ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ  جەتى قىرى» اتتى ماقالاسى جارىق كورگەندە وسى ۇلى دالانىڭ وتكەن تاريحىنا قوزعاۋ سالىپ،  قازاقتىڭ شەجىرەسىن، قازاقتىڭ باسىنان وتكەرگەن قاسىرەت-شەرىن بۇگىنگى ۇرپاققا شىنايى جەتكىزۋدى ءبىر مۇراتى ساناپ جۇرگەن قالامگەر رەتىندە بوركىمدى اسپانعا اتا قۋاندىم دەسەم، جالعان بولماس. ءدال وسىلاي قۋانعان  جانە جالعىز مەن  ەمەس شىعارمىن دەپ ويلايمىن.

بۇل ماقالاسى ارقىلى ەلباسىمىز ەجەلگى تاريحىمىز بەن مادەنيەتىمىزگە، ەجەلگى وركەنيەتىمىزگە قايتا ورالۋ كەرەكتىگىن، سونى قايتا جاڭعىرتۋدى تاپسىردى. سەبەبى، ءبىزدىڭ تاريحىمىزدىڭ كۇيە جاعىلعان تۇستارى كوپ، ونىڭ سەبەبى ءبىزدىڭ تاريحىمىزدى ءبىزدىڭ جاۋىنگەر­لەرىمىزدىڭ شوقپارى تيگەن،  باتىرلارى­مىزدىڭ اتىنىڭ  تۇياعىنىڭ شاڭىنا قاقالعان   جاۋ جىلناماشىلار جازدى.  سوندىقتان ولار ءبىزدى «التىن وردا» تاريحىنان الىستاتىپ، اتيللامىزدان ايىرعىسى كەلدى. ولار قازاقتىڭ جاۋىنگەرلىگىن، باتىرلىعىن، حاندىق باسقارۋداعى  وركەنيەتتىلىكتى كورسەتۋگە مۇددەلى بولعان  جوق.

وسى ماقالادا ەرەكشە اتالىپ وتكەن ەۋروپاتسەنتريستىك كوزقاراس دەگەن ماسەلەنىڭ ءتۇپ تامىرىنا ۇڭىلسەك، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسى ارقىلى ەلباسىمىز ءبىزدىڭ ادەبيەتشىلەرىمىزگە، تاريحىشىلارىمىز بەن كينوگەرلەرىمىزگە، مەن قازاقپىن دەيتىن ۇلتجاندىلىق رۋحى باسىم ازاماتتارعا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك  جۇكتەپ وتىر. وتكەنىمىزدى بىلمەي، بولاشاققا ءبىر قادام اتتاي المايتىنىمىزدى مەڭزەپ،  تاريحي سانانى قايتا جاڭعىرتۋ تۋرالى پىكىرىن ايتىپ، سول بويىنشا  اۋقىمدى جوبالاردىڭ جولىن نۇسقاپ، تاريحىمىز بەن وركەنيەتىمىزدەگى ورنى ۇڭىرەيىپ تۇرعان ولقىلىقتارىمىزدىڭ  ورنىن تولتىرۋدى تاپسىردى.

شىنىن ايتۋ كەرەك، بۇگىنگى ۇرپاق ءوز ۇلتىنىڭ سۋپەرگەرويلارىنان گورى، وزگە ەلدىڭ سۋپەرگەرويلارىن كوبىرەك بىلەدى. ءوز ۇلتىنىڭ قۇندىلىقتارىنا ەمەس، وزگە جۇرتتىڭ قۇندىلىقتارىنا كوبىرەك قۇلدىق ۇرىپ كەتتى. ال ونىڭ سالدارىن كۇندەلىكتى ومىردە ورىن الىپ جاتقان ۇلتىمىزدىڭ داستۇرىندە، سالتى مەن تاربيەسىندە بولماعان كەلەڭسىز وقيعالاردان كورۋگە بولادى. ال ول قازاق جاستارىنا ءار ءۇيدىڭ تورىندە تۇرعان كوگىلدىر ەكراننان جۇقتى.  ءوز ەكرانىمىزدى وزگە ەلدىڭ يدەولوگياسىن ناسيحاتتاۋعا بەرىپ قويدىق. سونى  كورىپ وتىرعان ەلباسى ەكرانعا يە بولۋدى مەڭزەدى.  ەكران دەگەن بۇگىندە اتا-انانىڭ تاربيەسىنەن دە  مىقتى بولىپ تۇر.  ەكران مىقتى يدەولوگيا قۇرالى. سول سەبەپتى، مەن كينودراماتۋرگ رەتىندە وسى ماقالاداعى تاريحتىڭ كينو ونەرى مەن تەلەۆيزياداعى كورىنىسى، ۇلى دالانىڭ ۇلى ەسىمدەرى اتتى جوبالارعا  كوبىرەك اتسالىسسام دەيمىن.

سوناۋ 1980  جىلدارى قولعا العان «التىن وردانىڭ» تاريحىنا قايتا ورالىپ، سول كەزدە جازىلعانمەن جارىق كورمەگەن كينوستسەناريمدى قايتا قولعا الۋ مۇمكىندىگى تۋدى دەپ ويلايمىن. ابىلاي حاننىڭ  تولىققاندى بەينەسى جاسالعان جوق. «قازاق ەلى»،  «الماس قىلىش» سەريال­دارىن   تولىقتىرۋ دا ارتىقتىق ەتپەيدى. ول سەريالداردا دا قازاق تاريحىنىڭ ايتىلماي كەتكەن تۇستارى جوق ەمەس. وسى ماقالادا ەسىمى اتالعان  قوجا احمەت ياسساۋي تۋرالى كينوستسەناريدى وسى جاقىندا  جازىپ ءبىتىردىم. ەندىگى رەتتە بىزگە تەك ماقساتتى جۇمىس ىستەۋ عانا قالدى.  مەملەكەتتىك قولداۋ بار جەردە قولدان كەلگەن ءىستى جۇيەلى اتقارىپ تاريحىمىزدى تۇلەتۋگە، قايتا جاڭعىرتۋعا،  بۇگىنگى ۇرپاققا قازاق دەگەن اتاۋدى يەلەنگەن حالىقتىڭ قالاي ومىرگە كەلگەنىن جەتكىزۋ جولىندا ءبىز جانكەش­تىلىكپەن  ەڭبەك ەتۋ  مىندەتتەرى تۇر. ال وعان اتسالىسۋ «مەن قازاقپىن» دەيتىن ءار ازاماتتىڭ  مىندەتى. بۇل ماقالا بىلە بىلگەن ادامعا  قازاق ەلىنىڭ بولاشاققا بارا جات­قان، ۇلى مۇراتتارعا بەت العان  جولىنداعى اداستىرماس باعدارشامى. سونى دۇرىس باعامداي بىلسەك، ۇتارىمىز كوپ بولماق، «ەشتەن كەش جاقسى» دەگەن عوي  حالقىمىز.

سماعۇل ەلۋباەۆ

جازۋشى، كينودراماتۋرگ،

قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى،

«قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى

«الماتى اقشامى» گازەتى

Abai.kz