وسىدان 7-8 جىل بۇرىن مۇعالجار اۋدانىنا ىسساپارمەن باردىم. ەمبى قالاسىندا بولات دەگەن تەمىردەن ءتۇيىن تۇيەتىن شەبەر بار ەكەن. ءوزى اقجارقىن، كەرەمەت ادام. تەك قازاقى جايباراقاتتىقتان ادا. سونىسىن تىلگە تيەك ەتىپ، قالجىڭداپ ەم، انا كىسى كۇلىپ جىبەردى. سويتسەم، «شيكىلىگى» بار ەكەن. شىن نىسپى — ۆلاديمير بولىپ شىقتى. قيىر شىعىستا دۇنيەگە كەلىپتى. وتە قىزىق تاعدىردىڭ يەسى.
...بولاتتىڭ اكەسى جۇرىندا تۋعان. ءبىر ءۇيدىڭ جالعىزى. سوعىسقا الىنىپ، كوپ ۇزاماي-اق تۇتقىنعا تۇسەدى. ال تۇتقىندارعا، ولار بوساتىلعاننان كەيىن دە، سابەت وكىمەتىنىڭ دۇرىس قاراماعانى بەلگىلى. جاس جىگىت ەندى قيىر شىعىسقا ايدالادى. قاسىندا ءبىر توپ وزبەك بار ەكەن. «وتانىن ساتقان» دەگەن «اتاقتى» كوتەرىپ ءجۇرۋ كىم-كىمگە دە وڭاي ەمەس قوي، وڭ-سولىن تانىپ ۇلگەرمەگەن جاس جىگىتكە ءتىپتى اۋىر تيەدى. ونىڭ ۇستىنە اۋىلعا جىبەرگەن حاتتارىنىڭ دا ورتا جولدا «جەلكەسى قيىلادى» ەكەن. حات جەتپەگەسىن، ارينە، جاۋاپ تا كەلمەيدى. سوندا الگى وزبەكتەردىڭ ءبىرى اقىل ايتىپتى: «ۇلىم، ءبىز — ورتا جاستان اسقان ادامدارمىز. ارتىمىزدا تۇياعىمىز بار. ولار كەشىرسىن، كەشىرمەسىن، بىزدەن تۋعانى حاق. سوندىقتان ولسەك تە، ارمانىمىز جوق. ال سەن — تىم جاسسىڭ. ءتىرى ادام تىرلىگىن ىستەيدى. ۇيلەنگەنىڭ دۇرىس. مۇمكىن، زامان وسىلاي تۇرا بەرمەس...». ەندى بوزبالا ەسىن جيىپ، جان-جاعىنا قاراي باستايدى. وزدەرى ىستەيتىن زاۋىتتاعى جۇمىسشى قىزداردىڭ بىرىنە كوزى تۇسەدى. جاس-جاستىڭ تىلەگى ءبىر، اقىرى وتاۋ قۇرىپتى. ەكى ۇل، ەكى قىز دۇنيەگە كەلەدى. ۇلكەنى — ۆلاديمير. قالعان ۇشەۋىنە دە ورىسشا ات قويىلىپتى.
القيسسا، بولاتتىڭ اكەسى قيىر شىعىستا وسىلاي جۇرە تۇرسىن، ەندى جۇرىنعا كەلەيىك. «ۇلىڭ حابارسىز كەتتى...» — دەگەن حاباردى ەستىگەسىن اكە كوپكە بارمايدى. ايەل — يت جاندى عوي، شەشەسى كۇدەرىن ۇزبەپتى. «جۇرەگىم سەزەدى، قۇلىنىم ءتىرى، امان-ەسەن كەلەدى!» — دەيدى ەكەن. سوعىس كەزىندە ۋكراينا جاعىنان كەلگەن 11 جەتىم بالانى اسىراپ الىپتى. كۇندە سولارعا بالاسىنىڭ امان-ەسەن كەلۋى تۋرالى تىلەك ايتقىزادى ەكەن...
ستالين ءولىپ، جىلىمىق باستالعاندا ۇلىنىڭ جازعان حاتتارىنىڭ ءبىرى اۋىلعا جەتەدى. جۇرەگى جارىلارداي بولعان اناسى دا دەرەۋ بىرەۋگە ايتىپ وتىرىپ، حات جازعىزادى. سول تۇستا كەشەگى تۇتقىندار دا اقتالىپ، ەلگە قايتا باستايدى. ال بولاتتىڭ اكەسىنىڭ ايەلى، ءتورت بالاسى بار. زاتى — ورىس ايەل قازاقستانعا بارۋعا كونە مە؟ وسىنى ايتىپ حات جازعان ۇلىنا شەشەسىنىڭ جاۋابى قىسقا بولىپتى: «ەكى ۇلدى السىن دا، ەكى قىزدى انا قاتىنعا تاستاپ، قايتسىن!» قايران انانىڭ كوڭىلى، ۇلداردى قالدىرعىسى كەلمەي تۇر عوي...
بالاسى دا وسى ويعا بەكىپ، ايەلىنە بار جايدى ايتادى. سوندا كەلىنشەگى بىردەن: «مەن سەنەن قالىپ، قايدا بارام؟ قيىن كۇندە ەتەگىڭنەن ۇستاپ ەدىم، ەندى سەنىمەن جەر تۇبىنە بارۋعا دا قايىلمىن...» — دەپتى. «ءولدى» دەگەن بالاسى نەمەرەلەرىمەن بىرگە كەلىپ تۇرعاسىن كەمپىر بايعۇستا نە جان قالسىن، دۇرىلدەتىپ توي جاسايدى. بىراق كوزى كوك كەلىنگە سەنبەي، ۆلاديميرگە بولات دەپ ات قويىپ الىپ، بولەكتەي بەرىپتى. «سەن انا قاتىننان تۋعان جوقسىڭ، مەنىڭ بالامسىڭ!» — دەگەن ءسوزدى ەستىگەن بولات تا باۋىرلارىنا شەكەسىنەن قاراعان. ال ورىس كەلىن مىقتى ەكەن، بارىنە ۇندەمەي كونگەن. قازاق ءتىلىن دە ۇيرەنىپ العان. بالالارىنا دا: «جۇرتتىڭ بالاسى كوشەدە ورىسشا سويلەسە، سويلەي بەرسىن، سەندەر قازاقشا سويلەڭدەر. ايتپەسە، شەشەسى ۇيرەتىپ وتىر دەپ مەنەن كورەدى...» — دەيدى ەكەن. بالا تۋدى دا شەكتەمەپتى. قۇدايدىڭ قۇدىرەتىن قاراڭىز، تۋرا 11 بالا تۋىپتى. باياعى 11 جەتىمنىڭ تىلەگىنىڭ قابىل بولعانى دا. كوپ جىلدارعا دەيىن سۋىق قاراعان ەنەسى دە كەيىن بەيىلىن بەرىپ، ريزا بولىپ اتتانىپتى...
«شەشەم بىلتىر قايتتى»، — دەدى بولات سوندا. «اجەسىنىڭ بالاسى» كەنەت تولقىپ كەتتى. قازاقتىڭ سانىن ءبىر اۋىلعا كوبەيتىپ كەتكەن ارۋ انانىڭ رۋحىنا مەن دە تاعزىم ەتىپ، بەتىمدى سيپادىم. ءىسساپاردان كەلگەسىن «ۆلاديمير — بولات» دەگەن ماقالا جازدىم...
...سوعىستىڭ بەتى اۋلاق بولسىن!

باۋىرجان باباجانۇلى

اقتوبە وبلىسى

Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا جاريالانعان ماقالاعا پىكىر ايتىپ، ويىڭىزدى بىلدىرگىڭىز كەلسە، مىنا پاراقشاعا جازىپ قالدىرىڭىز!

Abai.kz