«مەن قۇرمەت تۇتاتىن عالىم - ۇستازدار! بۇگىن مۇراعاتتان سىزدەردىڭ عىلىمي ەڭبەكتەرىڭىزدىڭ تۇپنۇسقاسىن كوردىم! مۇراعاتتا جىلتىر مۇقابالى كىتاپتار كوپ ەكەن. «قازاق تىلىنە ەۋروپا تىلدەرىنەن ەنگەن كىرمە سوزدەر» تاقىرىبىنداعى زەرتتەۋىم ءۇشىن ءححى عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنداعى عىلىمي ەڭبەكتەردى قاراپ، ىزدەنۋ ءۇشىن كەلىپ وتىرمىن. وسى كىتاپتاردان ءوز وتباسىلارىڭىزدى دا تانىپ قالدىم. كوپ ەستەلىك. قازىر ءبىزدىڭ جازۋ-سىزۋىمىزدىڭ ءبارى اۋادا. مۇنداي ەسكى سۋرەتتەردى انامنىڭ قۇجاتتارىنىڭ اراسىنان كورۋشى ەدىم. سىزدەردىڭ ەڭبەكتەرىڭىز كيريلل الىپبيىندە جازىلعاندىقتان، ونى تانۋ ماقساتىندا ورىس ءتىلىن ۇيرەندىم. ءيا، قيىن ءتىل، سىزدەر قالاي سايراعانسىزدار؟»  

مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، ءتىل ءبىلىمشى دەگەن – تىلگە قىزمەت ەتۋشى، ال عالىم دەگەن – عىلىمعا قىزمەت ەتۋشى ۇستاز. ۇستاز! دەمەك ادامدى ول اتقا لايىق قىلار جالعىز كورسەتكىش – شاكىرت. عالىمدى شاكىرتى ۇستازىم دەپ اتاعان ساتتە ول مويىندالادى. ءبىزدىڭ قوعامدا ديپلوم بەرەتىن ورتا كوپ، بىراق شاكىرت، عالىم تاربيەلەيتىن ورتا بار ما؟ ول ورتا قانداي بولادى؟ بۇگىنگى قوعام بۇلاقتارىنىڭ كوزىن كىم اشادى؟ ۇرپاقتىڭ عىلىمعا ىنتاسى ءالسىز ياكي ۇستاز تۇتقان عالىمدار ءنارسىز. بىراق ءبىز ءسىز بەرگەن كىتاپ پەن ءسىز جازعان ەڭبەكتى وقىپ وستىك قوي!

عالىم تۇتىپ، اتوي  سالىپ شاقىرعان عىلىمي جيىلىستاردا سۇيرەتىپ اكەپ، الدىڭىزعا وتىرعىزىپ قويعان ستۋدەنت - وقۋشىلاردىڭ كوكىرەك كوزىن كورىپ، كوڭىلدەرىن عىلىم ساۋلەسىمەن سۋسىنداتا الدىڭىز با؟

عالىم دەگەن ۇلكەن لاۋازىمعا، ۇلى اتاققا «اقى ارسىزدىعى» قوسىلسا، ءتىل ساتىلار ما، اقىل ساتىلار ما؟ نە ساتىلدى، كىمگە ساتىلدى؟ «عالىمدار ورتاسى» الىمساقتان وسىنداي ما، الدە زامان جەتكىزدى مە بۇل حالگە؟

«عىلىم – بايگە. بىرىنەن الدىڭ، بىرىنە بەردىڭ». بولاشاق قازاق ءتىل بىلىمشىلەرى ول بايگەگە قالاي دايىندالىپ جاتىر؟ كوشىرىپ، كونسپەكت جازىپ نە ءوز ءتىل تاريحىن زەردەلەر ەسكى جازبالار مەن ادەبيەتتەر تۋرالى اۋدارىلعان اقپارات وقىپ، تۇپنۇسقاسىنىڭ سۋرەتىن تاماشالاپ پا؟ جوق، ۇرپاعىڭ مۇنى قالامايدى.

ءتىلدى ءتىل ەتىپ تۇرعان ونىڭ يەسى بولسا، ءتىلدىڭ ءبىر كيەسى بار دەگەن ءسوز. ول كيە بولماسا، ورىس ءبىزدىڭ تىلگە قول سالا زەرتتەپ، وزگە ەلدىڭ عالىمى تۇركى تىلدەرىنىڭ قاتارىندا سالىستىرماس تا ەدى. –  ءتىل نە ءۇشىن زەرتتەلەدى؟ ول زەرتتەۋلەر كىمگە جانە نەگە قاجەت؟ نەگە ءبىز بۇگىنگى ءسوزدىڭ ءتۇبىرىن، ماعىناسىن 10-15 عاسىر بۇرىنعى ەسكى مۇرادان ىزدەيمىز؟ –  ساباقتاستىق. دامۋ. مەنىڭ ويىمشا، عىلىم دەگەن – وسى. ءتىل ءبىلىمى «مىنا ءسوزدىڭ ماعىناسى مىناۋ سياقتى»، «باياعىدا ءبىر شال قۇلاپ بارا جاتىپ «ءاۋپ» دەپتى، سودان وسى ءسوز پايدا بولعان»  دەگەن نەگىزسىز پىكىرلەردى كوتەرمەۋى ءتيىس. سول ءۇشىن دە ول – ءتىل ءبىلىمى عىلىمى.

ال بۇگىنگى وقۋلىق، بۇگىنگى جازۋ، ەملە، بۇگىنگى «قازاق گرامماتيكاسى»، بۇگىنگى عالىمداردىڭ عىلىمي زەرتتەۋلەرى 10 عاسىردان كەيىنگى ۇرپاقتىڭ قاجەتىنە جارار ما ەكەن؟!  قازاق ءتىلى ح عاسىرداعى اراب - پارسى سوزدەرىمەن تولىققان ورتادان ارەڭ بوساپ، ءححى عاسىرداعى قاۋىپتى ورتاعا سۇيرەلىپ جەتكەندە، ونى قابىلداپ العان ءسىزدىڭ ءتىلدى كۇيرەتۋگە قاقىڭىز بار ما؟ قاجەتكە جاراماي جاتسا، بولاشاقتا سىزگە ەشكىم «ءسىزدىڭ زەرتتەۋىڭىز تۇككە جارامادى» دەپ جارىق دۇنيەدەن حابار بەرمەس-اۋ. بىراق ءبىر ەڭبەگىڭىزدىڭ بەتى اشىلىپ، وقىلسا، سىزگە وزىڭىزدەن بىرنەشە ءجۇز جاس كىشى ۇرپاعىڭىزدىڭ، شاكىرتىڭىزدىڭ العىسى جەتەرى انىق.

نە جازساڭىز دا، البوم ەمەس، امانات جازىڭىزشى! مەن سىزدەردەن ۇلگى الامىن، ۇستازدارىم!

ۇمىتپەن، ۇرپاعىڭ...

Abai.kz