«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە حالىقتىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋى جانە كوش-قون ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ جوباسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ماجىلىسىنە كەلىپ ءتۇستى.
توپتىڭ جەتەكشىسى تالانتتى قالامگەر، قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى مۇسىرمان كارىباي يمانجانۇلى (سۋرەتتە).

جۇمىس توبىنىڭ ءبىرىنشى وتىرىسى 21 قاراشا كۇنى ماجىلىستە ءوتتى.
اتالعان تالقىلاۋعا ساراپشى رەتىندە قاتىسۋعا شاقىرىلعانىمدى ايتا كەتكەنىم ارتىق بولماس.

«حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭى قايتالاي وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ، 2016 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ قولدانىسقا ەنگەننەن بەرى قانداستارىمىزدىڭ قۇجتتانۋىنا كەڭ جول اشقان ەدى.

دەگەنمەن، زاڭدا ءالى دە جەتىلدىرە تۇسەتىن باپتاردىڭ بار ەكەنىن  جوققا شىعارا المايمىز. سەبەبى، ەكى جىلعا تاياۋ ۋاقىتتان بەرى ءبىراز تاجىريبە جينادىق.
سوندىقتان، "حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى" زاڭىن ودان ارى جەتىلدىرە ءتۇسۋ ماقساتىندا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ جاتقان وسى جوباعا قاتىستى ءۇش زاڭ جوباسىنىڭ ءتورت بابىنا وزەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىس بەردىم.

اتاپ ايتار بولساق:

ءبىرىنشى، «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2011 جىلعى 22 شىلدەدەگى №477-IV زاڭىنىڭ 10-باپ. قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەتەلدەگى مەكەمەلەرىنىڭ قۇزىرەتىنە 5-2) ەتىپ، جاڭا تارماقشا قوسۋ

5-2) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن الۋ ءۇشىن وتىنىشتەر بەرگەن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ قۇجاتتارىن قابىلدايدى، تىركەيدى، ولاردى حالىقتىڭ كوشى-قونى ماسەلەلەرى جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگانعا جىبەرەدى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىمەن كەلىسۋ بويىنشا جۇزەگە اسىرادى;

ەگەر، بۇل باپ ماقۇلدانسا، قانداستارىمىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن شەتەلدەگى مەكەمەلەرىنەن (كونسۋلدىقتارىنان) الا بەرەدى. ال، مۇنداي تاجىريبە كورشى رەسەي فەدەراتسياسىندا جانە باتىس ەلدەرىندە بار.

ەكىنشى، وسى زاڭنىڭ 25-بابى. ورالمان مارتەبەسىنىڭ توقتاتىلۋى دەگەن بابىنىڭ "3) ورالمان مارتەبەسىن العان كۇننەن باستاپ ءبىر جىل وتكەننەن كەيىن توقتاتىلادى" دەگەن تارماقشاسىنا «ورالمان مارتەبەسىنىڭ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن جاعدايدا توقسان كۇنگە ءبىر مارتە ۇزارتىپ بەرىلەدى.» دەگەن سويلەمدى قوسۋ.

ءۇشىنشى، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى» 1991 جىلعى 20 جەلتوقسانداعى №1017-XII زاڭىنىڭ جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن (تىركەۋ تارتىبىمەن) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىنا قابىلداۋ شارتتارى تۋرالى 16-1-باپقا.

قولدانىستاعى نۇسقا: 1) تۇرۋ مەرزىمىنە قاراماستان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدەردە تۇراقتى تۇراتىن ورالماندار;

ۇسىنىلعان نۇسقا: 1) تۇرۋ مەرزىمىنە قاراماستان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا زاڭدى نەگىزدەردە تۇراقتى تۇراتىن ۇلتى قازاق ادامدار;

ءتورتىنشى، «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2014 جىلعى 5 شىلدەدەگى №235-V كودەكسىنىڭ 517-بابىنا مىناداي ەسكەرتپە قوسۋدى ۇسىندىم:

ەسكەرتپە. وسى باپتىڭ ەكىنشى، ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، بەسىنشى، التىنشى، جەتىنشى بولىگىنىڭ «نە ون تاۋلىككە دەيىنگى مەرزىمگە اكىمشىلىك قاماققا الۋعا نە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەگiنەن اكىمشىلىك جولمەن شىعارىپ جiبەرۋگە اكەپ سوعادى» دەگەن نورمالارى ەتنيكالىق قازاقتار مەن ورالماندارعا قولدانىلمايدى.

ەگەر، اتالعان باپتىڭ سوڭىنا بۇل ەسكەرتپە قوسىلسا، 
"شەتەلدiكتەردiڭ قۇقىقتىق جاعدايى تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىن بۇزعان قانداستارىمىز ون تاۋلىككە قامالمايدى جانە كەلگەن ەلىنە اكىمشىلىك جولمەن شىعارىپ جiبەرىلمەيدى. ارى كەتكەندە ايىپپۇلمەن قۇتىلادى...

قورىتىپ ايتقاندا، اتالعان تولىقتىرۋلار مەن وزگەرىستەر "حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى" زاڭىن ودان ارى كەمەلدەندىرە تۇسەدى. قانداستارىمىزدىڭ كوپتەپ كەلۋىنە، تەز قۇجاتتانۋىنا جول اشادى. ەڭ باستىسى، ەلباسىمىزدىڭ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ بەسىنشى قۇرىلتايىندا ايتقان "ەلىم، جەرىم دەپ ەڭىرەگەن ءاربىر قا­زاققا قازاقستاننىڭ ەسىگى ارقاشان اشىق، ايقارا اشىق. ەشكىمگە شەكتەۋ جوق. ءبىز كوشىپ كەلۋگە نيەت ەتكەن اعايىنعا جول سىلتەۋدى تۇرعىلىقتى جەرىنەن باستاۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ بارلىق مەم­لەكەتتە ەلشىلىكتەرىمىز بار، سول ەلشى­لىكتەر ازاماتتاردىڭ قۇجاتتارىن قامداپ، قونىستاناتىن جەرى تۋرالى كەڭەس بەرۋى ءتيىس!" دەگەن تاپسىرمالارى قاپىسىز ورىندالاتىن بولادى.

دەمەك، بۇل وزەرىستەر مەن تولىقتىرۋلاردى پارامەنتتىڭ قوس پالاتاسى تولىق قولدايدى دەگەن سەنىمدەمىن!

ءسويتىپ، ماعان «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭىنا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى جاۋاپتى جۇمىسقا ەكىنشى رەت قاتىسۋ ورايى تۋىپ وتىر.

اللا، ءساتىن سالعاي!

اۋىت مۇقيبەك

23.11.2017

Abai.kz