتقان. ورتاسىندا پرەزيدەنت - ەلباسى، مارتەبەلi مەيماندار تiزە بۇگەتiن ورىنجاي، قوس قاپتالىنا ون-وننان جايداق ورىندىق قۇرىلىپتى. ۇستiنە تۇكتi شيكiل ءپۇلiش جاپقان. كولەڭكەلi باستىرمانىڭ وڭ قاناتتاعى ءۇiر-ا بولiگiنە بۇرىلىپ، بەلگiلەنگەن ورىنعا تiزە بۇككەنiمiز سول.

مەرەكەلiك سالتانات دۋ ەتە ءتۇستi.

اۋەلi ات تۇياعىنىڭ ءدۇبiرi قۇلاق تەستi. ۇزىنا بويعى الاڭعا باتىر بابانىڭ ۇلى دالانى سiلكiپ وياتقان مىڭ سان عاسكەرi كيمەلەي لەگلiدi. كوز ۇشىنداعى تەڭگەنi جالعىز جەبەمەن قاعىپ تۇسiرەر ساداقشى، شاۋىپ بارا جاتقان ات ۇستiندە نايزاسىن شىرق ۇيiرگەن نايزاگەر، شىعىرشىقتى توركوز كiرەۋكە كيگەن بالۋان دەنەلi قولباسى - قولداي بەت الدىمىزدان قۇيعىتىپ وتكەندە ەكپiنiنەن جاۋ ىققانداي ەدi. كەلەسi كورiنiس مامىراجاي ومiرگە ۇلاستى. بوي-باسىنان ۇياتى سەزiلگەن، «قارا جورعانى» بيلەپ، بۋىنى جوق بۇراتىلعان ارۋلار. كوز جانارى وت بوپ جانىپ ات جالىنا جابىسقان بوزبالا. جiبەك جولى كەرۋەنiنiڭ باس بۇيداسىن تارتقان كاريانىڭ كوكiرەگi جىر مەن سىر. وقالى شاپان، ويۋلى كامزول كيگەن كۇيمەدەگi كەربەز كەيۋانا ۇزاتىلعان قىزشا سىزىلادى. ءوتiپ بارا جاتقان بۇل دا بiر داۋرەن!

وسى بiزدiڭ ەلباسىعا دۇنيەنi سۋرەتپەن كورەتiن، كەڭiستiك پەن سۇلۋلىقتى قۇپ ۇيلەستiرە بiلەتiن، تۇپقازىق يدەيانى تۇكپiرلەپ سەزەتiن ساۋلەتشiلiك مiنەز قونعان. اۋەلگi نوباي-نۇسقاسىن ءوزi سىزعان بايتەرەك، دۇنيەلiك ارحيتەكتور نورمان فوستەرگە وي سالىپ، شابىت سىيلاعان پيراميدا، حانشاتىرى ءسوزiمiزدiڭ كۋاسi.

قارسى بەتتەگi حانشاتىرىنا قاراپ وتىرىپ، ماگنيت ورiسiنە تاپ بولعانداي اربالامىن. بiردە جارتاستى ۇرىپ بۇرقىراعان تەڭiز تولقىنىنىڭ سارىنى، كەلەسiدە ساعىنىش ۇيىعان كوڭiل كۇيiنiڭ تاعدىر كۇندەلiگi. كوركەم جازۋدىڭ قۇپ ۇيلەسكەن ءماتiنiن وقىعانداي بولاسىز.

بiرازدان كەيiن ۇلتتىق ءداستۇر كوشiنiڭ لەگiلگەن شەرۋi بiتiپ، كونتسەرت باستالدى. كۇي تورەسi قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقاسى» تارتىلدى. جۇزگە جۋىق اسپاپ بiر نوتانىڭ استى-ءۇستi ۇنiمەن، زار زاماننان بار زامانعا قۇلاش ۇرىپ قالىقتاي كۇمبiرلەيدi. سالدەن سوڭ رامپا ساۋلەسiنiڭ استىنا اياعىن ساناپ باسىپ يتالياندىق ۇلى تەنور اندرەا بوچەللي شىقتى. زاعيپ جاننىڭ مۇڭ مەن شەرi بالا جاستان كوكiرەگiنە تۇنعان. ءانشi ديريجەردiڭ سيقىرلى تاياقشاسىن اۋا لەبiنەن سەزiپ، قۇبىلعان سازدى قۇيقىلجىتقاندا بار عوي، كiسi جانىن شۇبەرەككە تۇيگەندەي، التى ايشىلىق قاشىقتى قاس-قاعىم مەزەتتە يگەرگەندەي، اس تا توك اسەرگە بولەپ الديلەدi-اي! دۇنيە كەمپiرقوساق بوياۋعا مالىنىپ، كوز الدىمىزدا دوڭگەلەنiپ تۇردى. جون ارقادان جۇپار جەل جۇگiرiپ وتەدi, سۇلۋ بيكەشتiڭ سىڭعىر كۇلكiسi جەتەدi.

وسى كەزدە حانشاتىرىنىڭ شىرقاۋ بيiگiنەن ساق حانزاداسى - التىن ادام اياڭداپ ءتۇسiپ كەلە جاتتى. اسەرلi كورiنiس كوزدi سۋىرا تارتتى. مەرەكەلiك كونتسەرت اياقتالا حانشاتىرى تورiنەن وتشاشۋ اتىلدى. وت-ءدارiنiڭ قالىڭدىعىنان جەر تiتiرەپ، قۇلاق بiتەلiپ، اۋا سiلكiندi. وتشاشۋ اياقتالا مارتەبەلi مەيماندار قوزعالدى.

تiركەسiپ-ۇشقاسىپ حانشاتىرىنىڭ ساحنالى قاقپاسىنا بەتتەيسiز. مارتەبەلi مەيماندارعا قوسىلىپ عيماراتتىڭ iشiنە ەنەسiز. جاعالاي گۇلزار باق، ۇلتتىق كيiم ورنەكتەرi, سۋبۇرقاق، ساۋدا ورىنى، ءمارمار جيەكتەگەن دوڭگەلەك ءاۋiز... قوناقتار لەگi عيمارات iشiن شىركوبەلەك اينالىپ باتىس بەتتەگi, ۇلكەن توردەگi ءۇش ءجۇز ورىندىق كەڭسارايدىڭ تورiنە شىقتى. وتىزشاقتى دوڭگەلەك ۇستەل. ءار ۇستەل ون كiسiلiك. تەرەڭ توردە مارتەبەلi مەيماندارعا قويىلعان ءماتiبي داستارحان، ءتور يەسiنiڭ اينالاسىنداعى قۇشاق-قۇشاق گۇلدەستەسi وتشاشۋعا ۇقسايدى.

اركiمنiڭ بەلگiلەنگەن ورىنى بار. وزiمە بۇيىرعانى 13 ءنومiرلi ۇستەل. «وسى ون ءۇش سانى وزiمە باق-بەرەكە اكەلەتiن ءتۇرi بار، مەملەكەتتiك سىيلىقتىڭ مەدالi 13 ساندى ەدi»، - دەيمiن جانىمداعى ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا مينيسترi جانار سەيداحمەتقىزى ايتجانوۆا قارىنداسقا جىلى امانداسىپ. كوركەم بويجەتكەن جانار سەيداحمەتقىزى الماتىداعى №12 قازاق ورتا مەكتەبiن ۇزدiك بiتiرگەنiن، ءوزiمدi باياعىدان بiلەتiنiن ايتىپ سوزگە تارتادى. دوڭگەلەك ۇستەلدi شىر اينالا تiزە بۇكتiك. جۇرت جايعاسىپ بولدى-اۋ دەگەن مەزەتتە - پرەزيدەنت - ەلباسى تۇرەگەلiپ ءماتiبي داستارقانىنىڭ ۋىز مايەكتi ءسوزiن توگiلدiردi.

«تابيعات تىلسىمىنان سىر اڭداعان،

قىران قانات ءاز جۇرتىم، ۇرانداعان.

وزiڭدە تۋىپ-وسكەن قانداي باقىت،

مەن دە بiر ۇلىڭمىن جىر ارناعان،

شاتتانباي، تەبiرەنبەي تۇرا الماعان،

حانشاتىرىڭ قۇتتى بولسىن، قىران دالام!»

دۋالى اۋىزدىڭ جان سارايىڭدى ارالاعان اۋەزدi لەپەسiن دۋ قولشاپالاقتاۋ iلiپ اكەتتi.

جۇرiسiنەن جەر ويىلارداي، جىميسا - قاباعىنان كۇن كۇلiپ، تۇڭiلسە - داۋىل تۇرارداي، باس يزەسiپ سالەمدەسكەنi - دارiدەي، دەمiنە نان پiسكەن ىعاي مەن سىعاي لاۋازىم يەلەرi, سەناتور، پارلامەنت دەپۋتاتتارى ۇيىپ تىڭدايدى. داستارقان مازiرiنەن ۇستەل قايىسادى. داياشى قىزدار زىر جۇگiرەدi. قالتامنان الگiدە قولىما تيگەن، تىسىندا ەلباسىنىڭ باق iشiندە ءجۇرiپ كەلە جاتقان جىلى قاباق سۋرەتi بار اپتيەكتەي شاعىن كiتاپتى سۋىرام; مەرەي، ميات، مامىراجاي، قوشەمەت ءسوزدiڭ اراسىندا دەگبiرiم قالماي بەتiن اشىپ كوز جۇگiرتەمiن.

باق باعالاي بiلگەننiڭ، شۇكiرشiلiگi باردىڭ باسىنا قونادى. وسى بiزدiڭ ەلباسى شۇكiرشiلiگi مول، مايلىق-سۋلىعى بiردەي، تiلەۋi جاقسى، جۇرگەن جەرiنە ءشوپ شىعاتىن، نەسiبەسi ەگiز جاراتىلعان جان.

ارعى-بەرگiنi ويلاساڭ-اق قيالىڭ كەزiپ كەتەدi. بويىڭدى قاي-قايداعى سەزiم بيلەيدi. قولتىعىڭنان كيە دەمەيدi. جەتi قات جەر استىنان، الدە زاڭعار بيiكتەگi كۇمبەز قابىرعاسىنان كۇمبiر-كۇمبiر قوڭىر ءۇن قۇلاققا جەتەدi. مىنا كەڭقولتىق، اقكوڭiل، البىرت قارا ورمان قازەكەم ۇلى دالادا مولدا تورعايعا ۇقساپ بۇقپالاپ، شiلدiڭ قيىنداي توز-توزى شىعىپ توزىپ كەتپەسiن دەپ، سۇتتەي ۇيىپ تiرشiلiك كەشسiن دەپ، تاقىمى ات ارقاسىنا جابىسىپ وتكەن كەشەگi تۇرك قاعاندارى مەن حاندارىنىڭ رۋحى قايتا تiرiلiپ كەلiپ ارامىزدا جۇرگەندەي. و زاماندا ازان شاقىرىپ قويعان اتتارى مۇلدە باسقا بولاتىن. ەلگە سiڭiرگەن ەڭبەگiنە لايىق حالقىنىڭ جادىندا ماڭگi ساقتالسىن دەگەن نيەتپەن:

بiرiن كۇلتەگiن - كۇن تەكتi دەپ; بiرiن ەل تiرەگi -ەلتەرiس دەپ; بiرiن بiلگiر - بiلگە دەپ; بiرiن تۇڭعيىق -تونىكوك دەپ; بiرiن بەس بۋىن - بۋمىن دەپ; بiرiن قۇت يەسi - قۇتىلىق دەپ; بiرiن ەل ەتۋشi - ەلەتمiش دەپ - ءبادiزشi بابا ەسiمدەرiن تاسقا ويىپ ماڭگiگە جازىپ كەتكەن ەدi.

بiزدەر بۇگiن ورتامىزدى تولتىرىپ، ويداعىنى تۇگەندەپ، توبەدەگiنi كەلتiرiپ، الاڭسىز پەيiلiمەن قىزىر-Iلياستى قايىرىلتقان پرەزيدەنتتi - ەلباسى دەپ، تۇستەپ، تۇگەندەپ وتىرمىز! جان شۋاعىنداعى كۇن تۇرعاندا تۇراتىن دەگەن جاۋھار ءسوز باياعى ءاز - بابانىڭ ەمiس-ەمiس جەتكەن لەپەسi, جان سىرى، تiرi ءسوزدiڭ ۇيقاسى مەن ۇناسىمى بولىپ ەستiلگەنi. ايان بەرگەنi. سارى دالانى جاڭعىرتقان ارۋاق شاقىرعان ءۇنi اۋىزدىقپەن الىسقان ات تۇياعىنىڭ ءدۇبiرi, تۇما بۇلاقتىڭ بiتەلمەس كوزiندەي بۇرقىلداعان رۋح-جiگەرi تۇلا بويىما شىمىرلاپ قۇيىلعانى. سارى دالادا ساعىم قۋىپ جۇرگەن كiلەڭ ەلەس-سۇلبالار ارۋاق-ارۋاق دەسiپ، باس قۇراپ كەلiپ حانشاتىرى استىنا پاتۋاعا جيىلعانداي.

وسى مەزەت ۇستازىم اۋەزوۆ جازعانداي: ەكi كiسi بولىپ ءبولiنiپ، ءوزiم توي داستارقانىندا وتىرسام-داعى جان دۇنيەم ەلباسىنىڭ اۋزىنان شىققان ءسوز پايىمىنا سۋسىنداعانداي سەزiلدi. ءتور يەسiنiڭ ايتقانى ماعجان اقىننىڭ: «كوك تۇرiك ەنشi الىپ تاراسقاندا، قاراشاڭىراق قازاقتا قالعان جوق پا؟» -دەگەن لەپەستi قايتالاپ تۇرعانداي ەستiلدi.

«ۇلى توي كوپپەن كورگەن حالىق ءۇشiن، ەشقاشان اداستىرماس سالتىڭ ءۇشiن. جاراتقان! قازاعىما ىنتىماق بەر، تۇرعاندا مىنا زامان تارتىپ iشiن». كۇدiك ارتتا قالدى، ءۇمiت العا جەتەلەيدi, بiزدiڭ وسى ەلدiگiمiزدi, بiرلiگiمiزدi كورە المايتىن كەرتارتپالار الىس-جاقىندا ءالi ءورiپ ءجۇر. ەل يەسiنiڭ مىنا زامان iشiن تارتىپ دەۋiنiڭ ءمانiسi سونى مەگزەيدi. قارا ورمان قازاق ارعىماق اتتاي ارشىنداپ العا تۇسپەسە ەكەن، تۇساۋلى تەكەجاۋمiتشە ميتىڭنان اسپاسا دەيدi بازبiرەۋلەر.

بiرەۋگە قاراپ پiكiر ەتەمiز، بiرەۋگە قاراپ شۇكiر ەتەمiز. راسىن ايتساق: شەتەل ەشكiمدi ماقتامايدى، تەك قانا كۇشتiنi مويىندايدى.

قازاقستان تۋرالى كورەالماۋشىلىق بار، تۇسiنبەۋشiلiك بار، اسىرا سiلتەۋشiلەر بار، ماقتان تۇتۋشىلار بار، جۇرەگiنiڭ تورiنە ۇستاۋشىلار بار... سولاردىڭ بارiنە ەلباسىنىڭ الگiدەي تiرi ءسوزi, اق-ادال ەڭبەگi, قىلدان تايماس قاجىر-قايراتى اراشاشى. ءادiلiن ايتۋشى. بiرەۋ اسپانداتىپ ماقتايدى، بiرەۋ اسپانداپ ءجۇرiپ بيiكتەگi ەلباسىنىڭ كوزiنە تۇسسەم، نازارىنا iلiكسەم دەيدi - بۇل ءوزiنiڭ مۇددەسi, كوپتiڭ پiكiرi ەمەس. ەلباسىنا قاجەتتiسi - كوپتiڭ پiكiرi.

ءتور يەسiنiڭ ءۋايiمi - ۇلى اقىننىڭ ۋايiمiمەن ساباقتاس. ءدۇيiم جۇرت قازاق دەسە - ەشتەمە بiلمەيدi. قازاقستان دەسە - باتىسقا، شىعىسقا - قۇبىرمەن قۇيىلىپ كەتiپ جاتقان مۇنايدى، دۇنيەدە ۋران شيكiزاتىنىڭ مولدىعىنان بiرiنشi ورىن الاتىن قيىر ساحارانى، ۇلانعايىر جەر كولەمiن عانا كوزگە ەلەستەتەدi. سامساپ تۇرعان يادرولىق قارۋدان ءوز ەركiمەن باس تارتقان، كوزجۇمباي جۇرەك جۇتقان حالىقتى ەلەستەتەدi. بۇل نەعىلعان تاۋەكەلشiل حالىق دەپ تاڭعالادى. ايتسە-داعى قازاقتى مىقتى حالىق رەتiندە مويىندامايدى. ءجاي عانا جۇرگەن قارا شارۋا، تiلەنشەك، سۇرامشاق دامۋشى ەل دەپ شامالايدى. وسىنىڭ ءبارi تۇسiنبەگەن تەرiس پيعىل!

ەل يەسi, ءۋايiم يەسi قايتسەم تورتكۇل دۇنيەگە قارا ورمان قازاقتى مويىنداتام دەپ قام جەيدi.

قازاق دەسە - كەڭقولتىق، ءتوزiمدi, ەڭبەگi زور، تەرi سور، ات جالىندا ءجۇرiپ ۇلى دالانى ساقتايمىن دەپ بەس مىڭ جىلداي تاريح كەشكەن كوزجۇمباي تاۋەكەل يەسiن بiلە تۇسسە دەيدi. قازاقتىڭ قادىم قاسيەتiن سەزiنسە دەيدi.

مەكسيكا بۇعازىنان اينالىپ اتلانت مۇحيتىن بويلاي اعىپ جەر دۇنيەنi قاق ءبولiپ مۇزدى مۇحيتقا جەتiپ تاۋسىلاتىن جىلى اعىس - گولفستريم بار. جەردi وراپ اعاتىن الگi جىلى اعىس بولماسا باتىس ەۋروپانىڭ بiراز ەلi قاراڭ قالىپ، سۋىپ كەتەر ەدi. ۇسكiرiك ەسەر ەدi. سول جىلى اعىس لەبiنەن قىسى-جازى جاپ-جاسىل كوگال بولىپ جاتادى. ءتۇرلi جان-جانۋار كوركەيiپ جەتiلەدi. جۇرتى التى اي كويلەكشەڭ جۇرەدi. ادەبي شەندەستiرۋگە جۇگiنسەك: ۇلى دالانىڭ ورتاسىن ويىپ تۇرىپ تiرشiلiك كەشكەن قازاق ۇلتى جىلى اعىس سەكiلدi جەر الەمدi جىلىتۋشى، ۇيىستىرۋشى كۇش. كەشەگi باۋىرى سۋىق سوعىس جىلدارى شىعىستان كارiس، باتىستان شەشەن، قاراشاي، قۇمىق، تۇرiك، قىرىم تاتارلارىن جەرiنە اكەپ ءۇيiپ-توككەندە - باۋىرىنا الىپ، الدىنا داستارقانىن جايدى. كەيiنگi نەمiس، ۇيعىر، وزبەك، پولياكتى بiر اتانىڭ بالاسىنداي عىپ قۇشاعىنا سىيىستىرىپ، تورiنەن ورىن بەرiپ وتىرعان وسى قازاق مۇحيتتاعى الگi گولفستريم - جىلى اعىسقا كەلەدi.

قازاق بولماسا الگi ۇلت پەن ۇلىس ۇيىتقىسى جوق ايرانداي iشiنەن iرiپ كەتەر ەدi. قازاق - سۇتتەي ۇيىتۋشى، باۋىرىنا تارتۋشى. مۇحيتتىڭ جىلى اعىسى قانداي بولسا، ۇلت پەن ۇلىستىڭ قان تامىرى، ۇلكەن ءۇيi, قاراشاڭىراق يەسi وسى قارا ورمان قازەكەم دە سونداي!

ءتور يەسi قازەكەمنiڭ اۋىزبiرلiكتi, سۇتتەي ۇيىتۋشى، قاراشاڭىراق كۇشiن قوزعاپ تەبiرەنەدi.

الگiدە حانشاتىرىنىڭ الىپ ساحناسىندا تىڭداۋشىنى ۇيىتىپ قالىقتاتا ءان شىرقاعان اندرەا بوچەللي مىرزانىڭ ارياسىنان يتاليان رۋحى جەلدەي ەسەدi. سوپرانو-تەنور داۋسى كەشكi تۇنىق اۋانى دiرiلدەتتi. قىزدار كۆارتەتi سۇيەمەلدەپ، قوڭىر سازدى قۇلپىرتقانى قۇلاقتا قالدى، كوڭiلگە بالشەكەر سەزiم جۇققىزدى.

گيۋستاۆ ەيفەل، لە كوربيۋزە دەسە - فرانتسۋزدى ەلەستەتەمiز، فرەنك للويد رايت، ەەرو سارينەن دەسە - امەريكانى، كەندزو تانگە، كيشو كۋروكاۆا دەسە - جاپونيانى، باجەنوۆ، كازاكوۆ، فومين، پوسوحين دەسە - رەسەيدi, نورمان فوستەر دەسە - اعىلشىندى، گروپيۋس، ليۋدۆيگ ميس ۆان دەر روە دەسە المانيانى ەلەستەتەمiز. استانا دەسە، تiل ۇشىنا نازارباەۆ ەسiمi ورالادى. ءسوزi, ساۋلەتتi سەزiنەتiن دارىنىن تانيمىز. كورiپ-بiلiپ ءجۇرمiز: شەتەلدiك قوناق سۇيسiنەدi, سەرپiلەدi, ريزا بولادى، ايتسە-داعى بiزدi وزدەرiنەن ەشقاشان بيiك قويمايدى. وزدەرiنەن اسىرىپ ماقتامايدى.

ارتاراپقا الاقتاپ اداساتىن بiز ەمەسپiز! وزگەلەردi كوبiرەك سويلەتiپ، جاقسىسىن جىلدام ۇيرەنiپ، مەزگiل ەمتيحانىنان سۇرiنبەي ءوتiپ، ۇزبەي جەتiلۋگە كۇش سالامىز. كەشە عانا جاس ماتەماتيكتەرiمiز دۇنيەلiك اقىل-وي بايگەسiندە بەسiنشi ورىندى يەلەندi. ەسiك-تەرەزەنi قىمتاپ جاۋىپ، ءوز-ءوزiمiزدi قىزىقتاپ، اۋىل اراسىنىڭ اجiك-كۇجiگiنە مالدانۋ - كۇپiرلiك. قازiرگi ۋاقىت - اتتىڭ جالىندا، تۇيەنiڭ قومىندا جۇرگەندەي. كiسiنiڭ اقىل-ويى كەمەلدەنگەن سايىن ءۋايiمi مولايا تۇسەدi. ءوز بۋىنا ءوزi پiسiپ تەڭسەلگەن مiنەزدiڭ كۇنi ءوتتi. ەسەپ بەرەر ەمتيحانى اۋىر وتكەل اۋزىنا تاقادىق. ەۋروپا قاۋiپسiزدiك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا توراعا بولدىق، شۇكiرشiلiك دەدiك! دۇنيە وزگەردi, سالەم تۇزەلدi. ءالi-اق يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا توراعالىق ءتور كۇتەدi. توقمەيiلسۋ تىعىرىققا تiرەيدi. الەۋمەتتiك تەكەتiرەس ءمۇيiزi قاعىلعانشا سۇزiسەدi. دۇنيە دوڭبەكشiگەن مۇحيتقا اينالىپ بارادى. اقىلداساتىن، ماقۇلداساتىن مەزگiل جەتتi.

ماڭگi مۇزداردىڭ تۇگەسiلiپ، ازون قاباتى جۇقارىپ، جول اپاتى، سۋ تاسقىنى ۇدەپ، اۋا قىزىپ، ادامزات اقىرزامان تابالدىرىعىنا تاقالىپ كەلەدi. ءۇمiت - ەڭ سوڭىنان ولەدi. سەنiم - ءۇزiلiسسiز ەمتيحانعا اينالدى. بۇگiن بەرگەن ۋادە - ەرتەڭ ساسكە تۇسكە جەتپەي ۇمىتىلادى. وسىنداي كەزەندiنiڭ كەزiندە قازاقتى تانىتۋ فورمۋلاسىن تۇزگەن ءتور يەسiن تەرەڭiرەك پايىمدايىق، كۇندەردiڭ كۇنiندە شارق ۇرىپ iزدەپ، وكiنiپ جۇرمەيiك دەگiڭ كەلەدi. ءتور يەسiنiڭ ساۋلەتكەرلiك، اقىندىق، شەشەندiك دارىنىن تاني تۇسەلiك! ايتىپ سالار، توگiپ جازار اقىندىعى، شەشەندiگi بiر توبە، قارىنداشىن قاتتى ۇستاپ سىزىپ بەرەر ساۋلەتشiلiگi ءوز الدىنا جەكە اڭگiمەنiڭ تاقىرىبى!

ەلباسىنىڭ بۇل كۇندە جەل سوزگە سەمiرiپ، ماساتتانۋعا مۇرشاسى جوق. تارازى باسىندا - اق، ادال ەڭبەگi. ەلiم دەپ سوعار جۇرەگi.

ساۋلەنiڭ بوس كەڭiستiكتەگi جىلدامدىعى سەكۋندىنا ءۇش ءجۇز مىڭ شاقىرىم. كiسiنiڭ نازارى، ماڭايىنداعى ءومiردi بايقاپ، اڭعارۋى وسىعان جەتەقابىل. اسiرەسە ونەرگە قاتىسى بار ءتور يەسiنiڭ بايقامپازدىعى، العىرلىعى ەرەكشە. ءبازبiر ءسوزi - كiسiنiڭ نازارى iسپەتتi.

ءتور يەسiنiڭ اقىندىق، ساۋلەتشiلiك مiنەز قىرى ەكi ءجايiتتi بەل تۇتادى. بiرi: قارا ورمان قازاعىم قۋانسا. ەكiنشiسi: جات جۇرتقا، شەت جۇرتقا قازاق تانىلا تۇسسە. ءتورت قۇبىلاسى تۇگەندەلسە. تاۋەلسiز بولۋدىڭ جالعىز جولى - قۇرىعاندا وزگەلەر بiر نارسەڭە تاۋەلدi بولسىن. بولا الماي جۇرگەندەر بولىسا المايدى. ءوز تاعدىرىنىڭ ۇستاسى - وزگە تاعدىردىڭ جاي-كۇيiن جىلدام سەزiنەدi.

حانشاتىرىنىڭ ساۋلەتشiسi نورمان فوستەر ءتور يەسiنiڭ ايتۋىمەن ۇلى دالانىڭ ارعى-بەرگiسiنە جiتi كوز جiبەرiپتi.

بiلگەندiگi: كوكتە ءتاڭiر، جەردە بiز، جالعاستىرۋشى - تۇرiك قاعاناتىنان تاراعان ۇرپاق. جۇرەرiن نامىس، قونارىن باق بiلەدi. سايىن ساحارانى ەركiن جايلاعان جامپوز. كەڭiستiك پەن كەيiپكەر، كەيiپكەر مەن ۋاقىت - وسى ۇشەۋiن بiر مەزگiلگە توقايلاستىرا بiلگەنi بارەكەلدە - ە - ە دەگiزەردەي! شالقايىپ قاراعاندا باسىڭ اينالاتىن ۇشار بيiككە ورناتقان كۇمiس ساقيناسى كەشكiلiك كۇنگە شاعىلىسادى. ءومiر بويى جاۋ مەن داۋدىڭ ورتاسىندا، اتتىڭ جالى، تۇيەنiڭ قومىندا تاعدىر كۇندەلiگiن تولتىرعان ءاز-بابانىڭ رۋحى بەتكە جەل بوپ تيەدi.

رافاەل سۋرەتشiدەن: - سۇلۋلىق دەگەن نە؟ - دەپ سۇراپتى.

- وزiڭە ۇنايتىن كەلبەتكە ءسال عانا كوركەم سىزىق قوسساڭ، سول - سۇلۋلىق دەپ جاۋاپ بەرiپتi.

نورمان فوستەردەن: - حانشاتىرىن نەندەي مازمۇنعا يەك ارتىپ سىزدىڭىز، - دەپ سۇراعان ەدiك.

سiزدەردiڭ اباي اقىندارىڭىز: جاقسىلىق - ۇزاق تۇرمايدى، جاماندىق - ءار كەز توزبايدى دەپتi. ۇلى دالادا كۇن تۇرعاندا تۇراتىن ماڭگi ەل بولسىن، الماعايىپ زاماندا حانشاتىرىنىڭ جۇمىر بۇيiرiنەن اركەز جاماندىق جەل بوپ اينالىپ ءوتسiن... مەگزەگەنiم وسى دەگەن بولاتىن.

امەريكا ادەبيەتiنiڭ كلاسسيگi, بوكس بiلگiرi, اعىلشىن ساۋلەتشiسiنiڭ اتتاسى نورمان مەيلەر وتكەن عاسىردىڭ جەتپiسiنشi جىلدارى شارشى الاڭنىڭ مونسترى اتالعان فورماندى جەر قاپتىرىپ، قابىرعا كۇيرەتكiش، ون بەس راۋندقا ەنتiكپەگەن فرەزەردi ەسەڭگiرەتكەن مۇحاممەد اليدi پرەزيدەنتتەن كەيiنگi ەكiنشi ادام دەپ جازعان ەدi. 1996 جىلعى اتلانتا وليمپياداسىنىڭ وت الاۋىن جاعار كەزدە ۇلى بوكسەردiڭ جانارىنان جۇلگەلەپ اققان جاستى كوردiك. داۋرەنi قايتىپ بارا جاتقان ادامنىڭ ارتىنا بۇرىلىپ قاراعانى ايانىشتى-اق. سول جولى وليمپيادانىڭ ەل مەن ەلدi جاقىنداتار، ۇيقىلى-وياۋ جۇرگەندi سiلكiپ وياتار - قۇدiرەت-كۇشiن سەزiنە تۇستiك. شۇكiرشiلiك ەتتiك!

ءومiر - كوشكەن كەرۋەن. ۋاقىتقا اركiم ارقالاي ولجا سالادى. قايتسە-داعى سوڭعى جەڭiس ۋاقىتتا قالادى. ءتور يەسi وي سالىپ، ساۋلەتشi نوباي-نۇسقاسىن سىزعان حانشاتىرى، پيراميدا ماڭگiلiكپەن سايىسقا تۇسكەن! «نە iزدەيسiڭ، كوڭiلiم، نە iزدەيسiڭ! شارق ۇرىپ تىنىشتىق بەرمەيسiڭ، سىرلاسالىق، بەرمەن قايت» دەپ اقىن ايتقانداي، الگiدە عانا قولىما تيگەن جان شۋاعى بوياماسىز اق كوڭiلدiڭ،

ەلi ءۇشiن باسىن تiككەن; انتقا ادال، ارعا بەرiك;

ەل يەسiنiڭ جۇرەكجاردى سىرى مەن مۇڭى ەلباسىنى قازاقستانداعى بiرiنشi ادام، ءتور يەسi ەتiپتi. دۇنيە وزگەردi, سالەم تۇزەلدi. تەكەتiرەس ازايىپ، تiلەۋقور كوبەيدi. بۇل كۇندە قازەكەمنiڭ باسى امان، باۋىرى ءبۇتiن. كەشە عانا دۇنيەلiك يادرولىق قاۋiپسiزدiك سامميتiنiڭ تورiنە شىعىپ بiر باسىنىڭ باقىتىن ەلiنiڭ باقىتىمەن بايلانىستىرعان ەلباسىنىڭ ءسوزiن ءدۇيiم ءجۇرت ەسiتiپ، تەبiرەندi. ارعى-بەرگi فيلوسوفتار باقىت دەگەندi - تiرشiلiك راحاتىن سەزiنۋ، جۇرەكتەگi قاناعات پەن شۇكiرشiلiك دەپ تۇسiندiرەدi. بiز ايتامىز: تاقتاعى پاتشانىڭ، تاقىرداعى قاراشانىڭ تiلەگi - قامسىز، مۇڭسىز ءومiر، باراقاتتى تiرشiلiك.

ءسوز سالسا - ءسوزiن، ءجون سالسا - ءجونiن بiلگەنگە نە جەتسiن. ەلباسىنىڭ ءجون سiلتەۋi - حالىق ىرىسى.

سارى ساحارادا ساعىم قۋىپ، باتىس پەن شىعىس الپاۋىتىنىڭ كەشەگi كوزتۇرتكiسiنە اينالعان ۇلتىمىزدىڭ ءوز قولىن ءوز اۋزىنا جەتكiزگەن، باقۋاتتى ەتكەن، باسىن تورگە شىعارعان قازەكەمنiڭ ۇزىنا بويعى تاريحىن تiرi ءسوز، ساۋلەتكەرلiك شابىتپەن سويلەتكەنi قۋانتتى.

حانشاتىرىندا جايىلعان داستارقان مازiرiندە پرەزيدەنت - ەلباسىعا تاقاي ءتۇسiپ سالەمدەستiك. كوڭiلi ءساۋiردiڭ تاڭىنداي. ول كiسi قاباعىن اشىپ: «حالiڭ قالاي؟» - دەپ بۇرىلىپ ساۋال قويدى. «جازىپ ءجۇرمiن» دەدiم. بيiكتەگi كiسiنiڭ بەتكەيدەگiنi كورە بiلگەنi عانيبەت ەندi. بەرiك مiنەز، تەمiر ءتوزiم، مەملەكەتشiلدiك مۇددەنiڭ لەپەسi مەن لەبiزi شوق قىزۋىنداي بەت شارپيدى. ادام - وتكiنشi, كەزەڭدi وقيعالار - بۇگiن ەلەۋلi, ەرتەڭ كومەسكi. ماڭگiلiك - تابيعات الاقانى مەن قاس ونەر عانا. وركەنيەت قارىشتاپ، تەحنوكراتتىق زامان داۋiرلەگەن سايىن تابيعاتتىڭ تازالىعى ازايىپ، كەڭدiك قۋشيىپ، سۇلۋلىققا سەپكiل ءتۇستi. بارiنە كiنالi اشكوزدiك، تويىمسىزدىق. بۇگiن الىپ قالايىن، ءلاززات تابايىن، ەرتەڭ كiم كەلسە-داعى جۇرتتاعى قولامتادان كۇل سۋىرسىن دەگەن كوزاپارا كوزقاماندىق تۇبiمiزگە جەتiپ بولدى. قاتالدىق - قاسقاعىم ساتتە، بالە -باسساڭ اياق استىندا. ونەردi كۇندiز قولىمىزعا شام الىپ قۇتقارار جول iزدەپ شارشايمىز.

وسى كۇنi قۇلاقتى جارعان داڭعىرىقتى ساز-اۋەن، مۋزىكا، كەنەپتەگi شيماي-شاتپاقتى شەدەۆر دەپ قابىلدايتىن ۇرگوپپەلەر كوبەيدi. دۇنيەنi بەتiنەن قالقىپ داعدىلانعان كiسi جان قيناماي جان باقسام دەيدi. قاس ونەردi تانىپ الار پايىم ازايدى. ءجۇردiم-باردىم ۋادەمەن، اۋىردىڭ استىمەن، جەڭiلدiڭ ۇستiمەن ءجۇرiپ مارتەبەلi بيلiككە جەتسەك دەيدi.

تاعدىرىمىزداعى كوركەم جازۋ - بۇگiنگi استانا.

باياعىدا، جاس كەزiمiزدە ەرتەڭگiسiن ۇيقىدان تۇرا سالىپ، تەرەزەنi اشىپ جiبەرiپ، قالا يىعىنا اسىلىپ تۇرعان اسقارالى الاتاۋعا باس يiپ سالەمدەسكەندەي بولۋشى ەدiك. تاڭعى جۇپارى جان سارايىمىزدى اشىپ كەتەتiن. ۇشار بيiكتەگi اپپاق قار تازالىقتىڭ سيمۆولىنداي سەزiلۋشi ەدi. جۇرەگiمiزدە تاكاپپارلىق وياناتىن. ءداپ سونداعىداي: جاڭا قونىس - استانانىڭ تاڭعى اۋاسى كوكiرەگiڭە سiڭiپ، جۇرەگiڭە جەتەدi. قول سوزساڭ بۇرالىپ كەپ قۇشاعىڭا كiرەتiن بويجەتكەندەي ادەمi بiر بالعىندىق باۋرايدى. الىس كوكجيەكتەن توڭكەرiلگەن بۇلت ۇزiلمەيدi. تۇنىق سۋدىڭ سىلدىرىن سەزەسiڭ. اسەم عيماراتتىڭ قادiرiن تۇسiنەسiڭ. ءار ءتۇس، ءار جەردەن تابيعاتتىڭ قايتالانباس سۋرەتiن تانيسىڭ، جانىڭمەن بايسىڭ.

مىنا حانشاتىرى، انا پيراميدا ۇلى دالاعا قۇيىنداي ءۇيiرiلiپ، ساقاداي شيىرىپ كەپ تۇسە قالعان تابيعات-قۇدىرەتتiڭ كەڭدiگi مەن بەرiكتiگi. ماڭگiلiككە قول سوزعان قاس ونەر ورنەگi, كەمپiرقوساق ورمەگi. كۇن ساۋلەسiن العاش قابىلداپ، ەڭ سوڭىنان شىعارىپ سالار قاسيەت قونعان ەسكەرتكiشi. ۇلى دالانىڭ 21 عاسىرعا قادام باسقان قيىرداعى قاراۋىل مەجەسi.

«بۇل عاسىر قازاق ءۇشiن التىن دەر ەم... كەۋدەمدە جانىم باردا كوتەرەمiن، ايانبان، نە كۇتسە دە حالقىم مەنەن!» جان شۋاعىنداعى جۇرەك بۇلكiلi وسىلاي دەيدi.

ماڭگiلiككە باسقىش قويعان عاجايىپ بiرتۋار عيمارات اسقاق سەزiم سىيلايدى. ماڭگiلiككە تاپسىرىس بەرسەم عوي دەگەن قازاقتىڭ مايەكتi كوركەمسوزiنiڭ ۇناسىمى مەن جاراسىمى قولىمىزدا. ەندi نەگە كوڭiلiمiز ورنىندا ەمەس. قوبالجىپ، تۇراقتاماي، سابىر تاپپاي، ارناسىنان اسىپ تاسيتىن دارياداي الاسۇرا تۇسەتiنi قالاي! ءباتiر-اۋ، نە iزدەيسiڭ، كوڭiلiم نە iزدەيسiڭ، شارق ۇرىپ ەش تىنشىمايسىڭ! قاسيەت قونعان دەگەننەن شىعادى. ايگiلi سكريپكا ۇستاسى ستراديۆاري ومiرiندە ساناۋلى عانا اسپاپ جاساعان. ەكi عاسىرعا ۇلاسقان عاجايىپ اسپاپقا قول تيگiزiپ، ويناپ شىعۋ تورتكۇل دۇنيەنiڭ نەكەن-ساياق ساڭلاق سازگەرiنە بۇيىرادى. جاڭعاق اعاشىنان ۇڭگiپ ويعان، التى اي جاز تەڭiز تولقىنىنا باتىرىپ، تۇز سiڭiرiپ، قايىستاي ەتiپ، تاعى بiر جىل جەل وتiنە iلiپ، كولەڭكەدە كەپتiرگەن اعاش ءوز-وزiنەن پiسiپ جەتiلەدi. بويىنا كۇن ساۋلەسiن، تەڭiز شۋىلىن سiڭiرەدi. ىزىڭ ەتكەن دىبىسقا ىڭعاي بەرەدi. ورiك اعاشىنىڭ شايىرىن ىسىپ، ءوڭiن كiرگiزەدi. ەنەسiنiڭ باۋىرىندا جەتiلiپ، اردا ەمگەن جۇيرiك بايتالدىڭ قۇيرىق قىلىنان - پەرنە، جەل جۇلقىعان جالىنان - iشەك ورiلەدi. بابىنا كەلiپ تولىسقان اسپاپقا ساز بiتكەننiڭ كيەسi قونادى.

ايگiلi اسپاپ ۇلى ۇستانىڭ مۇراجايىندا، شىنى ساۋىت - قاراكولەڭكەدە ساقتالادى. الگi اسپاپتا ويناۋ - جۇزدەن جۇيرiك، مىڭنان تۇلپار كiسiگە بۇيىرادى.

سول سكريپكانى سويلەتكەن ۆيرتۋوز-بiرتۋارلار iشiندە ۆلاديمير سپيۆاكوۆ، ناتان ميلشتەين; قازاقتىڭ ساڭلاق سازگەرi ايمان مۇساقوجاەۆا بار. ايمان ايتادى: - ۇستانىڭ كيەسi قونعان اسپاپ سەزiمتال كiسi سەكiلدi - اۋىرادى، شابىتتانادى، بويىندا دiرiل پايدا بولادى، تۇيىقتالادى. تiلiن بiلگەن كiسi عانا سويلەتە الادى.

كەمەل سازگەردiڭ ءسوزiنiڭ جانى بار. استانا اجارىنا اجار قوسقان ەلەۋلi ەكi ەسكەرتكiشتi بiلەمiز: بiرi - وركەشiنە كۇن سەكiلدi شاڭىراق ارتقان ساحارانىڭ سارى باۋىر بۋراسى، ەكiنشiسi - سۋبۇرقاق جيەگiندە اۋزىن ايعا بiلەگەن كوك ءبورi, كوكبورiنiڭ كۇجiرەيگەن كوك جەلكەسiندە باسىندا قالپاعى، تىرجالاڭاش تۇرەگەلiپ تۇرعان قارادومالاق ءسابي سۇلباسى. ەكەۋiندە ماڭگiلiك ۇلتتىق مازمۇن، قادىم قازاقىلىق قالىپتالعان! ەكi ەسكەرتكiشتiڭ ءمان-ماعىناسىن كەلەر ۇرپاققا ەجiكتەپ تۇسiندiرەر ونەرتانۋشى ءالi-اق تۋادى. ازiرگە كومۋلi قازىناداي، كورسەك تە - كورمەگەندەي، سەزسەك تە - سەزبەگەندەي تۇسىنان وتە شىعىپ كەلەمiز. قاس ونەردi توبەسiنە كوتەرە باعالاعان، ءمان-ماعىناسىن تۇكپiرلەي تۇسiنگەن ءتور يەسiنiڭ سوزiنە ءتانتiسiڭ. كوكiرەگiمەن سەزگەنiنە كۋاسiڭ. اھ ۇرۋ، جالاڭ ماداق، جالعاندىقتان ادا-كۇدە، تاۋسىلىپ ايتقان ءار سۇحباتىنان ستراديۆاري اسپابىنداي ادەمi لەپ، اۋەزدi ساز ويىڭىزدى قوزعاپ، قيالىڭىزدى جەلەپ-جەبەپ بايىتا تۇسەدi. ساز بەن ءسوزدiڭ تەگi بiر ەكەنiن بايىپتايدى. ەلباسىنىڭ اقىندىق، ساۋلەتشiلiك مiنەز قىرىنان حابار بەرەدi.

بۇل - بۇل ما، ءسiرا! ۇلى ۇستاز ايتقان: جاسقا - جاس، ويعا - كارi ەدiڭ دەگەندەي، مىنا ءومiردiڭ پالساپالىق تەرەڭiنە كiم كوز جiبەرiپ تۇبiنە جەتكەن. قايسىمىز بار كوكiرەكپەن زەردەلەگەن. تiرشiلiك قاربالاسى، ءومiر سىرى، بەينە، كۇندەلiك داپتەردەگi كوركەم جازۋ. پرەزيدەنت - ەلباسىنىڭ تاعدىر كۇندەلiگiنە تۇسكەن پالساپالىق وي-مارجانى - تۇعىرى بيiك، مازمۇنى باي، ماعىناسى تەرەڭ، كiسiنi اسقارالى اسۋلارعا جiپسiز جەتەلەيدi.

الگiدە كەلتiرگەن تابارiك سوزدەر جادىڭنان ەش جۋىلمايدى. سوزدەن مارجان تۇزگەن اقىلدى كiسiلەر ەشقاشان ءوزiن بولدىم... تولدىم... جەتiلدiم... جەتتiم... دەپ توقمەيiلسiمەيدi. Iزدەنەدi, وقيدى، توقيدى، ءوزiن-ءوزi iشتەي قامشىلاپ جەتiلدiرە تۇسەدi. كەمەلدەنۋدەن جالىقپايدى. وسى مiنەزiمەن تابيعاتقا بiرتابان جاقىندايدى. وزگەنi سوڭىنا iلەستiرەدi, جانىنا شيپا، ويىڭا مەدەت بولادى. كوپتiڭ كونتەرلiسi اتالادى. ءومiر وسىنىسىمەن قىزىق.

دۇنيەنi كوركەيتەتiن ءسوز، استى-ۇستiنە تۇسiرە توڭكەرiپ كورسەتەتiن دە ءسوز. سوزدەن قۇدiرەتتi ەشتەمە جوق. Iنشاللا، ەلباسىنا قاراتىپ قارا ورمان قازاعىڭا، تۋعان حالقىڭنىڭ قامىنا جۇمساعان ءبازبiر ءساتiڭiز - بارشا عۇمىرىڭىزدىڭ باعاسىنداي بولسىنشى دەپ تiلەيiك!

ءومiر بارعان سايىن كۇردەلiلەنiپ بارادى. مەملەكەت - دۇلەي داۋىل كوتەرiپ دوڭبەكشiگەن مۇحيتتاعى تاۋ تولقىنمەن الىسقان كەمەگە كەلەدi. اسiرەسە، سول كەمەنiڭ شتۋرۆالىندا قاس قاقپاي تۇرعان كاپيتانعا قيىن. قازiرگi ەلباسى - كەمە كاپيتانى. اباي ايتقانداي: «بiزدiڭ قازاقتىڭ دوستىعى، دۇشپاندىعى، ماقتانى، مىقتىلىعى، مال iزدەۋi, ونەر iزدەۋi, جۇرت تانۋى ەشبiر حالىققا ۇقسامايدى. بiرiمiزدi بiرiمiز اڭدىپ، جاۋلاپ، ۇرلاپ كiرپiك قاقتىرماي وتىرعانىمىز» دەگەندەي، كiرپiك قاقتىرماي اڭدىسقان سىرتقى دۇشپان قانشاما. ادەبي شەندەستiرۋمەن سويلەسەك: تاۋ تولقىننىڭ قاقپاقىلىنا ۇشىراماي، قازاقستان كەمەسiن سۋ استى نايزاتاسقا ۇرىندىرماي، اڭدىسقاننىڭ اراسىنان قالىڭ جۇرتىن اداستىرماي الىپ شىعۋ وڭاي بولمادى. ەلباسى بiر ەستەلiگiندە «جىلىنا ەلۋ مىڭ شاقىرىمنان استام ۇشاق ۇستiندە، مارتەبەلi كەزدەسۋ ساپارىنا ۋاقىتىم جۇتىلادى» دەگەنi بار. ءجۇز مىڭ شاقىرىم ۇشاقپەن ۇشقان ۇشقىش زەينەتكە شىعادى. ۋاقىتتىڭ قۇردىمى ۇشاق ءۇستi مە دەپ ويلايسىز. ءار شارۋانىڭ باسىندا كۇيiپ-جانۋ، ءار شارۋانى ۇرىنىپ iستەۋ كiسiنi قاجىتادى. شارشاعان كەزدە، بiر ءپاس دەمالعان مەزگiلدە - ەلباسى جۇمساق ديۆانعا كوسiلە كەتiپ... جۇپار اۋاسىن جۇتقان كەشەگi ۇشقوڭىر جايلاۋىن... الاڭسىز جاستىعىن كوز الدىنا ەلەستەتiپ قانا... بالداۋرەن بالالىق شاعىن ەسكە ءتۇسiرiپ قانا... بويىنا شىمىر-شىمىر كۇش قۇياتىنى كامiل. جاقسى ەستەلiك جان ءلاززاتى. ءجۇرiپ وتكەن جولىڭا اۋىق-اۋىق بۇرىلىپ قاراۋ - عانيبەت نارسە.

تەك جاقسىدان جالعاسادى. ادام بويىنداعى بۋىننان بۋىنعا ۇزiلمەي جالعاساتىن تەك ءتۇزiلiمiن اشىپ، 34 جاسىندا نوبەلدiك سىيلىق العان ۇلى گەنەتيك دجەيمس ۋوتسون: «ادام اعزاسىنداعى نەگiزگi قاسيەت انا جاتىرىنان بەرiلەدi»، - دەيدi. ەستەلiككە جۇگiنسەك پرەزيدەنتiمiزدiڭ اناسى ءالجان رەڭدi, جيىن-تويدا جارقىلداپ شىعاتىن، كوپكە ءسوزiن وتكiزەتiن، جانىنان شىعارىپ ءان ايتاتىن، اقىنجاندى كiسi بولعان. ءۇش ۇلدىڭ ورتاسىنداعى جالعىز قىزى ءانيپانىڭ ەستەلiگiندە «ويىنداعىسىن بۇكپەي ايتىپ سالاتىن، وتكiر كiسi ەدi»، -دەگەن ءسوزiنiڭ جانى بار. وتكiر كiسiلەر عانا ۇرپاعىن ءتۇزۋ جولعا سالا الادى. تiرشiلiك تولقىنىندا مالتىعىپ قالمايدى، تاۋەكەلشiل بولادى. ءتور يەسiنiڭ تاۋەكەلشiل ۇلتجاندى مiنەز قىرى اناسىنان، بالكiم.

پرەزيدەنت - ەلباسىنىڭ سۋىرىپ سالما ايتقىشتىعى، شەشەندiگi بىلايعى ومiردە جۇمىسباستى جۇرگەنiمەن - قيىن تۇستا ارقاسى ۇستاپ، اجارلانىپ شىعا كەلەتiنi, شاپپاي بەر جامپوزدىعى - تەگiنەن. ينتەلەكت - ومiرگە وزiنشە قاراۋ، وزiندiك بەت. وزiندiك بەتi بار كiسi عانا جانارتاۋعا ۇقساپ جارىپ شىعادى. دجەيمس ۋوتسوننىڭ: «تەكتiڭ كiلتi - كiسiنiڭ الدىنا نەندەي ماقسات قويا بiلۋiندە» دەگەن سوزiندە ۇلكەن ءمان جاتىر. اقىنجاندى ادامداردىڭ جۇرەگiن قوزعايتىن قاناتتى قيال، ءۋايiم، جاستىقتىڭ جاسىل كوگالىن اڭساۋ، تۋعان جەردiڭ جۇپارىن ساعىنۋ سەزiمi - ەلباسىنىڭ-داعى ەرەكشە كوڭiل-كۇيiنiڭ پەرنەسiن ءدوپ باسادى. حالىق جۇرەگiنە بولەنiپ بيiكتەگەن سايىن، تابانى تيسە كۇش الىپ كەتەتiن انتەي سەكiلدi - تەبiرەنگiش، تiلەۋقور، تالiمگەر، ءتانتi بولا تۇسەدi.

اعىلشىن ساۋلەتشiسi نورمان فوستەر بiزدiڭ پرەزيدەنتiمiز - ەلباسىنىڭ اعاسىنداي، بەس جاس ۇلكەن. سالىستىرا سويلەسەك: ەلباسىنىڭ تابيعاتى، ءوز ورتاسىنان يىعى بيiكتەپ، جانارتاۋشا جارقىراپ جۇرەتiنi ۇلى ارحيتەكتورعا ۇقسايدى. بiزدە زامانىنا ساي ادامى دەيدi. نورمان فوستەر ساۋلەتiنە ساي تەحنوكراتتىق شەشiمi دەيدi. قاي نارسەنiڭ ءتۇيiنiن قۇرىلعالى جاتقان نىساننىڭ تەگiرشiگiنەن iزدەيدi. بەيجiڭ اۋەجايى ما - جەردەن تابانى اجىراي باستاعان الىپ ۇشاق، نورۆيچتەگi ساينسبەري-سەنتر جەر-انانىڭ قۇشاعىنان سىتىلىپ، كوككە ۇمتىلعان عارىشكەر سۇلباسى، سۋيندونداعى رەنو-سەنتر جەر-انانىڭ قۇشاعىنا ەنە تۇسكەن پەرزەنت سۇلباسىن ەلەستەتەر. فوستەردiڭ ءار جىلعى قۇرعان نوباي-نۇسقاسى ايتەۋiر بiر قىرىمەن رەكوردتار كiتابى گيننەسكە ەنەتiنi كامiل. بۇل كۇندە دۇنيەدە ساۋلەتشiنiڭ الدىنا شىعاتىن ارحيتەكتور جوق. جاڭاشىلدىعى، جەر الەمگە توسىن كوزبەن قاراپ، تىڭ ۇسىنىس جاساۋ جاعىنان قازاقستان ليدەرiنiڭ الدىنا شىعاتىن ساياساتكەر كەم دە-كەم.

بۇل ءسوزدi ساۋiردەگi يادرولىق قارۋسىزدانۋ سامميتiندە اقش پرەزيدەنتi باراك وباما ايتتى.

دۇنيەگە جاڭاشا قاراۋدىڭ ۆيرتۋوزى، جاڭا ءومiر قۇرۋشى ەلباسىنىڭ تاعدىر كۇندەلiگiنە ۇڭiلە تۇسسەك، قىزىق جايتكە كوز جەتكiزەمiز. ريم پاپاسىنىڭ: «سiزدi باعالاي بiلۋ از، سiزدiڭ ايرىقشا قالىبىڭىزعا ءتانتiمiن»، ورىسشا ايتساق - «زا ۆاشۋ يسكليۋچيتەلنۋيۋ تسەلنوست!» دەگەن لەپەسi ەمiس-ەمiس قۇلاعىمىزدا قالعان. اقىندىق، ساۋلەتكەرلiك مiنەزدiڭ جانە بiر قىرى - ويدا جوق ماسەلەنi كوتەرiپ، ويدا جوق ۇيقاستى ويناتۋىمەن قىمبات. «ونەر اتاۋلى حاس تابيعاتتان جارالعان»، «بۇل عاسىر قازاق ءۇشiن التىن دەر ەم»، «باعاسىن ول كۇندەردiڭ بiلمەك كiمدەر»، «پەندە ءۇشiن جۇمباق تiرشiلiك»، «ساتتەر بار - بار عاسىردىڭ باعاسىنداي»، «اينالدىم كوك بورiدەي تەكتi ەلiمنەن»، «تۇرعانداي مىنا زامان iشiن تارتىپ»... تiركەستەرi ەلباسى مiنەزiنiڭ قالىبىن، تابيعاتىن تانىتا تۇسەدi. جوتالى ويعا جەتەلەيدi.

جاقسى ادام ورتاسىنىڭ گۇلi دەسە; ساۋلەتشiلەر جاقسى قۇرىلىس ورتانى بايىتادى دەيدi. پيراميدا، حانشاتىرىن سىزعان نورمان فوستەر جاڭا عاسىردا ارماننىڭ ساۋلەتشiسi دەگەن قوسىمشا اتاق يەلەندi. ەلباسىمىز جاڭاشىل ليدەر دەگەن ابىرويعا يە. ۇلكەن كiسi - ورەسi بيiك، قولتىعى تەر شىعا جازىلاتىن، ۇلى ءدۇبiر شابىستا بايگەدەن كەلگەن باۋىرىندا جەلi بار جۇيرiك سەكiلدi. ءتور يەسiنەن باسقالاردان ەرەكشە ءۇش قاسيەتi كوزگە ۇرادى. بiرiنشi: بولمىستى ءوز كوزiمەن عانا ەمەس، سىرت كوزبەن كورە الادى. سالىستىرمالى ۇعىممەن ايتساق: ءوزiن-ءوزi باسقا بiرەۋدiڭ كوز اپپاراتىمەن سۋرەتكە باسادى. ەكiنشi: تۋ سىرتىمەن، ارقاسىمەن كورۋ قاسيەتi بار. بەت اجارى سiزگە بۇرىلىپ، وزiڭiزگە قاراپ تۇرعان سەكiلدi. تەرەڭiرەك ءۇڭiلiپ قاراساڭىز - ارقاسى بار ادامدار دۇنيەنi ارعى اڭعارىمەن تانىپ، ءار تۇستاعى ءجايتتi iشكi جان-تۇيسiگiمەن سەزiپ... بiلiپ... قاپىسىز تاۋىپ... اڭعارىپ قويعانداي سەزiلەدi. مۇنى عىلىمدا تەلەكينەزدiك قاسيەت دەيدi. كەي تۇستا اۋراسىمەن قابىلداۋ دەپ جازادى. پرەزيدەنتتiڭ ءدال وسى رەنتگەن سەكiلدi سەزگiرلiگiن تاپ باسىپ تانىعان سۋرەتشi بار. ءۇشiنشi: وزگە جۇرت بۇگiنگiنi, بەرگi جاقتى ويلاپ جۇرگەندە - ءتور يەسi التى قىردىڭ استىنداعى ءجايتتi بولجاپ، بiلiپ وتىرادى. قالت جiبەرمەي قيىرداعىنى شولادى.

قۇدىرەت پە - قۇدىرەت!.. قاس شەبەرلiك پە - قاس شەبەرلiك!..

كەمەڭگەرلiككە اپاراتىن كامiل جەتiلۋ. Iزدەنiستiڭ جالعىز جولى - ءوزiن-ءوزi ۇزبەي قامشىلاۋ، ءوزiن-ءوزi اياۋسىز قايراۋ ءاردايىم كولدەنەڭدەپ الدىڭىزدان شىعادى. دۇنيەگە اقىن كوزiمەن قارايسىز.

بiر باسىنا تەرەڭدiك، شەكسiزدiك، شۇباسiزدiك، كەڭدiك بۇيىرعان جان. قيىر كوكجيەكتەگi كiسi اياعى باسپاعان ارال، الدە وكiرە تۋلاعان ءتۇپسiز قاراكوك مۇحيت دەپ قالاسىز. ادام مەن تابيعاتتىڭ ۇندەس شىعۋى وسىنداي-اق بولار. كوز جانارى ءبارiن كورiپ، ءبارiن بiلiپ تۇرعانداي. ءتۇپسiز تەرەڭدi تۇسiنە الماي اداسام با دەپ الاڭدايسىز. ءومiر - ۇلى مەكتەپ. ومiرگە ەلiكتەۋ، تۇششىنۋ بار-داعى، سول ومiردە iز قالدىرۋ بار. تiرشiلiك ءمانi - كiسiگە جاقسىلىق جاساۋ، حالقىنا دەمەۋ بولۋ. ەلباسى ۋاقىت وتە، جۇرە-بارا، كەمەلiنە كەلە بويداعى قاجىر-قايراتىن، ويداعى قيال-قاناتىن جۇمساپ، جۇرتىنىڭ ەڭسەسiن بيiكتەتەر مەدەتi بولدى.

ءوز باسىنىڭ قۋانىشىن ەلiنiڭ قۋانىشىمەن تياناقتاي بiلگەن كiسiلiككە جەتەدi. جۇرەگi جاۋھار سوزگە تولادى، جان شۋاعى شالقيدى. دۇنيەدەگi ەڭ باياندى باقىت وسى بولار، ءسiرا!

مۇنىڭ كەرiسiنشە - الاڭ كوڭiلدiڭ قولى تiرلiككە باتپايدى. شارۋاسىندا بەرەكە بولمايدى. جەتپەيدi دەي بەرسەك - بار بولمايمىز. قۇدىققا كوپ قاراعان كiسi قۇلاپ ولگiسi كەلەدi. جامانشىلىقتى كوپ ويلاعان ادام دۇنيەدەن بەزەدi. ءوزiن كۇيرەتەدi. مiنە، وسى الاڭ كوڭiل، الاپەس مiنەزدەن ماڭايىن ادا-كۇدە ارىلتىپ، iلگەرگi تiلەۋگە، باردى باعالاي بiلۋگە شاقىراتىن ءتور يەسiنiڭ ۇلتجاندىلىق مiنەزi ۇلكەن اڭگiمەنiڭ باستاۋ بۇلاعى عانا. «سارىارقام، ساعان تاڭدا سالەم بەرەم، اتىمدى ءماشھۇر ەتتiم الەمگە كەڭ، بايتاق ەل كەڭدiگiڭە قايران قالام، بابالار دانالىعىن دالەلدەگەن»... شىنايى جاقسى تiلەك، باسقاعا بولسىن دەگەن - تەككە كەتپەيدi. ءوزiن-ءوزi سىيلاعان وزگەنi دە سىيلاي بiلەدi. ەلباسى ءوزiن سىيلاي وتىرىپ، وزگەنi دە سىيلاۋدىڭ بابادان قالعان قادىم ۇلگiسiن قاراستىرادى.

بiر جاعىنان ەلباسىنى حالىق ءسۇيiپ، ادال نيەتiن بiلدiرiپ جاتسا، ەكiنشi جاعىنان سول كiرسiز ءسۇيۋدiڭ، سول قالتقىسىز ادالدىقتىڭ اسقارالى تاۋداي قارىمتاسى تاعى بار. بايتاق ءومiردi iزدەپ، كەمەلدەنۋ كوگiنە ابايشا: «ۇش، كوڭiلiم، كوككە، كەرگi ەندi» دەپ قانات قاقسا; تۋعان جەرi, وسكەن ەلiنiڭ قادiرiن جۇرەگiمەن سەزiنە ءتۇسiپ سول ابايشا: «سارىارقانىڭ سامالى-اي، سامالداپ وسكەن دۇنيە-اي» دەپ، سول سارىارقانىڭ تورiنە ورناتىپ جاتقان اقوردالى قالاسىن ماقتانىش تۇتقان كەپكە ەنەدi. شىققان بيiگiنە، جەتكەن تابىسىنا مiسە تۇتپاي، ءاردايىم زور تالاپ ارتادى، iزگi نيەتiن كولدەنەڭ تارتادى. كەلەشەككە سەنiم كوپiرiن تاستايدى.

مازمۇنى مۇحيتتاي، جۇرەك ايناسى اشىق اسپانداي ءومiر كۇندەلiگiڭiز ورنەكتەلە بەرسiن! ورەلi ويلار عۇمىرىڭىزعا جەتسiن! ءومiرiڭiز تاۋسىلماسىن، ونەرiڭiز ولمەسiن دەيمiز!

وسى مەزەت، ەكiنشi رەت ەكi ءجۇز مەترلiك ۇشار بيiكتەن ساق حانزاداسى - التىن ادامنىڭ ەلەس-سۇلباسى ەنتەلەي اياڭداپ تومەنگە ءتۇسiپ كەلە جاتقانداي ەلەستەدi. كەۋدەمiزگە نۇر شۋاق قۇيىلعانى. ەلباسىنىڭ حانشاتىرىن اشۋ مەزەتiندەگi اقىندىق، ساۋلەتشiلiك مiنەز قىرىنا ازداعان بارلاۋ - وسىمەن ءتامام.