وتكەن جىلدىڭ سوڭعى ەكى ايىندا دارىگەرلەر «ەسكىرگەن» ەكى كوزىمدى «جاڭارتىپ»، وقۋ، جازۋ دەگەندى ۋاقىتشا ۇمىتتىرىپ، جاڭا جىلدىڭ ەكىنشى اپتاسىندا عانا (كىلەڭ «ەكى» بولعانىن!) قالامىممەن قايتا تابىستىم. ارينە، اناۋ  مەرزىمدە قاراپ جاتپادىم، الاقانداي راديوقابىلداعىشىم بار ەدى، سونى  قۇلاعىما ەرتەڭدى-كەش جاپسىرۋدى ادەت ەتتىم. اۋە تولقىنىندا پالەن   دە تۇگلەن اتاۋلى راديو شىركىننىڭ  كودەدەي كوپ ەكەنىن، بۇرىندا تىڭداپ جۇرمەگەن سوڭ، بىلمەيدى ەكەنمىن، نەمەرەم ايتقان سوڭ، - ءوي، تۇگەندەۋگە كىرىستىم-ءاۋى..

ماعان ءبىرىنشى مينوتتە بۇيىرعان تولقىندا الدەبىر ايەل شىڭعىرىپ، بىردەڭە دەپ جاتتى. ونىڭ ۇزدىككەن داۋىسىن ەستىرتپەيىن دەگەندەي-اق، الدەكىم قاڭىلتىر بىردەڭەنى قاڭعىرلاتىپ-داڭعىرلاتىپ الەك. «بۇل نە پالە؟» دەپ مەن اڭ-تاڭ.  ەندى ءبىر ساتتە الگى ايەل شاڭقىلداپ تاقپاق ايتىپ، بارابان دۇڭكىلدەپ جونەلدى. ودان سوڭ تاقپاق شيقىل سوزگە اينالىپ، ايەل اۋىق-اۋىق باج-بۇج  ەتىپ، قايتادان شىڭعىردى، قايتادان تاقپاق ايتتى. قاڭعىر-داڭعىرعا تارس-تۇرس داۋىس قوسىلدى. ەشتەڭەنى ۇعا الماي: «ە، تەلەديداردىڭ باعدارلامالارىن ىزدەپ وتىرعانىمدا كورىپ قالعانىمنان جابا قويۋىم تەز بولاتىن الگى ءبىر  شەتەلدىك ەسىرىك-قۇتىرىق ءانشى-بيشىسىماقتاردىڭ «كونتسەرتتەرىنىڭ» راديوداعى ەگىزى ەكەن عوي؟!» دەپ، باسقا تولقىنعا  قاراي اياڭدادىم. وندا دا سونداي القىن-جۇلقىن، يۋ-قيۋ بولىپ جاتىر، بىراق ونداعى  «تاقپاقتىڭ» كەيبىر سوزدەرىن ءتۇسىنىپ، «رەسەيلىك جۇلدىزداردىڭ كونتسەرتى» دەپ دولبارلادىم (ساحنالارعا «جۇلدىز» جاۋىپ تۇرعان زامان). الايدا ولارعا دا جۇيكەمدى شاباقتاتپاۋ ءۇشىن ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەردىڭ كونتسەرتىن ىزدەدىم. راديوتولقىندار  دا ىرگەلەس بولادى ەكەن، قاسقاعىمدا تابىلدى، - جىگىتتىڭ ويناقى ورتاشا داۋىسى : «قارا  تورعاي، تورعاي، تورعاي، قارا، قارا، تورعاي، تورعاي، قارا تورعاي، تورعاي، تورعاي، قارا، قارا...» دەپ سامپىلداپ تۇر، - ءاي، كەمىندە  وتىز رەت ايتقان شىعار. ءويدا-ءا-ءا!.. ونىڭ الگى «مۋزىكالىق سۇيەمەلدەۋى» دەگەنىڭ -  تاڭقىلداق، توڭقىلداق، دۇڭكىلدەك اسپاپتاردىڭ داڭعازا «سايىسى»... استاپىراللا!.. مارقۇم اقان سەرىنىڭ «قاراتورعايىن» «قاراتوقىلداققا» اينالدىرىپ جىبەرگەن بە؟!.

ودان ارىعا ىرشىپ كەتىپ: «دۋدۋ، دۋدا، دۋدار، دۋدار، دۋدۋ-دۋدۋ، ي-ي-ي... دۋدار-ارري-ي-ي...» دەگەن ۋ-دۋعا تاپ بولدىم. ونىڭ «مۋزىكاسى» دا شەكەمدى سولقىلداتا جونەلگەن سوڭ، قايتەيىن، ىشتەي: «ءوي، وڭكەي شۋىلداق-دۋىلداقتار!» دەپ، راديوقابىلداعىشىمنىڭ قۇلاعىن جانە ءبىر بۇراپ قالىپ ەدىم، دەمى ۇزىك-ۇزىك شىققان ءبىر جىگىت: «قوسىلا المادىم، المادىم، جانىم، باقىتىم، ساعىنىپ ءجۇرمىن، ساعىنىپ، جانىم، ارمانىم، سەنى، سەنى ىزدەيمىن، شىدايمىن، شىدايمىن، قاشان كەلەسىڭ؟!» دەپ زارلاپ تۇر. بارابان دۇڭك-دۇڭك، دۇڭك-دۇڭك، الدەبىر اسپاپ شيىق-شيىق، شيىق-شيىق... ودان ارعى ارنادا «ءانشى» قىز-كەلىنشەكتەردىڭ بىرەۋى: «ساعىندىم، جانىم، شارشادىم، توسامىن، قايداسىڭ، تاعدىرىم، باقىتىم، ساعىندىم، ساعىندىم! سەن نەگە كەلمەيسىڭ؟» دەپ شىڭعىرا سارناپ جونەلدى. قاباتتاعان بەس-التى جەز تاباقتى تەمىر شىبىقپەن سابالاعانداي سۇرقىلتاي داۋىس ءورشىدى.

سونداي «كونتسەرتتىڭ» بەس-التاۋىن  ادالاپ  شىقتىم. ولاردىڭ  قايسىسى

امەريكانىكى، قايسىسى ەۋروپانىكى،  قايسىسى رەسەيدىكى، قايسىسى قازاعىمدىكى ەكەنىن ايىرا المادىم. ءبارىنىڭ اۋەندەرى دە، داۋىستارى دا، اساي-مۇسەيلەرى    دە ءبىر مەكيەننىڭ شىبيلەرى سياقتى. قابىلداعىشىمدى دەرەۋ قاڭتارىپ، ديۆاننان تۇرا بەرگەنىمدە مەكتەپكە بارۋعا كيىنە باستاعان نەمەرەم: «و نە، اتا، انداعىنى تىڭداۋدان جالىعىپ كەتتىڭ بە؟» دەدى. «شارشاپ كەتتىم. قاڭىلتىر شەلەكتى تۇيگىشتەگەندەي مە، تەپكىلەگەندەي مە، بوس بوشكەنى دومالاتقانداي ما... قايداعى ءبىر الباستى داۋىستار. انشىسىماقتاردىڭ شىرىلداعاندارى، قىرىلداعاندارى. قالايدا قوسىلا الماي سورلاپ قالعان  بايعۇس قىز-جىگىتتەردىڭ زارلاعاندارى. باسىم اڭكى-تاڭكى بولدى. ەندى تىڭدامايمىن!» دەدىم.  نەمەرەم مىرس ەتىپ: «دۇرىستارىن كەشكە تاۋىپ بەرەمىن، «شالقار راديوسى»، «قازاق راديوسى» دەگەن ارنالار بار، قازاقتىڭ ءان-كۇيلەرىن بەرەدى. «كلاسسيكا راديوسى» دەگەن باعدارلاما بار، ول دۇنيە  ءجۇزى سازگەرلەرىنىڭ ەڭ جاقسى شىعارمالارىن بەرەدى، مەن سونى ۇناتامىڭ، جالىقتىرمايدى، شارشاتپايدى، راحاتتانا دەم الاسىڭ» دەدى.

نەمەرەم شىعىپ كەتكەن سوڭ، ەكى قولىم الدىما سيماعان باسىم، راديوقابىلداعىشتى تاعىدا ەرمەك ەتە تۇرماق بولدىم. «اۋزىن» اشىپ    قالىپ ەدىم، ءۋاي، مەنى توسىپ وتىرعانداي-اق: «ەندىگى تىڭدايتىندارىڭىز –  اقان سەرىنىڭ «بالقاديشا» ءانى» دەگەنى. ءاپ، بارەكەلدى!

«دەگەندە بالقاديشا، بالقاديشا،

بۇرالعان بەلىڭ نازىك تال، قاديشا.

سەكسەن قىز سەرۋەنگە شىقساداعى،

ىشىندە شولپان جۇلدىز، جارىعىم، سەن، قاديشا.

بۇرىندا اساۋ تايداي جۇرگەن باسىڭ،

قالارسىڭ ءبىزدىڭ سوزگە، قاراعىم، زار قاديشا.

ءبىر ەمەس، ەكى جەڭگەڭ كەلىپ وتىر،

رۇقسات بىزدەن سىزگە، جانارىم، بار قاديشا.

دەگەندە بالقاديشام-وۋ، بالقاديشا.

كۇيەۋىڭ سەكسەن بەستە شال، قاديشا.

كەتتى دەپ بالقاديشا ەستىگەندە،

تاۋىندا جىلاندىنىڭ قۇشاقتاپ قارا جەردى، ەڭىرەپ جىلاعانىم.

ەڭىرەپ جىلاعانىم، جانىم قاديشا!» دەپ بوزدادى «ءانشى» جىگىت.

ماسساعا-ا-ان!.. راديومنىڭ ءۇنىن وشىرە سالدىم. ويپىرىم-اۋ، مىناۋ نەتكەن سۇمدىق؟!. مىنالار اقان سەرىنىڭ ارۋاعىنان اتتاي بەردى عوي؟! انەۋبىرەۋى «قاراتورعايىن» قاقپاقىل ەتىپ ەدى، مىناۋسى ودان دا سوراقى! قۇداي-اۋ، تۇپنۇسقانىڭ شۋماقتارىن الماستىرىپ، تارماقتارىن تۋتالاقاي ەتىپ، ءوز توتەسىنەن: «شولپان  جۇلدىز  جارىعىم... قاراعىم... جانارىم... قالارسىڭ... وۋ...  جانىم»دەگەن سوزدەردى تىقپالاعانى بەيباستاقتىق ەمەس پە؟!

«ءانشىنىڭ» جەكەمەنشىك جاتتاندى سوزدەرى بىلاي تۇرسىن: «قۇشاقتاپ  قارا جەردى، ەڭىرەپ جىلاعانىم، ەڭىرەپ جىلاعانىم»، ودان كەيىندە: «قۇشاقتاپ قۇزجارتاستى جىلاعانىم»  دەگەندەرىن قوسىپ ەكىلەنگەنى نەسى؟!.

قاديشانىڭ  ايتتىرىپ قويعان باسقاعا كەتكەنىن ەستىگەندە قىزدىڭ دالا تارتىبىنە ەرىكسىز باعىنعانىن بۇرىنىراقتا وزىنەن ەستىپ بىلگەن، قارسى جاسار ارەكەتى قالماعانىن مويىنداپ، ىشتەي تۇڭىلە قوشتاسىپ جۇرگەن اقاننىڭ قانداي كۇيگە تۇسكەنىنە ءبىر ءسات وي جىبەرسەك، ۇيدەگى اقاننىڭ توسەككە سۇلاپ   جاتا كەتىپ، «قۇشاقتاپ قۇسجاستىقتى جىلاعانىم» دەگەنى (تۇپنۇسقاسى) جىگىتكە دە جات قىلىق ەمەس، بىرساتكى كۇيىنىشتى سەزىم  كورىنىسى. ونى، ءسىرا: «جىگىتتىڭ تورەسى اقان سەرىگە ءويتۋ جاراسپايدى» دەگەن ارزان ويمەن: «قۇشاقتاپ قارا جەردى»، نەمەسە: «قۇشاقتاپ قۇزجارتاستى» دەپ وڭدەۋ – پارىقسىزدىق. سوندا اقان ۇيدەن اتقىپ شىعىپ، ەتبەتىنەن ءتۇسىپ، جەر تەپكىلەپ، الدە تاۋعا دالۇرا جۇگىرىپ بارىپ، جارتاستى قۇشاقتاپ، زارەڭىرەۋگە  ءتيىس پە ەدى؟.. تاعدىرمەن تاجىكەلەسۋدى قالاماعان اقان:

«...قىزى ەدىڭ ىبىرايدىڭ، بالقاديشا،

بولارسىڭ ءبىزدىڭ سوزگە زار، قاديشا...»

-دەپ قوشتاسۋعا اۋەلدە-اق ءماجبۇر بولماپ پا ەدى؟

سوڭعى جىلدارى قازاقتىڭ اۆتورى بەلگىلى نەمەسە بەلگىسىز كونە اندەرىن كەيبىر «ءانشى» وزىنە كەرەگىنشە «وڭدەپ» ايتاتىن «ونەر» شىعارىپ ءجۇر: «ەسكى» ءان اۋەنىنىڭ ءبىر تۇسىن سوزادى، ءبىر تۇسىن كەلتەلەيدى، ال كەيبىر ءاننىڭ ەكى تارماقتى نە ءتورت تارماقتى قايىرماسىن، ءتىپتى تۇتاستاي ءاننىڭ ءوزىن ءۇش-ءتورت       رەت «قۇيقىلجىتا» قايتالايتىن ادەت تە شىعارعان. قايسىبىر «سازگەرلەر» بولسا، الگى «ەسكى» اندەردىڭ ءتورت-بەسەۋىنەن «جاڭا» ءان، ال قايسىبىر «اقىندار» بولسا، «ەسكى» ولەڭدەردەن «جاڭا» ولەڭ تۋدىرۋعا توسەلىپ، انىعىندا – داندەپ  الدى. سولاردىڭ سوڭعى جىلدارداعى «شىعارمالارى» ارزان قالجا،   مول ولجا بولىپ كەتتى.  دومبىرا، قوبىز، سىرناي ۇمىتىلعان. «ەۋروپالىق» اسپاپتى وركەسترلەرى ورشەلەنە قيقۋلاپ، قۇلاق تۇندىرادى. كەيبىر  ءارى  «اقىن»، ءارى «سازگەر» مىقتىلار  گيتاراسىن  ولەرمەندەنە سابالاپ، بارىلداپ-دارىلداپ زىقىڭدى شىعارادى. قالىپتاسا باستاعان ونداي وسپادارلىقتى ورىستەتپەۋ كەرەك، ول  ءۇشىن مادەنيەت مينيسترلىگى تانىمال انشىلەر مەن سازگەرلەردەن، اقىنداردان ونەر ۇجىمىن قۇرسا، ولار اناۋ تولىپ جاتقان ارنالارداعى  ايقاي-سۇرەندى   تيار ەدى.

ايتپاقشى، كەشەگى كەڭەستىك داۋىردە، ءيا، مادەنيەت مينيسترلىگىمىزدە «كوركەمدىك كەڭەس» بولعان. ول جاڭا ءان-كۇيدى  تىڭداپ، ءبيدى   كورىپ، ارقايسىنىڭ اۆتورلىق تىڭ ورنەك-بوياۋى، ياعني اۋەن-ىرعاعى بولۋىن كۇيتتەيتىن، ولەڭدەردىڭ انگە لايىق بولۋىن تالاپ ەتەتىن، سازگەرگە دە، اقىنعا دا  «جيەندىك جاساۋعا» جول بەرمەيتىن. سول اسا ماڭىزدى شارا تاۋەلسىزدىگىمىزدەن كەيىندە كەرەك بولماي قالدى. ەگەر بۇل ونەر سالامىزدا باعدارلاما يەسى مەن «دارىندى ونەرپاز» بۇگىنگىدەي «ءوزىمىز  بىلەمىز!» دەپ ىمداسىپ كەتە بەرسە، 5-10 جىلدان سوڭ: «كوزىمنىڭ قاراسى» «كوزىمنىڭ الاسى»،  «جانبوتا» «جاي بۋتيا»، «سۇرشا قىز» «سۇبەلى قىز»، «قاراكەسەك» «قاراتوسەك»، «ارىستىڭ  جاعاسىندا» «ەسىلدىڭ  جاعاسىندا»... بولىپ تىنار.

«كوركەمدىك كەڭەستىڭ» جوقتىعى بىزدەگى تەلەارنالاردىڭ دا بارىنە باعدارشامنىڭ «جاسىل كوزىن» اشىپ، كوشەسىن كەڭىتىپ قويدى. شەتەلدىكتەرى، رەسەيلىكتەرى، وزىمىزدىكى بار، ۇزىن سانى جەتپىستەن اسىپ كەتكەن ارنالاردىڭ، مەنىڭشە، بەستەن بىرىنەن عانا: دەنى دۇرىس كونتسەرت، كينوفيلم، تابيعات قۇپيالارى تۋرالى دەرەكتى ءتۇسىرىلىم كورە الامىز. قالعاندارى، كۇندە كورىپ، كۇپتى بولىپ جۇرگەنىمىزدەي: ىشقىنعان، كۇڭىرەنگەن، تاق-تۇق ءسوز تىزگەن «اندەر»، ەسىرىك-قۇتىرىق بيلەر، قان-جوسا قىرعىندى جاۋگەرلىك فيلمدەر (بوەۆيكتەر). سولاردان قازاققا ەشقانداي عيبرات  جوقتىعىن بىلە تۇرا، مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى قاڭسىقتان تاڭسىق جاساپ، ساتىپ الىپ، ءوز تىلىمىزگە اۋدارا قويۋعا قۇمار-اق. اسىرەسە رەسەيلىك تەلەباعدارلامالاردىڭ قوجايىندارى، ءسىرا، ءبىزدىڭ سول سالاداعى ۇلكەن-كىشى قوجايىنداردى ماڭكىلدەتىپ ماقتاپ، قىمباتقا ساتىپ الۋعا كوندىرەتىن بولسا كەرەك، كوشىرىپ كورسەتۋ ەتەك الىپ كەتتى.  قىلاياعى بىزدە: اۋرۋ-سىرقات، ءدارى-دارمەك، ەركەك، ايەل جىنىستىلاردىڭ ماسەلەلەرى، تاعى باسقانى بىلەتىن، دۇرىستاپ ايتىپ، كەڭەس بەرەتىن  دارىگەر  جوق دەرسىڭ.

جالپى ءبىزدىڭ تەلەراديو  باعدارلامالاردان قوعامىمىزداعى توزگىسىز قۇبىلىستاردى: جۇمىسسىزدىق، پاراقورلىق، جەمقورلىق، الداۋ-ارباۋ، ۇرلىق-قارلىق، كوزبوياۋ، وتىرىك-ماقتاندى مالدانۋ، ءۇستى-ۇستىنە ۇدەپ تۇرعان قىمباتشىلىق... سياقتى  جايتتەردى ايتۋ جوق («كتك» تەلەارناسىنان ارا-تۇرا كورىپ قالاتىنىمىز بولماسا). جاستار تاربيەسى ۇمىتىلدى دەرلىك، جاستار ۇيىمىنىڭ «بەلسەندى» جۇمىستارىنىڭ «ناتيجەلەرىن» بيلىكتىڭ كەيبىر «بۇكىلحالىقتىق» شارالارى، رەسمي مەرەكەلەر الدىندا عانا كورەمىز. ونىڭ ەسەسىنە: «ەلباسىمىز انىق ايتىپ بەرگەندەي»، «ەلباسىمىز تالاپ ەتكەندەي»، «ەلباسىمىز جولداۋىندا اتاپ كورسەتكەندەي» دەپ باستاپ لەپىرگەندە، شەتىنەن بىلگىش-كورگىش، پىسىق تا شەشەن. «قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ  دامۋ  قارقىنى ەرەكشە ەكپىندى!» دەپ كوسىلگەندە كورپە شاق  كەلەر ەمەس. ال سول قارقىن قاراپايىم كوپشىلىكتىڭ تۇرمىس-تىرلىگىنەن نەگە بايقالمايدى؟ ۇستىمىزدەگى كيىمىمىزدىڭ، الدىمىزداعى اسىمىزدىڭ ارزانداعانىن كورە الماي كەلە جاتقانىمىزعا 26 جىل.  مۇنداي حال-احۋالدىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋىمىزعا»  قاتىسى، كەدەرگىسى  جوق  پا  الدە؟..      

قازەكەم: «قول سىنسا – جەڭ ىشىندە، باس جارىلسا – بورىك ىشىندە» دەگەن. ورىستاردا: «نە ۆىنوسيت سور يز يزبى» دەگەن بار، بىراق رەسەيلىك قايسىبىر تەلەارنالار، ماسەلەن:  «پۋست گوۆوريات»، «پرياموي ەفير»، «گوۆوريم ي پوكازىۆاەم»، تاعى باسقالار «يزبانىڭ» ەسىك-تەرەزەسىن جۇلىپ تاستاپ، ىشىندەگى «سوردى» سىرتقا لاقتىرۋعا قۇلشىنا كىرىستى. ءوز باسىم ولاردىڭ الدەبىر وتباسىلاردىڭ، اعايىندىلاردىڭ، دوس-جولداستاردىڭ، كورشىلەستەردىڭ ءوزارا داۋ-جاڭجالىن، ۇرىس-تالاسىن ميلليونداعان كورەرمەننىڭ الدىنا شىعارىپ، سوزبەن قىرقىستىرۋلارىن نە بىرەۋلەر ادەيى ۇيىمداستىرعان، نە باعدارلاما يەلەرى ءوز ارنالارىنىڭ اتىن شىعارۋدى، اقشانىڭ استىندا قالۋدىڭ وڭاي، ارزان جولى ەتكەن ارانداتۋشىلىق دەپ بىلەم. ءبىر عانا مىسال: ولار اتاقتى اكتەر ارمەن دجيگارحانياننىڭ ويسىزدىقپەن جاساعان جاڭساقتىعىن – جاس قاتىن الىپ، اقىرىندا ودان كورەسىنىن كورىپ، سورى قايناپ قالعانىن ءۇستى-ۇستىنە قىزدىرا ايحويلاپ، ويحويلاپ ايتىپ، كورسەتىپ  جاتقالى ءبىر اي بولدى. ول داڭعازا وقيعانى تالقىلاۋ، قاق جارىلعان ەكى «كوماندانى» ايتىستىرۋ-تارتىستىرۋ  رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ  مۇددەسىن قورعاۋدى، ونەر قاۋىمىنىڭ  ابىرويىن ساقتاۋدى كوزدەگەندىك پە؟ جوق، ول – «اتىڭ شىقپاسا، جەر ورتە»، «ءبىرىڭ ءولىپ، ءبىرىڭ قال!» ماسقاراشىلدىق! ءبىزدىڭ تەلەارنالار وعان دا ەلىكتەپ-سولىقتاپ، «كوشىرمە جاساۋ» جارىسىن اشسا، رۋحىمىزدى «جاڭعىرتۋدىڭ»  شاڭى سوندا اسپانداپ شىعادى.

ءيا، ەلىكتەۋ-سولىقتاۋعا، كەشەگى پيونەرلەرشە ايتقاندا: «ارقاشان دايىنبىز!». ماسەلەن، بۇدان ون  جىل بۇرىن باتىس جاق  قىز-قىرقىندار كوكشىل جارعاق شالبار («دجينسى» – تەڭىزشى-بالىقشىنىڭ سۋ وتكىزبەيتىن ارناۋلى شالبارى) كيىپ، تىرتيىپ، بىتتيىپ جۇرەتىن «مودا» تاراتتى. ول «عاسىر جاڭالىعى» ىلە-شالا بىزدە دە جەتتى.  ودان كەيىن جاز بويى تىلتيعان كەۋدەشە كيىپ، بەلدى اشىپ ءجۇرۋ، شالباردىڭ بالاقتارىن بەس-التى جەرىنەن جۇلمالاپ تەسىپ، «جەلدەتىپ قويۋ» شىقتى. قازاق تەكتى قىزدارعا استە جاراسپايتىن ول سوراقىلىق تەلەەكراندار مەن تەاتر ساحنالارىمىزدىڭ «سانىنە» اينالىپ، وعان قوسا ساحنالارىمىزدىڭ ءتورى (فونى) بىتىقى-شىتىقى الاباجاق «كوركەم كورىنىستەرگە» تولىپ بارا جاتقانىنان شوشىنىپ،  2015-جىلى ناۋرىز ايىنىڭ 20-سى كۇنى مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا. مۇحامەديۇلىنا «جاس الاش» گازەتى ارقىلى «قازاق ساحناسىنىڭ سىرقاتى» دەپ اشىق حات جازىپ، بولىپ جاتقان جونسىزدىكتەردى بىلگەنىمشە ءمالىم ەتتىم. ودان جاۋاپ كۇتتىم، بىراق «جۇيرىكتىڭ ءتۇبىن بەرىك...» الا المادى، مينيستر مىڭق ەتپەدى. ەندى ساحنالارعا شاشىن شاشىپ تاستاعان، ومىراۋىن اشىپ تاستاعان ءانشى-ءبيشى بيكەشتەر تولا باستادى. سودان كەيىن ارى-بەرى ويلانىپ، جالپى بيلىككە، ونىڭ ىشىندە مينيسترگە ءسوزى وتەتىن ءبىر كىسى بولسا، ول قۇرمەتتى بيبىگۇل تولەگەنوۆا دەپ، بيبىكەڭە سول گازەت ارقىلى جەلتوقسان ايىنىڭ 12-كۇنى «ساحنا سوراسى، تەلەارنا «دوداسى» دەپ حات جولدادىم. «ماعان جاۋاپ جازباي-اق قويعايسىز، مينيسترمەن سويلەسكەيسىز» دەدىم. بيبىكەڭنىڭ اسەرى شىعار، جارعاق شالبار، جەلىكتى كەۋدەشە «ساحنادان كەتتى»، قىز-كەلىنشەك انشىلەر ۇزىن كويلەك كيەتىن بولدى، بىراق ەتەكتىڭ «سالماعى» باسىپ كەتسە كەرەك، ومىراۋ اشىق كۇيىندە قالدى، ءتىپتى ءبىر يىعىن جالاڭاشتاپ شىعاتىندار پايدا بولدى.

امەريكادان با، باسقاسىنان با، ايتەۋىر، باتىس جاقتان تاعى ءبىر «عاجاپ جاڭالىق» كەلىپ جەتتى بىزگە. ول – ايەلدەردىڭ شاشتى سارىبالشىق تۇسكە بوياعانى. سول-اق ەكەن، ءبىزدىڭ كارى-جاس بيكەشتەردىڭ  قازاقى قارا شاشتارى ساۋدىراعان سابان شاشقا اينالىپ كەتتى. قازاق تەلەارناسىن اشىپ قالساڭ،  ونداعى قىز-كەلىنشەكتەردىڭ سيقى بىلايشا:  ۇزىندى-قىسقالى ساۋدىراعان سابان شاش; قارا قارىنداشپەن سىزىپ قويعانداي قاسسىماق; قاباق استى نە كۇلگىن، نە جاسىلتىم بوياۋلى; كوزدەرىنىڭ جيەكتەرى قارا بوياۋمەن شەڭبەرلەنىپ، كوز بايعۇستى قۇددى تەسىپ شىعارىپ قويعانداي; كىرپىكتەرىنە  قايقيعان جاساندى كىرپىك  جالعانعان; ەرىندەرى شيقانداي. «امەريكادان قالماۋ كەرەك! ەۋروپادان قالماۋ كەرەك!..». ەگەر بۇل «ءاياي» ءانشى-بيشىلەرىمىزدىڭ ماڭدايلارى مەن مۇرىندارىنا شىبىن-شىركەيلەردىڭ سۋرەتىن سالىپ، قۇلاقتارىن ءتۇرلى تۇسكە بوياپ قويسا، بالا تۇرعاي شالدى شوشىتاتىن قۇبىجىق بولار ەدى. ءسويتىپ، قازاقستان «ارۋلارىمەن دە الەمگە تانىلار» ەدى.

ءيا، قازاقستاننىڭ «الەمگە تانىلۋىندا قاپى جوق». ءبىر كوزى بيلىكتىڭ تاباعىندا بولاتىن گازەتتەردى شولساڭ: «...بۇكىل الەم ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرىمىزگە قىزىعا كوز تىگىپ وتىر». ال، ەگەر جاڭىلىس ەستىمەسەم، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ مىرزا ءبىر سوزىندە اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرمەيىنشە قازاقستان ەكونوميكاسى دامي المايدى دەگەندى ايتىپتى. دەمەك، ءبىزدىڭ ەلگە «بۇكىل الەم قىزىعا كوز تىگىپ» وتىرسا، ءبىز اعىلشىن تىلىنە سۋدايمىز! ولاي بولماعاندا شە؟! ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىمىز ە.ساعاديەۆ تاعىنا وتىرعىزىلىپ، پورتفەلىن قۇشاقتاتقان كۇننەن باستاپ اعىلشىن ءتىلىنىڭ جوقشىسى بولدى عوي؟! مەكتەپتىڭ 1-سىنىبىنان باستاپ اعىلشىن ءتىلىن وقىتۋ ارمانىنا قولى جەتتى. ەندى «ورتا مەكتەپتەردە نەگىزگى پاندەردى اعىلشىن تىلىندە جۇرگىزۋ» ويىن وڭتايلاۋدا شىعار. ونىڭ «نەگىزگى پاندەرى» نە ەكەنى ازىرشە جۇمباق.  

ە.ساعاديەۆتىڭ كوپە-كورىنە سولاقايلىعىنا كوپشىلىك ءا دەگەننەن قارسى بولدى. مەكتەپ ەسىگىن العاش اشقان بالاعا شەت ءتىلىن وقىتۋ – ونى انا ءسۇتىنىنىڭ قۇنارىنان ايىرۋ، قازاعىمشا ايتقاندا: «ۋىزعا جارىتپاۋ» دەدىك. ءتىل ءبىلىمىنىڭ كورنەكتى مامانى اكادەميك رابيعا اپاي سىزدىقوۆا باستاعان عالىمداردىڭ ءبىر توبى ءمينيستردىڭ ۇستانىمى قاتە ەكەنىن اشىق ايتتى دا جازدى دا، بىراق ول نارازىلىقتى تۇتاس بيلىك  تە، جەكە مينيستر دە ەلەمەدى، - تەرىسباعۋشىلاردا دا  ۇيىمشىلدىق بولاتىنىن كىم بىلگەن!

بايلىقتىڭ سوڭىنا تۇسكەن كاپيتاليستىك ەلدەردىڭ وزىندە، البەتتە، انگليادان وزگەلەردە، شاكىرتتەرگە اعىلشىن ءتىلىن 1-سىنىپتان وقىتۋ جوق. ەكونوميكاسىن دامىتۋعا بەل شەشە كىرىسكەن قىتاي ەلىندە اعىلشىن ءتىلى باستاۋىش سىنىپتان كەيىن عانا وقىتىلادى، سويتە تۇرا ول ەشكىمنەن كەيىن قالعان ەمەس، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ باي دەلىنەتىن اقش-پەن ۇزەڭگىلەس.

بۇگىندە ەكونوميكا تىلىنە اينالعان حالىقارالىق اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرۋ، ارينە، قاجەت. الايدا، ونى 7-سىنىپتان ەنگىزسەك تە جەتەتىن ەدى، ورتا مەكتەپتى، جوعارۋ وقۋ ورنىن بىتىرۋدەگى 7-8 جىل ىشىندە شاكىرت-ستۋدەنتتەرىمىز اعىلشىن تىلىنە قوسا باسقا دا حالىقارالىق تىلدەردى ەركىن مەڭگەرىپ الار ەدى. وسىعان جۇگىنۋدىڭ ورنىنا ءبىزدىڭ بيلىك، مينيستر ە.ساعاديەۆ 1-سىنىپتان باستاپ شاكىرتتەردىڭ ميىن اشىتۋدى: «بىلىمدىلىگىمىز، تاپقىرلىعىمىز، زامان تالابىن بولجاعىشتىمىز» دەپ بىلەتىن سياقتى. مۇندايدا تابىلا قالاتىن «جەڭگەتايلار»: بىزگە اعىلشىن ءتىلى اۋاداي قاجەت; بالالارىمىز اعىلشىن ءتىلىن قۇمارلانا ۇيرەنىپ ءجۇر; ەكىتىلدىلىك – ومىردەگى جەتىستىكتەرىمىزدىڭ كەپىلى; اعىلشىن ءتىلىن 1-سىنىپتان باستاپ وقىتۋدى قولداۋىمىز  كەرەك... ءتارىزدى ويسىز، ورىنسىز ماداقتاۋدى جالاۋلاتىپ اكەتتى.

تىلبەزەگىش «جەڭگەتايلار»، ادەتتەرىنشە، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» جولداۋىن جۇزەگە اسىرۋدا مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا.مۇحامەدۇلى، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ە.ساعاديەۆ كوپ جۇمىس اتقارۋدا، ا.مۇحامەديۇلى كينومىزدى الەمگە تانىتۋدى قولعا الدى دەپ تە جاتىر.

رۋحاني جاڭعىرۋىمىزدىڭ وسى ەكى مينيسترلىكتەن باستالماعى تۇسىنىكتى، بىراق ساحنالارىزدىڭ، تەلەراديو ارنالارىمىزدىڭ باسىم كوپشىلىگىندە قازاق رۋحىنىڭ بار-جوعىن باجايلاي الماي وتىرعان  ءمينيستردىڭ رۋحاني جاڭعىرۋدى كينودان عانا تاپقانى جەتكىلىكسىز بولماق.

قازاق ءتىلىن 1-سىنىپتا-اق  اعىلشىن تىلىمەن شالاپتاعان ءمينيستردىڭ جالپى قازاقى رۋحتى ساقتاۋ مەكتەپ قابىرعاسىنان باستالاتىنىن بىلمەۋى، الدە بىلگىسى كەلمەۋى ماعان دا تۇسىنىكسىز.

ءبىر «قىزىعى» سوڭعى جىلدارى جۇرتشىلىقتان ءادىل سىندى ەڭ كوپ ەستىگەن ا.مۇحامەديۇلى مەن ە.ساعاديەۆتى  پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ سەركەلەرى دەۋگە بولار، ويتكەنى ۇنەمى قولداپ وتىرادى، ماراپاتتايدى. قازەكەڭنەن ءسوز قالعان با: «سۇيەنگەنىڭ مىقتى بولسا، سۇيكەنگەنىڭدى جىعارسىڭ».

Abai.kz