ەربولات قۇدايبەرگەنوۆ: «جاستار، ۇيلەنۋدەن قاشپايىق»
- جاقىندا سىزدەردى قىتايعا بارىپ قايتتى دەپ ەستىدىك. اڭگىمەمىزدى سول ساپارىڭىزدان باستاساق.
- ءيا، قىتايداعى قازاقتىڭ قارا دومالاق جىگىتتەرى مەن قاراكوزدەرىمىزدىڭ اراسىندا بولدىق. كورشى مەملەكەتتىڭ ساياساتى، تىنىسى بولەك بولعاسىن ول جاققا كوپ بارا بەرمەيمىز. قانداستارىمىز قاتتى ساعىنۋلى ەكەن. بارىمىزدى سالىپ، ونەر كورسەتتىك. كەۋدەمىزدى قۋانىش كەرنەپ، جاقسى اسەرمەن قايتتىق. كەلەشەكتە دە شەتەلدەرگە شىعىپ تۇرۋ جوسپارىمىزدا بار. تاياۋ ۋاقىتتا ەۋروپاعا بەت الامىز، بۇيىرسا، تاعى دا دومبىرانىڭ كۇمبىرلەگەن داۋىسىن ەستىرتىپ كەلەمىز. ال، رەپەرتۋارىم بويىنشا جاڭا البوم جازىلىپ جاتىر. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جارىق كورىپ قالادى.
- جاقىندا سىزدەردى قىتايعا بارىپ قايتتى دەپ ەستىدىك. اڭگىمەمىزدى سول ساپارىڭىزدان باستاساق.
- ءيا، قىتايداعى قازاقتىڭ قارا دومالاق جىگىتتەرى مەن قاراكوزدەرىمىزدىڭ اراسىندا بولدىق. كورشى مەملەكەتتىڭ ساياساتى، تىنىسى بولەك بولعاسىن ول جاققا كوپ بارا بەرمەيمىز. قانداستارىمىز قاتتى ساعىنۋلى ەكەن. بارىمىزدى سالىپ، ونەر كورسەتتىك. كەۋدەمىزدى قۋانىش كەرنەپ، جاقسى اسەرمەن قايتتىق. كەلەشەكتە دە شەتەلدەرگە شىعىپ تۇرۋ جوسپارىمىزدا بار. تاياۋ ۋاقىتتا ەۋروپاعا بەت الامىز، بۇيىرسا، تاعى دا دومبىرانىڭ كۇمبىرلەگەن داۋىسىن ەستىرتىپ كەلەمىز. ال، رەپەرتۋارىم بويىنشا جاڭا البوم جازىلىپ جاتىر. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جارىق كورىپ قالادى.
- ءسىزدىڭ اندەرىڭىز كوپشىلىككە، اسىرەسە جاستارعا كەڭ تارالدى. قازىردە «ءسۇيدىم-كۇيدىم» دەيتىن رەپتەرگە ءسۇرىنىپ جىعىلاسىڭ. ال سىزدە نەگە كوبىنە پاتريوتتىق، ۇلتتىق ناقىش باسىم؟
- راس، ويتكەنى ءاۋ باستا-اق جوبامىزدى ۇلتتىق بوياۋعا جاقىن قىلىپ قالىپتاستىرعانبىز. ماقساتىمىز ساياسات ەمەس. ەڭ باستىسى - پاتريوتتىق سەزىمدى وياتۋ، ءتىلدى دامىتۋ، جاستارىمىزدىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ، تۋىمىزدى جەلبىرەتۋ، وزگە ەلگە ءوز بەدەلىمىزدى، دارەجەمىزدى كورسەتۋ. مىنە، وسى باعىتتا ءان جازىپ، بارىمىزدى سالىپ جاتىرمىز. ءبىر جاعىنان، پاتريوتتىق اندەردى ورىنداۋىم اتامنىڭ قانىمەن، انامنىڭ سۇتىمەن كەلگەن دەپ ويلايمىن. ولار ءداستۇرلى اندەردى كوپ ايتادى. ءبىزدىڭ رەپەرتۋارىمىزدا ماحاببات مۋزىكاسى دا، تابيعات تاقىرىبى دا جەتەرلىك. ايتۋ ءستيلىمىز - «ەتنو رەپ». ياعني ۇلتتىق ناقىشقا باسا ءمان بەرەمىز.
- الايدا، ەل اراسىندا «رەپ» دەگەن قازاقتىڭ تابيعاتىنا جات دۇنيە عوي» دەگەن اڭگىمە بار. ءسىز بۇعان نە دەيسىز؟
- 21-عاسىردىڭ جاستارى بولعاسىن، ءبىز رەپ، روك ستيلىندەگى مۋزىكالاردى كوپ تىڭداپ وستىك. رەپ بىزگە جات بولمايدى. نەگە؟ سەبەبى، ونى الەم تىڭدايدى، جالعىز قازاق قانا ەمەس، وزگە دە كوپتەگەن ۇلت ايتادى، تىڭدايدى. قالاساق تا، قالاماساق تا تارالا بەرەدى. ءبىز ايتپاساق تا، باسقا ەلدىڭ روك، رەپىن ءبىزدىڭ جاستار سىڭىرەدى. ودان دا رەپكە پاتريوتيزم ءدارىسىن قوسىپ، ءوزىمىز ايتىپ بەرگەنىمىز ابزال. ونىڭ ۇستىنە، الەمگە كوشباسشى بولىپ كەلە جاتقان قازاقستان بارلىق سالا بويىنشا جوعارى جانە ايتارى بولۋى كەرەك. رەپتى ەشكىمگە ء"سۇيىپ تىڭدا" دەپ ايتپايمىز، ونىڭ ءوز تىڭدارمانى بار. ولار - جاستار. بايقادىڭىز با، «مەن قازاقپىن» ءانىن رەپ ستيلىندە ايتىپ، وعان دومبىرا داۋىسىن قوسقاندا ادەمى اۋەن شىقتى ەمەس پە؟ حالىق جاقسى قابىلدادى. مەن ءوزىمدى ماقتايىن دەپ وتىرعانىم جوق، بىراق وسىلاي دامىتا بەرسەك بولادى عوي. ەڭ باستىسى، شەتەل رەپ مۋزىكاسىن قازاق جاستارىنىڭ ساناسىنان ىعىستىردىق. بۇل ماڭىزدى. كەزىندە قازاق ەستراداسىن رەسەيلىك، شەتەلدىك انشىلەر باسىپ الىپ ەدى، ءوز انشىلەرىمىز دامىپ، ولاردى تورىمىزدەن لايىقتى باسەكەمەن شىعارىپ سالدىق. مىنە، وسىلاي.
- ەربولات، ەندى جەكە ومىرىڭە قاتىستى ساۋال قويسام. وتباسىڭىز تۋرالى نە ايتاسىز؟
- قازاق تىڭدارمانى جاقسى بىلەدى، اكە-شەشەم قانات، ايتكۇل قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ارتىستەر. وتباسى، تۋىسىمىزبەن ونەر جولىندامىز. بۇل - مەن ءۇشىن ۇلكەن ماقتانىش. جاساعاننىڭ بىزگە بەرگەن باعى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. جۇبايىم گاۋحار، جۇمىس ىستەيدى. ەكەۋمىزدىڭ وتاۋ قۇرعانىمىزعا توعىز جىلداي ۋاقىت بولدى. ەڭ قىزىعى، مەنىڭ جۇبايىمنىڭ ونەرگە ەشقانداي قاتىسى جوق. ايتسە دە، بارلىعىن تۇسىنەدى، جانىما دەمەۋ بولىپ كەلەدى. تاماعىمىز توق، كيىمىمىز ءبۇتىن. ۇلىم وسى جىلى العاش مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتايدى. ۇلىما دا ءبىراز اندەر ۇيرەتىپ جاتىرمىن، قازىر دايىندىق ۇستىندەمىز. كىشكەنتاي قىزىم بالاباقشادا. بۇيىرسا، ءۇشىنشى بالامىزدى كۇتىپ وتىرمىز. ال، ىلعي جانىمدا جۇرەتىن ەركىن باۋىرىم دا ءار اسپاپتىڭ شەبەرى، قازىر مۋزىكالىق اسپاپتاردىڭ قىر-سىرىن زەرتتەپ ءجۇر. قارىنداسىم ونەر اكادەمياسىندا وقيدى. بولاشاققا قۇرعان ارمانىمىزدىڭ شەتىنەن باسىپ كەلە جاتىرمىز. مەن ءوزىمدى كەرەمەت باقىتتىمىن دەپ ويلايمىن. جاستارىمىزدىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا، ۇيلەنۋدەن قاشپاسىن. دەموگرافيانى جوعارىلاتۋعا اتسالىسۋىمىز قاجەت.
- ومىرلىك قاعيداڭ قانداي؟
- «ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي، تويادى قارنىڭ تىلەنبەي» - وسى مەنىڭ قاعيدام. راسىندا، ەرىنبەي ەڭبەك ەتسەڭ، كوپ بەلەستى باعىندىرادى ەكەنسىڭ.
- «ءۇش قيان» گازەتىنىڭ وقىرماندارىنا نە تىلەك جولدايسىز؟
- گازەت وقىرماندارى كوبەيە بەرسىن. تەك قۋانىشقا بولەنە بەرىڭىزدەر. تاۋەلسىز ەلىمىزبەن ماڭگى جاساڭىزدار.
- سۇحباتتاسقانىڭىزعا راحمەت!
سۇحباتتاسقان
اعەركە ورازوۆا
«ءۇش قيان» گازەتى