اقتوبە وبلىسىندا «تۋعان جەرگە تاعزىم» اكتسياسى اياسىندا بۇگىندە اۋىلدان شىققان ازاماتتار مەن ەلدەن سىرتتا جۇرگەن جەرلەستەردىڭ تۋعان جەرىنە، وقىعان مەكتەبىنە كەلىپ، تاربيەلىك، رۋحاني-پاتريوتتىق تۇرعىدا مورالدىق، ماتەريالدىق كومەگىن بەرۋ ۇردىسكە اينالىپ كەلەدى. ولاردىڭ وسىنوۋ يگىلىكتى ىستەرى ەلباسىمىزدىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى باعدارلامالىق ماقالاسىندا ايتىلعان تۋعان، وسكەن جەردى وركەندەتۋگە ءار ازامات ۇلەس قوسۋى كەرەك دەگەن تەزيستى ويلارىمەن ءدوپ كەلەدى. مەملەكەت باسشىسى اتالعان ماقالاسىندا: «قازاق «تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك» دەپ بەكەر ايتپاعان.

پاتريوتيزم كىندىك قانىڭ تامعان جەرىڭە، وسكەن اۋىلىڭا، قالاڭ مەن وڭىرىڭە، ياعني تۋعان جەرىڭە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەن باستالادى.

سول سەبەپتى، مەن «تۋعان جەر» باعدارلاماسىن قولعا الۋدى ۇسىنامىن. ونىڭ اۋقىمى ىزىنشە وپ-وڭاي كەڭەيىپ، «تۋعان ەلگە» ۇلاسادى.

ماسەلەن، «اۋىلىم – ءانىم» اتتى ءاندى  ايتقاندا، «تۋعان جەرىن سۇيە الماعان، سۇيە الار ما تۋعان ەلىن» دەپ شىرقايتىن ەدىك قوي. باجايلاپ قاراساق، بۇل – ماعىناسى وتە تەرەڭ سوزدەر.

باعدارلاما نەگە «تۋعان جەر» دەپ اتالادى؟ ادام بالاسى – شەكسىز زەردەنىڭ عانا ەمەس، عاجايىپ سەزىمنىڭ يەسى. تۋعان جەر – اركىمنىڭ شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن، باۋىرىندا ەڭبەكتەپ، قاز باسقان قاسيەتتى مەكەنى، تالاي جاننىڭ ءومىر-باقي تۇراتىن ولكەسى. ونى قايدا جۇرسە دە جۇرەگىنىڭ تۇبىندە الديلەپ وتپەيتىن جان بالاسى بولمايدى.

تۋعان جەرگە، ونىڭ مادەنيەتى مەن  سالت-ءداس­تۇرلەرىنە ايرىقشا ىڭكارلىكپەن اتسالىسۋ – شىنايى ءپاتريوتيزمنىڭ ماڭىزدى كورىنىستەرىنىڭ ءبىرى»، - دەگەن بولاتىن.

وتكەن اپتادا وسىنداي ماقساتپەن اقتوبە وبلىسى، ىرعىز اۋدانىنداعى ى.التىنسارين اتىنداعى ورتا  مەكتەپتى 1977 جىلى بىتىرگەن تۇلەكتەر باس قوسىپ، مەكتەپ بىتىرگەندەرىنە 40 جىل تولۋىنا وراي كەزدەسۋ وتكىزدى. كەزدەسۋ كەشىنە تۇلەكتەردىڭ ۇستازدارى مەن سىنىپ جەتەكشىلەرى كەلدى. ىرعىزدان وسىدان 40 جىل بۇرىن تۇلەپ ۇشقان، بۇگىنگى كۇنى استانا، الماتى، اتىراۋ، ارال قالالارىندا مەملەكەتتىك قىزمەتتە، وقۋ-اعارتۋ، مەديتسينا، كاسىپكەرلىك سالالارىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ازاماتتار ۇزاق جىلداردان كەيىن باس قوسىپ، ءبىر-بىرىمەن مارە-سارە بولىپ قاۋىشتى.

الدىمەن تۇلەكتەر بۇل كۇندە قاتارلارىندا جوق، و دۇنيەلىك بولعان 28 سىنىپتاسىن ەسكە الىپ، مەشىتكە بارىپ، ولاردىڭ رۋحىنا قۇران باعىشتادى.

بۇدان كەيىن  وزدەرىنىڭ تۋعان جەرگە تارتۋى — ىرعىزعا كىرەبەرىستەگى جاڭادان سالىنىپ جاتقان اۋداندىق اكىمشىلىك عيماراتىنىڭ الدىنا ورناتقان «ىرعىز ەلى» مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋىنا قاتىستى. بيىكتىگى 8 مەتر بولاتىن ەسكەرتكىشتىڭ ۇشار باسىندا ايباتتى قۇس، ەل قورعاۋداعى قىراعىلىقتىڭ، باتىرلىقتىڭ سيمۆولى قىران بەينەلەنگەن.

ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا اۋىل تۇرعىندارى، ارداگەرلەر مەن جاستار كوپ جينالدى. مونۋمەنتتى اشقان اۋدان اكىمى ءمادي ەلەۋسىزوۆ جينالعاندارعا اۋداننىڭ ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك، مادەني دامۋىندا قول جەتكەن جەتىستىكتەر جايلى بايانداپ، تۋعان ولكەلەرىنە تاعزىم ەتىپ، تاريحي مۇرا رەتىندە مونۋمەنت تۇرعىزعان تۇلەكتەرگە العىسىن ءبىلدىردى.

شارادا اۋداندىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى قۋانىشباي كەنجەباەۆ ءوزىنىڭ جۇرەكجاردى تىلەگىن جەتكىزسە، مەملەكەتتىك قىزمەتتە ۇزاق جىلدار ەڭبەك ەتكەن، ارداگەر-ۇستاز روزا سارسەنوۆا ى.التىنسارين اتىنداعى ورتا مەكتەپ ۇجىمىنا، اۋداندىق «اراي» مادەنيەت ۇيىنە جەكە كىتاپحاناسىنان ساياسي، تاريحي قۇندى كىتاپتاردى سىيعا تارتتى. تۇلەكتەر اتىنان لەبىزىن جولداعان استانا قالاسىنداعى ۇلتتىق مۇراعاتتىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى ساۋلەش تۇرالينا جينالعاندارعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىشىن جەتكىزدى.

بۇدان كەيىن تۇلەكتەر وزدەرى وقىعان ى.التىنسارين اتىنداعى ورتا مەكتەپتى، اۋداندىق مۇراجايدى، «ىرعىز-تورعاي» مەملەكەتتىك تابيعي رەزەرۆاتىن، «جىگەر» سپورت كەشەنىن ارالاپ، «اراي» مادەنيەت ۇيىندە ۇيىمداستىرىلعان «ۇستازدار مەن تۇلەكتەرگە» اتتى مەرەكەلىك كونتسەرتتى تاماشالادى.

تۇلەكتەر بۇگىندە تانىماستاي وزگەرگەن ىرعىزدىڭ جولى، ءار ۇيگە بەرەكە اكەلگەن كوگىلدىر گازى، قاز-قاتار سالىنعان ۇيلەرى مەن ءزاۋلىم مادەني-سپورتتىق عيماراتتارىن كورىپ، شاعىن ساياباقتارىن ارالاپ، مۇنىڭ ءبارى «تاۋەلسىزدىكتىڭ جەمىسى» دەپ باعالادى.

ا. ايداروۆا

Abai.kz