بەكبولات تىلەۋحان. جالعان ءىلىم جارعا جىقپاي ما؟
وقۋلىقتاعى ولقىلىقتار
بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا رەسەيدە اجەپتاۋىر شۋ شىقتى. پەتەربورلىق وقۋشى قىز ماريا شرايبەر رەسەيدىڭ ءبىلىم مينيسترلىگىن سوتقا بەردى. وقۋشىنىڭ پىكىرىنشە: ورتا مەكتەپتىڭ «بيولوگيا» وقۋلىعىنداعى ءدارۆيننىڭ «ادامنىڭ تەگى مايمىلدان شىقتى» دەيتىن ەۆوليۋتسيالىق تەورياسى جالعان. بۇل ءىلىم اقىل-ەسى ساۋ ادامنىڭ دامىپ-جەتىلۋىنە كەسىرىن تيگىزەدى. ەشقانداي دالەل جوق... سول سەبەپتى دارۆينيزم تەورياسى - رف «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 2, 14, 50- باپتارىندا، «اقپارات، اقپاراتتاندىرۋ جانە اقپاراتتى قورعاۋ تۋرالى» زاڭنىڭ 3-بابىندا، «وجدان بوستاندىعى جانە قوعامدىق بىرلەستىكتەر» تۋرالى زاڭنىڭ 3-بابىندا كورسەتىلگەن قۇقىعىمىزدى بۇزىپ تۇر. ناقتىراق ايتقاندا، جوعارىداعى زاڭنامالاردا كورسەتىلگەن ازاماتتاردىڭ ەركىن اقپارات الۋ مۇمكىندىگىنە وراسان زور نۇقسان كەلتىرۋدە جانە مۇنداي اتەيستىك پىكىر ءبىزدىڭ نانىم-سەنىمىمىزدى قورلاۋدا...
قاراپايىم وقۋشى قىز وسىلاي دەپ، جالعان ءىلىمنىڭ جاعاسىنان الدى. بۇل ماسەلەگە ءالى نۇكتە قويىلعان جوق. قوعامدىق پىكىر تايقازانداي قايناپ جاتىر...
وقۋلىقتاعى ولقىلىقتار
بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا رەسەيدە اجەپتاۋىر شۋ شىقتى. پەتەربورلىق وقۋشى قىز ماريا شرايبەر رەسەيدىڭ ءبىلىم مينيسترلىگىن سوتقا بەردى. وقۋشىنىڭ پىكىرىنشە: ورتا مەكتەپتىڭ «بيولوگيا» وقۋلىعىنداعى ءدارۆيننىڭ «ادامنىڭ تەگى مايمىلدان شىقتى» دەيتىن ەۆوليۋتسيالىق تەورياسى جالعان. بۇل ءىلىم اقىل-ەسى ساۋ ادامنىڭ دامىپ-جەتىلۋىنە كەسىرىن تيگىزەدى. ەشقانداي دالەل جوق... سول سەبەپتى دارۆينيزم تەورياسى - رف «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 2, 14, 50- باپتارىندا، «اقپارات، اقپاراتتاندىرۋ جانە اقپاراتتى قورعاۋ تۋرالى» زاڭنىڭ 3-بابىندا، «وجدان بوستاندىعى جانە قوعامدىق بىرلەستىكتەر» تۋرالى زاڭنىڭ 3-بابىندا كورسەتىلگەن قۇقىعىمىزدى بۇزىپ تۇر. ناقتىراق ايتقاندا، جوعارىداعى زاڭنامالاردا كورسەتىلگەن ازاماتتاردىڭ ەركىن اقپارات الۋ مۇمكىندىگىنە وراسان زور نۇقسان كەلتىرۋدە جانە مۇنداي اتەيستىك پىكىر ءبىزدىڭ نانىم-سەنىمىمىزدى قورلاۋدا...
قاراپايىم وقۋشى قىز وسىلاي دەپ، جالعان ءىلىمنىڭ جاعاسىنان الدى. بۇل ماسەلەگە ءالى نۇكتە قويىلعان جوق. قوعامدىق پىكىر تايقازانداي قايناپ جاتىر...
ال، بىزدە قالاي؟ "باياعى جارتاس، ءبىر جارتاس..." جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن بارلىق مەكتەپتەردە «دارۆين ءىلىمى» وقىتىلادى. قاراڭىز: قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ۇسىن-عان جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ 9-سىنىبىنا ارنالعان «بيولوگيا» (اۆتورلارى - م.ق.گيلمانوۆ، ل.ءۇ.ابشەنوۆا، ا.ر.سولوۆەۆا، الماتى، «اتامۇرا» 2005 جىل) ءپان وقۋلىعىندا: «چارلز ءدارۆيننىڭ «تابيعي سۇرىپتاۋ» تەورياسى بويىنشا ادامنىڭ ارعى اتاسى - مايمىل. بۇگىنگى بىزدەر ەۆوليۋتسيالىق سۇرىپتالۋ بارىسىندا وسىنداي كۇيگە جەتىپپىز. ناقتىراق ايتقاندا، تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەستە كىم كۇشتى سول ءتىرى قالىپ وتىرعان» دەيدى (115- بەت). تاعى سول سياقتى قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بەكىتكەن، جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ 8-سىنىبىنا ارنالعان «بيولوگيا» وقۋلىعىنىڭ 5-بەتىندە: «ادام - ءتىرى جۇيەلەر ەۆوليۋتسياسى دامۋىنىڭ ەڭ جوعارعى ساتىسى. اعىلشىن عالىمى چ.دارۆين 1871 جىلى شىققان «ادامنىڭ تەگى جانە جىنىستىق سۇرىپتالۋ» اتتى ەڭبەگىندە: «ادام جانۋارلار الەمىنىڭ ەۆوليۋتسيالىق دامۋى ناتيجەسىندە پايدا بولدى» دەپ جازادى... ءدارۆيننىڭ انىقتاماسى ادامنىڭ پايدا بولۋى مەن ادام ءتارىزدى مايمىلدار تەگىنىڭ بىرتۇتاستىعىن كورسەتىپ، ەۆوليۋتسيالىق دامۋ باعىتىنا سىلتەمە جاسادى» دەگەن سويلەم بار.
دارۆين ءىلىمىن ۋاعىزداۋشى بۇل وقۋلىقتار شىن مانىندە رەسەيدەگى ءبىلىم بەرۋ باعىتى بويىنشا ازىرلەنگەن وقۋلىقتاردىڭ قازاقشا نۇسقالانعان ءتۇرى. ورىس وقۋلىعىنداعى جالعان ءىلىمدى سىلىپ الىپ تاستاۋعا بىزدە قاۋقار جوق. اينالىپ كەلگەندە بۇل سول قۇلدىق سانانىڭ كەسىرى.
جالعان ءىلىمنىڭ پايدا بولۋى
ەۋروپادا ءحVى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا شەكسىز بيلىككە يە بولعان مونارحيالىق جۇيەگە قارسى توپتار پايدا بولدى. ولارعا بيلىكپەن تۇتاسىپ ءامىر جۇرگىزىپ وتىرعان ءدىن يەلەرىنىڭ: «ءبارى ءبىر قۇدايدىڭ امىرىمەن بولادى، پاتشا سول ءتاڭىردىڭ سۇيگەن قۇلى، وعان قارسىلىق تانىتۋ كۇنا» دەيتىن ۇستانىمىنا قارسى تەوريا ويلاپ تابۋ قاجەت بولدى. شىن مانىندە بۇل اقيقي ءدىن اتاۋلىعا قارسى ۇيىمداستىرىلعان شايتاني ءادىستىڭ اسا قۋاتتى ءتاسىلى ەدى. وسى ورايدا، گەولوگ دجەيمس حاتتون (1726-1797) دەيتىن عالىمسىماق: «جەردى قۇداي جاراتپاعان، ول وزدىگىنەن توپىراق قىرتىسى جىلدان جىلعا قالىڭداۋ ارقىلى پايدا بولعان» دەيتىن العاشقى پىكىردى ۇسىندى. قولداۋشىلار دا تابىلدى. جاراتىلىستانۋ سالاسىنىڭ مامانى حالەن كۋرتيس جاڭا تەوريانى «ۋنيفورميزم» دەپ اتادى. ودان كەيىن اتالمىش يدەيانى اعىلشىن عالىمى چارلز لايەل ءىلىپ اكەتتى. بۇل وقىمىستى ءوزىنىڭ «گەولوگيا نەگىزدەرى» اتتى ءۇش تومدىق ەڭبەگىندە: «جەر وزىنەن ءوزى پايدا بولعان» دەي وتىرىپ، ونى دالەلدەۋگە تىرىستى. بۇلاردىڭ ءىزىن جالعاستىرۋشى تاعى ءبىر بەيباق اعىلشىن چارلز دارۆين «تۇرلەردىڭ پايدا بولۋى» اتتى كىتاپ جازىپ، ادام بالاسى اللاھتىڭ جاراتقان ماقۇلىعى ەمەس، تابيعي سۇرىپتاۋدىڭ ناتيجەسىندە پايدا بولعان مايمىلدىڭ ۇرپاعى، دەپ كورسەتتى.
وسىلاي ادامزات تاريحىندا جاڭا تەوريا پايدا بولدى. بۇنى دىنگە قارسى شايتاني توپتار الاقايلاپ قابىل الدى. اسىرەسە، ءدىن اتاۋلىنى مانسۇقتاعان كەڭەس وداعى دارۆين تەورياسىن دۇنيەتانۋدىڭ وزەگىنە اينالدىردى. جالعان ءىلىم جايلاعان سوتسياليستىك سيستەمانىڭ ادامدارى ورماندا جورتىپ جۇرگەن مايمىل اتاۋلىنى «ۇلى بابامىز» دەپ تانىدى. قىسقاسى، ءبىز ۇزاق جىلعى سۇرىپتالۋدىڭ ارقاسىندا ادام بولىپپىز-مىس. ەگەردە، ەڭبەك ەتپەگەندە مايمىل قالپىمىزدا قالىپ قويىپ، ماسقارا بولادى ەكەنبىز. «ادامدى ادام ەتكەن ەڭبەك...» (ف.ەنگەلس).
ءدارۆينيزمنىڭ زارارى
الەۋمەتتىك دارۆينيزم دامي كەلە قوعامداعى تاكاپپارلىق پەن ناسىلدىك بۇلىنۋشىلىكتىڭ ورىستەۋىنە جول اشتى. سوتسيولوگ سپەنسور مىرزا، ادامدى ايالاپ، قامقورلىق جاساۋ تەرىس، كىم مىقتى سول عانا ءتىرى قالۋ كەرەك، دەپ ايدى اسپانعا ءبىر شىعارسا، اعىلشىن پسيحولوگى فرەنسيس گەلتون (1822-1911) جوعارىداعى ەۆوليۋتسيالىق ءىلىمدى نەگىزدەي وتىرىپ، «ەۆگەنيكا» (گرەك ءسوزى - «اسىل تۇقىم» دەگەندى بىلدىرەدى) اتتى جاڭا تەوريا ويلاپ تاپتى. ونىڭ پايىمىنشا، تابيعي سۇرىپتاۋ ارقىلى ادامنىڭ وتە قۋاتتى تۇقىمىن جاساپ شىعارۋعا بولادى. ءدال وسى يدەيانى ىسكە اسىرۋعا حح عاسىردىڭ باسىندا جاپون ميليتاريستەرى مەن نەمىس فاشيستەرى قۇلشىنا ىسكە كىرىستى. گەرمان ارمياسىنىڭ يدەولوگى فرەدريح ۆون بەرنحاردي 1911 جىلى جارىق كورگەن «گەرمانيا جانە الداعى سوعىس» اتتى ەڭبەگىندە ءدارۆيننىڭ ەۆوليۋتسيالىق دامۋ تەورياسىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، سوعىس ادامزات ءۇشىن بيولوگيالىق قاجەتتىلىك دەگەندى كەسىپ ايتتى. كىتاپ گەرمانيانىڭ رەسمي كوزقاراسىنا اينالدى. ەلىرىپ العان نەمىستەر ءۇش جىلدان كەيىن 1914 جىلى ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى باستادى دا جىبەردى. قانشاما ادام قىرىلدى، قانشاما دۇنيە ءبۇلىندى.
ارادا 25 جىل وتكەن سوڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باستالار قارساڭىندا تاعى دا وسى الەۋمەتتىك دارۆينيزم ساياسي ساحناعا شىقتى. گەرمانيا ءفاشيزمنىڭ جاقتاۋشىسىنا اينالدى. ادولف گيتلەر «مەنىڭ كۇرەسىم» اتتى كىتابىندا دارۆين ىلىمىنە ارقا سۇيەۋ كەرەك دەگەندى اشىق مالىمدەدى. ونىمەن قويماي جوعارىداعى «ەۆگەنيكا» تەورياسىن باسشىلىققا الىپ، نەمىستەر «تازا اري قاندى تۇقىم» دەگەن ناسىلدىك ۇستەمدىكتى اسپەتتەپ، باسقالار بىزگە قۇل بولۋعا لايىق-مىس دەيتىن شايتاني تاكاپپارلىققا ۇرىندى. مۇنداي پىكىردەن يتاليا باسشىسى بەنيتو مۋسسوليني دە قالىس قالعان جوق. بارلىق باياندامالارىندا دارۆين يدەياسىن ۇرانداۋمەن بولدى. اقىرى نە بولدى؟ قىرعىن سوعىس باستالىپ، 50 ميلليون ادامنىڭ باسىن جالماپ كەتتى. مىنە، ءدارۆينيزمنىڭ ادام بالاسىنا تيگىزگەن «پايداسى».
وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر - اق تۇتام
ادام بالاسى سوقىر ساياساتتىڭ قۇربانى بولۋى مۇمكىن، بىراق جالعان دۇنيە ءتۇبى اشكەرەلەنبەي قالمايدى. سول سياقتى ەۆوليۋتسيالىق ءىلىمنىڭ وسال تۇسى: مايمىل ادام بولعانعا دەيىنگى ارالىق تۇقىمنىڭ قاڭقاسى نەمەسە نەندەي ءبىر دەرەگىنىڭ بولماۋى ەدى. دارۆين بولسا: «قازىر بۇل ارالىق تۇقىمنىڭ قاڭقالارى تابىلماعانىمەن كەلەشەكتە مىندەتتى تۇردە تابىلۋى ءتيىس» دەگەن ۇمىتپەن كوز جۇمدى. ءىزباسارلارى ەۆوليۋتسيالىق ءىلىمدى دالەلدەيتىن دەرەك ىزدەپ شارق ۇردى. ءسويتىپ جۇرگەندە قوپارىلعان توپىراق اراسىنان بەلگىسىز ءبىر ءتىس تابىلدى. تابيعاتتانۋشىلار وعان «نەبراسك ادامى» دەيتىن ات قويىپ، مىنە بۇل ارالىق تۇقىمنىڭ بەلگىسى دەپ جار سالدى. اقىرىندا بۇل مىڭداعان جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن بايقۇس شوشقانىڭ ءتىسى بولىپ شىقتى. (دوكتور دج. س.ماكلين، «وچەۆيدنوست سوتۆورەنيا ميرا»، 199-بەت).
ودان كەيىن اتاقتى سۇيەكتانۋشى عالىم چ.داۋسون 1912 جىلى ساكسونيا تەرريتورياسى «پيلتداۋن» ولكەسىنەن «باس سۇيەك پەن جاق سۇيەك تاۋىپ الدىم» دەپ كۇللى دۇنيەگە ءدۇبىر سالدى. الگى قاڭقاعا 500 مىڭ جىلدىق جاس بەرىلىپ، «پيلتداۋن ادامى» دەيتىن ات قويىلدى. قۋ سۇيەك 40 جىلعا جۋىق ەۋروپانىڭ بارلىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىن ارالاپ، 500-گە جۋىق عىلىمي ەڭبەك جازىلدى. سودان 1949 جىل تۋعاندا كەننەت وكلي دەيتىن وقىمىستى قۋ سۇيەكتىڭ جاسىن انىقتايتىن «Flor test» اتتى تەست ويلاپ تاۋىپ، بريتان مۇراجايىندا تۇرعان الگى باس سۇيەكتى زەرتتەپ كەپ جىبەرسە، 500 جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن ادامنىڭ قاڭقاسىنا، 60 جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن ورانگۋتان مايمىلدىڭ جاق سۇيەگىن شەبەر قيۋلاستىرىپ، جاساندى ءتىس سالعانى انىقتالىپ شىعا كەلمەسى بار ما؟! اقىرى، «الاياق» سۇيەك ايدالاعا لاقتىرىلىپ تاستالدى.
ادامدى جاراتقان - اللاھ
دارۆين ىلىمىنە تۇبەگەيلى قارسى شىققاندار دا بولدى. سونىڭ ءبىرى - پەتر كروپوتكين 1902 جىلى جارىق كورگەن «ەۆوليۋتسيانىڭ فاكتورى جانە ءوزارا كومەك» دەيتىن ەڭبەگىندە: ءتىرى تابيعات تەك عانا قىرقىسىپ، سۇرىپتالۋ ارقىلى ءومىر سۇرمەيدى، ءوزارا كومەك-ىنتىماقپەن تىرشىلىگىن جالعايدى دەگەندى العا تارتتى. تاۋ تۇلعالى جىرتقىش بالىقتىڭ اۋزى-باسىن تازالاپ، تىسىنە قىستىرىلعان ەتتى تەرىپ جەپ، كۇن كورەتىن مايدا شاباقتاردىڭ تىرلىگىن تىلگە تيەك ەتتى.
باتىستىڭ بەلگىلى عالىمى ماكس پلانك دۇنيەنىڭ پايدا بولۋ زاڭدىلىعىن كوپ جىل زەرتتەپ، بىلاي دەپ قورىتىندى جاسايدى: «دۇنيە (ماتەريا) بەلگىلى ءبىر كۇش-قۇدىرەتتىڭ ارقاسىندا پايدا بولعان، ماتەريانىڭ ىشىندە اسا كىشكەنتاي كۇن جۇيەسى ءتارىزدى قۇرلىمدار بار. اتوم جانە ەلەكترون دەپ اتالاتىن بۇل جۇيەلەر ماتەريانى ىدىراپ كەتۋدەن ساقتايدى. وسىعان قاراعاندا عالامدى جاراتقان ءبىر قۇدىرەت بار، ول - اللاھ»، دەيدى.
دارۆين تەورياسىنىڭ قازىر قۇنى جويىلعان. 2004 جىلى ءساۋىر ايىندا يتاليا ءبىلىم ءمينيسترى لەتيتسيا موراتتي ورتا مەكتەپتە بۇل ءىلىمدى وقىتۋدى توقتاتۋ جايىندا كوميسسيا قۇرىپ، ونى نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى ريتوي لەۆي- مونتالچيني باسقاردى. تاعى دا وسى جىلى سەربيا ءمينيسترى ليليانا چوليچ اتالمىش تەوريانى وقۋدان الىپ تاستادى. 2005 جىلى دارۆين ءىلىمىن وقىتقانى ءۇشىن تۇركيانىڭ مەرسين قالاسىندا بەس مۇعالىمنىڭ ۇستىنەن ءىس قوزعالدى. امەريكاندىق ميچيگان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋىنە قاراعاندا، اقش تۇرعىندارىنىڭ التىدان ءبىرى عانا جالعان ىلىمگە يلانادى. ال، جاپونيا، يسلانديا، دانيا، شۆەتسيا، فرانتسيا تۇرعىندارىنىڭ 80 پايىزى قارسى (www. rian.ru).
دەمەك، دارۆين ءىلىمى ساياسيلانعان جالعان قۇرال. ءدىندى مانسۇقتاۋ ءۇشىن پايدا بولعان شايتاني جول. كىمدە-كىم شاريعات ۇكىمىن بۇزعىسى كەلسە (شايتان كوكەيىنە سالسا) دارۆين تەورياسىنا بوي ۇسىنادى. ونىڭ سۇرىپتاۋ جايلى ءىلىمىن قولدايدى. شىن مانىندە سۇرىپتاۋشى ءبىر اللاھ. قۇران كارىمنىڭ «قاساس» سۇرەسىنىڭ 68-ءشى اياتى: «راببىڭ قالاعانىن جاراتادى دا، سۇرىپتايدى...» دەپ باستالادى.
ال، «ءمۇمينۇن» سۇرەسىنىڭ 12-14 اياتىندا: «ادامدى ءبىز توپىراقتىڭ ەڭ اسىلىنان جاراتتىق. ودان سوڭ ونى ۇرىقتىڭ تامشىسىنا اينالدىرىپ، وتە سەنىمدى ورىنعا (جاتىرعا) ورنالاستىردىق. ودان الگى ۇرىقتى ۇيىعان قانعا اينالدىردىق. ۇيىعان قاندى ءبىر جاپىراق ەتكە اينالدىردىق. ءبىر جاپىراق ەتكە سۇيەك بىتىردىك. وعان ەت قوندىردىق، وعان جان كىرگىزىپ، باسقاداي جاراتىلىسقا اينالدىردىق. اسا شەبەر جاراتقان يە بارىنشا ۇلى» دەيدى. ايات ۇكىمى وسىلاي... وسىدان كەيىن ەسى دۇرىس ادام «مايمىلدان ادام جارالعان» دەگەنگە سەنە مە، ەسى دۇرىس قوعام ءوزىنىڭ ۇرپاعىنا «سەنىڭ اتاڭ مايمىل» دەپ وقىتا ما؟ جوعارىداعى 8-9 سىنىپ وقۋلىقتارىنداعى دارۆين ءىلىمىن ناسيحاتتاعانىمىز ءۇشىن اللاھتىڭ الدىندا كىم جاۋاپ بەرەدى؟!. قاسيەتتى قۇراندا: «ولار، اللاھتان وزگە، وعان ەشبىر دالەل تۇسىرىلمەگەن جانە ول جونىندە وزدەرىنە ەشبىر مالىمەت بەرىلمەگەن نارسەلەرگە تابىنادى. ول زالىمدار ءۇشىن جاردەمشى بولمايدى» دەيدى («حاج» سۇرەسى، 71-ايات). مۇنداعى ايات ۇكىمىنە قاراساق، دالەلسىز ءدارۆينيزمدى وقىعان قاۋىمعا جاراتۋشىنىڭ جاردەمى بولمايدى ەكەن. اللاھ ساقتاسىن!!!
بەكبولات تىلەۋحان، قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى
«نامىس.كز» سايتىنان
