مەن الدىمەن «اباي.كz» پورتالىنا راحمەت ايتار ەدىم. ءبىز سياقتى شالعايدا جاتقانداردىڭ جازعان-سىزعاندارى «قازاق ادەبيەتى»، «جۇلدىز» سياقتى مارتەبەلى باسىلىمدارعا ۇدايى جەتە بەرمەيدى. وسى ءبىر دۇنيە ادەبيەتشى قاۋىمعا كەرەك-اۋ دەگەن ماسەلەدە، زارقىن سياقتى پىكىرلەس اعالارىمىزعا ءۇن قوسۋدا «اباي.كz» پورتالىنىڭ ماڭىزى ارتىپ وتىر. جىبەرگەن ماقالالارىمىزدى سايتقا ەنگىزىپ وتىرعان ايدوس سارىم سياقتى قازاقتىڭ كوزى اشىق جىگىتتەرىنە مىڭ العىس!

زارقىن تايشىبايدىڭ «ابايدىڭ ناعاشىلارى مەن قايىن جۇرتى تۋرالى» دەگەن ماقالاسىنا وي قوسۋ بارىسىندا وسى ءبىر دۇنيەنى ۇسىنىپ وتىرمىن.

مەن الدىمەن «اباي.كz» پورتالىنا راحمەت ايتار ەدىم. ءبىز سياقتى شالعايدا جاتقانداردىڭ جازعان-سىزعاندارى «قازاق ادەبيەتى»، «جۇلدىز» سياقتى مارتەبەلى باسىلىمدارعا ۇدايى جەتە بەرمەيدى. وسى ءبىر دۇنيە ادەبيەتشى قاۋىمعا كەرەك-اۋ دەگەن ماسەلەدە، زارقىن سياقتى پىكىرلەس اعالارىمىزعا ءۇن قوسۋدا «اباي.كz» پورتالىنىڭ ماڭىزى ارتىپ وتىر. جىبەرگەن ماقالالارىمىزدى سايتقا ەنگىزىپ وتىرعان ايدوس سارىم سياقتى قازاقتىڭ كوزى اشىق جىگىتتەرىنە مىڭ العىس!

زارقىن تايشىبايدىڭ «ابايدىڭ ناعاشىلارى مەن قايىن جۇرتى تۋرالى» دەگەن ماقالاسىنا وي قوسۋ بارىسىندا وسى ءبىر دۇنيەنى ۇسىنىپ وتىرمىن.

ابايدىڭ ادەبي ورتاسى دەگەن تاقىرىپتىڭ الىپپەسى، ارينە، اقىننىڭ وسكەن ورتاسى، تاربيە العان وشاعىنان باستاۋ الاتىنى زاڭدىلىق. بۇل ارادا ۇلجان انانىڭ ەسىمىن ءبولىپ ايتۋ ورىندى. ويتكەنى، ۇلجان - ابايدى اق ءسۇت بەرىپ وسىرگەن اناcى، ول از - ۇلجان ابايدىڭ اقىن بولۋىنا تىكەلەي اسەر ەتكەن جان. دەمەك، ۇلجان تۋرالى، ونىڭ ابايعا، ابايدىڭ اقىندىعىنا قاتىسى جايىنداعى ءسوزدى ارىدەن، ابايدىڭ ناعاشى جۇرتىنان باستاعان ءجون. "الىپ انادان" دەگەن قاناتتى ءسوزدىڭ اقيقاتتىعىنا ۇلجان انانىڭ كوپ تومەنەتەكتىنىڭ ءبىر ەمەس، دانىشپان ابايدىڭ اناسى دەگەن اتقا تولىق لايىق اقىلدى دا، سوزگە شەشەن جان ەكەندىگىن كەڭىرەك اڭگىمە ەتۋىمىز كەرەك سياقتى. ورايى كەلگەندە ايتا كەتۋدى تىلەپ تۇرعان پىكىر كەزىندە، 1986 جىلى قازاق سسر ەنتسيكلوپەدياسىنداعى ماقالالارعا سىن كوزبەن قاراعان ابايتانۋشى-عالىم ق. مۇحامەدحانۇلى ۇلجان انا تۋرالى بىلاي دەيدى: "ابايدىڭ شەشەسى ۇلجان تۋرالى: "ول ارعىن ىشىندەگى قاراكەسەك رۋىنىڭ شەشەندىك، ءازىل-اجۋامەن اتاعى شىققان شانشار توبىنىڭ (؟!) قىزى ەكەن" دەلىنگەن. ابايدىڭ شەشەسى جايىندا تولىعىراق ايتۋ قاجەت ەدى. اقىننىڭ ناعاشى جۇرتىنان العان ۇلگى-ونەگەسى دە از بولماعان. ارعىسى اتاقتى بيتەن مەن شيتەن، بەرگىسى ايگىلى شەشەن، ازىلقوي، تاپقىر، مىسقىلشىلدار - قانتاي، تونتاي، جونتايلار. ۇلجاننىڭ اكەسى تۇرپان - تونتايدىڭ ءىنىسى ەكەنىن انىقتاپ جازعان دۇرىس بولار ەدى"/1,138/. عالىمنىڭ از عانا تۇزەتۋ سوزىنەن ابايدىڭ اناسى تۋرالى ءبىرسىپىرا ماعلۇمات الىپ قالامىز.

ۇلجان تۇرپانقىزىنىڭ تاريحي بەينەسى "اباي جولى" ەپوپەياسىندا شىنايى، ءارى سونشالىقتى تارتىمدى سومدالعان. ابايدىڭ ءومىربايانىن جازعان شاقتا دا اۋەزوۆ ۇلجان مەن ونىڭ شىققان اۋلەتى بەرتىس بيدەن بەرى قاراي توقتالا كەلىپ: "ۇلجاننىڭ اكەسىمەن بىرگە تۋىسقان اعالارى قونتاي، تونتاي ورتا جۇزگە قالجىڭىمەن تەگىس اتى جايىلعان، بەلگىلى، مىسقىلشىل تاپقىش، كۇلدىرگىلەر بولعان"/2,112/,- دەپ شانشارلار رۋىنىڭ ءبىر-ەكى مىنەزىن تىلگە تيەك ەتەتىنى تاعى بار.

بۇل اۋلەتتىڭ ءتىلىنىڭ وتكىرلىگى سونداي "شانشاردىڭ قۋلارى كەلە جاتىر", - دەسە جۇرت دۇركىرەپ قاشاتىن بولعان.

ۇرىلار توناپ كەتىپ، كەلەسى جازىندا اۋىل ارالاپ جۇرگەن تونتايدىڭ كەرەگەدە ءىلۋلى تۇرعان ءوز تىماعىن كورىپ، مەنەن قاشىپ كورگەن راحاتىڭ وسى ما، كۇنى-ءتۇنى شاڭ باسىپ، كەرەگەدە ءىلۋلى تۇرىسىڭ مىناۋ دەپ تىماعىن جەرگە اتىپ ۇرىپ، قامشىمەن ساباپ ءۇي يەسىن جەرگە كىرگىزگەنى تۋرالى، ال ءومىرىنىڭ سوڭىندا "جازىلا-جازىلا قوجا-مولدالاردان ۇيات بولدى، ەندى ولمەسەم بولماس" دەپ اششى سىنمەن كۇلكىسى تيىلماي دۇنيەدەن وتكەن جانى جايساڭ، ءتىلى ءمىردىڭ وعىنداي تاريحي تۇلعانىڭ ءار ءسوزى، ءار قىلىعى ەل ەسىندە جاتتالىپ، ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىپ كەلەدى.

ۇلجاننىڭ تۋىسى ماۋقاي دەگەن ءانشى، كۇلدىرگى، سوزگە شەبەر ادامنىڭ ابايدىڭ جاس كەزىندە اقىننىڭ جانىندا بولعان دەگەن دەرەكتەر بار. ماۋقاي تۋرالى ر.توقتاروۆتىڭ "ابايدىڭ جۇمباعى" رومانىندا ول ابايدى جورگەگىنەن تاربيەلەۋشى بىردەن-ءبىر تاربيەشىسى رەتىندە سۋرەتتەلەدى /قاراڭىز: 3/. ءومىرى جايىندا ناقتى دەرەكتەر ساقتالماعان شانشار توبىنىڭ ءبىر وكىلى - ماۋقايدىڭ  ابايمەن بايلانىسى تۋرالى ءسوز بولاشاقتا بولماق.

ۇلجان دا قالجىڭ سوزگە ۇشقىر بولعانىمەن، سالماقتىلىققا باعىپ كوپ اجۋاعا بارا بەرمەگەن. بۇل بىرىنشىدەن ءوز بويىنداعى ايەلگە ءتان ۇستامدىلىقپەن بايلانىستى بولسا، ەكىنشىدەن قۇنانبايداي ەل باسقارىپ وتىرعان كوسەم، ءسوز ۇستاپ وتىرعان شەشەنمەن جارىسا شىعۋدى ءجون دەپ تاپپاعان اقىلدى قازاق ايەلىنە ءتان قىلىقتان بولسا كەرەك. ايتسە دە، ىشتە جاتقان ونەر شىركىن اندا-ساندا جارق ەتىپ شىعىپ، ەل ەسىندە قالىپ قوياتىنى  دا بار. اعالارى سياقتى ۇلجان انامىز دا ولەر الدىندا مايباسار قاينىسىنىڭ ء"ولۋ دەگەن قالاي ەكەن؟", - دەگەن ورىنسىز سۇراعىنا: "...اتا ساقالىڭ اۋزىڭا تۇسكەنشە اقىل كىرمەگەن سەنى كوردىم، مەن ءولىپ كوردى دەيسىڭ بە؟", - دەگەن شىمشىما جاۋابىندا پاراساتتىلىقتىڭ، بيىكتىكتىڭ بەلگىسى جاتىر. ءدال وسى ءبىر ۋىتتى قالجىڭ ايتۋ ابايدىڭ بويىنا دا مول سىڭگەن. اۋەزوۆتىڭ: "ابايدىڭ سوزىندەگى سالقىن اقىل اكەدەن، اششى ءتىلدى مىسقىل شەشە جاعىنان دەۋگە دە بولا ما دەيمىز"/2,113/,- دەگەن بولجامى اقيقاتتان الىس جاتقان جوق.

ابايدىڭ ءوزى جاسىنان ءازىل ولەڭگە ءۇيىر بولىپ «كىم ەكەن دەپ كەلىپ ەم تۇيە قۋعان» دەپ باستالاتىن، نەمەسە «مايباسارعا» ارنالعان بەرى قاراي تالاي ءازىل - قالجىڭ، ارتى اششى يرونيا، ساركازمعا باراتىن كوپتەگەن تۋىندىلارىن كەلتىرۋگە بولادى...

شانشارلار تىلىنەن قۇنانباي دا قاتتى ساقتانعان. تومەندەگى دەرەككە جۇگىنەيىك: "اباي جاس كەزىندە ناعىشىلارىنا بارماق بولعان ويىن اكەسىنە ايتقاندا، قۇنانباي بالانىڭ تىلەگىن قۇپ الىپ:

- بالام، بارۋىڭا قارسىلىعىم جوق. وزىڭە ايتارىم، سويلەر ءسوز، ايتار ويىڭنىڭ اڭىسىن اڭداعايسىڭ", - دەپ ەسكەرتكەن ەكەن.

ءبىر كۇنى ناعاشىسى تونتاي ەكىنتى نامازىن وبىڭ-كۇبىڭ وقىپ تەز-تەز بىتىرگەنى، ءارى ءدىني قاعيدانى بۇزىپ اياتتارىن شاتاستىرىپ وقىعانى ابايعا ورەسكەل كورىنەدى دە:

- ناعاشى، نامازدىڭ شاريعات بەلگىلەگەن قاعيداسىن بۇزىپ، توتە تارتاتىن جولى دا بولادى ەكەن-اۋ", - دەپ مىسقىلداپ قويعان ساۋالىنا ناعاشىسى:

- ءيا، بالام، بۇل سۇراۋىڭ وتە ورىندى. ءارى سەنىڭ بۇل ايتقانىڭ يمام شافيعىنىڭ تار جولىنا جاتادى. بىراق ءبىز ءپىر تۇتاتىن يمام اعزامنىڭ جولى بىرەۋ-اق: ياعني الەم قانداي كەڭ بولسا، ونىڭ شاريعاتى دا سونداي كەڭ. اناۋ-مىناۋ ۇساق-تۇيەك قاتەلىكتەر كەشىرىلە بەرەدى. ويتكەنى، ول قاعيدا "اتتىڭ جالى", "تۇيەنىڭ قومى", "ساداقتىڭ وعى" سياقتى قاتال، قاتىگەز ەمەس، - دەپ كوزىن سىعىرايتا، كولگىرسي، كۇلە جاۋاپ بەرىپتى.

اباي قايتقان سوڭ اكەسىنە: - تونتايدىڭ وسىناۋ ويلانباستان ايتقانى، ءاربىر اتاۋمەن اتاعان وتە كەسكىندى، ءام ءزارلى ءسوزى وكپەمە نايزاداي قادالدى، - دەپتى. قۇنانباي:

- يا، بۇل جۇمباق ءسوزدى قالاي ءتۇسىندىڭ؟ - دەپ ىزعارلانعان ەكەن. اباي:

- شەشىمىن ادىلدىكپەن تۋرا ايتسام، "اتتىڭ جالى" دەگەنى - ەڭلىك-كەبەكتى اتقا سۇيرەتىپ ولتىرتكەن قاتىگەز كەڭگىرباي ءبيدىڭ بيلىگى. "تۇيەنىڭ قومى" دەگەنى - قوداردى كەلىنىمەن تۇيەگە تەڭدەپ ولتىرتكەن بيلەردىڭ ۇكىمى. "ساداقتىڭ وعى" دەپ وكىنە ايتقانى - قالقامان-مامىردى ساداقپەن تارتقان كوكەنايدىڭ قاتالدىعى دەپ ءتۇسىندىم. بۇل سوزدەر توبىقتى ەلىنە تاڭبا بوپ باسىلعانداي سەزىندىم، بارماعىمدى تىستەي-تىستەي اتتاندىم، - دەپتى.

كەي ەستەلىكتەرىندە ءدال وسى "ساداقتىڭ وعى", "اتتىڭ جالى", "تۇيەنىڭ قومى نە؟" دەگەن سۇراۋدى ابايعا نايمان ۇلان-بۇلاننىڭ اسىندا نايماننىڭ ءبىر شالى قويادى /قاراڭىز: 4,149/. ءدال وسى ساۋال ابايعا ەكى رەت قويىلۋى دا مۇمكىن نەمەسە اۋىزەكى ايتىلىپ جەتكەن اڭگىمەنىڭ كوپ ۆاريانتتى بولۋى ءار ايتۋشى ءوز رۋىنا، ءوز اتاسىنا تارتۋىنان تۋعان با دەگەن ويعا قالدىرادى. جالپى قۇنانباي، اباي توڭىرەگىندەگى وسىنداي اقىننىڭ جاس شاعىنداعى ءسوز قاعىسۋلارى، سۋىرىپ-سالما ولەڭ-ءسوزى بىزگە اۋىزشا جەتكەن. حاتقا تۇسپەي ەسكى كوز ەستەلىكتەردەن جينالعان مۇرالاردا قيىس كەتىپ جاتاتىن، قايتالانىپ كەلەتىن، ابايعا بۇل ءسوزدى انانى ەمەس، مىنا اقىن ايتقان دەگەن ءۋاجى قيىن دۇنيەلەر دە كەزدەسىپ جاتادى.

ابايدىڭ سوزدەن توسىلۋى وسىنداي ەل ىشىندەگى قولايسىز وقيعالارعا قاتىستى، اسىرەسە توبىقتىنىڭ ىستەگەن زورلىق-زومبىلىعىنا بايلانىستى بولىپ وتىرعان. سونداي ءسوز بارىمتاسى بەكبوسىن بيمەن بولعان. بەكبوسىن دومبايۇلى - قاراكەرەي سەمىز نايماننىڭ العىر ءبيى. قۇنانباي، ابايلارمەن جاقىن تانىس. بارىمتا كەزىندە نايمان قازىعۇل جىگىتتەرىمەن سويىلداسۋدا توبىقتىنىڭ ءبىر ادامى ءولىپ، قۇن داۋلاۋعا اباي جۇرەدى. "قۇنانبايدىڭ بولىس بالاسى كەلە جاتىر" دەگەندى ەستىپ، قازىعۇلدار ات جىبەرىپ بەكبوسىن ءبيدى الدىرادى.

ون شاقتى اداممەن قازىعۇل ەلىنە كەلگەن ابايدى قارسى العانداردىڭ اراسىنان بەكبوسىن سۋىرىلىپ شىعىپ امانداسىپ:

- جاقسى جىگىت جوق ىزدەيدى، جامان جىگىت بوق ىزدەيدى. ءبىردى كوپ ىزدەيدى، كوپتى كىم ىزدەيدى؟ جۇرىستەرىڭ سۋىت، قاباقتارىڭ قاتۋ عوي. توبىقتىنىڭ ءسوزى كەڭگىرباي ەدى، ءوزى وسكەنباي ەدى. قۇنەكەڭنىڭ كوزىندەي بوپ جالعىز كەلگەنىڭ كالاي، اباي؟ بازەكەم، بازارالىم امان بولسا يگى ەدى،- دەپ ابايدى قۇشاعىنان بوساتپاي تۇرىپ الىپتى. اباي:

- الىسقا جولاۋشىلاپ بارا جاتقان سوڭ، جولاي بۇرىلىپ ەدىك، راحمەت! - دەپ قازىعۇل اۋلىنان تۇستەنىپ عانا اتتانىپ كەتىپتى.

سويتسە وسىنىڭ الدىندا عانا بازارالى قاۋمەنۇلى باستاعان جىگىتەكتىڭ 17 ادامى يتجەككەنگە ايدالعان ەكەن. بەكبوسىن ءبيدىڭ وسى وقيعانى تۇسپالداعانىنان تۇجىرىم جاساعان اباي داۋلاسىپ جاتۋدى ورىنسىز كورگەن.

قالاي دەسەك تە، ءدال وسى ءسوزدىڭ سالماعى وتە اۋىر-تىن. ايتسە دە، ناعاشىعا تارتقان اباي دا ءدال وسى ناعاشىلارىن توسىلتقان تۇسى بار. ناعاشىلارى، ءارى قايىن جۇرتى قاراكەسەك ەلىنە قايىن اتاسى الشىنبايعا سالەم بەرە بارعان جاس ابايدى سىناماق بولعان شانشاردىڭ التى-جەتى قارتى ونى ارنايى توسىپ وتىر ەكەن.

داۋىسىن سوزا "اس-ءسا-ءلام-اعا-لەي-كۋم!" دەپ ەسىكتەن كىرگەن ابايعا ءبىر قارت:

- پاي-پاي-پاي، مىنا كومەيى سۋىرىلعان شەشەننىڭ ۇرپاعى-اي،    سالەمنىڭ ءوزىن اندەتە باستاۋىن-اي! - دەگەندە، ەكىنشى قارت ىلە:

- ە، اكەسى قۇنانبايعا ۇقساماي، ءوزىن ءتىل مەن سۇقتان قۇدايدىڭ ساقتاۋىن-اي! - دەپ قالادى. ءۇشىنشى قارت جۇلىپ العانداي:

- الدەن-اق جۇندەس توقتى قوشقارداي بۇكىل دەنەسىن قالىڭ تۇكتىڭ   قاپتاۋىن-اي! - دەيدى...

سول كەزدە اباي باسقا شانشارلارعا ءسوز كەزەگىن بەرمەي، توسىننان كيىپ كەتىپ، الگى ۇشەۋىنە تەسىلە قاراپ تۇرىپ:

- ءاي، اتتەگەن-اي! اۋەلدە قىزدارىڭدى ۇزاتقاندا، ءبارىڭ بىردەي جابىلا  جامىراپ: «تۇكتى بالا تاپپا» دەپ ايتپاۋىڭ-اي! - دەپ تورگە بارىپ وتىرا كەتىپتى. ورتالارىندا وتىرعان الشىنباي انالارعا وقىس بۇرىلىپ، راقاتتانا مىرس-مىرس كۇلىپ:

- ال ەندەشە، ۇشەۋىڭە ءبىر سىباعا! - دەگەن ەكەن.

اۋەلدەن كەسەك سويلەپ داعدىلانعان اباي اتاسى الشىنبايدىڭ ءبىر قىلقۇيرىعىنا قىزىعىپ، الشىنباي بەرگىسى كەلمەي، باتامدى بەرەيىن دەگەندە، «ونداي باتاسىن ساتقان شال وزىمدە دە بار»، - دەپ قايىرىلماي كەتەتىنى بار عوي.

مۇنداي ۇرىمتال تۇستا ءسوز تابۋ ابايدىڭ جاس كەزىنەن بويىنا بىتكەن ەرەكشەلىگى بوپ، ەسەيىپ، قارتايعان شاعىندا دا ءبىر تولاستاماعان.

قۇنانبايدىڭ ەكىنشى ايەلى ۇلجانمەن تاعدىرلاس بولۋى دا اللانىڭ جاساعان كەرەمەتى دەرسىڭ. ۇلجاندى العاش قۇنانبايدىڭ ءىنىسى قۇتپانبەتكە اتاستىرادى. قۇتپانبەت رۋ اراسىنداعى ءبىر قاقتىعىستا نايزاعا ءتۇسىپ ولەدى دە قالىڭدىعى ۇلجان وڭ جاقتا قىز كۇيىندە قالعان سوڭ، ەكىنشى ايەل قىپ قۇنانباي الادى.

اقىلدى كەلىن ۇلجان ەنەسى زەرەمەن اسا ءبىر ىنتىماقتاستىقتا عۇمىر كەشكەن. جەر داۋىنا بايلانىستى وقتىن-وقتىن تۇتانىپ وتىراتىن توبىقتىنىڭ ءوز ىشىندەگى باس ارازدىق وسى زەرە-ۇلجان اۋىلىندا ءبىتىم تاۋىپ جاتاتىن-دى. بۇل جايىندا "اباي جولىنداعى" وقيعالاردان قانىقپىز.

سول كەزدەگى اتا ءداستۇر بويىنشا ۇلجاننىڭ بار بالاسى ءوز قولىندا تاربيەلەنبەگەن. اۋەزوۆتىڭ ايتۋىنشا ۇلكەن ۇلى تاڭىربەردى جاس كەزىندە وسكەنباي ءبيدىڭ قولىندا بولسا، ىسقاق كۇڭكەنىڭ تاربيەسىندە بولعان. اباي مەن كەنجە ءىنىسى وسپان زەرە مەن ۇلجاننىڭ تاربيەسىندە بولىپ، اباي جاسىنان ءبىر اۋىل بوپ وتىرعان قۇنانبايدىڭ ءۇشىنشى ايەلى ايعىزبەن ءوز ءۇيىنىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ تەلقارا اتانعانى بەلگىلى.

جالپى اباي تاربيە العان ەل انالارىنىڭ ەسىمدەرىن ارىدەن باستاۋعا بولادى.  سوناۋ ابايدىڭ ءتورتىنشى اتاسى ايدوستىڭ ايەلى ايپارا ءسوز باستاعان شەشەن، ەل باستاعان كوسەم بولعان. كەيىننەن ءتورت رۋلى ەل بولعان ءتورت بالاسىنىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭى ءتورت-اق اۋىز سوزگە سىيعىزعان اۋزى دۋالى ەل اناسى.

بەرتىنگى قۇنانبايدىڭ قارىنداسى تايبالا ءوزىنىڭ ەشكىمگە ۇقساماس ورلىگىمەن، اقىلدىلىعىمەن قالىڭدىق بوپ تۇسكەن ەلىندە سىيلى بولادى. قۇنانبايدىڭ اسىراپ العان بالاسى ىزعۇتتىنى بالا ەتىپ ەلىنە جىبەرگەن توسىن شەشىمى ەل اۋزىندا ساقتالعان. از عانا ءسوزى "اباي جولى" ارقىلى جەتكەن سارى اپاڭ دەيتىن اقىنجاندى انامىزدىڭ ءتالىمى ابايعا از اسەر ەتپەگەنى انىق. دەرەكتەرگە جۇگىنسەك: "سارى اپاڭ - توبىقتى ىشىندە توعالاق، تايسويماس دەگەننىڭ قىزى. ۋاق ەلىنىڭ ناشار ادامىنا اتاستىرىلىپ، كۇيەۋىمەن ەكى جىلداي تۇرعان سوڭ، ءبىر توقتىسىن سويىپ، اۋىل اقساقالدارىن جيناپ بىلاي دەپتى:

- مەن ارۋاقتى سىيلاپ كەلدىم. ەكى جىل تۇردىم، ەندى باسىما رۇقسات بەرسەڭىزدەر ەكەن. توركىنىمە بارىپ، مال جيىپ الىپ، مىنا كۇيەۋىمە قالىڭ تولەپ، ايەل الىپ بەرىپ، سودان سوڭ كەتەم، - دەپتى.

سوندا اقساقالدار ءارى ويلاپ، بەرى ويلاپ، اقىرىندا رۇقسات بەرىپتى. سارى اپاڭ ايتقانىن ورىنداپ، كۇيەۋىنە ايەل الىپ بەرىپ توركىنىنە كەلىپتى. وسىدان كەيىن سارى اپاڭ كۇيەۋگە شىقپاپتى. ەل ىشىندە سۋىرىپ سالما، تاپقىر، ايتقىش بولىپ قۇرمەتكە بولەنگەن ادام"/5,127/.

قۇنانباي مەن بوجەيدىڭ اراسى اشىلىپ كەتكەن كەزدە بوجەي دۇنيە سالىپ، قۇنانبايلار كوڭىل ايتۋعا كەلگەندە بوجەي جاق ونىڭ قىزدارىنىڭ اۋزىنا:

ارعى اتاسى ىرعىزباي،

ايىپقا بەردى ءبىر قىزدى-اي.

جۇيرىكتىگى قۇلانداي

شۇبارلىعى جىلانداي، -

دەگەن جوقتاۋ ولەڭدى سالعاندا، وسى سارى اپاڭ:

مىنا دا قارلار نە دەيدى،

جاقسىدان جامان كوبەيدى.

اسىل تۋعان ۇرپاعىن

ۇرلاپ تا كومدىڭ بوجەيدى، -

دەپ ءسوز قارىمىن قايتارعان ەكەن.

جىگىتەكتىڭ ىشىندە قوجىكەن دەگەن كوكساۋ شال ءدوڭنىڭ باسىندا وتىرىپ ءولىپتى. سول كەزدە وسى جىگىتەكتىڭ ىشىندەگى تۇلكىبايلار: قوجىكەندى جەرگە تالاسىپ جۇرگەن توعالاقتار (سارى اپاڭنىڭ رۋى) ۇرىپ ءولتىردى، - دەپ قىزدارى داۋىس ايتىپتى. سارى اپاڭ سوندا تاعى دا:

قوجىكەن دەگەن كوكساۋىڭ،

كىسىدەن ولگەنگە ۇقساۋىن.

اپيىن بەرىپ ءولتىرىپ

ەكى دە قاردىڭ قاقساۋىن، -

دەپ جاۋاپ قايتارىپتى. توبىقتى ىشىنە سىڭگەن نوعاي ىسقاق باي سارى اپاڭا، مەن تۋرالى ايتشى دەگەندە سارى اپاڭ ىركىلمەستەن:

قازاننان كەلگەن پۇشىعىم،

قاڭعىرىپ كەلگەن كۇشىگىم.

قاڭعىرعانىڭ قۇت بولىپ،

تۇلكىدەن بولدى ىشىگىڭ، -

دەپتى. سوندا ىسقاق:

- اپاتاي، ار جاعىن ايتپاي-اق قوي، - دەپ، يىعىنا تۇلكى ىشىگىن جاۋىپتى.

اقىندىق ونەرى ءبىر باسىنا جەتەتىن سارى اپاڭنىڭ ولەڭ مۇراسى بىزگە جەتپەدى. ايتسە دە تامشىداي ءسوز تارماقتارىنان ول كىسىنىڭ قانداي ادام بولعاندىعى بايقالىپ-اق تۇر. "كۇتسەڭدەر، سارى اپاڭدى كۇتىڭدەر", - دەگەن ءسوزدى اۋەزوۆ ەپوپەيادا قۇنانباي اۋزىنا تەگىننەن تەگىن سالماسا كەرەك.

اسىل سوزدەرى كەيىنگى ۇرپاققا ءالسىن-ءالسىن جەتكەن دالا انالارى ارىسى ايپارا اجەمىزدەن باستاپ زەرە، ۇلجان، سارى اپاڭ، تايبالا، بوتانتاي انالارىمىزدىڭ ابايداي ۇلاننىڭ تاربيەسىندەگى ورنى وقشاۋ. سوڭعى اتالعان بوتانتاي اپامىز (قۇدايبەردىنىڭ ايەلى، شاكارىم قاجىنىڭ اجەسى) وتە وجەت، تەنتەك مىنەزدى، سوزگە شەشەن ادام بولعان. قۇدايبەردى دۇنيەدەن وتكەن سوڭ بۇكىل اۋىلىنىڭ شارۋاسىن دوڭگەلەتىپ ۇستاپ وتىرعان ەر مىنەزدى، قايراتتى ادام بولعان.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەر ءتىزىمى:

1. مۇحامەدحانوۆ ق. كوپ تومدىق شىعارمالار جيناعى. 2-توم. -الماتى: الاش، 2005. -344 بەت
2. اۋەزوۆ م. ابايدى بىلمەك پارىز ويلى جاسقا. -الماتى: سانات، 1997. -416 بەت
3. توقتاروۆ ر. ابايدىڭ جۇمباعى. رومان - حامسا. -الماتى: ءال-فارابي، 1997. -752 بەت
4. يساباەۆ ب. ۇلىلار مەكەنى. -نوۆوسيبيرسك: 2001. -623 بەت
5. جۇرتباي ت. قۇنانباي. -الماتى: الاش، 2004. -400 بەت

باۋىرجان ەردەمبەكوۆ

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى

سەمەي قالاسى

«اباي-اقپارات»