تەكە قالاسىنىڭ (قازىرگى ورال) تۇرمەسىنەن بوساپ، ەلگە ورالعان كۇي اتاسى قۇرمانعازىنىڭ داقپىرتىن ەستىپ، نارىن قۇمىندا ساۋىق قۇرىپ جۇرگەن قاشاعان جىراۋ ىزدەپ كەلەدى. ەكەۋى جايىقتىڭ بويىندا كەزدەسىپ،  جۇرتتى ارالاپ، كۇي تارتىپ، جىر جىرلايدى. قىس مەزگىلى بولسا كەرەك. ەكى جولاۋشى قىزىلىڭىردە ەسقالي سۇپىنىڭ اۋلىنا جەتەدى. اۋىلدىڭ ورتاسىنداعى ەڭسەلى اق بوز ءۇي سۇپىنىكى بولسا كەرەك. بوز ءۇيدىڭ جانىنا كەلىپ ات باسىن ىرىككەن جولاۋشىلار «كىم بار-اۋ»، دەپ داۋىستايدى. ۇيدەن سۇپىنىڭ كەسىر كەلىنى شىعا كەلەدى دە، جولاۋشىلارعا قاراماستان كەردەڭدەپ وتە شىعادى. قۇرمانعازى مەن قاشاعان اتتى بەلدەۋگە بايلاپ، ۇيگە كىرسە، باۋىرىن جاڭا كوتەرگەن سۇپىنىڭ ءبىر، ءبىر جارىم جاستاعى نەمەرەسى وتىر ەكەن. جاس ءسابي تاڭعاجايىپ جولاۋشىلارعا تاڭقالا قاراپ، دومبىراعا جارماسا بەرسە كەرەك. ءسابيدىڭ تالپىنعان تالابىن قايتارماي قوس جولاۋشىنىڭ ءبىرى ونىڭ قولىنا دومبىراسىن ۇستاتا قويادى. وسى كەزدە دارەتىن الىپ، ۇيگە كىرىپ كەلگەن سۋىق ءجۇزدى سۇپى «بۇل نە قىلعان قۋ اعاش، قايدان كەلدى بۇل اعاش؟!»، دەسە كەرەك. سوندا قاشاعان جىراۋ تومەندەگىدەي جىر توككەن ەكەن.

تەكە قالاسىنىڭ (قازىرگى ورال) تۇرمەسىنەن بوساپ، ەلگە ورالعان كۇي اتاسى قۇرمانعازىنىڭ داقپىرتىن ەستىپ، نارىن قۇمىندا ساۋىق قۇرىپ جۇرگەن قاشاعان جىراۋ ىزدەپ كەلەدى. ەكەۋى جايىقتىڭ بويىندا كەزدەسىپ،  جۇرتتى ارالاپ، كۇي تارتىپ، جىر جىرلايدى. قىس مەزگىلى بولسا كەرەك. ەكى جولاۋشى قىزىلىڭىردە ەسقالي سۇپىنىڭ اۋلىنا جەتەدى. اۋىلدىڭ ورتاسىنداعى ەڭسەلى اق بوز ءۇي سۇپىنىكى بولسا كەرەك. بوز ءۇيدىڭ جانىنا كەلىپ ات باسىن ىرىككەن جولاۋشىلار «كىم بار-اۋ»، دەپ داۋىستايدى. ۇيدەن سۇپىنىڭ كەسىر كەلىنى شىعا كەلەدى دە، جولاۋشىلارعا قاراماستان كەردەڭدەپ وتە شىعادى. قۇرمانعازى مەن قاشاعان اتتى بەلدەۋگە بايلاپ، ۇيگە كىرسە، باۋىرىن جاڭا كوتەرگەن سۇپىنىڭ ءبىر، ءبىر جارىم جاستاعى نەمەرەسى وتىر ەكەن. جاس ءسابي تاڭعاجايىپ جولاۋشىلارعا تاڭقالا قاراپ، دومبىراعا جارماسا بەرسە كەرەك. ءسابيدىڭ تالپىنعان تالابىن قايتارماي قوس جولاۋشىنىڭ ءبىرى ونىڭ قولىنا دومبىراسىن ۇستاتا قويادى. وسى كەزدە دارەتىن الىپ، ۇيگە كىرىپ كەلگەن سۋىق ءجۇزدى سۇپى «بۇل نە قىلعان قۋ اعاش، قايدان كەلدى بۇل اعاش؟!»، دەسە كەرەك. سوندا قاشاعان جىراۋ تومەندەگىدەي جىر توككەن ەكەن.

P.S. بۇل قىسقاشا باياندى ءبىز بەلگىلى كومپوزيتور، مۋزىكا زەرتتەۋشىسى يليا جاقانوۆتىڭ اۋزىنان جازىپ الدىق. ىلە-اعامىز جوعارىدا باياندالعان جايتتى يران يسلام رەسپۋبليكاسىنا بارعان ساپارىندا سونداعى قازاقتاردان ەستيدى. جىر - تەھران راديوسىنىڭ «التىن قورىندا» دا جاتقان كورىنەدى. يران قازاقتارىنىڭ ىشىندە ساقتالعان جىردىڭ اۋديو نۇسقاسىن يليا جاقانوۆقا شىعىستانۋشى عالىم يسلام جەمەنەي اكەلىپ تاپسىرىپتى. بۇل جىر قازىر جىرشى تۇرلاننىڭ ورىنداۋىندا ەل ىشىنە كەڭ تاراعان.

قانشا قار ەرىپ، سۋ اقسا دا دۇمشە ءدىندارلار قاي زاماندا دا كەرتارتپالىعىنان تانباي، قاسيەتتى قارا اعاشتىڭ تامىرىنا بالتا الا جۇگىرۋدەن جاڭىلماي كەلە جاتىر ەكەن عوي. زاماننان زامان وزعانمەن دۇمشەلىكتىڭ ءتۇبى كورىنەر ەمەس. كەشەگى جاركەنت جەرىندەگى جاراتقاننىڭ جازىقسىز اۋليە اعاشىنا جاسالعان قاستاندىقتىڭ دا ار جاعىندا دۇمشەلىك جاتقان سياقتانادى...

«اباي-اقپارات»

 

بوقتاعانىڭ قاي اعاش؟!

(ەسقالي سۇپىعا ايتقانى)

 

سۇپىەكەڭ مەنى جەك كوردi,

سۇپىنىڭ ءسوزiن كەك كوpدiم.

ەل ارالاپ جۋرگەندە

سەندەي، سەندەي مونتانى

سۇپىلاردى كوپ كوpدiم.

سىيلار ەدىڭ قامپاڭداپ،

قولىن قىسىپ جامپاڭداپ،

ساداقاسى بولسا قوينىڭدا،

ۇيiڭە كەلسە باي ادام

جامىلعان ماۋىت شەكپەندi.

اقىلى بار، ميلى ادام

ازامات ەرگە تەك دەي مە؟!

قوناعىن كەلگەن كەت دەي مە؟!

 

تاۋبەم كوپ دەپ ماقتانساڭ،

بارسيسانى دا قۇداي قارعاعان،

ازعىرىپ شايتان الداعان.

ءبىزدى كۇناسى كوپ دەپ بوقتاساڭ،

ءجۇز كىسىنى ولتىرگەن،

جانىنا قازا كەلتىرگەن،

ناسۋحانى دا قۇداي وڭداعان.

 

كەلە سالا، سۇپەكە،

دومبىرامدى بوقتادىڭ.

دومبىرامدى بوقتاساڭ،

ءوزىمدى باسقا سوققانىڭ.

سۇپىلىعىڭ قاي جاقتا،

شىن تەنتەككە ۇقسادىڭ.

 

قولىمداعى قۋ اعاش،

سايراپ وتىر بۇل اعاش.

قولىمداعى اعاشىم -

الىپ جۇرگەن دموبىرا،

تارتقان سايىن داڭعىرا.

دومبىرا كۇنا دەگەن ءسوز،

تەك ءبىر ايتقان دابىرا.

 

قولىمداعى قۋ اعاش،

سايراپ وتىر بۇل اعاش.

اسىلى ەمەن، قاراعاي،

شىققان جەرى سۋ اعاش.

ارۋاقتى ەرلەردىڭ،

قولىنداعى تۋ اعاش.

جانىڭ سايا تاباتىن،

ورمان بولعان بۇل اعاش.

قورىققاندا جالعىزعا،

قورعان بولعان بۇل اعاش.

بۇتاقتارى بۇگىلىپ،

كوكتەن تومەن ءۇڭىلىپ،

قارنىڭ اشىپ كەلگەندە،

جۇرەگىڭدى جالعاۋعا،

ءناسىپ بولعان بۇل اعاش.

پايعامباردى تۋعاندا

بەسىك بولعان بۇل اعاش.

يبراھيم قاعبا سالعاندا،

ەسىك بولعان بۇل اعاش.

مۇنارالى ءار جەردە،

مەشىت بولعان بۇل اعاش.

شەبەرلەردىڭ قولىندا،

كاسىپ بولعان بۇل اعاش.

ءوزىڭدى حالىق سۇپى دەيدى،

بوقتاعانىڭ قاي اعاش؟!

 

بۇرىنعى وتكەن زاماندا،

بولعان ەكەن كوپ ۇرىس.

كوپ ۇرىستىڭ كەزىندە،

جابىرەيىل  جاننەتتەن،

الىپ كەلگەن ءتورت قىلىش.

الىپ كەلگەن قىلىشتىڭ اتىن ايتايىن:

بىرەۋىنىڭ اتى - حامحام،

بىرەۋىنىڭ اتى - ءسامسام،

بىرەۋىنىڭ اتى - زۇلقاججا،

بىرەۋىنىڭ اتى - زۇلپىقار.

قىنابىنا سولاردىڭ

قاپ تا بولعان بۇل اعاش.

ارۋاقتى ەرلەرگە،

جاق تا بولعان بۇل اعاش.

نايزاسىنا باتىردىڭ،

ساپ تا بولعان بۇل اعاش.

داريادان وتكەندە،

پىراق بولعان بۇل اعاش.

قاراڭعىدا جارىعى،

شىراق بولعان بۇل اعاش.

 

قارىپ پەنەن قاسىرگە،

قۋات بولعان بۇل اعاش.

جەتىم مەنەن جەسىرگە،

سۋات بولعان بۇل اعاش.

ءوزىڭدى حالىق سۇپى دەيدى،

بوقتاعانىڭ قاي اعاش؟!

 

وزدەرىڭدەي سۇپىعا،

اسا بولعان بۇل اعاش.

اڭدىپ جۇرگەن شايتانعا،

تاسا بولعان بۇل اعاش.

جاڭا دارەت العاندا،

ساجدەگە باسىڭ سالعاندا،

اۋزىعا سالعان ماسۋاك

اعاش ەمەي، ارقان با؟

اعاشتى سونداي بوقتايسىڭ،

سۇپەكە-اۋ، قالاي ايتاسىڭ،

اعۋزى مەنەن القامدى؟!

 

دومبىرانى كۇنا دەسەڭىز،

جيىن مەنەن تويدىكى.

ىشەگىنە كۇنا دەسەڭىز،

جۇماقتان كەلگەن قويدىكى.

پەرنەسىن كۇنا دەسەڭىز،

ەسەبى ول ءپاننىڭ ون ەكى.

قۇلاعىن كۇنا دەسەڭىز،

حازىرەتى ءبىلالدىڭ،

قۇلاعى ەكەن دەسەدى.

تيەگىن كۇنا دەسەڭىز،

شيەلەنگەن سىردى شەشەدى.

اتامىز ادام پايعامبار،

جەتى سازبەن جەرگە كەپ،

كۇي شەرتىپتى دەگەن بار.

ول كۇندەگى و دا ساز.

بۇل كۇندەگى بۇ دا ساز.

سازدى كۇنا دەپ جۇرگەن،

مولدەكە سەنىڭ اقىلىڭ از.

مولدەكە بىلمەي اداسپا،

دومبىرانىڭ بىزگە كۇناسى از.

 

ۇستىڭە تىككەن ءۇيىڭىز،

شاقىرسا، بۇعان كەلمەي مە؟

حازىرەت، حالپە، ءبيىڭىز؟!

اس سالىپ بەرەر تاباعىڭ،

سۋسىن ىشەر اياعىڭ،

اعاش ەمەي، نەمەنە،

باسىڭدا بار ما ميىڭىز؟

قانشا سۇپى بولساڭ دا،

كەتكەن جوق پا سىيىڭىز؟!

 

جاقسىنىڭ ءسوزى مايداداي،

جاماننىڭ ءسوزى نايزاداي،

جاقسىداي بولۋى قايداعى-اي!

قاس جاماننىڭ ۇيىنەن،

جاقسىنىڭ ارتىق مولاسى.

پاناسىنا تۇنەپ قايت،

بويىڭا بوران جولاماس.

جاماننىڭ كوڭىلى شات بولار،

ايەلىمەن كەڭەسىپ،

كوجەسىن ىشسە، وڭاشا.

 

سانالىعا ءسوزىم تىڭدالعان،

ساناسىزدىڭ بەلگىسى -

پايدالى ءسوز ايتساڭ بۇلدانعان.

دۇنيەنىڭ قىزىق زاۋقىنان،

اقىرەت كۇننىڭ قاۋپىنان -

بارىنەن دە سەندەردەي

قىرما ساقال، تۇيە مۇرت،

نادان سۇپىلار قۇر قالعان.