قازىرگى تاڭدا اتا-انا بالاسى «اللا» اتىن اۋزىنا الىپ، نامازعا جىعىلا باستاسا كادىمگىدەي قورقىپ، قوبالجيتىن جاعدايعا جەتكەن. قوعامداعى ءتۇرلى تۇيتكىل وسىنداي جاعدايعا اكەلگەن. بۇل جەردە ماسەلە ءدىننىڭ وزىنەن ەمەس، ءدىن اتىن جامىلۋشى تەرىس پيعىلدىلاردىڭ قۇيتىرقى ارەكەتىنەن ۋشىعىپ تۇرعان جايى بار. دارىگەر ماماندار ۇلتىمىزعا جات اعىمدار پايدالاناتىن امال-تاسىلدەردىڭ ادام پسيحيكاسىنا تەرىس اسەرى بارىن، ءتىپتى كەيبىر جاعدايدا ولار ادامدى جىندىحانادان ءبىر-اق شىعاراتىنىن نەمەسە ءوز-وزىنە قول جۇمساۋعا دەيىن اپاراتىندىعىن راستاپ وتىر. وسىدان كەيىن اتا-انا سىرتتا جۇرگەن بالاسىنا قالاي الاڭ بولماسىن؟

ەلىمىزدىڭ اتا زاڭىندا ار-وجدان بوستاندىعى تۋرالى، دىنگە جانە ءدىني نانىمعا بايلانىستى كەمسىتۋگە بولمايتىندىعى، سونداي-اق قانداي ءدىن بولماسىن، ازاماتتاردىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە قاراماستان تەڭ قۇقىلى ەكەندىگى جازىلعان. دەگەنمەن، سوڭعى بىرنەشە جىلدا قالىپتاسقان ەلىمىزدەگى ءدىني احۋال زاڭدىق جاعىنان بولسىن، ءدىني ساۋاتتىلىق تۇرعىسىنان بولسىن ءبىراز شارالاردى قابىلداۋ كەرەكتىگىن دالەلدەدى دەۋگە بولادى. وسى ورايدا جاستاردىڭ قۇقىقتىق جانە ءدىني ساۋاتتىلىعىن جەتىلدىرۋ باعىتىندا ءالى دە اتقارىلار شارالار كوپ. ولاي بولاتىنى، قازىرگى ءداستۇرلى ەمەس دەپ اتاپ جۇرگەن ءدىني اعىمداردىڭ نەگىزگى نازارى جاستارعا باعىتتالىپ، ولاردىڭ قاتارىن كوبىنەسە جاستار تولتىرىپ وتىر. قازىرگى ءدىني احۋال كۇردەلى ءارى سان-سالالى. ماسەلەن، 1989 جىلعى 1 قاڭتاردا 30 كونفەسسياعا تيەسىلى 700-گە جۋىق ءدىني بىرلەستىكتەر بولسا، 2003 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا 3206 ءدىني بىرلەستىكتەر جۇمىس ىستەگەن. 2012 جىلعى قايتا تىركەۋ شاراسىنان بۇرىن ەلىمىزدەگى تىركەلگەن ۇيىمداردىڭ سانى 4551-گە جەتكەنى بەلگىلى.

ەلىمىزدە پروتەستانتتىق جانە نەوپروتەستانتتىق شىركەۋلەردىڭ ميسسيونەرلىك قىزمەتتەرى حالقىمىزدىڭ ءدىني بىرلىگى مەن ىنتىماقتى ومىرىنە كەرى اسەرىن تيگىزە باستادى دەۋگە بولادى. مۇنىڭ سەبەبى، ءبىر ۇلت وكىلدەرىنىڭ ءارتۇرلى ءدىني نانىمدا بولۋى ۇلتتىق تۇتاستىقتى، ءتىپتى بارا-بارا ەلدىك تۇتاستىقتى ساقتاۋعا وراسان زور قاۋىپ توندىرەدى. ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردىڭ وكىلدەرى، ياعني ميسسيونەرلەر وزدەرىنىڭ نانىمدارىن تاراتۋدا ءارتۇرلى ءادىس-تاسىلدەردى پايدالانادى. نەگىزىنەن زاڭ اياسىندا تىركەلىپ، جاريا تۇردە جۇمىس اتقارعان سياقتى كورىنگەنىمەن، استارلى تۇردە كوپتەگەن جۇمىستاردى اتقارادى. وعان قازىرگى ءتىل ۇيرەتۋ كۋرستارىنىڭ، قايىرىمدىلىق قورلارىنىڭ كوبەيىپ كەتۋى، سول ارقىلى وزدەرىنە جاقتاستاردى تاۋىپ جاتقاندىعى كۋا. سونىمەن قاتار، زامان تالابىنا ساي وقۋ ورىندارىن قۇرۋ، سول ارقىلى وزدەرى قالاعان ماماندار مەن ادامداردى دايارلاپ شىعۋ دا ميسسيونەرلەردىڭ باتىل قولداناتىن ءتاسىلى بولىپ تابىلادى. ياعني، قازاقستان تەرريتورياسىندا دا جەكە وقۋ ورىندارىنىڭ قاتارىندا وسى ماقساتتا جۇمىس ىستەپ جاتقاردارى بارشىلىق.

بارىنەن قورقىنىشتىسى – «رۋحاني اجداھالاردىڭ» مەكتەپ قابىرعاسىنداعى  بالاقاندارعا قول سالۋى. وندا «جاسوسپىرىمدەردى ارباعاندار قاتارىندا سالافيت، ۋاحابيزم سياقتى ءدىني بىرلەستىكتەر مەن پروتەستانتتىق ىلىمدەر دە بار. پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، ءدىني اعىم ارباۋىنان ايىعۋ ءۇشىن ءبىر ادامعا كەم دەگەندە ەكى جىل قاجەت ەكەن. وندا دا بوتەن ىلىمگە ءالى تەرەڭ بويلاماعاندار ءۇشىن. ال سانا-سەزىمىنە بيلىك جۇرگىزۋدەن ايىرىلعاندار سول ءپىر تۇتقان جاماعاتتىڭ قۇلىنا اينالدى دەي بەرىڭىز. بىراق پسيحولوگتار ەشقاشان قول جايىپ، ۇمىتتەن كۇدەر ۇزۋگە بولمايتىنىن ەسكەرتەدى. ماماندار مۇنداي جاعدايدا جاتاقتىڭ جەتەگىنە كەتكەندى كەرى قايتارا الاتىنداردىڭ ءبىرى ەڭ جاقىن ادامدارى ەكەنىن ايتادى.

عالامدانۋ زامانىنداعى باستى قاتەر – اشىق-شاشىقتىعىمىز. وسى ۇرىمتال تۇستى پايدالانۋشى مىسىق تىلەۋ ميسسيونەرلەر ۇلتىمىزعا جاقىن يسلام ءدىنى اتىن جامىلىپ كەز كەلگەن باعىت بويىنشا، سونىڭ ىشىندە عالامتور ارقىلى دا جاستارىمىزدىڭ ساناسىن ۋلاپ، قوعامىمىزعا ىرىتكى سالىپ باعۋدا. وسىدان بىرەر جىل بۇرىن «ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ 60 پايىزى (!) ءتۇرلى ءدىني اعىمداردىڭ جەتەگىندە ءجۇر» دەگەن مالىمەتتەر دە پايدا بولدى. 60 پايىز – ايتارلىقتاي قوماقتى كولەم، بۇل جاستارىمىزدىڭ تەڭ جارتىسىنان كوبىسى دەگەن ءسوز. ال ساناسى بوتەن پيعىلدىلاردىڭ ىقپالىمەن ابدەن ۋلانعان جاستان نە كۇتۋگە بولادى؟... ۇلت بولاشاعىن ويلاعان ۇرانشىل جاستار ۇلى جولدان اداسپاسا يگى ەدى...

گۇلجاينا التىنبەكوۆا

Abai.kz