|
ءسوز قىلىپ جازا بەردىم جوقتان-باردان،
دالاعا وت جاقتىردىم قالاپ قاردان.
ءبىر ناقىل، جۇرتقا تاڭسىق جادىگەر ءسوز
حازىرەت عايسا رۋحوللا پايعامباردان.
بوس ءسوزدى اۋىزعا الىپ ايتپايمىز ءبىز،
ىنساپتى شىن قۇلاقپەن تىڭداڭىز ءسىز.
بازارعا جۇرت جيىلعان كەلە جاتقان
لاعىنعا جول ۇستىندە ۇشىراپتى كەز.
قىسقا ايتتىم، قىلماي مىلجىڭ ءسوزدى ۇزارتىپ،
تىڭداۋشى كەتپەسىن دەپ جالقاۋ تارتىپ.
ول مالعۇن كەلەدى ەكەن جولمەن ايداپ،
ون قاشىر، بەس ەسەككە جۇگىن ارتىپ.
-جانىڭا شىن سويلەسەڭ پايدا،-دەيدى،-
ءدىنىڭ قاتتى، قۇر ءتىلىڭ مايدا،-دەيدى.
سۇرادى تاقسىر عايسا تۇرا قالىپ:
-باراسىڭ،-لاعىنعا ايتتى،-قايدا؟-دەيدى.
-سەن شىقتىڭ تۋرا جولدان اسىپ،-دەيدى،-
بىزدەرگە جول قيسىعى ءناسىپ،-دەيدى.-
جالپاق جۇرت بارا جاتقان دۋ بازارعا
بارامىن مەن دە قىلا كاسىپ،-دەيدى.
-توپىراققا باس ۇرمايمىن دەپ قىلىپ ار،
بۇرىنعى داۋرەنىڭە سەن بولدىڭ زار.
باسقا جۇرت تەرى-تەرسەك، ءجۇن ساتادى،
ساتاتىن، مالعۇن، سەنىڭ نە پۇلىڭ بار؟
-جۇگىم بار، كورمەيمىسىڭ، ون بەس كولىك،
كەلەمىن ايۋانعا ارتىپ ەكى تۇلىك.
جۇرتتىڭ تىنىشتىق، ءبۇتىنىن ويلامايمىن،
سالامىن كوپ باس قوسقان جەرگە بۇلىك.
-قاشىردى، ەسەك پەنەن تانىپ تۇرمىن،
وتىرىكتى شىنداي قىلدىڭ، نانىپ تۇرمىن.
بىلە الماي ارتقان جۇگىڭ نە ەكەنىن،
تاماشا ايران-اسىر قالىپ تۇرمىن.
-ارتقانىم ءبىر ەسەككە ىلعي جالعان،
جالعاندا وتىرىك جوق بۇدان قالعان.
نانباساڭ، ەرىپ بىرگە، كور كوزىڭمەن
بازارعا قىزىعىمدى قالاي سالعان.
جۇگىم بار ءبىر ەسەكتە - مىكىر-حايلا،
مۇنىمەن كەلتىرەمىن ۇلكەن پايدا.
ءبىر تيىنعا ون تيىن پايدا الامىن
كوپتىڭ باسى قوسىلعان جيىن جايدا.
كۇنشىلدىك - ءبىر ەسەككە تيەپ ارتقان،
جىبەك، كەندىر ارقانمەن بۋىپ تارتقان.
بازارعا بۇدان بۇرىن كوپ بارعانمىن،
جەرىم جوق بۇل ساۋدامنان زالال تارتقان.
ارتقانىم ءبىر ەسەككە وڭكەي زورلىق،
ەسەپسىز مال تابامىن قىلماي ۇرلىق.
مەن الماي، ونىڭ مالىن كىم الادى،
يتتەر بار كورىپ جۇرگەن مالدان قورلىق.
پايداسىز بوس ورىنعا جۇرمەيمىز تەك،
كورىنگەن ءبىر جەرىم جوق ەشكىمگە تەك.
ماستانىپ، ارتقاندىقتان تاكاپپارلىق،
جۇرە الماي بارا جاتىر مىناۋ ەسەك.
ەستۋمەن تاقسىر عايسا تاڭ قالادى،
كوزبەن كورىپ، كوڭىلمەن اڭعارادى:
-كيەر كيىم، ىشەر اس، تاماق ەمەس،
كەرەك قىپ بۇلارىڭدى كىم الادى؟
-بازارعا ايداپ بارىپ سالام قاتار،
الدىمەن جەتىپ كەلەر الىپساتار.
تۇك قويماي وتىرىگىمنەن تالاپ الىپ،
ول دا الدار كورىنگەندى، ءدامىن تاتار.
كوتەرمە وتىرىكپەن مەنەن العان،
ولار دا بار الىنشە سويلەر جالعان.
كىم بولسا بۇل زاماندا سول اكەتەر،
قور بولىپ قاشان وتىرىك جەردە قالعان.
بىلمەيدى ەشكىم مەنىڭ ۋلىعىمدى،
مايلىقپەن كورىپ بىردەي سۋلىعىمدى،
قاتىننىڭ ەڭ جامانى، يت اپ كەتەر،
تالاۋمەن مىكىر-حايلا، قۋلىعىمدى.
زاكون جوق جەردە مۇنى قالدىرۋعا،
بۇلارعا ءوزىم ەرىكتى الدىرۋعا.
بىلمەيتىن دانەمەنى جامان ۇستار،
مىكىرمەن الدار بايىن ناندىرۋعا.
بازارعا الىپ بارسا، نە قالادى،
قاراۋمەن ءار نارسەگە كوز تالادى.
بىلەتىن كۇنشىلدىكتىڭ قادىر، قۇنىن
وقىعان كوپ وقۋدى مولدا الادى.
شارشارسىڭ، بازار بارساڭ، باسىڭ قاتىپ،
سويلەپ تۇر ءوز بىلگەنىن اركىم شاتىپ،
جۇرت بيلەيتىن ۇلىقتار تالاسۋمەن
الادى زورلىعىمدى پۇلعا ساتىپ.
نەگە بولىس بولادى مالىن شاشىپ،
قاشان بولىپ شىققانشا جانتالاسىپ؟
تەككە تيىن بىرەۋگە كىم بەرەدى،
زورلىقپەنەن الماسا، ۇكىمى اسىپ.
قارسى كەلسە بەتىنە، باسىن شاينار،
قۇنسىز، بۇلسىز كەدەيدىڭ سورى قاينار.
ءوزى اپارىپ ۇلىققا تىعار مالىن
ىشپەس، جەمەس، شىق بەرمەس شىعايبايلار.
بىرەۋ ۇن، بىرەۋ پۇتتاپ ماي الادى،
بىرەۋ قوي، بىرەۋ تايىنشا، تاي الادى.
تاكاپپارلىق جۇگىمدى قالتاسى مول
جەتىلگەن ناداندىققا باي الادى.
تومپايتىپ قالتاسىنا جۇرگەن سىيماي،
بەرۋگە ەشبىر جانعا كوزى قيماي،
العان سوڭ تاكاپپارلىق ساتىپ مەنەن،
دۇرديەر ءوز ۇيىنە ءوزى سىيماي.
باي بىتكەن بولعاندىقتان قارا باۋىر،
ارقاسى ەر سالماستان بولار جاۋىر.
نە ايتىپ، نە قويعانىن بىلمەس ءوزى،
تىرناداي وزىنە ءوزى بولىپ اۋىر.
سيىرداي قاتىپ جۇرەر ءدال بولعان قۇرت،
كومەيدە جوق، بوس سوزبەن تولتىرىپ ۇرت.
جەلبىرەر ەنتىگۋمەن ەكى تاناۋ،
سەمىز دەپ قۇر كورۋمەن ايتسىن دەپ جۇرت.
جۇرگەنىن بىلمەس ءوزى باتپاق سازداپ،
ۇلكەندىك ايتىپ قويار ازداپ-ازداپ،
ارلان تازى بۇتىنداي بۇلتيۋمەن،
ەدىرەيىپ ەكى كوز شىعا جازداپ.
عايسا ايتتى: - توقتا، مالعۇن، بولدى، - دەدى،-
ايتقان ءسوزىڭ قۇلاققا قوندى،-دەدى.-
اپارىپ ونى قايدا وتكىزەسىڭ،
ون قاشىر تيەپ ارتقان پۇلدى؟-دەدى.-
بۇل كۇندە ءتىلىڭدى العان جاس پەن كارى،
ازعان جۇرتقا تۋرا سەن ءبىر ەم، ءدارى.
جۇگىڭ نە ون قاشىرعا ارتىپ العان،
نەمەنە تولىپ جاتقان سونىڭ ءبارى؟
-ول ءبىر جۇك شيىر ەمەس، سونى، - دەدى،-
بۇلاردان ون ەسە ارتىق قۇنى، -دەدى.-
بۇل جەردە الۋشى جوق، شارشامايمىن،
وتكىزىپ قايتقاندا ايتام ونى، - دەدى.
مۇنىمەن شايتان داعى بازار باردى،
ون بەس كولىك جۇكپەنەن توپتى جاردى.
لەزدە اپا-ساپا قىلدى ءبارىن.
ۇيقى-تۇيقى كوبەيتىپ داۋدى-شاردى.
الدىنان الۋشىلار دايار جەتتى،
قولدان قولعا تۇسىرمەي، تالاپ كەتتى.
قايتقاندا تاعى ۇشىرادى رۋحوللاعا،
ءمان-جايىن ساۋداسىنىڭ بايان ەتتى:
-بەس ەسەك ءوزدى-ءوزىنىڭ ورنىنا ءوتتى،
جۇك ەدى ون قاشىردا ءبىر رەتتى.
ارتقانىم بارىنە دە تاميع ەدى،
بىرەۋىن تىلەۋشىلەر تالاپ كەتتى.
يىنىنە الا قورجىن سالعان الدى،
قايىر سۇراپ جۇرت تيىشىن العان الدى.
پىرگە قول بەرگەن سوپى، ءبىرادارلار،
جۇرتتان پۇل جيناپ، قاجىعا بارعان الدى.
ءبىر قاشىر جۇك بارىنە تۇگەل جەتتى،
توعىزى وتپەي، ءبىراز تەنتىرەتتى.
قوجا، مولدا، يشاندار ەلدى جەگەن،
داعدارىپ تۇرعان شاقتا سولار جەتتى.
اقساقال، قاجى، قوجا ساتتىم شالعا،
بەينەتپەن مال تاپپاعان ءجۇرىپ جالعا.
قوجا، مولدا كوتەرىپ الدى ءبارىن
ەڭبەكسىز تاپقان جۇرتتان تەگىن مالعا:
«ءبىز ۇيدە قالاي شىداپ جاتامىز،-دەپ،-
مۇنى الساق، قارىق ولجاعا باتامىز،-دەپ،-
شايتاننان كوتەرمە العان بۇل تاميعتى
قىدىرىپ ۇيدەن-ۇيگە ساتامىز»،-دەپ.
بۇل پۇلمەن ءبىرى مەشىت سالماق بولدى،
ءبىرى مۇلگىپ يشان بوپ قالماق بولدى.
بىرەۋدە شاي، بىرەۋدە ەت قايناتتىرىپ،
جۇرتتان پايدا شىعارىپ الماق بولدى.
ولاردىڭ جانە ايتايىن قىلعان ءىسىن،
بۇلدايدى كەيبىرەۋى كون تەرىسىن.
باس-باسىنا ءبىر مۇسۋاك ومىراۋىندا،
ەگەر وتكىر قىلۋعا تاميع ءتىسىن.
باسىنا داعاراداي سالدە سالدى،
جۇرت قورشاپ، «وي، تاقسىر» دەپ ورتاعا الدى.
تۇلكىنىڭ قۇيرىعىنداي بۇلاڭداتىپ،
قۇيرىعىمەن سالدەنىڭ تاپتى مالدى.
ءتاسپىنى جىبىر-جىبىر سەرپىپ تاستاپ،
ناداندىق قيسىق-قىڭىر جولعا باستاپ،
ونىسى - جەرگە شاشقان بيداي، تارى
تورعايدى كەلۋ ءۇشىن تورعاي باستاپ.
بۇلاردىڭ قىلعان ءىسىن قىلمايدى ۇرى،
قۇيىلعان كەۋدەسىنە شايتان قورى.
مول قىلىپ جاينامازدى جايىپ سالىپ،
العۋام، كال ھاۋامعا جايعان تورى.
مال تابۋ ءبارىنىڭ دە بولىپ قاستى،
مال سويعىش، مىرزا اتانىپ قازان استى.
جۇرتتىڭ باسىن شىنجىرلاپ اينالدىرۋ
ماقساتى سول، موينىنا قۇران استى.
تاميع ءۇشىن تۇگەلدەپ قارۋ-جاراق،
نادانعا جاساپ الىپ بۇدان اراق،
تاميعتىڭ تىرناۋىشى بولسىن دەپ سول،
قاجى بارىپ الىپ كەلگەن ساقال تاراق.
قاپشىعىن قايىرشىلىق توقىپ العان،
ونەر جوق بۇلار بىلمەي قاپى قالعان.
جۇرتتان زەكەت الۋدى دۇرىستاۋعا،
بايلار بالا وقىتتى جيىپ جالعان.
ءبىر تاباق ەت پەنەن شاي بەرىپ پارا،
ءۇمىتى سوندا قىلعان ءبىر-ءبىر قارا،
جۇزىقارانىڭ ايتام دەپ ارسىزدىعىن،
قىلمايىن اق قاعازدىڭ ءجۇزىن قارا.
شايتاننان، قىلدى ساۋدا، كوتەرمە الىپ،
ورنىنا بۇلار ءجۇردى، شايتان قالىپ.
باسىندا باق، ۇيىندە دۇنيە مول،
الدىنا جۇزدەپ، مىڭداپ مالىن سالىپ.
بايقاماي جازىپ ءوتتىم بەس-التى جول،
ەركىمە قويماعان سوڭ قىزىعىپ قول.
اق قاعاز، قارا سيا باسىن قوسىپ،
ءتۇسىردىم جۇرت كوزىنە، ريزا بول.
ءدىن قايدا وسى كۇنى، عىلىم قايدا،
تۇرعان جوق انىق كوڭىلىم ءبىر قۇدايدا.
لاق پەن توقتى الام دەپ جۇرگەن جاننان
ويلايسىڭ تيەدى دەپ كىمگە پايدا...
دۇنيەدەن قالعان جان جوق اياپ كۇشىن،
قايراۋمەن شىقىر-شىقىر وتىز ءتىسىن.
ايت، تاۋىپ، جاستانايىن بوساعاسىن.
مولدانى بالا وقىتقان قۇداي ءۇشىن.
ايتساڭ، ءتىلدى المايدى قاتىن، بالا،
ەندى مۇنى ايتامىن كىمگە عانا؟
ءوزىڭدى «جىندى» دەيدى، «شايتان» دەيدى،
نە قىلساڭ، ءوزىڭ قىلدىڭ، حاق تاعالا.
بەت الدىنا مەن لاقتىم، اۋىز باقپاي،
بەتىمدى جىبەرگەن سوڭ ەشكىم قاقپاي.
حاقلىقتا، تۋرالىقتا تۇرامىن دەپ،
جالعاندا جالعىز قالدىم جانعا جاقپاي.
ەجەلدەن بولىپ ءوستىم بايلارعا ءوش-قاس،
قوجا، مولدا، يشاندار - ءبارى ءبىر ءباس.
قاتىن-بالا سولارمەن ءبارى بىرگە،
دالادا قالعان جالعىز مەن - تەسىك تاس.
تاس ەدىم جەرگىلىكتى قۇداي تەسكەن،
جالعاندا جان ەمەسپىن كوڭىلىم وسكەن.
بەلگىسىز نە بولارىم بولدىم ءبىر جان.
كىسى بوپ ءبىر جەرىم جوق كوزگە تۇسكەن.
ەل وزىپ شىقپاسام دا ءوزىم قىرعا،
ايتقان ءسوزىم قۇلاققا بولدى سىرعا.
سۋسىنىن قاندىرارلىق بولدىم كەڭەس
ەدىل، جايىق، ەرتىسپەن، شۋ مەن سىرعا.
دەيمىسىڭ تەسىلگەن تاس جەردە قالار،
شامشىراق حاق جاندىرعان ساۋلاپ جانار.
اسىل، جاسىق ەكەنىن بىلمەسە دە،
جەلەككە تاعۋ ءۇشىن بىرەۋ الار.
دۇنيەدە كوردىم ءبارىن نە بارقاتتى،
بەس جاستا قالام ۇستاپ، جازدىم حاتتى.
ات بەرىپ، اقشا بەرىپ شاشقانىم جوق
جۇزىنە جالعان دۇنيە ءماشھۇر اتتى.
بۇل اتتى جوقتان بار عىپ ءتاڭىرىم شاشتى،
ءسوزىمدى جۇرت سىرعا عىپ قۇلاققا استى.
بويتۇمار باسقالارعا بولعان ءسوزىم
ءوزىمدى قىلماس ءتىپتى اياق استى.
مەن ءوزىم ءوز-وزىمە ۋانامىن،
ءلايلى جوق، قورجىن دا جوق - ديۋانامىن.
كورىنبەسەم، ءيلاھي، كورىنبەيىن،
ەشكىم كەرەك قىلماسا، قۋانامىن.
|
