باتىس تاريحىندا شىعىس مادەنيەتى ادامزاتتىڭ دامۋىنا ەشقانداي يگىلىك قوسپادى، تەك جويقىن كۇش بولدى دەگەن پىكىر باسىم. مۇلدەمگە قاتە ۇعىم! تەك قانا، ەۋرازيانىڭ كىندىگى التايدان ءتورت-بەس باعىتتاعى پاسسيونارلىق اعىمدار تارادى. ماسەلەن، ءالى كۇنگە دەيىن ەۋروپا ارالىندا، ريم پاپاسى ءوز تاريحىندا ءبىر-اق ادامنىڭ الدىندا جىعىلعان، ول – اتتيلا. حالىقتاردىڭ ۇلى كوشى كەزىندە تۇركىلەر ەۋروپاعا باردى. ەۋروپانىڭ ىشىندەگى ورتالىق مەملەكەتتەردىڭ قاعيداسى، ەكونوميكالىق-قارجىلىق جانە رۋحاني جۇيەسى عۇنداردىڭ اسەرىمەن قۇرىلدى. ەكىنشى پاسسيونارلىق كۇش شىڭعىس حانمەن تارادى. ونىڭ اسكەرىنىڭ 80 پايىزى تۇركىلەر ەدى. يبن باتۋتا شىڭعىس حان اسكەرى قىپشاقتاردى جاۋلاپ العانىمەن، ولاردىڭ ءتىلىن قابىلداپ، ءسىڭىپ كەتكەنىن جازادى. شىڭعىس حان بيلىگىنىڭ ەكىنشى بۋىنى باتۋ حاننىڭ قۇمان تىلىندە، ياعني قىپشاقشا سويلەگەنى تۋرالى ناقتى دەرەك بار. بۇل تۇركى حالقىنىڭ ەكىنشى پاسسيونارلىق جارىلىسى. ولار دا ەۋروپاعا كەلىپ، الەۋمەتتىك مودەرنيزاتسيانىڭ باستاۋىن ءتۇزدى. رەسەي سياقتى ورتالىقتاندىرىلعان مەملەكەتتىڭ ەڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرىن جاسادى. ءدال سول كەزدە يۋان يمپەرياسىندا قۇبىلايدىڭ بيلىگى بولدى. وندا ساراي ىشىندەگى قارجى مەن كادر ماسەلەسىن قىپشاقتار شەشىپ وتىردى. دەلي سۇلتاناتىن دا قىپشاقتار قۇرىپ، ورتالىقتاندىرىلعان مەملەكەتتىڭ نەگىزدەرىن جاسادى. حح عاسىرداعى الاش وردا – قازاقتىڭ جاڭا پاسسيونارلىق كۇشى. بۇل قازاقتىڭ ابدەن قالجىراپ، ۇلتتىق رۋحىنىڭ جويىلىپ بارا جاتقان كەزەڭىندە ۇلتتى باسقا دەڭگەيگە كوتەردى. حح عاسىردا م.اۋەزوۆ، ع.مۇسىرەپوۆ، س.مۇقانوۆ، ع.مۇستافين، ءى.ەسەنبەرلين مەن 70-80 جىلدارداعى «مەنىڭ قازاقستانىم!»، «اتامەكەن» سىندى ولەڭ-جىرلارمەن قازاق مۋزىكاسى، پوەزياسى قازاقتىڭ بيىك رۋحى بار ەكەنىن تانىتتى. قازىرگى تاڭدا بىزگە تاعى ءبىر سونداي ۇلكەن پاسسيونارلىق باعىت كەرەك. جالپى، ديالەكتيكادا «ساننىڭ ساپاعا كوشۋى» زاڭى بار. سوندىقتان قازاق ۇلتى مادەنيەتىنىڭ، رۋحاني الەمىنىڭ تاعى ءبىر قوردالانۋ، قور جيۋ ءداۋىرى بولىپ جاتىر. ءومىر-وزەن، بولاشاق ءالى الدىدا.... پاسسيونارلىقتىڭ تەكتونيكالىق قوزعالىستارى ءبىزدىڭ ۇلى دالادان شىعاتىنىنا سەنىمىم مول!

ەرلان سايروۆ، ساياساتكەر

Abai.kz