الەمدىك ساۋلەت ونەرىنىڭ جاۋھارلارىنا وزىندىك قولتاڭباسىن قوسقان استانا ارحيتەكتۋراسى تۋرالى از ايتىلىپ جۇرگەن جوق. بۇگىندە كوز سۇيسىندىرەر كوركىمەن سالتانات قۇرعان ەلوردانىڭ ەرەكشە ارحيتەكتۋرالىق انسامبلىندە دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەلگىلى ساۋلەتشىلەرىمەن قاتار ءوزىمىزدىڭ ارحيتەكتورلا­رىمىزدىڭ دا ەڭبەگى مول. سولاردىڭ ءبىرى تانىمال ساۋلەتشى شوقان ماتاي­بەكوۆ. جاقىندا جەرلەس ساۋلەتشىنىڭ استانا قالاسىندا سالىنا­تىن "بۇلتتارمەن استاسقان ءۇي" اتتى ارحيتەكتۋرالىق جوبا­سى الەمدىك ارحيتەكتۋرا تريەنالىندا كۇمىس مەدالعا يە بولدى. قازاقستاندىق ساۋلەتشىنىڭ الەمدىك دارەجەدەگى وسى جەتىستىگىنە وراي ءبىز شوقان ماتايبەكوۆتى اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.

-اتى دا، زاتى دا توسىنداۋ وسى ءبىر الەمدىك كونكۋرس تۋرالى از-كەم تۇسىنىك بەرسەڭىز.

الەمدىك ساۋلەت ونەرىنىڭ جاۋھارلارىنا وزىندىك قولتاڭباسىن قوسقان استانا ارحيتەكتۋراسى تۋرالى از ايتىلىپ جۇرگەن جوق. بۇگىندە كوز سۇيسىندىرەر كوركىمەن سالتانات قۇرعان ەلوردانىڭ ەرەكشە ارحيتەكتۋرالىق انسامبلىندە دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەلگىلى ساۋلەتشىلەرىمەن قاتار ءوزىمىزدىڭ ارحيتەكتورلا­رىمىزدىڭ دا ەڭبەگى مول. سولاردىڭ ءبىرى تانىمال ساۋلەتشى شوقان ماتاي­بەكوۆ. جاقىندا جەرلەس ساۋلەتشىنىڭ استانا قالاسىندا سالىنا­تىن "بۇلتتارمەن استاسقان ءۇي" اتتى ارحيتەكتۋرالىق جوبا­سى الەمدىك ارحيتەكتۋرا تريەنالىندا كۇمىس مەدالعا يە بولدى. قازاقستاندىق ساۋلەتشىنىڭ الەمدىك دارەجەدەگى وسى جەتىستىگىنە وراي ءبىز شوقان ماتايبەكوۆتى اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.

-اتى دا، زاتى دا توسىنداۋ وسى ءبىر الەمدىك كونكۋرس تۋرالى از-كەم تۇسىنىك بەرسەڭىز.

-الەمدىك ارحيتەكتۋرا تريە­نالى ءۇش جىلدا ءبىر رەت يۋنەسكو-نىڭ جانە حالىقارا­لىق ارحيتەكتورلار اكادەمياسى­نىڭ باستاماسىمەن سوفيا قالاسىندا وتكىزىلەتىن وتە بەدەلدى حالىقارالىق بايقاۋلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. بۇل ءوز كەزەگىندە ارحيتەكتورلار وليمپياداسى دەسە دە بولادى. تريەنال باعدارلاماسى بويىنشا مۇندا ساۋلەتشىلەردىڭ وزىق جوبالارىنىڭ كونكۋرسىمەن قاتار دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەلگىلى ساۋلەت ونەرى شەبەرلەرىنىڭ ءارتۇرلى سەمي­نارلارى، كونفەرەنتسيالارى جانە ء"ححى عاسىردىڭ ارحيتەكتۋراسى" اتتى كورمە ۇيىمداستىرىلادى. بۇل كورمە بىرنەشە بولىمدەردەن تۇرا­دى. اتاپ ايتقاندا، بولاشاقتىڭ ارحيتەكتۋرالىق قۇرىلىمى، جاڭا­لىق جانە ءداستۇرلى ارحيتەكتۋرا، ار­حيتەكتۋرا جانە ەكولوگيا، ءماڭ­گىلىك قالالار دەپ اتالاتىن ءبولىم­دەردە دۇنيە جۇزىنە ەسىمدەرى ايگىلى ساۋلەتشىلەردىڭ ونەر تۋىندى­لا­رىنىڭ وزىق ۇلگىلەرى ورىن الادى.

-بيىلعى بايقاۋعا قانشا جۇمىس قاتىستى، كىمدەر جەڭىمپاز اتاندى؟

- اقش، انگليا، فرانتسيا، گەرمانيا، قىتاي سياقتى الەمنىڭ بارلىق دامىعان ەلدەرىنەن بۇل بايقاۋعا 300 جوبا ۇسىنىلعان. مە­نىڭ جۇمىسىمنان باسقا بايقاۋعا قازاقستاننان ساۋلەتشى بەرىك مول­جىگىتوۆتىڭ ەڭبەگى دە ۇسىنىلعان بولاتىن. الەمدىك بايقاۋعا تورەلىك ەتكەن حالىقارالىق بەدەلدى ءادىل­قازىلار القاسى "الەكساندرياداعى سۋ استىنداعى ارحەولوگيالىق مۇرا­جاي" اتتى فرانتسۋز ساۋلەتشىسىنىڭ جوباسىنا گران-پري بەرۋدى شەشىپتى. يتاليا، بولگاريا جانە اۆستريا ساۋلەتشىلەرىنىڭ ءۇش جوباسى باي­قاۋدىڭ ءۇش التىن مەدالىن جەڭىپ الدى. مەنىڭ بايقاۋعا ۇسىنىلعان ارحيتەكتۋرالىق جوبام كۇمىس مە­دالگە يە بولدى.

- "بۇلتتارمەن استاسقان ءۇي" اتتى وسى جوباڭىز تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز؟

- استانا قالاسىنىڭ شۇبار شاعىن اۋدانىندا سالىنۋعا ءتيىس "بۇلتتارمەن استاسقان ءۇي" ارحي­تەكتۋرالىق جوباسى بيىكتىگى 320 مەتر بولاتىن 70 قاباتتى ءزاۋلىم عيمارات بولىپ تابىلادى. بۇل جوبانى جۇزەگە اسىرماستان بۇرىن مەن نيۋ-يورك، گونكونگ، شانحاي قالالارىنىڭ ساۋلەت ۇلگىلەرىمەن جەتە تانىستىم. جوبانى ىسكە اسى­رۋ بارىسىندا وسى قالالاردا ور­نالاسقان ءىرى جوبالىق كومپانيا­لاردا بولىپ، ءوز ەڭبەگىمنىڭ بولا­شاق ۇلگىلەرىن كورسەتتىم. مەنىڭ جوبام بارلىق جەردە قىزىعۋشى­لىق تانىتتى. ءتىپتى، باسقا مەملە­كەتتەر تاراپىنان بۇل جوبانى ءوز قالالارىندا سالۋعا دەگەن ۇسى­نىستار دا ايتىلدى. الايدا بۇل جوبا ەلوردامىزدىڭ اۆتورى ەلبا­سىنىڭ ءوزى ماقۇلداعان جوبا بول­عاندىقتان تەك استانا قالاسىندا سالىناتىن بولادى. قازىرگى قار­جىلىق داعدارىس احۋالىنان تۋىن­داعان ۋاقىتشا قيىندىقتارعا باي­لانىستى بۇل عيماراتتى سالۋ جۇ­مىسى كەيىنگە قالدىرىلدى. الداعى ۋاقىتتا وسى جوبا بويىنشا سالى­ناتىن عيمارات استانا قالاسىنىڭ قايتالانباس ساۋلەت ونەرىنە ءسان قوساتىندىعى ءسوزسىز.

ارينە، الەمدىك دارەجەدەگى ارحي­تەكتۋرا تريەنالىنىڭ كۇمىس مەدالى جاقسى عوي. بىراق ەلىمىزدىڭ ابىرويى، مەملەكەتىمىزدىڭ مەرەيى ودان دا قىمبات. بۇدان بۇرىن دا مەنىڭ ەڭبەكتەرىم حالىقارالىق دارەجەدە باعالانىپ ءجۇر. اتاپ ايتقاندا، الماتىداعى "وتىرار" مادەنيەت ورتالىعىنىڭ عيماراتى، مۇحتار اۋەزوۆ مۇراجايىنىڭ عي­ما­راتى، استانا قالاسىندا سالى­نۋعا ءتيىس "بال-بالتاس" امبەباپ كەشەنىنىڭ جوباسى بۇدان بۇرىن حالىقارالىق بەدەلدى بايقاۋلاردىڭ مەدالدەرىنە يە بولعان. ال وتكەن جىلى بىشكەك قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق فورۋمدا "دۋباي قالا­سىنداعى ون مىڭ ورىنداق مەشىت" اتتى مەنىڭ ارحيتەكتۋرالىق جوبام گران-ءپريدى جەڭىپ الدى. ءاربىر ساۋلەتشى ءۇشىن ءوزىنىڭ ەڭبە­گىنىڭ ناقتى جۇزەگە اسقانى قايتا­لانباس قۋانىش ەكەندىگى داۋسىز. سوندىقتان استانا قالاسىنىڭ تاماشا ارحيتەكتۋرالىق ۇلگىلەرىندە مەنىڭ دە قولتاڭبام قالاتىندى­عىنا ءوزىمدى باقىتتى سانايمىن.

-بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ ماقتانىشىنا اينالعان استانا قالاسىنىڭ ارحيتەكتۋراسى تۋرالى نە ايتاسىز؟

-ەلباسىنىڭ ەرەن ەرلىگى ءنا­تي­جەسىندە ءححى عاسىردىڭ عاجا­يىبى اتانعان استانا قالاسى اڭىزدان اقيقاتقا اينالدى. بۇل اسىرەسە، ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ساۋلەت­شىلەرى ءۇشىن ۇلى مەكتەپ، قايتا­لانباس تاجىريبە ءتالىمى. جاھان­دانۋ زامانىنىڭ ۇردىستەرىنە وراي استانا ارحيتەكتۋراسىندا الەمنىڭ ساۋلەت ونەرىنىڭ ەڭ وزىق ۇلگىلەرى كورىنىس تاپتى. سوعان قا­راماستان، بۇگىنگى استانا قالا­سى­نىڭ ارحيتەكتۋراسى ۇلتتىق نا­قىشتارعا، قايتالانباس حالىقتىق تاجىريبەدەن تۋىنداعان ۇلگىلەرگە دە تولى. بۇل ەڭ الدىمەن، ەلور­دانىڭ باس ارحيتەكتورى نۇرسۇل­تان نازارباەۆتىڭ وشپەس ەڭبەگى ەكەندىگى داۋسىز. داعدارىس وتەدى دە كەتەدى. ال قالا قۇرىلىسى ءماڭ­گى جالعاسادى. استانا ارحي­تەكتۋراسى بولاشاققا جالعاساتىن ەل مەرەيى ەكەندىگى حاق.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.

اڭگىمەلەسكەن جىلقىباي جاعىپارۇلى.

«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى 10 ماۋسىم 2009 جىل