جوعارعى سوت توراعاسى جاقىپ اسانوۆ

كەشە جوعارعى سوتتا العاش رەت «سوتتاعى شەشەندىك: وقىتۋ جانە تاجىريبە» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى. فورۋم قازاقستانداعى ف.ەبەرت اتىنداعى قورمەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىرىلدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر قوعاممەن ديالوگ جۇرگىزۋدى، ەل تۇرعىندارىمەن تۇسىنىكتى تىلدە سويلەسۋدى، جۇرگىزىلىپ جاتقان رەفورمالاردىڭ ءمان-ماڭىزى مەن ناتيجەسىن ءتۇسىندىرۋدى ۇيرەنۋى ءتيىس دەگەن تاپسىرماسى كونفەرەنتسيانى وتكىزۋگە نەگىزگى ارقاۋ بولدى.

ءىس-شاراعا جوعارعى سوت توراعاسى جاقىپ اسانوۆ، جوعارعى جانە جەرگىلىكتى سوتتاردىڭ سۋديالارى، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى، سوت تورەلىگى اكادەمياسىنىڭ باسشىلىعى، «اتامەكەن» ۇكپ، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ، ادۆوكاتۋرانىڭ، جازۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلدەرى، حالىقارالىق ساراپشىلار، فيلولوگ-عالىمدار، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرلەرى قاتىستى.  

كونفەرەنتسيا ينتەرنەتتە ونلاين رەجيمدە كورسەتىلدى.

فورۋم «سوتتاعى سەنىمدى ءارى ءتيىمدى سويلەۋ ونەرى» جانە «سوتتاعى سويلەۋ مادەنيەتى – قۇقىقتىق ءبىلىم ساپاسىنىڭ كورسەتكىشى» اتتى ەكى سەسسيادان تۇردى.

ءبىرىنشى سەسسيا شەڭبەرىندە جوعارعى سوت توراعاسى جاقىپ اسانوۆ، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى قۋانىش سۇلتانوۆ، ا.س.پۋشكين اتىنداعى ورىس ءتىلى مەملەكەتتىك ينستيتۋتىنىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى (ماسكەۋ ق.) ۆلاديمير اننۋشكين، جازۋشى بولات بوداۋباي، م.لومونوسوۆ اتىنداعى ممۋ فيليالىنىڭ پروفەسسورى نۇرسۇلۋ شايمەردەنوۆانىڭ باياندامالارى تىڭدالدى.

جاقىپ اسانوۆ سەسسيا جۇمىسىن اشا كەلە، بۇكىل سوت جۇيەسىنىڭ ەڭ باستى ءارى جالعىز ءونىمى – سوت اكتىسى ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. وعان قاتىستى نارازىلىق كوپ. كوبىنەسە ادامدار ونىڭ مازمۇنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن قوسىمشا قارجى مەن ۋاقىت جۇمساي وتىرىپ، زاڭگەرلەرگە جۇگىنۋگە ءماجبۇر. سوندىقتان وسى جىلعى ناۋرىز-ءساۋىر ايلارىندا وتكەن جوعارعى سوتتىڭ جالپى وتىرىسىندا ازاماتتىق، اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق ىستەر بويىنشا سوت اكتىسى قانداي بولۋى تيىستىگى جازىلعان نورماتيۆتىك قاۋلىلاردى قابىلدادى.

بۇل جاڭاشىلدىقتاردىڭ نەگىزگى مىندەتىنە كەلەر بولساق، ءاربىر سوت شەشىمىنىڭ قۇرىلىمى ايقىن بولۋى كەرەك، وندا ىسكە قاتىسى جوق ارتىق اقپارات بولماۋى ءتيىس. ءاربىر ايتىلعان ۋاجگە سۋديا ءوزىنىڭ انىق دايەكتەلگەن ۇستانىمىن ءبىلدىرۋى ءتيىس.

بۇعان قوسا، سوت شەشىمى جاريالانعاننان كەيىن سۋديا مىندەتتى تۇردە تاراپتارعا شۇبالاڭقى زاڭ دايەكسوزدەرىنسىز، قاراپايىم ءارى تۇسىنىكتى تىلدە نەلىكتەن ءدال وسىنداي شەشىم قابىلداعانىن ءتۇسىندىرۋى ءتيىس.

مۇنىڭ بارلىعى سۋديالارعا جازباشا ماتىندەردى دايىنداۋ، كوپشىلىك الدىندا سويلەۋ، شيەلەنىس جانە نارازىلىق جاعدايىندا جۇرگەن ادامدار اراسىندا كوممۋنيكاتسيا ورناتۋ بويىنشا ءبىلىم مەن پراكتيكالىق داعدىلارعا قاتىستى قويىلاتىن تالاپتاردى ارتتىرادى.

ج.اسانوۆ بۇگىندە ساۋاتتى سوت ريتوريكاسى سوت تورەلىگىن ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ، قوعامدا داۋكەستىكتى ازايتۋدىڭ كىلتى جانە ادامداردىڭ سوت جۇيەسىنەن كۇتەتىن ناقتى تالاپ-تىلەكتەرىنە دەگەن جاۋاپ ەكەندىگىن ايرىقشا اتاپ ءوتتى.

سپيكەرلەر زاڭگەر ءسوزىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى، زاڭ شىعارۋ ءتىلىنىڭ ەرەكشەلىگى جانە ريتوريكا، زاڭگەرلەردى دايارلاۋ سالاسىنداعى كوممۋنيكاتسيا مەن ءسوز سويلەۋ مادەنيەتىنىڭ تۇرلەرى سەكىلدى تاقىرىپتار بويىنشا پىكىر الماستى. بۇعان قوسا، بيلەردىڭ شەشەندىك ونەرىنىڭ ماڭىزدىلىعى، زاڭگەرلەردىڭ سەنىمدى سويلەۋى جانە ساپالى سوت اكتىسى تۋرالى ماسەلەلەر كوتەرىلدى.

ەكىنشى سەسسيادا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى زاڭگەرلىك ءبىلىم بەرۋدىڭ قازىرگى جاي-كۇيى مەن زاڭگەرلىك ءبىلىم ستاندارتتارى، قوعامنىڭ جوعارى كاسىبي زاڭگەرلەرگە دەگەن سۇرانىسى قاراستىرىلدى. پىكىرتالاس بارىسىندا ادۆوكات، «Rödl & Partner» كومپانياسىنىڭ قازاقستانداعى باسقارۋشى سەرىكتەسىنىڭ ورىنباسارى ميحاەل كۆيرينگ زاڭگەرلەردى دايارلاۋداعى ەۋروپالىق تاجىريبەمەن ءبولىستى.

ءىس-شارا بارىسىندا ا.ج. 16 ساۋىردە باستالعان «جاڭا ۇلگىدەگى ۇزدىك سوت اكتىسى» رەسپۋبليكالىق كونكۋرسىنىڭ قورىتىندىسى شىعارىلدى. ول تۋرالى جوعارعى سوت سۋدياسى، كوميسسيا مۇشەسى باعلان ماقۇلبەكوۆ ايتىپ ءوتتى. كونكۋرس بارىسىندا ازاماتتىق ىستەر بويىنشا ۇزدىك سوت اكتىلەرىنىڭ ۇلگىلەرى تاڭدالىپ الىندى. وعان 45 سوت، 78 سۋديا مەن 5 مامان قاتىستى.

جۇمىستار «مەملەكەتتىك تىلدەگى ۇزدىك سوت شەشىمى»، «ورىس تىلدەگى ۇزدىك سوت شەشىمى» اتالىمدارى بويىنشا ۇسىنىلدى. بارلىق جەڭىمپازدار مەن بەلسەندى قاتىسۋشىلارعا جوعارعى سوت توراعاسى اتىنان گراموتالار، العىس حاتتار مەن وزگە دە ىنتالاندىرۋ سىيلىقتارى تابىستالدى.

سوت اكتىلەرىنىڭ ۇزدىك نۇسقالارى ءتيىستى جيناققا ەنگىزىلەدى. ول سۋديالاردىڭ سوت شەشىمدەرىن ازىرلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋنە باعدار بولادى.

ءىس-شارا بارىسىندا وعان قاتىسۋشىلار باعدارلامادا كوزدەلگەن بارلىق ماسەلەلەر بويىنشا قىزۋ ءارى سىندارلى پىكىر الماستى.

جوعارعى سوتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى  

Abai.kz