ءدىن سالاسىنداعى تۇجىرىمداما ءتۇيىنى
وسى ۋاقىتقا دەيiن رۋحانياتقا ادال قىزمەت ەتىپ، جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى ساناعا سىڭىرگەن دiننiڭ ادام ومىرىنەن الاتىن ورنىن تەرەڭ ءتۇسiندىرۋ وتە ماڭىزدى. ءدiننىڭ اتىن جامىلىپ، الەمدىك قاۋىمداستىقتى الاڭداتىپ وتىرعان ەكسترەميزم قاۋپi قازاقستاندى دا اينالىپ وتپەيتىنى بەلگىلى. ونىڭ ۇستىنە قوعامدا دiنشiلدiك دەڭگەيi كۇن ساناپ ارتۋدا. دiن سالاسىندا وڭتايلى مەملەكەتتiك ساياسات قالىپتاستىرۋ – كۇن تارتىبىندەگى اسا ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى.
قازىرگى تاڭدا دiن سالاسىندا تيiمدi مەملەكەتتiك ساياساتتى قالىپتاستىرۋ وتە ماڭىزدى بولعاندىقتان، تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا العاش رەت قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى تاراپىنان قازاقستاننىڭ ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسى ازىرلەنىپ، قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى قابىلداندى. تەك قر پرەزيدەنتى قول قويعاننان كەيىن جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى. تۇجىرىمدامادا قامتىلعان ءدىن سالاسىنداعى اۋقىمدى ويلار جۇزەگە اسسا، قوعامدا تۇراقتىلىق ورناپ، رۋحاني جاڭعىرۋ ءۇردىسى جەدەلدەيتىنى ءمالىم.
ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات تۇجىرىمداماcى – ەلباسىنىڭ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋ: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى حالىققا جولداۋىمەن ۇندەسكەن ماڭىزدى قۇجات.
تۇجىرىمداما ىشكى جانە سىرتقى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالىپ، ەكسترەميستىك سيپاتتاعى ءدىني اعىمداردىڭ بۇلىكشىل ارەكەتتەرىنە توسقاۋىل قويۋدى ماقسات ەتەدى. ويتكەنى، ءدىني الاۋىزدىق – مەملەكەتتىڭ زايىرلى قاعيداتتارىن مانسۇقتاپ، ءداستۇرلى قۇندىلىقتارعا قاۋىپ توندىرەدى.
قوعام الەمدىك جاھاندانۋدىڭ سىن-تەگەۋرىندەرىنە جاۋاپ بەرە الاتىن الەۋمەتتىك دامۋ مەن رۋحاني جاڭعىرۋعا مۇقتاج.
تۇجىرىمدامادا مەملەكەت پەن ءدىن اراسىنداعى قارىم-قاتىناس، مەملەكەتتىڭ زايىرلىلىعى جونىندە تۋىنداپ جاتقان تولاسسىز ماسەلەلەر، قوعامدا ءدىني قاعيداتتاردى، قۇلشىلىقتى زايىرلى مەملەكەت توڭىرەگىندەگى مەكەمەلەردە ورىنداۋ نەمەسە ورىنداماۋ، سىرتقى كەلبەتكە بايلانىستى تالاپتار، ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ شارالارى سياقتى ت.ب وزەكتى ماسەلەلەر قاراستىرىلعان.
ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى ۇسىنعان تۇجىرىمدامادا قامتىلعان نەگىزگى ماسەلەلەر:
- مەملەكەتتىڭ زايىرلىلىق قاعيداتتارىن نىعايتىپ، ازاماتتاردىڭ ار-وجدان بوستاندىعىن قامتاماسىز ەتۋ;
- ءدىن سالاسىن باقىلاۋ جونىندەگى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ;
- ەل ازاماتتارىنىڭ ءدىني كوزقاراستارىنىڭ زاڭمەن قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ;
- ءدىني دەسترۋكتيۆتى اعىمداردىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى، زايىرلى مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسيالىق نەگىزدەرىن بۇزۋىنا جول بەرمەۋ;
- حالىق اراسىندا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ ارقىلى دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگياعا قارسى يممۋنيتەت قالىپتاستىرىپ، ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق بىرلىكتى ودان ءارى نىعايتۋ.
تۇجىرىمدامادا قوعامدا ءداستۇرلى رۋحاني قۇندىلىقتارعا، ەۆوليۋتسيالىق دامۋعا، زايىرلى مەملەكەت قاعيدالارىنا نەگىزدەلگەن ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى نىعايتۋدى كوزدەپ، ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى قوعامنىڭ يممۋنيتەتىن قالىپتاستىراتىن ناقتى شارالار ۇسىنىلعان.
ءوز بەتىمەن ءدىني ءبىلىم الۋعا اتتانىپ، ول جاقتا ەكسترەميستەر مەن راديكالداردىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ، تەرروريستىك ۇيىمداردىڭ قاتارىن تولتىرىپ جۇرگەن جاستارىمىزدىڭ بار ەكەنىن جاسىرۋعا بولمايدى. ءبىلىم الۋ ءتارتىبىن رەتتەۋ، جاسوسپىرىمدەردى ءدىني قىزمەتكە زاڭسىز تارتۋعا جول بەرمەۋ، ءدىني ادەبيەتتەردى تاراتۋ ءتارتىبىن جەتىلدىرۋ جانە ت.ب. ماسەلەلەرىمەن بەتپە-بەت كەلگەن اتا-انالار ارنايى حات جازىپ، وسى ماسەلەنى زاڭمەن رەتتەۋدى ۇسىنۋدا.
ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، ءدىني ءبىلىم الۋ ءۇشىن ۇسىنىلاتىن شەتەلدىك تەولوگيالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءتىزىمىن جاساقتادى. ياعني، شەتەلدەردە ءدىني ءبىلىم العىسى كەلەتىن ازاماتتار قمدب بەلگىلەگەن وقۋ ورىندارىندا عانا ءبىلىم الا الادى.
تۇجىرىمداما جاڭا گەوساياسي، ىشكى جانە سىرتقى قاتەرلەر اياسىندا قازاقستاندا تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان. بۇل جۇمىستار رەسمي تۇردە تىركەلگەن ءدىني بىرلەستىكتەر مەن ازاماتتىق قاۋىمداستىقتى تارتۋمەن بارلىق مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ تىعىز ارەكەتتەستىگى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. تۇجىرىمدامادا ەلىمىزدىڭ دامۋىنىڭ زايىرلى قاعيداتى تۇرعىسىنان ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باعىم باعىتتارى دۇرىس ايقىندالعان. سوندىقتان تۇجىرىمدامانى تاجىريبەلىك ىسكە اسىرۋ مەملەكەتتىڭ ءدىني بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا ارەكەتتەسۋىنىڭ قازاقستاندىق ۇلگىسىن دامىتۋدىڭ العىشارتىن قالىپتاستىرادى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ شيرەك عاسىرىنداعى جەتىستىكتەردى تياناقتاپ، الەمنىڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا كىرۋگە سەنىممەن قادام باسقان قازاقستان مەملەكەتتىڭ زايىرلى دامۋىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قاعيداتتارىن ۇستانادى.
قازاقستاندىقتاردىڭ ءدىني جانە ەتنومادەني ارقيلىلىعىنا قاراماستان، جالپىۇلتتىق بىرلىك پەن كەلىسىمنىڭ قالىپتاسقان ۇلگىسى – ەلىمىزدى مەكەن ەتكەن ءارتۇرلى كونفەسسيالاردىڭ جالپى الەمدىك دامۋعا قوسقان قوماقتى ۇلەسى.
ءدىني نانىم – جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتارمەن قاتار، رۋحاني ۇيلەسىمدى، الەۋمەتتىك قارىم-قاتىناستار مەن ازاماتتاردىڭ ساناسىنداعى الەۋەتتى قامتيتىن ايرىقشا سالا. سوندىقتان ءدىن سالاسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى رەتتەۋدىڭ ۇسىنىلىپ وتىرعان تاسىلدەرى مەن مەملەكەتتىك ساياسات قاعيداتتارى ەلدىڭ وزگەشەلىكتەرىن جانە حالىقتىڭ مادەني-مەنتالدى ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرەتىن ايرىقشا سيپاتقا يە.
مۇقان يساحان، ءدىنتانۋشى
Abai.kz
