استانادا وتكەن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىندا گەرمانيادان كەلگەن قازاق ءومىرحان التىن ەلباسىعا قىتاي ۇكىمەتىنىڭ ونداعى قازاقتاردىڭ قۇقىقتارىن تاپتاپ جاتقانىن جەتكىزگەنىن ءوز كوزىمىزبەن كورىپ، ءوز قۇلاعىمىزبەن ەستىدىك.

"قانى قازاق دەپ قايناعان سىزگە ءبىر ماسەلەنى ايتقىم كەلىپ وتىر. قادىرلى اعايىن، وسىندا وتىرعان جانە سىرتتان كەلگەن اعايىنداردىڭ كوبىسى ءوزىنىڭ بايىرعى اتا مەكەنىندە، اتا قونىسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. سول اتا قونىسىندا التايدا، ۇرىمجىدە، قۇلجادا، جالپى قازىرگى قىتاي ەلىنىڭ تەرريتورياسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان اعايىندارىمىز سوڭعى ۋاقىتتاردا اسا قيىن جاعدايدى باسىنان كەشىپ كەلەدى. قىتاي ۇكىمەتى ءوزىنىڭ نەگىزگى زاڭىنا ءارى حالىقارالىق زاڭدارعا، حالىقارالىق ادام قۇقىقتارىنا قايشى اعايىندارىمىزدىڭ قۇقىقتارىن تاپتاۋدا. ولار باستارىنان قيىن-قىستاۋ كەزەڭدى وتكىزىپ جاتىر. ونداعى اعايىندارىمىز شىرىلداپ جاتىر. مەنىڭ ايتارىم، وسىنداي كيەلى جيىندا «انا جاقتاعى شىرىلداپ جاتقان اعايىنداردى ەسكە الىپ قويساق. سىزدەرگە ايتارىم وسى ەدى. قىتاي ەلىنەن ءبىز كوپ نارسە سۇرامايمىز", – دەدى قۇرىلتايدا ءومىرحان التىن.

ال، قانداسىمىزدى تىڭداعان ەلباسى بۇل جاعدايدان بەيحابار ەكەنىن ايتتى.

"بۇگىن قىتايمەن قازاق ەلىنىڭ قارىم-قاتىناسى وتە جاقىن. ۇلكەن تۇسىنىستىكتە. ول جەردەگى سينتسزياندا بولعان نەشە ءتۇرلى جاعدايلار بار. تەرروريزم دە، سەپاراتيزم دە بار. بىراق تا قازاقتارعا جاسالىپ جاتىر دەگەن قيانات مەنىڭ قۇلاعىما كەلگەن جوق. بار بولسا، ەلشىلىك ارقىلى ءبىلىپ، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ارقىلى وعان ءبىز ءتيىستى كوڭىل اۋداراتىن بولامىز", – دەدى ەلباسى.

مىنە، سودان بەرى ءبىر جەتى بولدى، بۇل ماسەلە باق پەن الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلار اراسىندا قىزۋ تالقىلانۋدا. ءتىپتى، شەتەل اقپارات قۇرالدارى مەن پارلامەنتى دە الاڭداپ وتىرعانى ءمالىم بولدى.

ەگەر، ءومىرحان التىن ايتقانداي، جۇرت اراسىنداعى جالپىلاما اقپاردى باق بەتىندە دۋىلداتا بەرسەك، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە زارداپ شەككەن جەكە تۇلعادان نەمەسە ونىڭ زاڭدى تۋىس-تۋعانىنان (اقى يەسىنەن) جازباشا ءوتىنىش حاتتار تۇسپەسە، بۇل ماسەلە دۋىلداپ-دۋىلداپ بارىپ باسىلىپ قالۋى ابدەن مۇمكىن. ازاماتتاردان ايىرىم-ايىرىم ناقتى دەرەك تۇسپەگەن سوڭ، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ەلباسىنا «قازاقتارعا جاسالىپ جاتىر دەگەن قيانات تۋرالى بىزگە دە جازباشا ءوتىنىش تۇسكەن جوق، جاعداي قالىپتى!» دەپ مالىمەت بەرۋى بەك ىقتيمال!

ءومىرحان التىندى وتىرىكشى بولماسىن دەسەك، ودان دا ماڭىزدىسى بۇل ماسەلەنى وڭ شەشىم تاپسىن دەسەك، ۇلتشىل، بەلسەندى ازامتتار «WhatsApp»، «We Chat» ت.ب. جەلىلەردى پايدالانىپ، زارداپ شەككەن (قحر قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى جاعىنان تولقۇجاتى نەمەسە ىقتيارحاتى زاڭسىز تارتىلىپ الىنعان، جازىقسىز سوتتالعان، زەينەتاقىسى توقتاتىلعان، ت.س.س) ادامداردىڭ جاقىندارى قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە جەكە-جەكە ارنايى حات جازىپ، ماسەلەنى مالىمدەۋى كەرەك. ءسويتىپ، ءىستىڭ شىندىعىنا كوز جەتكىزگەندەرى ابزال!

قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە شىنايى مالىمەتتەر تۇسكەن جاعدايدا، بۇل ماسەلەگە ەلباسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ارقىلى كوڭىل اۋداراتىنىنا سەنىمدىمىز!

ال، كەڭىردەك جىرتقان قۇر ايعايدان ەشتەڭە ونبەيدى!

اۋىت مۇقيبەك

29.06.2017

Abai.kz