جان سانى حالىقارالىق ساياساتتا، ەكوكنميكالىق قارىم-قاتىناستا قاشاننان ماڭىزدى رولگە يە بولىپ كەلەدى. ادام رەسۋرسى قاي مەمەلكەتتە بولسا دا ەڭ  باستى قۇندىلىق ەسەبىندە. ءتىپتى، ورتا داۋلەتتىسىنەن تاقىر كەدەيى باسىم ەلدەردىڭ وزىندە حالىقتىڭ كوپتىگى اينالاسىنا، ايماققا، ساۋدا-ساتتىققا ىقپال ەتۋشى فاكتورعا اينالىپ كەلەدى. مىسالىعا، ءۇندىستان.  راس، بىزبەن سالىستىرعاندا بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسى تىم ناشار. اش، جالاڭاش جۇرت تاس كوشەلەردە تاپقانىن جەپ وتىرا بەرەدى. ءۇندىستاننىڭ شالعايداعى پروۆينتسيالارى مەن حۋتورلارىن الماتىداعى "شاڭىراق" ىقشام اۋدانىنىڭ كەدەيلەرىمەن عانا سالىستىراۋعا بولاتىن شىعار. ءتىپتى ولاردان دا تومەن جاعدايدا ءومىر سۇرەدى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. بىراق، سول ءۇندىستان قازىر سىرتقا جۇمىسشى كۇشىن عانا ەمەس، دايىن تاۋارلار ەكسپورتتايتىن ەلگە اينالىپ وتىر. مۇنداعى ەڭ باستى قوزعاۋشى كۇش جان سانىنىڭ كوپتىگى بولسا كەرەك. ISO 3166-1 ستاندارتى بويىنشا ءۇندىستان حالقىنىڭ سانى 1 197 046 000 . الدا - قىتاي. قىتايلار - 1 340 780 000. قىتاي مەن ءۇندىستاننان كەيىنگى ورىندا 310 406 000 جان باسى بار اقش تۇر. 4-ءشى ورىندا يندونەزيا (231 369 500), ودان كەيىن برازيليا (193 777 000), پاكستان (170 982 500). تمد ەلدەرىنەن  الدىڭعى وندىققا حالىق سانىنىڭ قالىڭدىعىمەن  رەسەيلىكتەر ءىلىنىپتى (142 052 966). وزبەكستان 45-ءشى ورىندا (27 488 000). ءبىز ازىرگە 62-ءشى ورىندى يەلەنىپ (16 196 800) بەلورۋسسيانىڭ، ءازىربايجاننىڭ الدىنا ءتۇسىپپىز.  ءتاۋبا!

جان سانى حالىقارالىق ساياساتتا، ەكوكنميكالىق قارىم-قاتىناستا قاشاننان ماڭىزدى رولگە يە بولىپ كەلەدى. ادام رەسۋرسى قاي مەمەلكەتتە بولسا دا ەڭ  باستى قۇندىلىق ەسەبىندە. ءتىپتى، ورتا داۋلەتتىسىنەن تاقىر كەدەيى باسىم ەلدەردىڭ وزىندە حالىقتىڭ كوپتىگى اينالاسىنا، ايماققا، ساۋدا-ساتتىققا ىقپال ەتۋشى فاكتورعا اينالىپ كەلەدى. مىسالىعا، ءۇندىستان.  راس، بىزبەن سالىستىرعاندا بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسى تىم ناشار. اش، جالاڭاش جۇرت تاس كوشەلەردە تاپقانىن جەپ وتىرا بەرەدى. ءۇندىستاننىڭ شالعايداعى پروۆينتسيالارى مەن حۋتورلارىن الماتىداعى "شاڭىراق" ىقشام اۋدانىنىڭ كەدەيلەرىمەن عانا سالىستىراۋعا بولاتىن شىعار. ءتىپتى ولاردان دا تومەن جاعدايدا ءومىر سۇرەدى دەسەك قاتەلەسپەيمىز. بىراق، سول ءۇندىستان قازىر سىرتقا جۇمىسشى كۇشىن عانا ەمەس، دايىن تاۋارلار ەكسپورتتايتىن ەلگە اينالىپ وتىر. مۇنداعى ەڭ باستى قوزعاۋشى كۇش جان سانىنىڭ كوپتىگى بولسا كەرەك. ISO 3166-1 ستاندارتى بويىنشا ءۇندىستان حالقىنىڭ سانى 1 197 046 000 . الدا - قىتاي. قىتايلار - 1 340 780 000. قىتاي مەن ءۇندىستاننان كەيىنگى ورىندا 310 406 000 جان باسى بار اقش تۇر. 4-ءشى ورىندا يندونەزيا (231 369 500), ودان كەيىن برازيليا (193 777 000), پاكستان (170 982 500). تمد ەلدەرىنەن  الدىڭعى وندىققا حالىق سانىنىڭ قالىڭدىعىمەن  رەسەيلىكتەر ءىلىنىپتى (142 052 966). وزبەكستان 45-ءشى ورىندا (27 488 000). ءبىز ازىرگە 62-ءشى ورىندى يەلەنىپ (16 196 800) بەلورۋسسيانىڭ، ءازىربايجاننىڭ الدىنا ءتۇسىپپىز.  ءتاۋبا! سوڭعى دەرەكتەر ءبىزدىڭ تاعى دا وسە تۇسكەنىمىزدى اڭعارتادى: قازاقستان حالقى قازىر 16 372 000 جەتتى.  ال  جالپاق جەر بەتىندەگى حالىقتىڭ جالپى سانى - 6 820 000 000 بولدى.

ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدەن مىڭ جىل بۇرىنعى جۇرتتىڭ سانى  50 000 000 بولعان ەكەن. بۇل شامادا قازىرگى قاراعاندى قالاسى مەن بالقاش تەڭىزىنىڭ سول جاعالاۋىندا الكەي مارعۇلان تاپقان بەعازى-ءداندىباي وركەنيەتى ءومىر ءسۇرىپتى.

1969 جىلى ەسىك قالاسىنىڭ ماڭىنداعى قورعاننان تابىلعان "التىن ادامدى" ارحەولوگتار ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىن 500 جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن ساق پاتاشاسى دەپ ءجۇر. ب.د.د 500 جىل بۇرىن ادامزات بالاسىنىڭ سانى 100 000 000 بولىپتى دەيدى دەرەكتەر.

جانىبەك  پەن كەرەي  قازاق مەملەكەتىنىڭ تۋىن قوزىباس تاۋىنا اكەلىپ تىگىپ جاتقان 15-عاسىردا دۇنيەجۇزىنىڭ حالقى 374  000 000  بولىپتى.

1900 جىلى التى قۇرلىقتىڭ حالقى 1 633 845-عا جەتكەن.  سول كەزدەگى  ساناقتاردىڭ كۇماندىلەۋ قورتىندىسىنا سۇيەنسەك، ءبىز، قازاق 4 ملننان اسىپ  وتىرىپپىز.

سەمەي دالاسىندا 1949 جىلدىڭ  29 تامىزىندا، تاڭعى ساعات 7-دە يادرولىق سىناق قارا جەردىڭ بەتىن تۋلاقتاي تۋلاتقان كەزدە الەم حالقىنىڭ سانى  2 528 3 11 جەتتى.

1961 جىلى 12 كوكەكتە قازاق جەرى العاش رەت ادام بالاسىن عارىشقا اتتاندىرىپ سالىپ جاتقاندا جەر شارىنداعى جۇرتتىڭ قاراسى 3 035 623 استى.

قازاقستان تاۋەلسىز ەل رەتىندە 1999 جىلدىڭ   25 اقپانى مەن  4 ناۋرىز ارالىعىندا تۇڭعىش رەت حالىق ساناعىن وتكىزىپ، جان سانىمىز 14 896 100 بولعان كەزدە دۇنيەنىڭ جۇرتى 6 000 000 000 بولدى. ەڭ عاجابى جەر بەتىندەگى  التىنشى ميلليارد ادام قازاق قىزى ءرابيا ەرمۇقانوۆا بولىپ شىقتى.

بابامەكەنىندەگى قازاقتىڭ سانى 10 ميلليوننان استى. ورىستار 3 ميلليونعا ازايدى.

جوعارىداعىنىڭ ءبارى بىزبەن، ءبىزدىڭ سانىمىزبەن بايلانىستى مالىمەتتەر.

امان بولايىق، اباي بولايىق، اعايىن!

www.masa.kz سايتى