پرەمەرىمىزدىڭ ارمەنيادا جاساعان مالىمدەمەسىنە قاراپ وتىرىپ, قازاقتىڭ «جىرتىق تەسىككە كۇلەدى» دەگەن ماتەلى ويىما ءتۇستى.

سونىمەن ارمەنيانىڭ استاناسى ەرەۆاندا ءوتىپ جاتقان ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعىنا مۇشە ەلدەردىڭ ۇكىمەتارالىق كەڭەسىندە قر پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆ نە دەدى؟ بىلاي دەدى: «قحر-دىڭ 2016 جىلعى مالىمەتتەرى بويىنشا، قىتايدان قىرعىزستانعا ەنگەن يمپورتتىق تاۋارلار 2,6 ملرد دوللار، ال قىرعىزستاننىڭ دەرەگى – 900 ملن دوللار. قىرعىزستان قىتايدىڭ كيىمدەرى مەن اياق كيىمدەرىن قازاقستان مەن رەسەيدەن گورى كوبىرەك اكەلەدى».

ال، اكەلسە نە بولىپتى؟ دەمەك، قىتاي مەن قىرعىزستان اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى قازاقستان - رەسەي - قىتاي اراسىنداعى تاۋار تاسىمالىنان كوپ ارتىق. بۇل – ءبىر. ەكىنشىدەن، قىرعىزستان مەن قىتاي اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىق – ەكى ەلدىڭ ماسەلەسى. وعان كيلىگۋدىڭ قاجەتى قانشا؟

«تەك قىرعىزستاندا عانا قىتاي يمپورتىنىڭ ديناميكاسى ساقتالىپ تۇر», - دەيدى ۇكىمەت باسشىمىز. قازاقستان مەن رەسەي ەشتەڭە وندىرە الماي وتىرسا، قىرعىزستاندا عانا قىتاي يمپورتىنىڭ ديناميكاسى ساقتالماعاندا قايتەدى؟.. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق قۇرىپ، سول وداقتىڭ شەڭبەرىندە بارىمەن بولىسە الماي، بىرلەسىپ ءوندىرىستى جولعا قويا الماي وتىرىپ، الگىندەي پىكىر ءبىلدىرۋ – بۇل ەندى سىپايىلاپ ايتقاندا ۇيات ماسەلە.

قازاق-قىرعىز شەكاراسىنداعى قاربالاس تۋرالى ايتا كەلىپ پرەمەرىمىز: «قازاقستان جاعى سالىقتان تۇسەتىن ءتۇسىمدى كەمىتىپ الماۋ مەن كونتراباندالىق ارەكەتتەردى تىيۋدان وزگە ارەكەتكە بارىپ وتىرعان جوق», -دەيدى. ويبوي-وۋ، مىنا ءسوزدى كىم ايتىپ وتىر ءوزى؟ اۋ، كونتراباندانىڭ كوكەسى بىزدە ەمەس پە؟ اناۋ قورعاس پەن دوستىق كەدەنىندە كۇندە  ۇرلىق. قىتايدان تاۋاردى باسىپ الىپ، ىڭىرانىپ ارەڭ وتەتىن اۆتوكەرۋەندەرگە سالىناتىن سالىقتىڭ قانشاسى مەملەكەت قازىناسىنا قۇيىلىپ، قانشاسى ۇرى قالتالارعا كەتىپ جاتىر؟ وسى ءبىر جالقى سۇراققا ساعىنتاەۆ ەرەۆاندا وتىرىپ سايراعانىنداي سايراپ جاۋاپ بەرە الا ما؟ قازىرگى ۇكىمەت باسشىسى «عاسىر قىلمىسى» اتالعان ايگىلى «قورعاس ءىسىن» ۇمىتا قويماعان شىعار. قىلمىستىق قۇجاتى 150 توم بولعان بۇل وقيعادان قازاقستاننىڭ كەدەنى ساباق الىپ، ساباسىنا ءتۇستى دەپ ايتا الار ما ەكەن ءبىزدىڭ پرەمەرىمىز؟ ءاي، قايدام... سوندىقتان قازاقستان سالىقتان تۇسەتىن ءتۇسىمدى كەمىتىپ الماۋ مەن كونتراباندالىق ارەكەتتەردى تىيۋدى الدىمەن وزىنەن باستاعانى ابزال. ايتپەسە، جىرتىقتىڭ جىرتاڭداپ تەسىككە كۇلگەنىنەن ەشتەڭە ونبەيدى.

د. قاسەنۇلى

Abai.kz