«اباي» اقپاراتتىق پورتالى بىلتىردان بەرى بەردىبەك سوقپاقباەۆ مۇراسىن ۇزدىكسىز ناسيحاتتاپ كەلە جاتىر. بەردىبەكتىڭ ەشقانداي كىتابىنا ەنبەگەن، كسرو-نىڭ توتاليتارلىق جۇيەسىنە قارسىلىق بىلدىرگەن «ەرگەجەيلى ەلىنە ساياحات» اتتى حيكاياتىن جاريالاعان ەدىك. مۇنان كەيىن جيناقتارعا ەنبەي جۇرگەن «ابىكەڭنىڭ ساعاتى» دەگەن اڭگىمەسىن وقىرمان نازارىنا ۇسىندىق. «بالالىق شاققا ساياحات» پوۆەسىندەگى ءبىر كەيىپكەردى تاۋىپ الىپ، سول كەيىپكەردىڭ جازۋشى جايلى ەستەلىگىن وقىرماندارعا تارتۋ ەتتىك. ەندى بۇگىن "اياقتالماعان ءماجىلىس" دەگەن الاقانداي اڭگىمەسى وقىرمانعا جول تارتىپ وتىر. 

اياقتالماعان ءماجىلىس

 (اڭگىمە)

سويلەم مۇشەلەرىنىڭ العاشقى ءماجىلىسى «اباي جولى» رومانىنىڭ... بەتىندە شاقىرىلدى.

مۇندا شەشۋشى داۋىسپەن قاتىناسىپ وتىرعاندار: باستاۋىش، بايانداۋىش، تولىقتاۋىش، انىقتاۋىش جانە پىسىقتاۋىش. بۇلار ءماجىلىستىڭ تولىق پراۆولى مۇشەلەرى.

«قاتىناسامىز دەگەندەرگە ەسىك اشىق» دەپ حابارلاندىرىلعاننان كەيىن بۇگىنگى ماجىلىسكە گرامماتيكا مايدانىنىڭ وزگە سالاسىندا ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن تالاپتىلاردىڭ دا وكىلدەرى كەلىپتى. ءسوز تاپتارى اتىنان سان ەسىم، سويلەممەن گرامماتيكالىق بايلانىستارى بولماسا دا قىستىرما، قاراتپا، وداعاي سوزدەر قاتىسىپ وتىر.

ءبىرىنشى بولىپ، باستاۋىش سويلەدى.

— مەن باستاۋىشپىن. سويلەمدە مەنىڭ موينىما ۇشان - تەڭىز جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى. Meن سويلەمدەگى ويدىڭ يەسىمىن. مەنسىز سويلەم باسى جوق تەكە ءتارىزدى. «كىم؟ نە؟» دەپ سۇراي كەلگەن جان بولسا، اتاۋ تۇلعادا تۇرعان مەنى قينالماي بىردەن تاۋىپ الادى. راس، كەيدە كوزگە تۇسپەي جاسىرىنىپ تا قالامىن. بىراق ول مەنىڭ كىنام ەمەس.

باستاۋىش وسى سارىندا قىزا جەلپىنىپ، ۇزاق سويلەدى. داۋسىنان بۇرقىراپ شاڭ كوتەرىلگەندەي بولدى.

ەكىنشى بولىپ بايانداۋىش ءسوز الدى:

— باكەن، تاماشا سويلەدى، — دەپ، ءسوزىن ول باستاۋىشقا جاعىنۋدان باستادى.— ءبىر اۋىز ارتىق ءسوزى بولعان جوق. ال ەندى مەن ءوزىم جايىندا ايتايىن. مەن بايانداۋىشپىن. قىزمەتىم — سويلەمدە ايتىلعان وي يەسىنىڭ ياعني باكەڭنىڭ ءىس-قيمىلىن، كۇي - جاعدايىن ءبىلدىرۋ. باكەن جايىن بىلگىلەرى كەلگەن جۇرت «نە ىستەدى؟ نە ىستەپ جاتىر؟ نە بولدى؟ حال - تۇرمىسى قالاي؟» — دەپ سۇرايدى. وسىنىڭ بارىنە ءتيىستى جاۋابىن بەرىپ، مەن تياناقتايمىن. باكەڭ ەكەۋمىزسىز سويلەم باسى مەن اياعى جوق دەنە ءتارىزدى. مىنە، سوندىقتان دا ءبىزدى عالىمدار تۇرلاۋلى مۇشەلەر دەپ اتايدى.

— لەپىرىپ، شالقىپ، داندايسىپ بۇل نە ءوزى! — دەپ، كەنەتتەن بايانداۋىشتىڭ ءسوزىن پىسىقتاۋىش ءبولىپ جىبەردى.— «مەن!»،«مەن!» دەپ، كەۋدە قاعا سويلەۋدى وسى قاشان قوياسىڭدار! تۇرلاۋلى مۇشەلەرىمىز دەپ، بولەكتەنۋدى قاشان دوعاراسىڭدار؟ باستاۋىش پەن بايانداۋىش ءبىزسىز، سويلەمنىڭ تۇرلاۋسىز مۇشەلەرىنسىز، سەندەر كۇردەلى ويدى بەرە الاسىڭدار ما؟ بەرە المايسىڭدار. ال مەن بولسام، بايانداۋىش، سەنىڭ ماعىناڭدى ايقىنداپ، سۋرەتتەي تۇسەم. ولاي بولسا، سەنىڭ مەنى نەگە تانىعىڭ كەلمەيدى، ا!

پىسىقتاۋىشتىڭ شانق - شانق ەتىپ، اشىنعان ءۇنى پاراقتىڭ ارعى بەتىندەگىلەرگە ەستىلىپ جاتتى.

بۇدان كەيىن تولىقتاۋىش ءسوز الدى. ول پىسىقتاۋىشقا ءتيىستى:

— بىرەۋلەردى سىناي تۇرىپ، ءوزىڭ نەگە لەپىرەسىڭ؟ بايانداۋىشتىڭ ماعىناسىن ايقىندايتىن سەن عانا ما ەكەنسىڭ؟! ەتىستىكتەن بولعان بايانداۋىشتاردى قولداپ - جەبەپ، كوركەيتۋ، ول مەنىڭ ءىسىم ەمەس پە؟ مەنىڭ بۇل ەڭبەگىمدى سويلەم مۇشەلەرىنىڭ قايسىسى جوققا شىعارا الادى؟!

وسىلايشا گۇج - گۇج ەتىپ، جۋان دەنەلى تولىقتاۋىش ول دا بىرقاۋىم سويلەدى.

مانادان بەرى ءبىر قۋارىپ، ءبىر قىزارىپ قۇبىلا تىڭداپ وتىرعان انىقتاۋىش ءسوز الدى:

— كىمنىڭ قانداي كىزمەت اتقارىپ جۇرگەنىن، جولداستار، ءومىر كورسەتەدى. ومىرگە، شىندىققا جۇگىنىپ سويلەگەن ءجون. ءبىز، انىقتاۋىشتار، وزدەرىڭىزگە ءمالىم، ەسىم سەزدەردى انىقتايمىز. ودان باسقا دا ءسوز تاپتارىمەن بايلانىسىپ، بەلگىسىن، سىر - سيپاتىن بىلدىرەتىن كەزدەرىمىز بولادى.

الدىنداعى سيا ساۋىتتان سيانى قىلق ەتكىزىپ جۇتىپ قويىپ، لەپىرىپ سويلەي بەردى انىقتاۋىش:

— ءبىز، انىقتاۋشىتار، ەسىم سوزدەردىڭ عانا ەمەس، بۇكىل سويلەمنىڭ كوركىمىز، بوياۋىمىز. نەلەر ءدىلمار شەشەندەر ءبىزدى، انىقتاۋىشتاردى، تىلىنە تيەك ەتپەي ءسوز سويلەمەيدى. ومىردەگى ادەمىلىك پەن سۇلۋلىقتىڭ، اسقاقتىقتىڭ ءبىر دە بىرەۋى بىزدەرسىز سيپاتتالمايدى. جاماندىق پەن جاۋىزدىقتىڭ نەلەر لاس بوياۋىن دا ءبىز كەلتىرەمىز... ءبىز... ءبىز...

انىقتاۋىش قاقالىپ-شاشالىپ، ءتۇر-ءتۇسى قۇپ-قۋ بولىپ بارىپ ءسوزىن ءبىتىردى.

— شىركىنىڭ بوسەدى-اق ەكەن! — دەپ، بوساعا جاقتان شىلاۋدىڭ ءبىرى كوپكە ەستىرتە كۇبىر ەتتى.

پاراق بەتىندەگى سوزدەر تىڭداۋدان جالىعىپ، قاقىرىنىپ، جوتەلىپ، قوزعالاقتاپ كەتىپ ەدى.

— جولداستار، ءۇزىلىس جاساساق قايتەدى؟ — دەپ قاراتپا ءسوز ۇسىنىس ەنگىزدى.

ەكى ۇتىرگە شىنتاقتاپ، شارشاپ وتىرعان قىستىرما ءسوز:

— ءۇزىلىس جاساعان، ارينە، دۇرىس بولادى، — دەپ قوستادى.

— تىم بولماسا بەس مينۋت، — دەدى سان ەسىم.

ءماجىلىستى باسقارىپ وتىرعان باستاۋىش ءۇزىلىس جاريالادى.

— ۋھ! — دەدى وداعاي لەپ بەلگىسىنە سۇيەنىپ، ورنىنان تۇرىپ جاتىپ.

Abai.kz