شىمكەنتتەن ايىنا ءبىر رەت شىعاتىن رەسپۋبليكالىق قوعامدىق-ساياسي، مادەني-سپورتتىق «جەمقورلىققا جول جوق» دەگەن گازەتتى ەستۋىڭىز بار ما؟ ەستىگەن جوقسىز، ويتكەنى ول – بيىل عانا شىققان، وندا دا ەكى ءنومىرى عانا شىعىپ ۇلگەرگەن  سۋ جاڭا گازەت. وسى گازەتتىڭ 18-تامىزداعى №2 سانىندا «ادەپسىزدىك ءابۇيىر اپەرمەيدى نەمەسە «كوكە» دەپ اتالاتىن ەستەلىكتەر مەن زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى كىتابىن قۇراستىرۋدا بارىنشا شاتاسقان بولات شاراحىمباي مەن اقىن توقاش بەردياروۆتى تولىق تانىپ بىلمەيتىن تورەعالي تاشەنوۆ  قالامگەر قاۋىم مەن ويلى وقىرمانداردان كەشىرىم سۇراۋى كەرەك» دەپ اتالاتىن تاقىرىبى سالا-قۇلاش سىن ماقالا شىعىپتى. «جەمقورلىققا جول جوق» دەگەن اتىنىڭ ءوزى ەزۋگە كۇلكى ۇيىرەتىن  گازەتتىڭ تۇتاس بەتىنە شىققان وسى سىن ماقالانىڭ تۋرا ورتاسىنا، ءتاپبىر  سىبايلاس جەمقورلاردى جەلكەسىنەن بۇرە ۇستاپ اكەلگەندەي، بولات شاراحىمباي ەكەۋمىزدىڭ باتتيتىپ سۋرەتتەرىمىزدى باسىپتى. بۇل ازداي،  بولات ەكەۋمىزدىڭ  ۇستىمىزدەن قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارما توراعاسى نۇرلان ورازالينگە جانە ءوزىمىز قىزمەت ەتەتىن جۇمىس ورنىمىزدىڭ باسشىلىعىنا الگى گازەتتىڭ باس رەداكتورى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ جانە حالىقارالىق جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ءابدىساتتار ءالىپ (تاشىمبەت)  دەگەن بىرەۋ شاعىم حات ءتۇسىرىپ، شارا قولدانۋدى سۇراپتى.

بۇل جالاقور ماقالانىڭ «اۆتورى» قارلىعاش ۇسەنقۇلوۆا وسى «جەمقورلىققا جول جوق» گازەتىنىڭ ارناۋلى ءتىلشىسى ەكەن. «اۆتور» ءار نارسەنىڭ باسىن ءبىر شالىپ، تىرناق استىنان كىر ىزدەپتى. نەگىزگى سىن ساداعىنا العان نىساناسى – اقىن بولات شاراحىمبايدىڭ قۇراستىرۋمەن 2015 جىلى «توعاناي ت» باسپاسىنان شىققان «كوكە» دەپ اتالاتىن كىتاپ. ءستيلى قىز بالانىڭ قولتاڭباسىنا مۇلدەم ۇقسامايدى، بالە ىزدەگەن قازىمىر بىرەۋ ادەيى «تۇزدىق» قۇيدى ما ەكەن دەگەن كۇدىگىم راسقا شىقتى.  «باقساق، باقا ەكەن» دەمەكشى، بىزگە «كوكەلەپ» جۇرگەن شىن مانىندە قارلىعاش ۇسەنقۇلوۆا ەمەس، ءوزىنىڭ قول استىندا ىستەيتىن قارشاداي قىزدىڭ ارتىندا تۇرعان باس رەداكتور كوكەمىزدىڭ ناق ءوزى ەكەن. كورنەكتى اقىن توقاش بەردياروۆتىڭ ءىنىسى قۇتتىبايدىڭ سىنىپتاسى بولىپ كەلەتىن بۇل ءابدىساتتار ءوزىن قازاقستانداعى ەڭ باستى «توقاشتانۋشى» سانايتىن كورىنەدى.  «اتىڭ شىقپاسا، جەر ورتە» دەگەندەي، مۇنىڭ ءبارى  اتى ءماشھۇر توقاش اقىندى جەكە دارا يەمدەنىپ العىسى  كەلگەن ەسەكدامەدەن تۋعان بالەقور باس رەداكتوردىڭ قىساس حاتى ەكەن.

اۋ، اينالايىن ءتاشمات، تو ەست، تاشىمبەت كوكە، ۇساق-تۇيەكتى تەرگىشتەگەنشە، توقاش بەردياروۆقا ارنالعان «كوكە» دەگەن كىتاپتى ءوز قالاۋىمەن جۇگىرىپ ءجۇرىپ، توقاش تويىنا وراي اسىعىس باسپاعا دايىنداعان، كەلەستە جاتقان توقاڭنىڭ قابىرىنەن العان ءبىر ۋىس توپىراقتى كەڭسايداعى مۇقاعالي قابىرىنە اكەپ قوسقان، «انا ءتىلى» گازەتىندە توقاشقا ەسكەرتكىش قويۋ جونىندە تۇلعالاردى سويلەتۋ ارقىلى باستاما كوتەرگەن، بۇدان بولەك  باسپاسوز بەتىندە توقاڭدى تىنباي ناسيحاتتاپ جۇرگەن بولات شاراحىمباي ىنىڭە قايتا راحمەت ايتۋىڭ كەرەك ەمەس پە؟! ءوزىڭ كەلگەن وزبەك ەلىنەن ۇيرەنگەن «ونەگەڭ» مە بۇل، الدە؟ ەكەۋىڭنىڭ يلەگەنىڭ ءبىر تەرىنىڭ پۇشپاعى ەمەس پە؟! ارينە، اسىعىس دايىنداعان سوڭ، ونىڭ ۇستىنە كىتاپ شىققان «توعاناي ت» باسپاسىندا باس رەداكتوردان باسقا جان ادام بولماسا، جوعارىداعىداي قاتە كەتەدى دە. ول تۇرماق قازىر مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن شىققان كىتاپتاردىڭ وزىندە قاتەدەن كوز سۇرىنەدى. ونىڭ قاسىندا مىناۋ اقىن مەرەيتويىنا اسىعىس دايىندالعان، بولاتتىڭ جاناشىرلىعىمەن (بالكىم ءوز قارجىسىنا دا شىعارعان بولۋى مۇمكىن)  شىققان كىتاپ قوي. گازەتكە مەنىڭ پسەۆدونيمىممەن شىعىپ كەتكەن ماقالا دا بولاتتىڭ توقاڭ جايلى مالىمەت ەلگە جەتە بەرسىن دەپ قولىما تيگىزگەن يگى تىلەگى ەدى. ونى دا سونشالىق قازىمىرلىقپەن قازبالاپ، لۋپامەن قاراپ، ءجوندى-ءجونسىز تۇيرەپ كەتىپسىڭ. نە دە بولسا مەنى ابدەن زەرتتەگەنىڭ، سىرتىمنان جاقسى ءبىلىپ العانىڭ كورىنىپ تۇر.

سەنىڭ  بولاتقا ءتىسىڭدى قايراۋىڭنىڭ ءبىر سەبەبى، جازۋشىلار وداعىندا وتكەن توقاشقا ارنالعان ادەبي جيىندا ساعان ءبىر اۋىز ءسوز بەرىلمەپتى. ال مەنىڭ «ەڭ باستى جازىعىم» – ءوزىم قىزمەت ىستەيتىن گازەتتە وسى جيىنعا سارىاعاشتان كەلىپ قاتىسقان، ءوزىن جۋرناليست، اقىن، اۋدارماشى، ادەبيەتتانۋشى، مادەنيەتتانۋشى، ونەرتانۋشى، بيبليوگراف، باسپاگەر دەپ كورسەتكەندى وتە جاقسى كورەتىن ءابدىساتتار تاشىمبەتوۆتىڭ اتىن اتاماي كەتىپپىن. ونى ءوزىڭ دە ماقالاڭدا ەسكەرتىپ ايتىپ ءوتىپسىڭ. وزىنە نە ءسوز تيمەي، نە گازەتكە شىققان شاعىن اقپاراتتا اتى كورسەتىلمەگەن سوڭ، قاراماعىندا ىستەيتىن ءتىلشىسى قارلىعاشتىڭ اتىنان اتتانداپ بىزگە قاراي باقان الا جۇگىرگەن بەتىڭ ەكەن!

ايتپاقشى، «جەمقورلىققا جول جوق» گازەتىندەگى الگى شيكى سىن ماقالا اتى دارداي «اباي كز» سايتىندا تامىزدىڭ 20-دا «كوكەگە» قاتىستى كوكەلەرىمنىڭ قاتەلىگى» دەگەن اتپەن، ازداپ قىسقارعانى بولماسا، سول كۇيى  باسىلىپتى. اۆتورى سول باياعى  – شىمكەنتتىك قارلىعاش ۇسەنقۇلوۆا دەگەن ۋنيۆەرسيتەت كىتاپحاناشىسى، ماگيستر، تاعى بىردەڭە-شىردەڭە  اتاقتارى بار. ءوزىم جىلىنا ءبىر كەلەتىن جازعى دەمالىسقا شىعىپ كەتكەندىكتەن، «اباي كز» سايتىنداعى ول ماقالانى كورمەپپىن. ول سىن ماقالا باسىلعالى بەرى دە باقانداي ءبىر اي ءوتىپتى. ەكى مىڭنان استام  ادام وقىپ، استىنا جەلى قولدانۋشىلارى ءبىراز پىكىرلەرىن قالدىرىپتى. سولاردىڭ اراسىندا تورەعالي تاشەنۇلى دەپ مەنىڭ اتىمنان بىرەۋ بىلايشا پىكىر جازىپتى: «بۇل ماقالانى ارنايى تاپسىرىس بەرىپ جازدىرعان ەسەنعالي راۋشانوۆ ەكەنى داۋسىز. بۇل – توقاش بەردياروۆتى جالعىز ءوزى مەنشىكتەپ العىسى كەلەتىن ءىشى قۋىس اقىننىڭ كورە الماۋشىلىعى. ونىڭ ۇستىنە سوڭعى جىلدارى ەل مەن ەلدى شاعىستىرۋعا مامان بولىپ العان راۋشانوۆ توقاش كوكەمىزدىڭ ءبىر دە ءبىر شاراسىنا قاتىسقان ەمەس، شەتتەپ، اعايىنداردىڭ اراسىندا تالانعان يتتەي بولىپ جۇرگەنىن ەل بىلەدى. ارعى جاعىن اللاعا تاپسىردىم». تۋرا مەن بولىپ وسىلاي ءبوسىپتى. ءوزى اللانى اۋزىنا الادى، ءسويتىپ، شىمىرىكپەستەن مەنى اقىن ەسەنعالي راۋشانوۆقا ايداپ سالادى. وعان جاۋاپ رەتىندە قوجاگەلدى دەگەن تاعى ءبىر جەلى قولدانۋشى مەنى «گاۆنوعا» تەڭەپ، ار-نامىسىما تيەدى. «اتى دارداي «اباي كز» سايتىنىڭ مۇنىسى نەسى، نەگە لاس پىكىرلەردى ءوشىرىپ تاستامايدى؟ بىرەۋدىڭ اتىنان بىرەۋ تەرىس پىكىر جازا بەرەتىن بولعانى ما، ونى نەگە تەكسەرمەيدى؟» دەگەن ويمەن سايتتىڭ سوڭىندا كورسەتىلگەن تەلەفون ءنومىرىن تەرسەم، جاۋاپ بەرمەيدى. نە كەرەك، ايدالاداعى تانىمايتىن «قارشاداي قىزبەن» تالاسىپ-تارتىسۋعا، وعان جاۋاپ جازىپ  ۋاقىت ولتىرۋگە ىنتام دا، ىقىلاسىم دا بولمادى. ءتىپتى وسى جاۋاپتى تا جازباس پا ەدىم. بۇعان تۇرتكى بولعان  بىر سەبەپ، تاياۋدا ءبىر استا بولدىم. فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى اتاعى بار ءبىر سىيلى اعام وڭاشالاپ: «وقىدىم. ەسەنعالي (راۋشانوۆ) تۋرالى جازىپسىڭ، ارالارىڭ قانداي ەدى؟» دەدى جىمىڭ ەتىپ. تۇسىنە قويدىم. تۇسىندىرۋگە تۋرا كەلدى.

ودان كەيىن كەزدەسكەندە تاعى ءبىر ءۇش-ءتورت ادام: «اباي كز» سايتىندا تۇر،  قارادىڭ با؟ ەسەنعالي تۋرالى جامان جازىپسىڭ. كادىمگىدەي ورتادا ءسوز بوپ جاتىر» دەگەن اڭگىمە ايتتى. ءتىپتى، بىرەۋى «ەسەنعالي جايلى شىنىمەن ءوزىڭ جازعان جوقسىڭ با؟» دەپ كۇيدىرمەسى بار ما. ال اقتالىپ كور!

اۋ، مەن بولىپ جازعان جالاقور جەلى قولدانۋشى، مەن تەگىمدى تورەعالي تاشەنۇلى دەپ ەشقاشان جازعان ەمەسپىن. بۇل جەردە ءمۇلت كەتىپسىڭ. ال سەن ايتقان اقىن ەسەنعالي راۋشانوۆپەن مەنىڭ التى الاسى، بەس بەرەسىم جوق. قارسى كەلىپ قالعاندا قولىن العاننان باسقا، ومىرىمدە ءبىر اۋىز ءتىل قاتىسقان ادامىم ەمەس. ونىڭ ۇستىنە ءوز باسىم اتاقتى اعالاردى جاعالاپ، ءيىلىپ-بۇگىلىپ  كورگەن ادام ەمەسپىن. ال انىق بىلگىڭ كەلسە، ەسەنعاليدىڭ كىتابى ءۇيىمنىڭ تورىندە تۇر.

ءوزى اللانى اۋزىنا الىپ، ءسويتىپ، شىمىرىكپەستەن مەنى «توقاش كوكەمىزدىڭ بىردە ءبىر شاراسىنا قاتىسقان ەمەس...» دەپ ەسەنعالي راۋشانوۆقا ايداپ سالعان، مەن بولىپ پىكىر جازىپ وتىرعان دا وسى ءابدىساتتار تاشىمبەتتىڭ ءوزى ەمەس پە ەكەن دەپ ويلايمىن. ويتكەنى  جازۋشىلار وداعىندا وتكەن شاراعا كىمدەر قاتىسىپ، كىمدەر قاتىسپاعانىنا دەيىن (قاتىسپاعانداردىڭ ىشىندە مەنى دە اتاپ كەتكەن) تىشقان اڭدىعان مىسىقتاي باقىلاپ-باعىپ وتىرعان سونىڭ ناق ءوزى ەمەس پە؟ ايتپەسە قارلىعاش ۇسەنقۇلوۆانىڭ سوناۋ شىمكەنتتەن كەلىپ ول شاراعا قاتىسپاعانى انىق.

ءبىزدى «ساۋاتسىزدىق تانىتتى» دەپ جازعىرىپ، «كىنالىلارعا» (؟) ءتيىستى شارا قولدانۋدى سۇراپ جازعان الگى شاعىم حاتىنداعى ەكى اۋىز سوزىندە ءابدىساتتاردىڭ ءوزىنىڭ ەكى قاتەسى كورەر كوزگە بادىرايىپ تۇر. ونىمەن قويماي  «2018 جىلعى... (؟) دەپ جازادى.

ۇمىتىپ بارادى ەكەنمىن، ءابدىساتتار، گازەتىڭ قۇتتى بولسىن، ەڭ باستىسى، وقىلىمدى بولسىن! سەنىڭ گازەتىڭنىڭ جارناماسىنا  جاراپ جاتساق، قارا پياردان قاشپايمىز. اقىرى ءبىزدىڭ بۇكىل ءومىربايانىمىزدى تىزبەلەپ، وسىنشاما كورنەكتى ەتىپ شىعاراتىنىڭ بار ەكەن، وندا سۋ جاڭا گازەتىڭنىڭ №2 سانىنا شىعارعانشا، نەگە №1 سانىنا شىعارمادىڭ ەكەن دەپ كوڭىل قۇرعىردىڭ  قوڭىلتاقسىپ قالعان جايى بار.

ءسوز سوڭىندا ايتارىم، شىمكەنتتەن شىعاتىن «جەمقورلىققا جول جوق» گازەتى جوق جەردەن جاۋ ىزدەپ، بالەقور اتانعانشا، «كىنالىلارعا» (؟) ءتيىستى شارا قولدانۋدى سۇراپ، شاعىم تۇسىرگەنشە، ەشكىمگە ءبىر تيىن پايداسى جوق وسەك-اياڭمەن اينالىسقانشا، اتىنا زاتى ساي ىسپەن اينالىسسا، قوعامعا كوپ پايدا كەلتىرەر ەدى.

قۇرمەتپەن تورەعالي تاشەنوۆ،

اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، قر مادەنيەت قايراتكەرى، قر اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى.

Abai.kz