«قۇلانساز» دەگەندە ەسىمىزگە بىردەن اياۋلى اسەت بەيسەۋوۆ تۇسەدى. كورنەكتى كومپوزيتوردىڭ شىعارماشىلىق ومىرىندە شىققان بيىك شىڭدارى ءبىر بۇل عانا ەمەس، ارينە. دەگەنمەن وسى ونەر ۇجىمىن قۇرۋعا، قاناتتاندىرۋعا ول ولشەۋسىز ەڭبەك سىڭىرگەن ەدى. سوندىقتان عوي، جەرلەستەرى اسەت دەسە «قۇلانسازدى»، «قۇلانساز» دەسە اسەتتى ويعا الاتىنى. ءبىر بايىپتاپ قاراعان ادامعا وتىز جىل دەگەنىڭىز دە وڭاي ۋاقىت ەمەس ەكەن-اي، تەگىندە. زىمىراپ وتە شىعىپتى. كەشە عانا سياقتى ەدى.

«قۇلانساز» دەگەندە ەسىمىزگە بىردەن اياۋلى اسەت بەيسەۋوۆ تۇسەدى. كورنەكتى كومپوزيتوردىڭ شىعارماشىلىق ومىرىندە شىققان بيىك شىڭدارى ءبىر بۇل عانا ەمەس، ارينە. دەگەنمەن وسى ونەر ۇجىمىن قۇرۋعا، قاناتتاندىرۋعا ول ولشەۋسىز ەڭبەك سىڭىرگەن ەدى. سوندىقتان عوي، جەرلەستەرى اسەت دەسە «قۇلانسازدى»، «قۇلانساز» دەسە اسەتتى ويعا الاتىنى. ءبىر بايىپتاپ قاراعان ادامعا وتىز جىل دەگەنىڭىز دە وڭاي ۋاقىت ەمەس ەكەن-اي، تەگىندە. زىمىراپ وتە شىعىپتى. كەشە عانا سياقتى ەدى.

«قۇلانساز» شارىقتاۋ مەن قۇلدىراۋدىڭ ءدامىن بىردەي تاتقان ۇجىم. اۋەلەگەن كەزىندە الەمنىڭ ءبىراز ساحناسىن انگە بولەدى، ءارى تايعان شاعىندا «حالىق ءانسامبلى» دەگەن اتاعىن ارەڭ قورعاپ قالعان كۇندەرى دە بولدى. ول دا بەينە ءبىر ءتىرى اعزا ءتارىزدى ءوسىپ-ءوندى، جايقالتا جەمىس توكتى، جاپىراعى سارعايدى دەگەندەي... ونىڭ ساپىندا ونەر كورسەتكەن شىنايى دارىن يەلەرى بۇگىندە الپىس اتتى بيىگىڭىزدى بۇتىندەي ەنشىلەپ بولماسا دا، سونىڭ از الدىندا تۇر. «سىرلى اياقتىڭ سىرى كەتسە دە سىنى كەتپەيتىنىن» دالەلدەگەن سولار كەشە ساحنانى سامالداي تەربەتىپ ءان سالعاندا «اھ، شىركىن-اي!» دەمەگەن اعايىن قالمادى. ونەر توزبايدى ەكەن. شاڭنان سۋىرىپ الىپ، ءسۇرتىپ-ءسۇرتىپ جىبەرسەڭىز جارقىراپ شىعا كەلەتىن سوم التىن سياقتى، شىنايى دارىندى دا ءسال شىڭداسا الماستاي وتكىرلىگىنەن جاڭىلمايتىنىن جانە ءبىر كورسەتتى. مارات پەن بازاربايدىڭ دۋەتىنەن، كەڭەستىڭ كۇمبىرلەگەن قوڭىر ۇنىنەن، ساراگۇل مەن التىننىڭ سىڭعىر داۋسىنان سونى اڭعاردىق. ايتپەسە، بۇلار ساحناعا شىقپاي كەتكەلى قاشان. ولار ءالى دە وسىلاي ءان سالادى دەگەنگە كورەرمەننىڭ كوبىسى سەنبەس ەدى انشەيىندە. بىراق بۇگىن سەنبەسكە ءلاجى جوق. شىندىق.
ال ەندى وسى شىندىقتى دالەلدەۋ ءۇشىن الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ابىكەنۇلى ۇمبەتوۆتىڭ سىڭىرگەن ەڭبەگى ۇشان-تەڭىز ەكەنىن، ونىڭ ونەرگە، مادەنيەتكە دەگەن ەرەكشە جاناشىرلىعى ارقاسىندا قايتا جاڭعىرعان «قۇلانسازدىڭ» بۇگىنگى تىرلىگىن تولعانا تەربەگەن دۇرىس بولادى.
«ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدى ۇلىقتاپ، بار مەن جوعىمىزدى تۇگەندەپ، كەلەر ۇرپاققا اماناتتاۋ - «مادەني مۇرا» باعدارلاماسىنىڭ باستى ماقساتى» دەگەن ەلباسىنىڭ ۇلاعاتتى ءسوزىن باعدار ەتكەن وبلىس جانە اۋدان باسشىلارى «قۇلانسازدى» قۇلپىرتۋ ءۇشىن بيىل بارىن سالدى. سول ءۇشىن بيۋدجەتتەن بولىنگەن 40 533,0 مىڭ تەڭگەنى ۇقساتا بىلگەن انسامبل ۇجىمىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى، «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ەرجان قوسبارماقوۆتىڭ ەڭبەگىن دە بولە اتاعان ورىندى. وعان كومەكتەسكەن بەلگىلى اقىن، ساتيريك تولىمبەك الىمبەكۇلى، مۋزىكالىق جەتەكشىلەر مارات جالبىروۆ پەن ءىزباسحان مۇحيتۇلى، بالەتمەيستەرلەر عاليا جانە ءاليا مىرزاحانوۆالار، گريممەن ارلەۋشى جازيرا ابىلقايىروۆا، تاعى باسقا ىنتالى ازاماتتار اينالاسى ءتورت ايدا «قۇلانساز» فولكلورلىق ءان-بي ءانسامبلىن ساف التىنداي قايتا جارقىراتتى. انسامبلگە 48 شتاتتىق ورىن ءبولىنىپ، مۋزىكالىق اسپاپتارى، ساحنالىق كيىمدەرى، اپپاراتۋراسى مەن ستۋدياسى تۇگەلدەي جاڭالاندى. رەپەرتۋارىنا وتىزدان استام اندەر مەن كۇيلەر، بيلەر تاڭدالدى. انشىلەر توبىندا 12, بيشىلەر توبىندا 14, وركەستردە 15 ادام ۋاقىتپەن ساناسپاي كۇندىز-ءتۇنى شىعارماشىلىق ىزدەنىسپەن تولايىم تەر توكتى. سونىڭ ارقاسىندا «قۇلانسازدىڭ» ءۇنى قۇلاق قۇرىشىن قاندىراتىن، جۇرەككە شۋاق قۇياتىن دارەجەگە جەتتى.
ءيا، جۇما كۇنى جامبىل اۋداندىق مادەنيەت ۇيىنە جيىلعان جۇرتشىلىق الدىندا «قۇلانساز» ءانسامبلىنىڭ مەرەيلى 30 جىلدىق سالتاناتىن اشۋ راسىمىنە وراي ءسوز سويلەگەن جامبىل اۋدانىنىڭ اكىمى ماحاببات بيگەلديەۆ ونەر ۇجىمىنىڭ وتكەنى مەن بۇگىنى تۋرالى ءبىز جوعارىدا اتاپ وتكەن مالىمەتتەردىڭ ءبىرازىن ورتاعا سالىپ ەدى. ودان كەيىن ەكى ساعاتقا جۋىق ەل ىقىلاسىن وزىنە اۋدارعان ءانسامبلدىڭ ونەرىن تاماشالاعانبىز. «قۇلانسازدىڭ» اعا بۋىن لەگى ءالى دە بابىندا ەكەنىن كورسەتسە، ساحنا تورىندەگى ورنىن ەندى تابا باستاعان جاستار دا كورەرمەندەر كوڭىلىنەن شىقتى. الما امانجولوۆا، ايىم قوعاموۆا، زامزاگۇل احمەتوۆا، جانەل سەمباەۆا، دانيار ىسقاقوۆ، ايزات قارابەكوۆا، ەرمەك شاشتايۇلى، مارتا تولەپبەرگەن، ءمولدىر تۇرسىنقىزى سياقتى تالانتتارىنا جۇرتشىلىق تامسانا قول شاپالاقتادى.
انسامبل رەپەرتۋارىنان ورىن العان جامبىلدىڭ «ۋگاي-اي»، سۇگىردىڭ «بوزىنگەن»، لاتيف ءحاميديدىڭ «قازاق ءۆالسى»، نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ «اتا تولعاۋى»، «سارجايلاۋ»، ءشامشى قالداياقوۆتىڭ «تەرىسكەي»، ومىربەك بايدىلداەۆتىڭ «تۋعان جەر»، ماناربەك ەرجانوۆتىڭ «قۋانامىن»، كەنجەبەك كۇمىسبەكوۆتىڭ «ءبيشى قايىڭ»، سەيدوللا بايتەرەكوۆتىڭ «كىشكەنتاي»، تۇرسىنجان شاپايدىڭ «داريعا داۋرەن»، باۋىرجان ەسەباەۆتىڭ «وت انا - وتان»، «ارمان قالا - تالدىقورعان»، نىشان تولەگەنوۆتىڭ «بايدىبەك بابا»، «دومالاق انا» اتتى اندەرى مەن كۇيلەرى، جەرلەس كومپوزيتورلار جولداسحان قۇرامىسوۆتىڭ «جامبىل اتا ەلى»، قيلان سارسەنبيەۆتىڭ «شىنارىم»، جىلبەك توقتاسىنوۆتىڭ «ۇزىناعاش ءۆالسى»، تالعات سەمباەۆتىڭ «جاسىل ەل - قازاقستان» اتتى شىعارمالارى شىنايى ونەردىڭ ءباسى قاشان دا بيىك ەكەنىن كورسەتتى. جەرلەستەرى الدىندا اۋدان ونەرپازدارىن 30 جىلدىق مەرەيىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاعان الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ جارقىن داستۇرىنە توقتالا كەلە، تالابىن ۇشتاي باستاعان جالىن كەۋدە جاستاردىڭ قادامىنا ساتتىلىك تىلەدى. «قۇلانساز» ءانسامبلىنىڭ نەگىزىن سالعان اۋداننىڭ بۇرىنعى باسشىسى بەكبولات تۇرىسجانوۆ اعامىزعا، مادەنيەت پەن ونەردى كوركەيتۋگە كوپ ۇلەس قوسقان قازاقستاننىڭ حالىق اقىنى، جامبىلدىڭ نەمەرەسى الىمقۇل قارياعا، كورنەكتى عالىم، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور سۇلتانعالي سادىرباەۆ اعامىزعا، وزگە دە ونەرگە جاناشىر ازاماتتاردىڭ بارشاسىنا زور ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
«ونەردى سۇيمەگەننىڭ ونەگەسى ورگە باسپايدى» دەپ ءبىر قايىرعان ول: - «قۇلانساز» ارقىلى كەزىندە جامبىل اۋدانىن بۇكىل ەل تانىدى. سول ءۇشىن دە بۇل ۇجىمعا دەگەن قۇرمەتىمىز بەن راحمەتىمىز شەكسىز. ءار نارسەگە ەرەكشە ءمان بەرەتىن ەلباسىنىڭ ءوزى كەزىندە: «جامبىلدىڭ اۋەنىن بۇزباي ايتىڭدار، ءسۇيىنباي مەن قاتاعاننىڭ ايتىسىنان تاعىلىم الىڭدار»، -دەپ مادەنيەت ماسەلەسىنە ۇنەمى نازار اۋدارىپ وتىرادى. ەندەشە، «قۇلانسازدى» قايتا تۇلەتۋگە كوپ ەڭبەك سىڭىرگەن اۋدان اكىمى ماحاببات ىنىمىزگە، جاڭا ءانسامبلدى ساحناعا جارقىراتا شىعارعان ەرجان ىنىمىزگە راقمەت! - دەپ، ازاماتتاردىڭ ەلەۋلى ەڭبەگىنە وزىندىك باعاسىن بەردى.
سالتانات جاراسىمى سىي-سياپاتسىز بولا ما، الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ قۇرمەت گراموتاسى جانە العىس حاتىمەن ماراپاتتالعان «قۇلانساز» ءانسامبلى ارداگەرلەرىنىڭ قاتارىنان مارات ابدىقادىروۆتىڭ، بازارباي كاربوزوۆتىڭ، ايمان داۋىدوۆا مەن شولپان جاناەۆانىڭ، كەڭەس كەرىمباەۆتىڭ، ەرلان ءسابيتوۆتىڭ، ساراگۇل ماشاقوۆانىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ارتىستەرى ۇلجان ايناقۇلوۆا مەن ەرجان قوسبارماقوۆتىڭ ەسىمدەرى اتالعاندا، كورەرمەن زور ريزاشىلىقپەن ءدۇر سىلكىنە قول سوقتى.
وزگە وزگە، ونەردىڭ باعالانعانىن ەسكەرۋسىز قالدىرۋعا بولمايدى. سوندىقتان، وسى كۇنى اتتارى اتالعان بارلىق انشىلەر مەن كۇيشىلەردىڭ، بيشىلەردىڭ ەسىمدەرىن تولىق كەلتىرگەندى ءجون سانايمىز. وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ ماراپاتىنا يە بولعان مولداحان ساركوبەنوۆ، ساعىمبەك مالتاباروۆ، بازاركۇل اجىعوجاەۆا، ءناسىلحان مۇستافاەۆا، ابدىقاي سىدىقوۆ، وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ ماراپاتىن ەنشىلەگەن التىن الىپباەۆا، دۇيسەباي شاشتايۇلى، ءمانزۋرا ءابدىراحمانوۆا، گۇلزاۋرە ەرعاليەۆا، ايسۇلۋ يگىسىنوۆا، اسەم مولداعاليەۆا، ارىستانبەك ەرداۋلەتوۆ، جامبىل اۋدانى اكىمىنىڭ العىس حاتىنا يە بولعان تۇرسىنحان جانامانوۆا، بەرىك بوكەباەۆ، نايمانحان سابەكوۆ، كەمەلباي ۇزاقوۆ، ءاليحان قاشاعانوۆ، جازكەن جۇمابەكوۆ، شورا قاستەكباەۆ «قۇلانسازدىڭ» كەشەگى داۋىرلەگەن تۇسىندا ىستىق-سۋىعىن بىرگە بولىسكەن، قاناتىن قايتا جازعان بۇگىنگى مەرەيلى ساتىندە ءبىرى تىلەكتەس بولسا، ءبىرى ءالى وركەستر قۇرامىندا تامشىلاتا تەر توگىپ جۇرگەن ازاماتتار بولاتىن. ەلەنگەن ەڭبەكتەرىڭىز جەمىستى بولسىن دەيمىز ءبىز دە.
اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ الدىندا اسقاق تۇلعالى ەسكەرتكىشىمەن ۇرپاعىن رۋحتاندىرىپ تۇرعان قاراساي باتىر بابامىزدىڭ ەسىمى - ۇران، ەرلىگى - تاعىلىم. ءسۇيىنباي، جامبىل، ۇمبەتالىنىڭ جارقىن بەينەسى دە سوناۋ تۇستاعى پانورامادان جاراسىم تابا قالىپتى. ورتالىق الاڭدى «جول كارتاسى» باعدارلاماسىنا ساي قايتا جاڭعىراتا جوندەگەن قۇرىلىسشىلار ءبارىن جىمداستىرىپ، ءبارىن جايناتىپ قويىپتى. «قۇلانسازدىڭ» 30 جىلدىق مەرەيىنە تارتۋ ىسپەتتەس. ىمىرت ۇيرىلسە ءتۇرلى-ءتۇستى بوياۋمەن كومكەرىلە اتقىلايتىن سۋبۇرقاق، الاڭ تابانىنا توسەلگەن ايشىقتى تاقتا تاستار، جارىق بەرەتىن شامدال باعاندار، توسەلگەن اسفالت، قىرقىلعان گازون، ەگىلگەن شىرشا، سەبىلگەن گۇلزار، ءبارى-ءبارى جانناتتىڭ ميۋا باعىنا كىرگەندەي اسەرگە بولەيدى. بۇل جۇمىستاردىڭ دەنى اۋدان اكىمى ماحاببات سادۋاقاسۇلىنىڭ ىسكەرلىگىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقانىن بىرنەشە كۇن بۇرىن كوزىمىز كورگەن. ەندى، مىنە، تياناق تاۋىپتى. جاراسىپ تۇر. ەندەشە، ەلىنىڭ داۋلەتى مەن ساۋلەتىن، مادەنيەتىن كوركەيتۋ ءۇشىن ورەلى ىستەرگە بىلەك سىبانا كىرىسكەن ازاماتتىڭ الداعى قادامدارى دا ساتتىلىك تىلەيمىز.

راتبەك تەرلىكباەۆ