بۇگىن جاقىن دوسىم مەن ءۇشىن ۇلكەن ءبىر سومانى ايتىپ قارىز سۇراپ كەلدى. تاۋىپ بەرە المادىم. ىڭعايسىزدانىپ قالدىم. ەسىمە ەكى وقيعا ءتۇسىپ وتىر. اسقار سۇلەيمەنوۆ اعامىزدىڭ باسىنان وتكەن مىناداي وقيعا بار. مارقۇم مارات قابانباي اعامىزدىڭ ەستەلىگىن قاز-قالپىندا ۇسىنايىن.

«...ءبىر كۇنى، دۇرىسى، الماتىنىڭ سيا قارا ءتۇنى مۇراتباەۆ كوشەسىندەگى اسەكەڭنىڭ پاتەرىندە شىلىم سوراپتاپ، شەرتپە كۇي تىڭداپ، ۇزاعىراق وتىرىپ قالدىق. الماتىنىڭ اسەكەڭە تەرىس اينالىپ تۇرعان كەزى. الدەن ۋاقىتتا قارا داۋىل توپەپ، تەرەزە قاقپاقتارى سارتىلداپ، توعاي شۋىلداپ، تورعاي شىرىلداپ، تالانتتاردىڭ تاعدىرىنداي ءبىر الەمتاپىراق باستالىپ كەتتى. نوسەر قيعاشتاپ ۇرىپ تۇر. ۇستەل ۇستىندەگى قاعازدار ەدەن ۇستىنە سۋسىپ ءتۇسىپ، بولمە ءىشىن جاڭبىر ءيسى كەۋلەپ، اپتەر-تاپتەر بولدىق تا قالدىق. اس-اعاڭ ءسال شامىرقانىپ:

– مۇقاعالي عوي مىنا داۋىل! – دەدى وزگە دۇنيەدەن ءۇن قاتقانداي ادەتتەگى قۇمىعىڭقى مۇرىن ۇنمەن. ءبىر نۇكتەگە تەسىلە قاراپ وتىردى دا، تەلەفوننىڭ تۇتقاسىنا قول سالدى.

– تاكسي كەرەك، – دەدى ارعى جاعىنداعى ۇيقىلى-وياۋ قىزعا.

– تاكسي بولماي تۇر.

– سۇلەيمەنوۆ قوي.

– سويدەمەيسىز بە، – دەپ قۇلاعىن بۇراعان پاتەفونداي ساڭقىلداپ سالا بەردى الگى پەرىشتە.

– ءسىز ءۇشىن تابامىز. قاي جەرگە؟

– كەڭسايعا.

– قاي جەرگە، قاي جەر، قايتالىپ ايتىڭىزشى؟ – دەپ اپالاقتادى ءۇندى بيكەش.

– ولگەندەردىڭ ولكەسى.

از ءۇنسىز قالعان تەلەفون:

– كۇتىڭىز، - دەدى تۇتىعىڭقىراپ.

«كەڭسايدا كىمدى ۇمىت قالدىرىپ ەك؟». كوزى ۇشكىرلەنىپ، ىشكى قۋاتپەن مازداپ جانىپ تۇرعان اسەكەڭە ويدەي المادىق. دەگەن كۇننىڭ وزىندە جاۋاپ بولمايتىنىن بىلەتىنبىز.

قارا جاۋىندى جارىپ ءوتىپ، تاكسيدىڭ تاڭقيعان تاناۋىن كەڭساي زيراتىنىڭ قاقپاسىنا اپارىپ تىرەدىك. قاقپا جابىق، كۇزەتشى كورىنبەيدى. امال جوق، بويرا-بويرا «جىلاپ تۇرعان» قاقپادان اسىپ ءتۇسىپ، قورىلداپ تۇرىپ ۇيقىنى سوعىپ جاتقان ماس كۇزەتشىنى جاعاسىنان الىپ تۇرعىزىپ الدىق.

لەپ بەلگىسى سەكىلدى اس-اعاڭدى الدىعا سالىپ، ولىلەر مەن ۇلىلاردىڭ تاس الاشىعىن ارالاپ كەلەمىز. تايقى ماڭداي جوتانىڭ قۇلاما بەتكەيىن قيالاپ كەلىپ توقتادىق. قارا قۇستىڭ قاناتىنداي ءتۇن، قالىڭ جاڭبىر، تولارساقتان باتپاق، ءتۋفليىمىز شىلق-شىلق ەتەدى. اسەكەڭ كوردەن شىققانداي كۇڭگىرت ۇنمەن:
– شام جاق! – دەدى.

جارىق شىركىن قارا جاڭبىردى قابىرعالاپ بارىپ، ءسۇيىر ساۋساقتارىمەن جالتىراعان اپپاق ءمارمار ماڭدايدى سيپالادى. جەردەن كوتەرىلگەن جىلى بۋمەن جاڭبىر توزاڭنىڭ اراسىندا بىلاۋعا سالعانداي ەل-سەل تەرلەپ، باز راحاتقا باتىپ تۇر ەكەن جاڭاعى ءداۋ ءمارمار باس...

– ارمىسىڭ، مۇقا! – دەدى اساعاڭ اپ-انىق قىپ. سوندا بارىپ اڭعاردىق: مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ قۇلپىتاسىنىڭ تۋرا تۇبىندە تۇر ەكەنبىز. اعامىز العا وزىپ، قۇلىپتاس-ەسكەرتكىشتى قورشاعان تەمىر شارباقتىڭ تۇبىنە تىزە بۇكتى. ءبىز دە تۇرعان جەرىمىزگە شوكەلەپ وتىرا كەتتىك.

– مۇقا! – دەدى وشىڭكى ءۇن ءار دىبىسىن نىقتاپ. – مۇقا – سەن كوردەسىڭ، مەن – جەردەمىن. سەن ۇلىسىڭ، مەن قۇلىڭمىن. كوزىڭ تىرىڭدە قادىرىڭدى بىلمەدىك، ولگەن سوڭ اتىڭدى ورەگە ىلدىك. كوپ كورىسىپ، جۇزدەسپەگەن ەك. سوڭعى جولىققانىمدا قيانات جاساپپىن. كەشىر، مۇقا! قازاقتىڭ قارا شاپانىنداي كەڭ ەدىڭ، كەش! – دەپ بەتىن سيپادى. ورنىنان تۇرىپ، ەتەگىن قاقپاستان تاكسيگە بەتتەدى. ءبىز بولساق ەسىمىز اۋىپ قالعان، شاتقالاقتاي باسىپ، سوڭىنان سۇمەڭدەپ كەلەمىز.
كەيىنگى ءبىر ارەدىكتە:

– اس-اعا، سول قياناتىڭىز نە؟ – دەگەنىمزدە، كوزىنىڭ الاسىمەن ءبىر قارادى.

– ومىردەن وتەرىنەن ءبىر اي بۇرىن باس جازۋعا ءۇش سوم سۇراپ ەدى. بەرە المادىم. جوق-تىن، – دەپ قىسقا قايىردى.

ەكى مىقتىنى ءبىر قىزىلدىڭ قۇنى – ءۇش سومعا قاراتىپ قويعان سۇم زامان، يت قوعامىمىز وسى.»

ەكىنشى وقيعا دا ادام ايتسا سەنگىسىز. «ەلارنانىڭ» ديرەكتورى بولىپ وتىرعان كەزىم. 2002 جىلدىڭ كوكتەمى بولۋى كەرەك. كابينەتىمە جۇپىنى كيىنگەن، بىراق ءسوز مانەرىنەن زيالىلىقتىڭ لەبى ەسىپ تۇرعان ورتا جاستاعى ءبىر كىسى كەلدى. ءوزىنىڭ رەسەي قازاعى ەكەندىگىن، اتامەكەنگە جاقىندا ورالعاندىعىن، جۇمىس تابا الماي جۇرگەندىگىن ايتىپ ءبىراز وتىردى. ماماندىعى ەكونوميست. جوعارى وقۋ ورنىندا ساباق بەرگەن. كەتەرىندە قينالا-قينالا قارىز اقشا سۇرادى. جولىنا، تاماعىنا. بەردىم. ارادا بەس جىل وتكەن. استانانىڭ اۋەجايىنان الماتىعا اتتانايىن دەپ تۇرعاندا قالتا تەلەفونىم شىر ەتە قالدى.

– ارمان سكابىلوۆيچ، ەسىڭىزدە مە، مەن باياعى رەسەي قازاعىمىن عوي، مەن ءسىزدى مىندەتتى تۇردە كورۋىم كەرەك دەگەنى... داۋىسى تانىس سەكىلدى. دەگەنمەن كىم ەكەنىن ەسىمە تۇسىرە المادىم. ەكەۋمىز الماتىدا كەزدەسەتىن بولدىق. كەزدەسۋگە كەشىگىپ باردىم. انادايدا جىميىپ تۇرعان كىسىنى كورگەندە عانا ەسىمە ءتۇستى. باياعى تانىس. تەك كيىم كيىسى وزگەرگەن. ەڭسەسى بيىك سەكىلدى. امانداسقان سوڭ وتىرا قالىپ قالتاسىنان قويىن داپتەرىن شىعارىپ، كۇبىرلەپ ءبىر نارسەنى ەسەپتەگەن بولدى دا ماعان اقشا ۇسىندى. «بۇل نە؟» دەگەن ساۋالىما: «ارمان سكابىلوۆيچ، مەن سىزدەن كەزىندە قارىز العانمىن. ەكى-ءۇش ايدان سوڭ ىزدەپ بارسام، قىزمەتىڭىز اۋىسىپ كەتىپتى. تەلەفون ءنومىرىڭىز دە... سودان بەس جىل بويى ءسىزدى ىزدەدىم. كەشە عانا ويدا جوقتا «سوتكاڭىزدىڭ» ءنومىرىن بىرەۋدەن الدىم. سەنەسىز بە، بەس جىل بويى وسى قارىزدى ويلاپ ۇيىقتاي دا المادىم» دەگەنى... سونداعى قارىزى بەس مىڭ تەڭگە. الدىمدا جەردىڭ ەمەس، باسقا پلانەتانىڭ، باسقا وركەنيەتتىڭ وكىلى تۇرعانداي ءتىلىم بايلانىپ مەن قالدىم. قويىن داپتەرىندەگى تىزىمنەن سوڭعى فاميليانى سىزىپ تاستاپ، ۇستىنەن اۋىر جۇك تۇسكەندەي بولىپ ول كەتتى. بىرەۋدەن قارىز سۇراردا، بىرەۋ قارىز سۇراسا دا وسى ءبىر ەكى وقيعا ەسىمە تۇسەدى...

ارمان سقابىل

Facebook-تەگى پاراقشاسىنان