ۇكىمەت

28 ساۋىردە قر ادىلەت مينيسترلىگى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، قازاقستانداعى بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ تەحنيكالىق قولداۋىمەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار جونىندەگى حالىقارالىق پاكتى جانە امبەباپ كەزەندىك شولۋ  ۇسىنىستارى بويىنشا ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتاردى جۇزەگە اسىرۋ، قازاقستاننىڭ ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار تۋرالى حالىقارالىق پاكتىنى ورىنداۋى تۋرالى بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميتەتىندە العاشقى بايانداماسىن قورعاۋ» تاقىرىبىنا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزەدى.

پارلامەنت

27-28 ءساۋىر كۇندەرى استانا قالاسىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى كەڭەسىنىڭ وتىرىسى جانە تۇرك پا-نىڭ ءىى جالپى وتىرىسى وتەدى. بۇل شاراعا تۇرك پا قۇرامىنا ەنەتىن ەلدەر پارلامەنتتەرىنىڭ توراعالارى قاتىسادى

قازاقستان جانە الەم

23-30 ءساۋىر ارالىعىندا ەلىمىزدە «ءوزىڭدى جانە ءوز جاقىندارىڭدى قورعا! ەكپە جاسات!» ۇرانىمەن ەۋروپالىق يممۋنيزاتسيالاۋ اپتالىعى وتەدى

2011 جىلدىڭ 26 ءساۋىرى - 25 مامىرى ارالىعىندا رەسپۋبليكادا «نازار اۋدارىڭىز - باعدارشام!» ايلىعى وتەدى

 

ۇكىمەت

28 ساۋىردە قر ادىلەت مينيسترلىگى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، قازاقستانداعى بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ تەحنيكالىق قولداۋىمەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار جونىندەگى حالىقارالىق پاكتى جانە امبەباپ كەزەندىك شولۋ  ۇسىنىستارى بويىنشا ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتاردى جۇزەگە اسىرۋ، قازاقستاننىڭ ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار تۋرالى حالىقارالىق پاكتىنى ورىنداۋى تۋرالى بۇۇ-نىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميتەتىندە العاشقى بايانداماسىن قورعاۋ» تاقىرىبىنا دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزەدى.

پارلامەنت

27-28 ءساۋىر كۇندەرى استانا قالاسىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى كەڭەسىنىڭ وتىرىسى جانە تۇرك پا-نىڭ ءىى جالپى وتىرىسى وتەدى. بۇل شاراعا تۇرك پا قۇرامىنا ەنەتىن ەلدەر پارلامەنتتەرىنىڭ توراعالارى قاتىسادى

قازاقستان جانە الەم

23-30 ءساۋىر ارالىعىندا ەلىمىزدە «ءوزىڭدى جانە ءوز جاقىندارىڭدى قورعا! ەكپە جاسات!» ۇرانىمەن ەۋروپالىق يممۋنيزاتسيالاۋ اپتالىعى وتەدى

2011 جىلدىڭ 26 ءساۋىرى - 25 مامىرى ارالىعىندا رەسپۋبليكادا «نازار اۋدارىڭىز - باعدارشام!» ايلىعى وتەدى

27-28 ءساۋىر كۇندەرى استانا قالاسىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا تۇركى تىلدەس ەلدەردىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى كەڭەسىنىڭ وتىرىسى جانە تۇرك پا-نىڭ ءىى جالپى وتىرىسى وتەدى. بۇل شاراعا تۇرك پا قۇرامىنا ەنەتىن ەلدەر پارلامەنتتەرىنىڭ توراعالارى قاتىسادى

28 ءساۋىردە استانادا شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر ىشكى ىستەر جانە قوعامدىق قاۋىپسىزدىك مينيسترلەرىنىڭ ەكىنشى كەزدەسۋى وتەدى.

29 ءساۋىردە استانادا شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر قاۋىپسىزدىك كەڭەسى حاتشىلارىنىڭ  التىنشى كەزدەسۋى وتەدى

قوعام

26 ءساۋىر مەن 25 مامىر ارالىعىندا ىشكى ىستەر مينيسترلىگى رەسپۋبليكالىق «نازار اۋدارىڭىز - باعدارشام!» ايلىعىن وتكىزەدى.  بۇل اكتسيانىڭ ماقساتى - بالالار جول-كولىك جاراقاتىنىڭ الدىن الۋ جانە جۇرگىزۋشىلەردىڭ نازارىن كامەلەتكە تولماعان جاياۋ  جۇرگىنشىلەرگە اۋدارۋ.

استانا

9 ساۋىردەن 15 ماۋسىمعا دەيىن استانانىڭ جەڭىس جانە يمانوۆ كوشەلەرىندە جول-قۇرىلىس جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.

25-29 ءساۋىر ارالىعىندا باس پروكۋراتۋرا ينستيتۋتىندا «سوتتاردا مەملەكەت مۇددەسىنە وكىلدىك جاساۋ جانە اتقارۋشى ءىس ءوندىرىسىن پروكۋرورلىق قاداعالاۋدىڭ باسىم باعىتتارى» اتتى تاقىرىپتا سەمينار وتەدى.

28 ساۋىردە «رامادا پلازا»   قوناقۇيىندە ەڭبەكتى  قورعاۋ جانە ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك  ماسەلەلەرىنە ارنالعان ءى    قازاقستاندىق حالىقارالىق  كونفەرەنتسيا  جانە  KIOSH-2011 كورمەسى  وتەدى.

28 ساۋىردە وتان قورعاۋشى  مونۋمەنتىنە    گۇل شوقتارىن  قويۋ ءراسىمى  وتەدى.

28 ساۋىردە بەيبىتشىلىك  جانە  كەلىسىم سارايىندا  «تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ  تاۋەلسىزدىگى:    قالىپتاسۋى  جانە  پەرسپەكتيۆالارى» دەگەن تاقىرىپتا فوتوكورمە وتەدى.

28 ساۋىردە بەيبىتشىلىك  جانە  كەلىسىم  سارايىندا تۇركى   اكادەمياسىنىڭ   جۇمىسىن  تانىستىرۋعا ارنالعان  شارا  وتەدى.

28 ساۋىردە قازاقتىڭ س.سەيفۋللين اتىنداعى  اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە  «سەيفۋللين وقۋلارى»   رەسپۋبليكالىق     كونفەرەنتسياسى  وتەدى.

28 ساۋىردە مينيسترلەر   ۇيىندە    باس پروكۋراتۋرانىڭ  بريفينگى   بولادى.

28 ساۋىردە ساعىنبەك تۇرسىنوۆ باستاعان  قر پرەزيدەنتى  جانىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيانىڭ   مۇشەلەرى   بالالار ۇيىنە  بارادى.

28 ساۋىردە «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ    كەڭسەسىندە سوت تاجىريبەسىنىڭ مونيتورينگى جونىندەگى ساراپتاما كوميسسياسىنىڭ  وتىرىسى   بولادى.

28 ساۋىردە Bnews.kz  پورتالىندا     قورشاعان   ورتانى قورعاۋ ءمينيسترى نۇرعالي  ءاشىمنىڭ  قاتىسۋىمەن   ونلاين-كونفەرەنتسيا  وتەدى.

28 ساۋىردە «قازگيدرومەت»  مەكەمەسىندە   ءباسپاسوز ءماسليحاتى  وتەدى.

28 ساۋىردە تۇڭعىش  پرەزيدەنت   مۇراجايىندا  «ءۇمىت قاناتىننا» اتتى  حالىقارادىق  جوبانىڭ اياسىندا كورمە اشىلادى.

28 ءساۋىر كۇنى لەۆ گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى تۇرك عالىمدارىنىڭ باسىن قوساتىن «تۇرك الەمى: تاريح جانە قازىرگى زامان» اتتى حالىقارالىق تۇركتانۋ سيمپوزيۋمى وتەدى.

28 ءساۋىردە ەلورداداعى  قر پرەزيدەنتتىك مادەنيەت ورتالىعىندا  ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىق مەرەكەسى اياسىندا «تۇرىك حالقىنىڭ ۇلى قايراتكەرى - اتاتۇرىك» اتتى ءىس-شارا وتەدى.

29 ساۋىردە قازاقستان رەسپۋبليكاسى  پرەزيدەنتتىك مادەنيەت ورتالىعىنىڭ كورمە زالىندا قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنىنە ارنالعان قولدانبالى ونەر شەبەرلەرىنىڭ كورمەسى وتەدى. كورمە 15.00 باستالادى.

الماتى

25 ءساۋىر مەن 1 مامىر ارالىعىندا الماتىدا تەننيستەن ەرلەر اراسىندا «Almaty Futures» دەپ اتالاتىن جوعارى دارەجەلى حالىقارالىق تۋرنير بولادى

28 ساۋىردە «ريكسوس»   قوناقۇيىندە «ورتالىق  ازياداعى دەنساۋلىق»  جوباسىنىڭ   ءبىرىنشى ايماقتىق كونفەرەنتسياسى  وتەدى.

28 ساۋىردە «قازاقستان»  قوناقۇيىندە  «قازاقستاندا ناۋقاستاردى    جالعان مەديتسينالىق ونىمدەردەن  قورعاۋ  ماسەلەلەرى»  دەگەن تاقىرىپتا  ءباسپاسوز ءماسليحاتى بولادى.

28 ساۋىردە قازاقتىڭ ۇلتتىق اگرارلىق  ۋنيۆەرسيتەتىندە  جەڭىس  كۇنىنە ارنالعان  مۋزىكالىق   تەاترلاندىرىلعان   قويىلىم بولادى.

28 ساۋىردە ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراجايدا بريتاندىق ديزاينەرلەردىڭ كورمەسى اشىلادى.

الماتىدا 30 ءساۋىر كۇنى «اققۋ-گاككۋ» ءازىل-سىقاق وتاۋىنىڭ پروديۋسەرى ءازىمحان بەردالىنىڭ 60 جىلدىعىنا بايلانىستى مەرەيتويلىق كەش وتەدى

ايماق

باتىس قازاقستان وبلىسى

26-30 ءساۋىر ارالىعىندا ورالدا ت.احتانوۆ اتىنداعى اقتوبە وبلىستىق دراما تەاترىنىڭ گاسترولى بولماق.

25-30 ءساۋىر ارالىعىندا «ءبىز بەيبىتشىلىكتى قولدايمىز» اتتى سىنىپ ساعاتتارى، ۇلتتىق ويىنداردان جارىستار، ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىلماق.

26 ءساۋىر-1 مامىر ارالىعىندا «ارقاشان كۇن سونبەسىن!» اتتى سۋرەت، «ءبىر شاڭىراق استىندامىز» بالالار شىعارماشىلىعى قولونەرى، «قازاقستان دوستىق شاڭىراعى استىندا» دەگەن تاقىرىپتا كىتاپ كورمەسى وتكىزىلمەك.

28 ساۋىردە قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعى مەن قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنىنە ارنالعان ءحىى «دوستىق» فەستيۆالى اشىلادى.

1 مامىر كۇنى ورالدا  مەرەكەلىك شەرۋ بولىپ، تەاترلاندىرىلعان كونتسەرتتىك باعدارلاما قويىلماق. سونداي-اق ونىمدەر جارمەڭكەسى مەن مەرەكەلىك ساۋدا-ساتتىق، باسقا دا مادەني-سپورتتىق شارالار ۇيىمداستىرىلادى. وسىنداي شارالار مامىر بويى جالعاسپاق.

پاۆلودار وبلىسى

1 مامىر - قازاقستان  حالقىنىڭ  بىرلىگى كۇنى    پاۆلوداردا   سۋبۇرقاقتار    ىسكە  قوسىلادى.

ەلەۋلى وقيعالار.  اتاۋلى كۇندەر. ەسىمدەر.

ءساۋىردىڭ 28-ءى، بەيسەنبى

بۇكىلالەمدىك جۇمىس ورىندارىنداعى قاۋىپسىزدىك پەن دەنساۋلىق كۇنى. حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ (حەۇ) ۇسىنىسىمەن وتكىزىلەدى. حەۇ مالىمەتتەرى بويىنشا الەمدە ءاربىر 15 سەكۋندتا جۇمىستاعى جازاتايىم وقيعالاردان نەمەسە كاسىبي اۋرۋلاردان 1 ادام قايتىس بولادى، 160 ادام الدەقانداي باقىتسىز جاعدايعا دۋشار بولىپ جاتادى ەكەن. ال، ستاندارتتاۋدىڭ حالىقارالىق ۇيىمى (يسو) ستاندارتتارىن ەنگىزۋ ارقىلى وسىنداي كەزدەيسوق جايتتاردىڭ الدىن الۋعا بولادى.

ەڭبەكتى قورعاۋدىڭ دۇنيەجۇزىلىك كۇنى. الەمنىڭ 100-دەن استام ەلىندە اتاپ وتىلەدى. اتالمىش كۇندى اتاپ ءوتۋ يدەياسى 1989 جىلى امەريكاندىق جانە كانادالىق جۇمىسشىلاردىڭ قازا تاپقان جۇمىسشىلاردى ەسكە الۋ ماقساتىندا وتكىزگەن كۇننەن (the Workers Memorial Day) باستاۋ الادى. 2001 جىلى جىلدان باستاپ جىل سايىن اتاپ وتىلەدى.

وقيعالار

141 جىل بۇرىن (1870) تاشكەنت قالاسىندا قازاق ءباسپاسوزىنىڭ تۇڭعىشى - «تۇركىستان ءۋالاياتى گازەتى» جارىققا شىقتى. گازەت «تۇركىستان ۆەدوموستارىنا» قوسىمشا رەتىندە ايىنا ەكى رەت ەكى تىلدە شىعىپ تۇردى.

11 جىل بۇرىن (2000) الماتى قالاسىندا تۇركيا كينوسىنىڭ كۇندەرى ءوتتى.

6 جىل بۇرىن (2005) پرەزيدەنت ن.ا.نازارباەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى جانىنداعى كاسىپكەرلەر كەڭەسىنىڭ قۇرۋ تۋرالى» جارلىققا قول قويدى.

4 جىل بۇرىن (2007) حالىق قاھارمانى، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، جازۋشى قاسىم قايسەنوۆتىڭ كەڭسايداعى زيراتىنا ەسكەرتكىش ورناتىلدى.

قاسىم قايسەنوۆ (1918-2006) - پارتيزاندار قوزعالىسىنىڭ كورنەكتى ۇيىمداستىرۋشىسى، ۆ.چاپاەۆ اتىنداعى ديۆيزيا وتريادتارىن باسقارعان، ۋكراينانىڭ، مولدوۆانىڭ، رۋمىنيانىڭ، چەحوسلوۆاكيانىڭ جەرىندە كوپتەگەن وپەراتسيالاردى وتكىزدى.

ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ءى دارەجەلى، بوگدان حمەلنيتسكيدىڭ، «ەڭبەك ەرى»، «حالىق قاھارمانى» وردەندەرىمەن، كسرو-نىڭ 25 مەدالىمەن جانە قۇرمەت گراموتالارىمەن ماراپاتتالعان.

قازاق ادەبيەتىندەگى پارتيزان سوعىسى تاقىرىبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى قالامگەر «جاس پارتيزان»، «يلكو ۆيترياك»، «پەرەياسلاۆ پارتيزاندارى»، «جاۋ تىلىنداعى بالا»، «جاۋ تىلىندا»، «پارتيزان شايقاستارى» سىندى اڭگىمەلەر، وچەركتەر مەن پوۆەستەر جازىپ قالدىرعان. جازۋشىنىڭ ەسىمى ەلىمىزدىڭ بىرقاتار كوشە، مەكتەپتەرىنە بەرىلگەن.

2 جىل بۇرىن (2009) تاراز يننوۆاتسيالىق-گۋمانيتارلىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «شەرحانتانۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلدى. ورتالىقتىڭ مىندەتى جەرلەسىمىز شەر-اعانىڭ شىعارماشىلىق مۇرالارىن زەرتتەۋ جانە ناسيحاتتاۋ بولىپ وتىر. شەرحان مۇرتازا قازاق جازۋشىلارىنىڭ ىشىندە ءبىرىنشى بولىپ ساياسات جانە قوعام قايراتكەرى تۇرار رىسقۇلوۆ (1894-1938) تۋرالى رومان جازدى.

2 جىل بۇرىن (2009) قىزىلوردا وبلىسىنىڭ شيەلى اۋدانىندا وندىرىستىك قۋاتتىلىعى جىلىنا 750 توننا ۋراندى جەر استىنان شايىپ شىعاراتىن جاڭا «يركول» كەنىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمى ءوتتى.

اتوم ەنەرگەتيكاسى سالاسىنداعى قازاقستان مەن قىتاي ىنتىماقتاستىعىنىڭ اياسىنداعى وندىرىسكە ەنگىزىلگەن ءبىرىنشى كەن بولىپ تابىلادى.

1 جىل بۇرىن (2010) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق بانكى ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 65 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي نومينالى 50 تەڭگەلىك شاقانى اينالىمعا شىعاردى.

شاقانىڭ بەت جاعىنىڭ جوعارعى بولىگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلتاڭباسى بەينەلەنگەن. ەلتاڭبا بەينەسىنىڭ وڭ جاعىندا «قۇب» دەگەن اببرەۆياتۋرا ورنالاسقان. تومەنگى بولىگىندە شاقانىڭ نومينالىن بىلدىرەتىن «50 تەڭگە» دەگەن جازۋ بار. نومينالدىڭ سول جانە وڭ جاعىندا ۇلتتىق ويۋ-ورنەك ەلەمەنتى بەينەلەنگەن. اينالدىرا مەملەكەتتىك تىلدە «قازاقستان ۇلتتىق بانكى» دەگەن جازۋ جانە شىعىڭقى جيەك جۇرگىزىلگەن.

شاقانىڭ  سىرت جاعىنىڭ ورتالىق بولىگىندە جەڭىس سيمۆولدارىنان كومپوزيتسيا ورنالاسقان. كومپوزيتسيانىڭ وڭ جانە سول جاعىندا ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ جانە شاقانىڭ جىلىن بىلدىرەتىن «1945» جانە «2010» دەگەن ساندار بەدەرلەنگەن.  جوعارى بولىگىندە اينالدىرا مەملەكەتتىك تىلدە «ۇلى جەڭىسكە 65 جىل»، تومەنگى بولىگىندە ورىس تىلىندە «65 لەت ۆەليكوي پوبەدە» دەگەن جازۋ بار. اينالدىرا شىعىڭقى جيەك جۇرگىزىلگەن. تارالىمى - 50 مىڭ دانا.

1 جىل بۇرىن (2010) ۆەناداعى «اۆستريا بانكىنىڭ» سالتانات زالىندا 1941-1945 جىلدارى اۆستريا اۋماعىندا قازا تاپقان قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەردى ەسكە الۋ كىتابى تانىستىرىلدى.

ۇلى وتان سوعىسى باتىرلارىنىڭ ەرەن ەرلىگىنە ارنالعان جانە جەڭىس كۇنىنە وراي باسىپ شىعارىلعان ەسكەرتكىش كىتاپتى قازاقستاننىڭ اۆسترياداعى ەلشىلىگى سوعىس سالدارىن زەرتتەۋ جونىندەگى ليۋدۆيگ بولتسمان اتىنداعى سوعىس ينستيتۋتىمەن جانە اۆستريانىڭ قارا كرەست ۇيىمىمەن بىرلەسىپ ازىرلەدى.

اۆستريا تاراپىنان قولداۋعا يە بولعان ديپلوماتيالىق ميسسيانىڭ باستاماشىلىعى بويىنشا ۇلكەن ىزدەۋ-زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە اۆستريا اۋماعىندا فاشيزممەن كۇرەستە ءوز ومىرلەرىن قيعان 980 جەرلەسىمىزدىڭ اتى-ءجونى انىقتالدى، 200-دەن استام زيرات تابىلدى، مۇراعات قۇجاتتارى مەن فوتوماتەريالداردىڭ بىرەگەي قورى جينالدى.

2010 جىلعى مامىردىڭ 6-7-سىندە ەسكە الۋ كىتابى استانادا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە رەسمي تانىستىرىلدى. كىتاپتىڭ ەلەكتروندىق نۇسقاسى قازاقستان ەلشىلىگىنىڭ سايتىنا - www.kazakhstan.at - ورنالاستىرىلدى.

ەسىمدەر

120 جىل بۇرىن (1891-1962) حالىق اقىنى بايتۋوۆ جاكەن دۇنيەگە كەلگەن.

قاراعاندى وبلىسى شەت اۋدانى شارۋاتەڭەۋ اۋىلىندا تۋعان. اۋىل مولداسىنان وقىپ، حات تانىعان. ماياسار، بولمان، تۇڭعىشباي، جالقىباي اقىندارمەن ايتىسقا تۇسكەن. جاكەن اقىننىڭ «قويشى مەن قاسقىردىڭ»، «اق قوي مەن قارا قويدىڭ» ايتىستارى، «نارشوككەن»، «ءبىرىنشى مايعا» ولەڭدەرى، «سارجان-بودىق»، «ءبورى باتىر»، «كوك جايداق»، ت.ب. داستاندارى بار. «سال-سال»، «ابىلاي»، «ناۋرىزباي» داستاندارىن جاتقا ايتىپ، ەل ىشىنە تاراتقان.

95 جىل بۇرىن (1916) سۋرەتشى تكانكو اناتولي دميتريەۆيچ دۇنيەگە كەلدى.

قوستاناي وبلىسىندا تۋعان. الماتى كوركەمسۋرەت ۋچيليششەسىن، ودەسسا كوركەمسۋرەت ينستيتۋتىن بىتىرگەن. سۋرەتپەن قاتار ءساندى ونەر زاتتارىن، پلاكاتتار جاسايدى.

ول كەڭەس وداعىنىڭ باتىرلارى ءا.مولداعۇلوۆانىڭ، ح.حاسەنوۆتىڭ، ي.ءشادريننىڭ، پوليترۋك ۆ.كلوچكوۆتىڭ، قازاق كسر-ءىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ۆ.ساپتىڭ پورترەتتەرىن سالعان. «قازاقستاننىڭ ايتۋلى قىزىلشا وسىرۋشىلەرى» پاننوسىنىڭ، «تەمىرتاۋ قارا مەتاللۋرگياسىنىڭ تۇڭعىشى» سۋرەتىنىڭ اۆتورى.

55 جىل بۇرىن (1956) كومپوزيتور، قازاقستان كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەسى، ديريجەر، قازاقستان مادەنيەتىنە ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەر، قازاقستان رەسپۋبليكاسى وقۋ-اعارتۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى الپىسباەۆ ءالي دەمەگەنۇلى دۇنيەگە كەلگەن.

الماتى وبلىسىنىڭ ەسكەلدى اۋدانىندا تۋعان. شىمكەنت مادەنيەت ينستيتۋتىن (قازىرگى م.اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان گۋمانيتارلىق ينستيتۋتى), الماتى كونسەرۆاتورياسىن (قازىرگى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاورياسى) بىتىرگەن. 1979-1982 جىلدارى سارقانت مادەني-اعارتۋ ۋچيليششەسىندە، 1982-1995 جىلدارى تالدىقورعان قالاسىنداعى مۋزىكالىق ۋچيليششەدە، پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتە وقىتۋشى، سونداي-اق «التىن ءدان» ۇلت اسپاپتار ءانسامبلىنىڭ نەگىزىن قالاپ، كوركەمدىك جەتەكشىسى، ديريجەرى بولعان. 1995 جىلدان الماتى وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ حالىق اسپاپتار وركەسترىنىڭ ديريجەرى ءارى كوركەمدىك جەتەكشىسى، سونىمەن قاتار تالدىقورعان قالاسىنداعى مادەنيەت سارايىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارادى. 1997 جىلى - م.تولەباەۆ اتىنداعى ايماقتىق فيلارمونيا ديرەكتورى جانە وركەستردىڭ باس ديريجەرى. 1999 جىلدان - ءىلياس جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى. «نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ مۇشەسى بولىپ تابىلادى. قازىرگى كەزدە تالدىقورعان قالاسىنىڭ دەپۋتاتى.

ءا.الپىسباەۆتىڭ 100-دەن اسا ءانى، جەكە مۋزىكالىق اسپاپتارعا ارنالعان بىرنەشە شىعارماسى بار. رەسەي، قىتاي، تۇركيا ەلدەرىن گاسترولدىك ساپارمەن ارالاپ، پولشادا وتكەن 8- دۇنيەجۇزىلىك ونەر فەستيۆالىنە قاتىسقان.

استانادا وتكەن «ەلىم مەنىڭ» رەسپۋبليكالىق سازگەرلەر كونكۋرسىنىڭ ءۇش مارتە لاۋرەاتى. 2007 جىلى «ەلگە ارناۋ» كۇي-پوەماسى ءۇشىن مەملەكەتتىك گرانتتىڭ يەگەرى اتاندى. 2008 جىلى بولگاريادا وتكەن «سوفيا كوكتەمى - 2008» بايقاۋىندا وعان «التىن القا» جوعارى ماراپاتى تابىس ەتىلدى. حالىقتىق مۋزىكانى ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا بىرقاتار حالىقارالىق فورۋمدار مەن بايقاۋلاردا بولدى. قۇرمانعازى اتىنداعى اكادەميالىق وركەسترگە، «وتىرار سازى» وركەسترىنە، استانا قالاسىنىڭ اكادەميالىق وركەسترىنە ديريجەرلىك ەتتى.

«استانا» مەرەكەلىك مەدالىمەن، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنە 10 جىل»، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا 10 جىل» مەدالدەرىمەن ماراپاتتالعان، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ العىس حاتىنىڭ يەگەرى.

ءساۋىردىڭ 29-ى، جۇما

حالىقارالىق بي كۇنى. بۇل مەرەكە يۋنەسكو-نىڭ شەشىمىمەن 1982 جىلدان باستاپ، فرانتسۋزدىق بالەتمەيستەر، بي ونەرىنىڭ رەفورماتورى ءارى تەورەتيگى جان جورج نوۆەردىڭ (1727-1810) تۋعان كۇنىنە وراي اتاپ وتىلەدى. حالىقارالىق بي كۇنى - «بارلىق ءبيدى» بىرگە بىرىكتىرۋىنە قىزمەت ەتەدى، ونەردىڭ وسى تۇرىندە مەيرام جاساۋ كەرەك جانە ونىڭ ساياسي،مادەنيەتتى جانە ەتنيكالىق شەكارانى قيىپ وتەتىن مۇمكىندىگى بار، ادامداردى دوستىق پەن بەيبىتشىلىك ءۇشىن قوسۋ، بي تىلىندە - سويلەسۋگە مۇمكىندىك بەرۋ.

وقيعالار

71 جىل بۇرىن (1940) قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىندا عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» پەساسىنىڭ پرەمەراسى قويىلدى.

20 جىل بۇرىن (1991) حالىقارالىق حورەوگرافيا قايراتكەرلەرى قاۋىمداستىعى «بالەتتىك بەنۋا» سىيلىعىن بەكىتتى. بۇل سىيلىق جىل سايىن ءساۋىردىڭ 29-داعى حالىقارالىق بي كۇنىندە تابىس ەتىلەدى.

19 جىل بۇرىن (1992) الماتىدا تۇرىك ەلشىلىگى سالتاناتپەن اشىلدى.

5 جىل بۇرىن (2006) الماتىدا احمەت جۇبانوۆ مۇراسىن زەرتتەۋگە ارنالعان مەموريالدىق مۇراجاي اشىلدى. اكادەميك احمەت جۇبانوۆ كاسىبي قازاق مۋزىكاسىنىڭ نەگىزىن سالعان، اسا كورنەكتى كومپوزيتور، ديريجەر، مۋزىكاتانۋشى، ەتنوگراف، ۇستاز جانە قوعام قايراتكەرى.

3 جىل بۇرىن (2008) ۇلتتىق يننوۆاتسيالىق قوردىڭ قاتىسۋىمەن «Logicom perspective innovations»اق اتتى جاڭا ۆەنچۋرلىق قور قۇرىلدى. بۇل تۋرالى بۇگىن الماتىدا وتكەن قازاقستاندىق IV-ءشى يننوۆاتسيالىق كونگرەسس بارىسىندا ءمالىم ەتىلدى.

قور اكتسيونەرلەرى بولىپ تابىلاتىن «Logicom»اق اكتسيالاردىڭ 51-پايىزىنا جانە «ۇلتتىق يننوۆاتسيالىق قور» اق 49 پايىزىنا يە. قوردى باسقارۋ ىسىنە «Seven Rivers Capital» كومپانياسى جاۋاپتى. كومپانيا ينۆەستيتسيا نىساندارىن تاڭداۋ جانە باعالاۋ جونىندەگى ءىس قيمىلداردى قارجىلاندىرۋشى كومپانيالارمەن كەلىسىمشارت جاساۋ، ولاردىڭ قىزمەتىن باقىلاۋ جانە جوبادان شىعۋىن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرادى. لوگيكوم ءىرى كولەمدەگى اقپاراتتىق جوبالار ينۆەستيتسيالىق دامۋدىڭ جاڭا مەجەسىنە جەتكىزىپ وتىر. سوندىقتان ۆەنچۋرلىق قور نارىعىنىڭ بەلسەندى مۇشەسىنە اينالۋعا العىشارتتار بار. قازاقستاندا ۆەنچۋرلىق ينفراقۇرىلىمداردى دامىتۋ ۇلتتىق يننوۆاتسيالىق قوردىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.

3 جىل بۇرىن (2008) الماتىدا www.irq.kaznpu.kz قازاق ءتىلىنىڭ تاريحي-مادەني قورىنىڭ جازبا جانە ەتنوارحەولوگيالىق دەرەكتەمەلەر بويىنشا ۆەب-سايتىنىڭ تانىستىرىلىمى بولدى.

ونى قازاقتىڭ اباي اتىنداعى ۇلتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ ءتىل كوميتەتىمەن بىرىگىپ جاساپ وتىر. «سايتتىڭ اتاۋى» تۇرىك بىتىك. بۇل - قازاق ءتىلىنىڭ تاريحي-مادەني قورىنىڭ جازبا جانە ەتنوارحەولوگيالىق دەرەكتەمەلەر قورى. ونداعى نەگىزگى دەرەكتەمەنىڭ ءبىرى تۇرىك بىتىك. بۇگىنگى تاڭدا ەۋرازيالىق كەڭىستىكتە 500-دەن استام تۇرىك بىتىك جازبا ەسكەرتكىشتەرى تىركەلگەن.

2 جىل بۇرىن (2009) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا بەلگىلى اقىن دۇيسەنبەك ناقىپوۆتىڭ «رە ۋاقىتى» اتتى پوەمالار جيناعى مەن «جەلدىڭ كولەڭكەسى» اتتى رومانىنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتتى.

اقىننىڭ «رە ۋاقىتى» اتتى جيناعىنا 2001-2008 جىلدارى جازىلعان ون جەتى پوەماسى مەن ەكى ەسسەلەر توپتاماسى كىرگەن. ال «جەلدىڭ كولەڭكەسى» اتتى رومانىندا الماتى قالاسىنداعى ادامداردىڭ تاعدىرى باياندالادى.

2 جىل بۇرىن (2009) استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ كەزەكتەن تىس 34-ءشى سەسسياسىندا «استانا قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» اتاعىن بەرۋ جوباسى بەكىتىلدى.

قۇرمەتتى اتاق ەلوردانىڭ الەۋمەتتىك سالاسىن، عىلىم جانە ءبىلىم، ەكونوميكاسىن دامىتۋداعى ەرەكشە ەڭبەگى ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىنا، شەتەل ازاماتتارىنا جانە ازاماتتىعى جوق ادامدارعا دا بەرىلەدى. اتالمىش دارەجەنى بەرۋ ءماسليحات سەسسياسىنىڭ شەشىمىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. استانا قالاسىنىڭ اكىمى قۇرمەت اتاعىن بەرۋ تۋرالى ۇسىنىمدى سەسسيا ءماسليحاتىنىڭ قاراۋىنا جىبەرەدى. وسىنداي اتاققا، قۇرمەتكە يە بولعان تۇلعاعا ەلوردا اكىمى مەن ءماسليحات حاتشىسى قول قويعان «قۇرمەت ديپلومى» جانە ارنايى كۋالىك تاپسىرىلادى.

1 جىل بۇرىن (2010) مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋدىڭ قۇقىقتىق، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق نەگىزدەرىن بەلگىلەۋگە باعىتتالعان «قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ تۋرالى» زاڭعا قول قويدى.

1 جىل بۇرىن (2010) قازاقستاننىڭ استاناسىندا «بالام-اي» اتتى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ دامۋ ورتالىعى اشىلدى. «استانا قالاسىنىڭ مۇگەدەك بالالار قوعامى» قوعامدىق قورىنىڭ ءتورايىمى قامقا جاسانوۆانىڭ ايتۋىنشا، «بالام-اي» ورتالىعى بىرنەشە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن بيزنەس وكىلدەرىنىڭ بەلسەندى دەمەۋ جاساۋى ارقاسىندا قۇرىلدى.  ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن بيزنەس سەكتوردىڭ تابىستى ارىپتەستىگىنىڭ ارقاسىندا استانادا بالالار ءبىر-بىرىمەن جاقسى ارالاسىپ وينايتىن، وقىپ-ءبىلىم الاتىن ارنايى ورتالىق دۇنيەگە كەلدى. «بالام-اي» ورتالىعىندا تاجىريبەلى ماماندار پسيحولوگ، دەفەكتولوگ جانە الەۋمەتتىك پەداگوگتار بالالارعا تەك ءوز كەمشىلىكتەرىن جەڭىپ قانا قويماي  تىپتى ماماندىق تا الا الادى. استانالىق قوعام مۇگەدەك بالالارىنىڭ جوسپارىندا - ءار  ءجاسوسپىرىم ءوزىنىڭ جانىنا جاقىن بولاشاق ماماندىعىن تاڭداي الاتىن ارنايى كۋرستار ۇيىمداستىرۋ.

ورتالىق قۇرىلۋىن «ءAgىp Karachaganak»، «قازاقستان تەمىرجولى» اكتسيونەرلىك قوعامى، «ءRىxos» قوناق ءۇيى، قازاقستان بيدجي سياقتى جانە باسقا دا كومپانيالار قولدادى. «بوتا» قوعامدىق قورىنىڭ قاتىسۋىمەن ورتالىقتا ەرەكشە مۇقتاج بالالارعا بەرىلۋ جانە كەڭەيتۋ ساپاسىن جاقسارتۋ الەۋمەتتىك قىزمەت جوباسى ىسكە اسىرىلادى.

ەسىمدەر

105 جىل بۇرىن (1906-1968) كومپوزيتور، ديريجەر، مۋزىكاتانۋشى، ەتنوگراف، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، ونەرتانۋ عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، اكادەميك، ەكى مارتە مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ جانە شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى جۇبانوۆ احمەت قۋانۇلى دۇنيەگە كەلدى.

اقتوبە وبلىسىنىڭ تەمىر اۋدانىندا تۋعان. 1929-1932 جىلدارى - لەنينگرادتاعى م.گلينكا اتىنداعى مۋزىكا تەحنيكۋمىنىڭ سكريپكا سىنىبىنا وقۋعا قابىلدانىپ، كەيىن ريمسكي-كورساكوۆ اتىنداعى كونسەرۆاتوريادا گوبوي سىنىبى بويىنشا جانە لەنينگراد كونسەرۆاتورياسىنىڭ تاريحي-تەوريالىق فاكۋلتەتىندە قوسىمشا ءبىلىم الادى. 1932-1933 جىلدارى لەنينگراد ونەرتانۋ كادەمياسىنىڭ اسپيرانتى. 1933 جىلى الماتى مۋزىكا-دراما تەحنيكۋمىندا ساباق بەرىپ،  قازاق تىلىندە العاشقى «مۋزىكا الىپپەسىن» قۇراستىرادى. ا.جۇبانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن 20 عاسىردىڭ 30-جىلدارى قازاق مۋزىكاسىن زەرتتەيتىن عىلىمي كابينەت، مۋزىكا-تاجىريبەلىك شەبەرحانا، كسرو عىلىم اكادەمياسىنىڭ قازاق فيليالى تورالقاسى جانىنان ونەرتانۋ سەكتورى (قازىرگى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ مۋزىكا ءبولىمى) اشىلدى. 1934 جىلى ا.جۇبانوۆ العاش 11 ادامنان قۇرالعان دومبىراشىلار ءانسامبلى نەگىزىندە قازاق ۇلتتىق حالىق اسپاپتار وركەسترىن ۇيىمداستىردى.

1935-1945 جىلدارى قازاق فيلارمونياسىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى ءارى ديريجەرى بولدى. 1945-1951 جىلدارى - الماتى كونسەرۆاتورياسىنىڭ (قازىرگى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى) رەكتورى، 1954-1961 جىلدارى وسى كونسەرۆاتورياداعى ءوزى اشقان حالىق اسپاپتار كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ، قازاق حالىق مۋزىكاسىنىڭ تاريحىنان، ديريجەرلىك ونەر مەن اسپاپتانۋدان ساباق بەردى. 1961-1968 جىلدارى ا.جۇبانوۆ ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ مۋزىكا ءبولىمىن باسقاردى.

ا.جۇبانوۆ - قازاق حالقىنىڭ قازىرگى زامانعى كاسىبي مۋزىكاسىنىڭ نەگىزىن قالاعان اعا بۋىن كومپوزيتورلاردىڭ ءبىرى. ول قازاق مۋزىكاسىن كۇردەلى اسپاپتىق سيمفونيالىق شىعارمالارمەن بايىتتى. ولار: «تاجىك ءبيى»، «قازاق بيلەرى»، «تولەگەن توقتاروۆ»، «اريا»، «اباي سيۋيتاسى»، ت.ب. ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىنداعى ونىڭ «سەرت»، «قالعانىنشا قاسىق قان»، «موسكۆا»، «مايداننان حات»، «قارلىعاش» سياقتى ۆوكالدىق تۋىندىلارى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكا مادەنيەتىنە سونى ورنەك قوستى. بۇدان سوڭ ول ع.مۇسىرەپوۆتىڭ «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ»، م.اقىنجانوۆتىڭ «يساتاي-ماحامبەت» (م.يۆانوۆ-سوكولسكيمەن بىرگە) پەساسىنا، «امانكەلدى» فيلمىنە مۋزىكا جازدى، «وتانىم»، «اق شولپان»، «ءبىزدىڭ ەل»، «جىلقىشى»، «ليريكالىق ءان»، ت.ب. اندەر شىعاردى.

لەنين وردەنىمەن، ت.ب. وردەندەرمەن، مەدالدەرمەن ماراپاتتالعان. الماتى قالاسى كوشەلەرىنىڭ بىرىنە، رەسپۋبليكالىق مۋزىكا مەكتەپ-ينتەرناتقا ا.جۇبانوۆ ەسىمى بەرىلگەن.

65 جىل بۇرىن (1946) فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم جانە تەحنيكا قايراتەكەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارى مەكتەپ عىلىم اكادەمياسىنىڭ، حالىقارالىق جوعارى مەكتەپ عىلىم اكادەمياسىنىڭ، حالىقارالىق شىعارماشىلىق اكادەمياسىنىڭ،  قازاقستان رەسپۋبليكاسى ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، الماتى وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى قوجامقۇلوۆ تولەگەن ابدىساعيۇلى دۇنيەگە كەلگەن.

الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانىندا تۋعان. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن (قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى) جانە لەنينگراد قالاسىنداعى (قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ) ا.ف.يوففە اتىنداعى فيزيكا-تەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ اسپيرانتۋراسىن بىتىرگەن. 1970-1998 جىلدارى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، دەكانى، ۋنيۆەرسيتەت جانىنان العاش قۇرىلعان تاجىريبەلىك جانە تەوريالىق فيزيكا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىن ۇيىمداستىرۋشى جانە ونىڭ تۇڭعىش ديرەكتورى. 1998-2001 جىلدارى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، 2001 جىلدان ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

نەگىزگى عىلىمي ەڭبەكتەرى اتوم يادروسى مەن ەلەمەنتار بولشەكتەر تەورياسىنا، كۆانتتىق حروموديناميكاعا ارنالعان. ول جارىق فيزيكاسى سالاسىندا «تورلانعان كاليبرلىك ءورىستى ستوحاستيكالىق كۆانتتاۋ» اتتى جاڭا عىلىمي باعىتتى قالىپتاستىردى.

100-دەن اسا عىلىمي ەڭبەكتىڭ اۆتورى.

«پاراسات» وردەىمەن، مەدالدەرمەن ماراپاتتالعان.

50 جىل بۇرىن (1961) ساياسي-قوعامدىق «ايقىن» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، جۋرنايست، قازاقستان رەسپۋبليكاسى گۋمانيتارلىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى جۋرناليستيكا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، باق سالاسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى سىيلىعىنىڭ جانە قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ ب.بۇلقىشەۆ اتىنداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ءجۇسىپ نۇرتورە بايتىلەسۇلى دۇنيەگە كەلدى.

قىزىلوردا وبلىسىنىڭ شيەلى اۋدانىندا تۋعان. قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. پاۆلودار وبلىستىق «قىزىل تۋ» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى، كولىك جانە كوممۋنيكاتسيالار ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارعان. 1990-1996 جىلدارى - «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى ەكونوميكا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى. 1996-2002 جىلدارى - «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى. ن.ءجۇسىپ باسشىلىق جاساعان جىلدارى اتالمىش گازەت «التىن جۇلدىز - 2000» سىيلىعىنا يە بولدى. 2002-2005 جىلدارى - «اق جول قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى. 2005-2006 جىلدارى - «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ باس ديرەكتورى. 2006-2008 جىلدارى - «استانا حابارى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى. 2008 جىلدىڭ اقپانىنان باستاپ - قازىرگى قىزمەتىندە.

ونىڭ «ءبىز كىمنەن كەمبىز»، «قازاقتىڭ قىزى»، «ەلەس پەن بەلەس» اتتى پۋبليتسيستيكالىق جيناقتارى جارىق كورگەن.

«قۇرمەت» وردەنىمەن، ەكى مەدالمەن ماراپاتتالعان.

ءساۋىردىڭ 30-ى، سەنبى

شۆەتسيا كورولدىگىنىڭ ۇلتتىق مەيرامى - كورولدىڭ تۋعان كۇنى (1946). شۆەتسيا كورولدىگى سولتۇستىك ەۋروپاداعى سكانديناۆيا تۇبەگىنىڭ شىعىسى مەن وڭتۇستىگىن الىپ جاتقان مەملەكەت. شۆەتسيانىڭ يەلىگىنە سونداي-اق بالتىق تەڭىزىندەگى گوتلاند پەن ەلاند ارالدارى مەن بىرنەشە ۇساق ارالدار دا كىرەدى. استاناسى - ستوكگولم قالاسى. باسقارۋ فورماسى - كونستيتۋتسيالىق مونارحيا. مەملەكەت باسشىسى - كورول. جوعارى زاڭ شىعارۋشى ورگانى - ءبىر پالاتالى پارلامەنت (ريكسداگ). رەسمي ءتىلى - شۆەد ءتىلى. اقشا بىرلىگى - شۆەد كروناسى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن شۆەتسيا كورولدىگى اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس 1992 جىلعى ءساۋىردىڭ 7-ىندە ورناتىلدى.

نيدەرلاندى كورولدىگىنىڭ ۇلتتىق مەيرامى - كورولەۆا كۇنى. نيدەرلاندى - باتىس ەۋروپاداعى مەملەكەت. نيدەرلاندىنىڭ سولتۇستىك جانە باتىس بولىگى سولتۇستىك تەڭىزدىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقان. رەسمي ءتىلى - نيدەرلاند ءتىلى. باسقارۋ فورماسى - كونستيتۋتسيالىق مونارحيا. جوعارى زاڭ شىعارۋشى ورگانى - ەكى پالاتادان تۇراتىن باس شتاتتار. استاناسى - امستەردام قالاسى. اقشا بىرلىگى - ەۆرو.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن نيدەرلاندى كورولدىگىنىڭ اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس 1992 جىلعى قىركۇيەكتىڭ 10-ىندا ورناتىلدى. نيدەرلاندى كورولدىگىندەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى - مۋرزاماديەۆا ماينيۋرا ساۆەتوۆنا. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى نيدەرلاندى كورولدىگىنىڭ توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى - فرانس پوتويت.

وقيعالار

280 جىل بۇرىن (1731) پەتر I باسقارعان كەزەڭدەگى تانىمال مەملەكەت قايراتكەرى قازاق جەرىن قوسۋ جوسپارى كورسەتىلگەن ارنايى پاتشا جارلىعى جوباسى اۆتورلارىنىڭ ءبىرى ا.تەۆكەلەۆ ابىلقايىر حانعا جىبەرىلگەن وكىلدەرىمەن بىرگە سانكت-پەتەربوردان شىعىپ، ۋفا ارقىلى قازاق جەرىنە تابان تىرەدى. بۇل وقيعا قازاقستاننىڭ رەسەيگە قوسىلۋىنا باستاما بولدى. ساياحات جانە سوعان سايكەس رەسەي ەلشىسىنىڭ ميسسياسى تەك ەكى جىلدان كەيىن عانا اياقتالدى.

66 جىل بۇرىن (1945) راقىمجان قوشقارباەۆ پەن گريگوري بۋلاتوۆ رەيحستاگقا تۋ تىكتى.

راحىمجان قوشقارباەۆ (1924-1988) اقمولا وبلىسىنىڭ اقمولا (قازىرگى تسەلينوگراد) اۋدانىندا تۋعان. 1942 جىلى اسكەر قاتارىنا الىنىپ، سوعىستان كەيىنگى جىلدارى ازات ەتىلگەن اۋماقتاعى اسكەرلەردىڭ قۇرامىندا قىزمەت ەتكەن. ال 1964-1967 جىلدارى اقمولا وبلىسىنىڭ اتقارۋشى كوميتەتىندە نۇسقاۋشى، قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسى جانىنداعى قونىس اۋدارۋشىلار جونىندەگى باسقارمادا ينسپەكتور بولعان. ال 1967 جىلدان باستاپ، «الماتى» قوناق ءۇيىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقاردى. «قىزىل تۋ»، «1-ءشى دارەجەلى وتان سوعىسى» وردەندەرى مەن «بەرليندى العانى ءۇشىن»، «ۆارشاۆانى ازات ەتكەنى ءۇشىن»، مەدالدارىنىڭ يەگەرى. رەيحستاگقا تۋ تىككەنى ءۇشىن «جاۋىنگەرلىك قىزىل تۋ» وردەنىنىمەن ماراپاتتالعان. ال 2001 جىلى «حالىق قاھارمانى» اتاندى.

گريگوري پەتروۆيچ بۋلاتوۆ (1925-1973) - قىزىل ارميانىڭ قاتارداعى بارلاۋشى-جاۋىنگەرى. سۆەردلوۆ وبلىسى چەركاسوۆو ەلدى مەكەنىندە جۇمىسشى سەمياسىندا تۋعان. راحىمجان قوشقارباەۆپەن بىرگە 1945 جىلى ءساۋىردىڭ 30-ىندا رەيحستاگقا ءبىرىنشى بولىپ تۋ تىككەن رەيحستاگقا تۋ تىككەنى ءۇشىن «جاۋىنگەرلىك قىزىل تۋ» وردەنىمەن، ءىىى دارەجەلى داڭق وردەنىمەن جانە كوپتەگەن مەلاددارمەن ماراپاتتالعان.

6 جىل بۇرىن (2005) ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 10 جىلدىعى قۇرمەتىنە ارنالعان مەرەكەلىك مەدال تۋرالى» جارلىققا قول قويدى.

4 جىل بۇرىن (2007) بولگارلاردىڭ قازاقستان جەرىنە قونىس اۋدارۋىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي پاۆلودار وبلىسىنىڭ اقتوعاي اۋىلىنداعى جەڭىس ساياباعىندا دوستىق اللەياسى وتىرعىزىلدى.

ستولىپين رەفورماسى جىلدارى بولگارلار اقتوعاي اۋدانىندا بىرنەشە سەلو قۇرعان بولاتىن. وتكەن عاسىردا قازاقتىڭ قوناقجاي جەرى بولگار دياسپوراسىنىڭ بىرنەشە بۋىن وكىلدەرىنە وتان بولىپ وتىر. دوستىق اللەياسىنا العاشقى كوشەتتەردى كونەكوز قاريالار، ارداگەرلەر جانە وبلىستىق بولگار ۇلتتىق مادەني ورتالىعىنىڭ بەلسەندىلەرى وتىرعىزدى.

2 جىل بۇرىن (2009) مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ولاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى نورمالارىنا سايكەستەندىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا قول قويدى.

2 جىل بۇرىن (2009) ماڭعىستاۋ اۋدانىنىڭ ورتالىعى شەتپە كەنتىندەگى ورتالىق ساياباققا وبلىسقا تانىمال تۇلعا، اۋداننىڭ شارۋاشىلىق سالاسىن قالىپتاستىرىپ، دامىتۋعا ەڭبەك سىڭىرگەن باسشى قىدىرباي ءجۇسىپوۆتىڭ ەسىمى بەرىلدى.

قىدىرباي ءجۇسىپوۆ (1933-1994) جەتپىسىنشى جىلدارى شەتپە اۋىلىنىڭ كوممۋنالدىق-شارۋاشىلىق جۇمىستارىنا باسشىلىق ەتىپ، نەگىزىنەن مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقان اۋىلدى وركەندەتۋگە ۇلەس قوسقان ازامات.

ەسىمدەر

90 جىل بۇرىن (1921-1996) بالالار جازۋشىسى تورەجانوۆ ءمادىحات دۇنيەگە كەلدى.

اقمولا وبلىسىنىڭ اقكول اۋدانىندا تۋعان. سەمەي پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. ەڭبەك جولىن مەكتەپ مۇعالىمدىگىنەن باستاپ، كەيىنىرەك اقمولا مۇعالىمدەردىڭ بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىنىڭ كابينەت مەڭگەرۋشىسى بولعان.

ونىڭ «بىتپەگەن ويىن»، «تەڭ ويىن»، «شەگىرتكە مەن ارا»، «قاناتبەك پەن جاناتبەك»، «كىم اقىلدى»، «تۇيە قالاي ءوز كولەڭكەسىن جوعالتتى» اتتى كىتاپتارى بار.

«قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

80 جىل بۇرىن (1931) تەحنيكا عىلىمىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ينجەنەرلىك اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت مۇشەسى، قازاق كسر-ءىنىڭ جانە كسرو-نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ەنەرگەتيگى ىسقاقوۆ كەجەك دۇنيەگە كەلدى.

ەڭبەك جولىن الماتى جەس-1 كاسىپورنىندا باس ينجەنەر بولىپ باستاعان. زەينەت دەمالىسىنا شىققانعا دەيىن «قازتەحەنەرگو» ديرەكتورى بولعان. بىرنەشە مارتە الماتى قالالىق جانە لەنين اۋداندىق كەڭەسىنە دەپۋتات بولىپ سايلانعان.

ونىڭ 60-تان استام عىلىمي ەڭبەگى جانە «قازاقستاننىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭى»، «ەنەرگەتيكا ماماندىعى» اتتى وقۋلىقتارى بار.

«قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.

70 جىل بۇرىن (1941) قوعام قايراتكەرى، سىنشى، ادەبيەتتانۋشى، تەلەدراماتۋرگ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن مادەنيەت قىزمەتكەرى، كسرو تەلەۆيزياسى مەن راديوسىنىڭ جانە كسرو ءباسپاسوزىنىڭ ۇزدىگى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعى سىيلىعىنىڭ، حالىقارالىق اباي اتىنداعى ادەبي سىيلىقتىڭ يەگەرى، بىرنەشە ينستيتۋتتاردىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى، حالىقارالىق تەلەۆيزيا جانە راديو اكادەمياسىنىڭ (JATR) اكادەميگى ورازالى سۇلتان ءشارىپۇلى دۇنيەگە كەلدى.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اياگوز قالاسىندا تۋعان. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. قازاق راديوسى مەن تەلەۆيزياسىنىڭ  رەداكتورى، اعا رەداكتورى، باس رەداكتورى قىزمەتتەرىن اتقارعان. 1967-1984 جىلدارى قازاق تەلەۆيزياسى باعدارلامالار باس رەداكتسياسىنىڭ باس رەداكتورى. 1984-1986 جىلدارى - قازاقستان كومپارتياسى وك مادەنيەت ءبولىمىنىڭ نۇسقاۋشىسى، كوركەم ادەبيەت سەكتورىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1986-1993 جىلدارى - «ونەر» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى. 1993-1995 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءتىل كوميتەتىنىڭ توراعاسى. 1995-1997 جىلدارى - ۇلت ساياساتى جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەت توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. 1997 جىلى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە مادەنيەت مينيسترلىگى ءتىل ساياساتىن ۇيلەستىۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى. 1998-1999 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەنەرگەتيكا، ينۋستريا جانە ساۋدا مينيسترلىگى اۆتورلىق قۇقىق جونىندەگى اگەنتتىكتىڭ توراعاسى. 2000-2001 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى ادىلەت مينيسترلىگى اۆتورلىق قۇقىق جونىندەگى كوميتەتىنىڭ توراعاسى. 2001-2005 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى ادىلەت مينيسترلىگى قۇقىقتىق ناسيحات، مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ جانە جۇرتشىلىقپەن بايلانىس دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى. 2005 جىلدان باستاپ زەينەتكەرلىك دەمالىستا، «زاڭ - ناسيحات» جشس-ءىنىڭ باس ديرەكتورى بولىپ قىزمەت اتقارادى.

ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەستىڭ، قازاقستان حالىقتارى اسسامبلەياسى كەڭەسىنىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىن بەرۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسياسىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلانعان. قازاقستاننىڭ ونوماستيكالىق، تەرمينولوگيالىق كوميسسيالارىنىڭ جۇمىسىن باسقارۋعا قاتىسىپ، كوپتەگەن جەر اتاۋلارىنىڭ تاريحي قالپىنا كەلۋىنە زور ۇلەس قوسقان. ونداعان ادەبي-زەرتتەۋ ماقالالارى، «ءومىر شىندىعى جانە كوركەمدىك شەشىم»، اتتى مونوگرافياسى، «اۆتوردى قورعاۋ - رۋحانياتتى قولداۋ»، «جۇرەكتىڭ كوزى اشىلسا» اتتى كىتاپتارى، ورىس جانە شەتەل جازۋشىلارىنىڭ رومان، پوۆەستەرىن قازاقشالاعان ەڭبەكتەرى جارىق كورگەن. سونداي-اق قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلىندەگى «اباي ەلى» اتتى البوم-شەجىرەسى الەمنىڭ 70-كە جۋىق ەلىنە تاراعان. ول «سۇحبا»، «حالىق قازىناسى»، «شۇعىلا»، «قىمىزحانا»، «كەزدەسۋ»، «ايتىس» حابارلارىن العاش ۇيىمداستىرىپ، ستسەناريلەرىن جازىپ، ەفيردە جۇرگىزگەن، 300-گە جۋىق ادەبي ستسەناري مەن 40 شاقتى عىلىمي-زەرتتەۋ ماقالالاردىڭ اۆتورى.

وسى جىلدارى ونىڭ قالامىنان جۇزدەگەن ادەبي تەلەستسەناريلەر مەن تەلەپەسالار تۋىپ، كوگىلدىر ەكراندا قويىلدى. ولاردىڭ ىشىندە «سۇحبات»، «قىمىزحانا»، «كەزدەسۋ»، «شۇعىلا»، «ايتىس»، «حالىق قازىناسى»، ت.ب. حابارلار تسيكلى مەن «كەك»، «وتىرار ويرانى»، «ءولىم فابريكاسى»، «قاشقىن»، ت.ب. تەلەقويىلىمدارى حالىققا كەڭىنەن تانىلدى. ونىڭ ادەبي تەلەحابارلارى رەسەيدە، مولداۆيادا، گرۋزيادا، وزبەكستاندا، قىرعىزستاندا كورسەتىلدى. ش.ايتماتوۆ، ع.مۇسرەپوۆ، ع.مۇستافين، ءى.ەسەنبەرلين، ت.احتانوۆ، س.بەگالين تۋرالى «سۇحبات» سەرياسىنان كورسەتىلگەن بەينەفيلمدەرى قازاق تەلەۆيزياسىنىڭ التىن قورىنا قوسىلعان ۇزدىك شىعارمالار بولىپ تابىلادى.

«پاراسات» وردەنىمەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «التىن بارىس» جانە ادىلەت مينسترلىگىنىڭ «فەميداعا ادال قىزمەتى ءۇشىن» بەلگىلەرىمەن ماراپاتتالعان.

2011 جىلدىڭ مامىر ايىندا:

وقيعالار

120 جىل بۇرىن (1891) ىرگەتاسى 1869 جىلى قالانعان اقتوبە ەلدى-مەكەنىنە قالا مارتەبەسى بەرىلدى. 1932 جىلدىڭ 10 ناۋرىزىندا اقتوبە قالاسى وبلىس ورتالىعى بولدى. 1962 جىلى اقتوبە، ورال، گۋرەۆ (قازىرگى اتىراۋ) وبلىستارىن بىرىكتىرەتىن باتىس قازاقستان ولكەسى قۇرىلىپ، ورتالىعى اقتوبە اتاندى. 1977 جىلى اقتوبە قالاسى باتىس قازاقستان تەمىر جول ورتالىعى بولدى. 1999 جىلعى 11 ناۋرىزداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جارلىعىنا سايكەس ورىس تىلىندەگى «اكتيۋبينسك» اتاۋى «اكتوبە» بولىپ وزگەرتىلدى.

اقتوبە قالاسى ەلىمىزدىڭ باتىس ءوڭىرىنىڭ ءىرى مادەني، ءبىلىم جانە عىلىم ورتالىعى بولىپ سانالادى. قالادا 11 جوعارى، 16 ارناۋلى وقۋ ورنى بار. قۇدايبەرگەن جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە ۋنيۆەرسيتەتى (جۇبانوۆ قۇدايبەرگەن قۋانۇلى (1899-1938) - ءتىل ءبىلىمى سالاسىنداعى العاشقى قازاق پروفەسسورى، قازاق ءتىل ءبىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى، تۇركىتانۋشى، پەداگوگ، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى), مارات وسپانوۆ اتىنداعى باتىس قازاقستان مەديتسينا اكادەمياسى (وسپانوۆ مارات (1949-2000) - قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ ءبىرىنشى توراعاسى بولعان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى پارلامەنتاريزمنىڭ، كوپپارتيالىق جۇيەنىڭ جانە دەموكراتيانىڭ نەگىزىن قالاعانداردىڭ ءبىرى), جوعارى اسكەري اۆياتسيالىق ۇشقىشتار ۋچيليششەسى جانە باسقالارى تەك قانا قازاقستانعا عانا ەمەس، شەت ەلدەرگە دە كەڭىنەن تانىمال وقۋ ورىندارى. سونىمەن قاتار قالادا قازاق جانە ورىس ترۋپپاسى ونەر كورسەتەتىن دراما تەاترى، قۋىرشاق تەاترى، وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءاليا مولداعۇلوۆا اتىنداعى مۇراجاي جۇمىس ىستەيدى. «باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي» حالىقارالىق ترانزيتتىك ءدالىزى قازاقستان اۋماعى بويىنشا اقتوبە، قىزىلوردا، شىمكەنت، تاراز، الماتى قالالارى ارقىلى وتەدى.

90 جىل بۇرىن (1921) مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەك» پەساسىنىڭ تۇزەتىلىپ، وڭدەلىپ، شىن مانىندەگى دراماتۋرگيا تالابىنا جاۋاپ بەرەر كوركەمدىككە جەتكەن ەكىنشى نۇسقاسى ابايدىڭ شاكىرتتەرى مەن ءىزباسارلارى ۇيىمداستىرعان «ەس-ايماق» ترۋپپاسىنىڭ (قازىرگى اباي اتىنداعى مۋزىكالىق-درامالىق تەاتر. تەاتر ءوزىنىڭ 70 جىلدىعىن 2004 جىلعى قازان ايىندا اتاپ ءوتتى) ساحناسىندا جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ رەجيسسەرلىك ەتۋىمەن قويىلدى. وندا ەڭلىك ءرولىن فاريدا كارىموۆا، كەبەكتى احمەت اۋەزوۆ، ابىز بەن كەڭگىرباي ءرولىن تورەكەش وسپانوۆ وينادى. وسى قويىلىمنان كەيىن پەسا ورىنبوردا جەكە كىتاپ بولىپ شىعىپ، قازاقستاننىڭ كوپتەگەن قالالارىنداعى ترۋپپالار مەن كوركەمونەر ۇيىرمەلەرىنىڭ رەپەرتۋارىنان تۇراقتى ورىن الدى.

90 جىل بۇرىن (1921) ركفسر حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ كووپەراتيۆتىك ۇيىمدار ارقىلى ايىرباس جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن «ايىرباس تۋرالى» دەكرەتى جارىق كوردى. گۋبەرنيالاردا نانعا ايىرباس جاساۋ ءۇشىن ماتا، گالانتەرەيا جانە باكالەيا تاۋارلارى، ىدىس-اياق، كەراميكا قورلارى قۇرىلىپ، جەكە ساۋداعا رۇقسات بەرىلدى. قالالاردا جەكەمەنشىك ەت، ءوندىرىس تاۋارلارى دۇڭگىرشەكتەرى، اسحانالار، مونشالار اشىلدى. جارمەڭكە ساۋداسى قايتا جانداندى.

90 جىل بۇرىن (1921) فەي (FEI) حالىقارالىق ات سپورتى فەدەراتسياسى قۇرىلدى. فەدەراتسيانىڭ العاشقى پرەزيدەنتى - بارون du Teil (فرانتسيا). حالىقارالىق ات سپورتى فەدەراتسياسىنا الەمنىڭ 120 ەلى كىرگەن. جىل سايىن  اسسامبلەيا وتكىزىپ،الەمدىك دەڭگەيدە ات سپورتىن دامىتۋعا ۇلەس قووسىپ، حالىقارالىق جارىستاردىڭ ەرەجەلەرىن بەكىتىپ وتىرادى.

85 جىل بۇرىن (1926) رەسپۋبليكانىڭ حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ «قازاق كسر-ىندەگى بىرىڭعاي ەڭبەك مەكتەپتەرى جارعىسى» قابىلدانىپ، وندا قازاق قىزدارى مەن شىعىس ۇلتتارى قىزدارىنىڭ ءبىلىم الۋىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىندى. قىزدار ءۇشىن ارنايى مەكتەپتەر الماتى، شىمكەنت، تۇركىستان، وردا قالالارىندا اشىلدى.

50 جىل بۇرىن (1961) قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن «قازاق كسر-ءىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى» قۇرمەتتى اتاعى بەكىتىلگەن. «قازاق كسر-ءىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى» قۇرمەتتى اتاعى قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسى جانىنداعى دەنەشىنىقتىرۋ جانە سپورت ىستەرى مەملەكەتتىك كوميتەتىنىڭ كوللەگياسىمەن سپورت جاتتىقتىرۋشىلارىنا (وقىتۋشىلارعا), بىلىكتىلىگى جوعارى كوپ جىل ەڭبەك سىڭىرگەن سپورتشىلارعا، حالىق ارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرلەرىنە، رەكوردشىلارعا، كسرو، الەم، ەۋروپا بىرىنشىلىكتەرىنىڭ، وليپيادا ويىندارىنىڭ جۇلدەگەرلەرى مەن چەمپيوندارىنا بەرىلەدى. 1992 جىلدان باستاپ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى» بولىپ وزگەرتىلگەن.

15 جىل بۇرىن (1996) قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق الپينيزم قورى ۇيىمداستىرىلدى. قوردىڭ نەگىزگى مىندەتى - قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا الپينيزم مەن شىڭعا ورمەلەۋ ينفراقۇرىلىمدارىن قۇرىپ، ەرەسەكتەر مەن بالالارعا ارنالعان الپينيستىك كەشەندەر سالىپ، ءالپينيزمدى دامىتۋ. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق الپينيزم قورىنىڭ پرەزيدەنتى - كازبەك ۆاليەۆ - عىلىم كانديداتى، الپينيزمنەن ەڭبەك سىڭىرگەن سپورت شەبەرى، ەۆەرەست شىڭىنا شىققان العاش قازاقستاندىق الپينيست، قازاقستان رەسپۋبليكاسى الپينيزم مەن جارتاسقا ورمەلەۋشىلەر فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى.

ەسىمدەر

185 جىل بۇرىن (1826-1906) ايتىس اقىنى قۇلمامبەت قۇلانايان قۇلمامبەت دۇنيەگە كەلگەن.

الماتى وبلىسىنىڭ رايىمبەك اۋدانىندا تۋعان. جەتىسۋدا ءسۇيىنباي باستاعان ايتىس مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى. جاس كەزىنەن ولەڭ-جىرعا قۇمار بولىپ وسكەن. تۇبەك، جاناق، تەزەك، مايكوت، جامبىل ءتارىزدى ايتىس مايتالماندارىمەن ايتىسقان. ول «مىڭ ءبىر ءتۇن»، «قىز جىبەك»، «راقىمجاننىڭ زارى»، «مۇڭلىق-زارلىق»، «تۋعانباي مەن قوڭىرباي» سياقتى داستانداردى جىرلاعان. قۇلمامبەتتىڭ ايتىستارى جامبىلدىڭ جيناقتارىندا، ساكەن سەيفۋلليننىڭ العى سوزىمەن «جاڭا مەكتەپ» جۋرنالىندا، «ايتىس» جيناقتارىندا جاريالانعان. شىعارمالارى «ءسوزىمنىڭ قىل سىيمايدى اراسىنا» دەگەن اتپەن 1998 جىلى جارىق كوردى. اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جونىندە مۇحتار اۋەزوۆ، ءسابيت مۇقانوۆ، ەسماعامبەت ىسمايىلوۆ، ءنازىر تورەقۇلوۆ، ت.ب. عالىمدار زەرتتەۋلەر جازدى. اقىننىڭ تۋىندىلارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى ورتالىق عىلىمي كىتاپحاناسىنىڭ سيرەك كەزدەسەتىن قولجازبالار قورىندا، ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ قولجازبا ورتالىعىندا ساقتاۋلى.

170 جىل بۇرىن (1841-1918) اقىن توقسانبايۇلى قوجاباي دۇنيەگە كەلگەن.

قاراعاندى وبلىسىنىڭ ۇلىتاۋ اۋدانىندا تۋعان. اۋىل مولداسىنان ساۋات اشقان. بارشىلىق پەن جوقشىلىق، قوعامداعى الەۋمەتتىك ادىلەتسىزدىكتەر قوجاباي جىرلارىنىڭ وزەكتى تاقىرىبىنا اينالدى. ول «باي بولماق، كەدەي بولماق - ءبىر اللادان» دەگەن قالىپتاسقان قاعيداعا ادال ەڭبەك پەن قاجىماس تالاپتى قوسادى. «كەل، قوجاباي، ءسوز سويلە، زامانىڭنىڭ زارىنان» دەگەن تولعاۋىندا قوعامداعى كەرەعار قۇبىلىستارعا كوزقاراسىن ايقىن تانىتسا، «قازاق بالاسىنا» اتتى جىرىندا سىر بويىن جايلاعان ەلدىڭ كاسىپ-تىرشىلىگىن سالىستىرا وتىرىپ وي تۇيەدى، ەل باستاعان جاقسىلاردىڭ يگى ىستەرىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، كەيىنگىلەرگە ۇلگى ەتىپ ۇسىنادى. قوجابايدىڭ امانگەلدى يمانوۆقا حات رەتىندە جازعان جىرى بولاشاققا دەگەن ءۇمىت پەن جاقسى تىلەككە تولى. اقىننىڭ «ورتادان اسىپ بارادى مەنىڭ جاسىم» دەگەن ۇزاق تولعاۋى ءومىر مەن ءولىم، بارشىلىق پەن جوقشىلىق، ادىلدىك پەن زۇلىمدىق تۋرالى فيلوسوفيالىق وي تۇيەتىن كۇردەلى تۋىندى. شىعارمادان اقىننىڭ شىعىستىڭ كلاسسيكالىق ادەبيەتىمەن جاقسى تانىس بولعانى اڭعارىلادى.

150 جىل بۇرىن (1861-1904) اقىن، اباي قۇنانبايۇلىنىڭ ۇلكەن ۇلى قۇنانباەۆ اقىلباي ابايۇلى دۇنيەگە كەلگەن.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اباي اۋدانىندا تۋعان. اتاسى قۇنانبايدىڭ تاربيەسىندە بولعان، اۋىل مولداسىنان ءبىلىم العان. سازگەرلى تالانتىمەن دە حالىققا تانىلعان. ورىس، ەۋروپا ادەبيەتىمەن ءوز بەتىنشە وقىپ تانىسقان. اكەسى ابايدىڭ كەڭەسى بويىنشا 3 پوەما جازعان. «زۇلىس» پوەماسىنىڭ وقيعاسى اعىلشىن جازۋشىسى گەنري حاگگارتتىڭ «سۇلەيمەن پاتشانىڭ كەنىشى» اتتى ايگىلى رومانىنان الىنعان. بۇل پوەما تولىق ساقتالماعان. «جارراح» پوەماسى مۇلدە جوعالىپ كەتكەن. تولىق ساقتالعان «داعىستان» پوەماسىنا داعىستان ەلىندە، كاۆكازدا بولعان وقيعا وزەك ەتىپ الىنعانىمەن، قازاق ءومىرى ءۇشىن زور ءمانى بار الەۋمەتتىك ماسەلەلەر كوتەرىلگەن. اقىننىڭ بىرنەشە ليريكالىق ولەڭى ساقتالعان.

120 جىل بۇرىن (1891-1956) ءانشى، حالىق كومپوزيتورى باباقوۆ قوسىمجان دۇنيەگە كەلگەن.

اقمولا وبلىسىنىڭ قورعالجىن اۋدانىندا تۋعان. 1936 جىلى ماسكەۋدە وتكەن قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ونكۇندىگىنە قاتىسقان. 1937-1943 جىلدارى قازاق فيلارمونياسىنىڭ ءانشىسى بولعان. ءانشى ءبىرجان، اقان سەرى، بالۋان شولاق، ۇكىلى ىبىراي، ت.ب. حالىق كومپوزيتورلارى اندەرىن ەرەكشە ناقىشپەن شىرقاعان. ءوزى دە 20-عا جۋىق ءان شىعاردى. قوسىمجان باباقوۆ اندەرىن كەزىندە رابيعا ەسىمجانوۆا، ماعاۋيا كوشكىمباەۆ، جاننا قارتاباەۆا، ت.ب. ورىندادى.

120 جىل بۇرىن (1891-1945) حالىق اقىنى بايبولوۆ قازانعاپ دۇنيەگە كەلگەن.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تولە بي اۋدانىندا تۋعان. 1934 جىلى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ تۇڭعىش سەزىنە حالىق اقىنى رەتىندە قاتىسىپ، وسى جىلدان باستاپ باسپاسوزدە ولەڭدەرى ءجيى جاريالانادى.

«تولعاۋ ولەڭدەر»، «حالىق قاھارى»، «حالىق اقىندارى»، «پەرنەدەگى تەرمەلەر» دەگەن اتپەن شىققان شىعارمالارى ارقىلى حالىق اراسىنا تانىمال بولدى. «تولە ءبيدىڭ تاريحى»، «ەڭسەگەي بويلى ەر ەسىم»، «وكىرىك نايمان تۋرالى» تاريحي قيسسا-داستاندارى 17-18 عاسىرلاردا قازاق ەلىندە بولىپ وتكەن تاريحي وقيعالار جەلىسىن تەرەڭ دە كوركەم سۋرەتتەيدى.

«سايىپجامال سۇلۋ»، «شەريزات-كۇلشات» اتتى ليريكالىق شىعارمالاردىڭ اۆتورى بولىپ تابىلادى. 1943 جىلى الماتىدا وتكەن اقىندار ايتىسىندا ساڭلاق اقىن نارتايمەن سايىسقا ءتۇستى. وسى ايتىسى 1966 جىلى باسىلىم كورگەن «ايتىس» كىتابىنىڭ ءۇشىنشى تومىندا باسىلدى.

مامىردىڭ 1-ءى، جەكسەنبى

قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جارلىعىنا سايكەس 1996 جىلدان باستاپ اتاپ وتىلەدى. 140-تان استام ۇلت وكىلدەرى تۇراتىن قازاقستان ءۇشىن بۇل مەرەكە ءداستۇرلى مەيرامداردىڭ بىرىنە اينالدى. بيىل قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ون جەتىنشى سەسسياسى تۇڭعىش رەت ءبىرىنشى مامىر، قازاقستان حالقى بىرلىگى كۇنى قارساڭىندا ءوتتى. «كوكتەمگى 1 مامىر مەرەكەسى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ بارلىق ەتنوستارىن بۇرىنعىدان دا گورى جاقىنداستىرا تۇسۋگە ءتيىس. بۇل - 20 جىل ىشىندە قۇرىلعان ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز - تۋعان قازاقستانىمىزدىڭ ەڭ باستى مەرەكەلەرىنىڭ ءبىرى. ءبىز ونىڭ بەرىك قابىرعاسىن تۇرعىزدىق. ءبىزدىڭ شاڭىراعىمىز بەرىك نىعايتىلدى. ءبىزدىڭ تەرەزەلەرىمىز ءمولدىر. ءبىزدىڭ ءۇيىمىزدىڭ ەسىكتەرى بۇكىل الەمدەگى بارلىق دوستار ءۇشىن كەڭىنەن اشىق. ءبىز ءوزىمىزدىڭ وتە ايرىقشا، تاتۋ-ءتاتتى قازاقستاندىق وتباسىن قۇردىق»، - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ. ۇلتارالىق جانە دىنارالىق كەلىسىمدى ساقتاۋ - قازاقستان ساياساتىنىڭ ماڭىزدى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى.

ەڭبەك مەرەكەسى. ەڭبەكشىلەردىڭ حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق كۇنى. الەمنىڭ 66 مەملەكەتىندە اتاپ وتىلەدى. 1886 جىلى امەريكاندىق جۇمىسشىلار 8 ساعاتتىق جۇمىس كۇنىن تالاپ ەتىپ، ەرەۋىل ۇيىمداستىردى. اياعى پوليتسەيلەرمەن قاقتىعىسقا ۇلاسىپ، ۇلكەن قانتوگىس بولدى. 1889 جىلعى ماۋسىمدا ءىى ينتەرناتسيونالدىڭ پاريج كونگرەسى چيكاگوداعى جۇمىسشىلار ەرەۋىلىن ماڭگى ەستە قالدىرۋ ماقساتىندا جىل سايىن ءبىرىنشى مامىردا شەرۋ وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.

ليتۆادا انالار كۇنى. كاتوليكتەردىڭ داستۇرiنە سايكەس مامىردىڭ بiرiنشi جەكسەنبiسiندە اتاپ وتىلەدi.

مارشالل ارالدارى رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق مەيرامى - كونستيتۋتسيا كۇنى (1979). مارشالل ارالدارى رەسپۋبليكاسى تىنىق مۇحيتىنىڭ باتىس بولىگىندە ورنالاسقان مەملەكەت. ول 2 توپقا بولىنگەن 34 ارالدان تۇرادى. وڭتۇستىك-شىعىسى - راتاك ارالى، سولتۇستىك-شىعىسى - راليك ارالى دەپ اتالادى. اكىمشىلىك جاعىنان 25 اۋدانعا بولىنەدى. استاناسى - مادجۋرو قالاسى. مەملەكەتتىك ءتىلى - اعىلشىن ءتىلى. اقشا بىرلگى - اقش دوللارى. ەلدى پرەزيدەنت باسقارادى. جوعارعى اتقارۋشى ورگانى - ۇكىمەت. جوعارعى زاڭ شىعارۋشى ورگانى ەكى پالاتالى پارلامەنت. مارشالل ارالدارى رەسپۋبليكاسى 1991 جىلدان باستاپ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە. نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرى - اقش پەن جاپونيا.

وقيعالار

110 جىل بۇرىن (1901) ورال قالاسىنداعى باسپاحانادا وسى ايماقتاعى العاشقى ساياسي ەرەۋىل بولدى.

81 جىل بۇرىن (1930) ورتا ازيا مەن ءسىبىر ارالىعىن جالعاستىرعان تۇركىستان-ءسىبىر تەمىر جولىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى. بۇل تەمىر جول سەمەي قالاسىنان الماتى ارقىلى جامبىل وبلىسىنىڭ لۋگوۆوي بەكەتىنە دەيىنگى ارالىقتى جالعادى. ۇزىندىعى - 1452 شاقىرىم. تەمىر جول قۇرىلىسى 1927 جىلى باستالىپ، 1931 جىلى تولىعىمەن اياقتالعان. قۇرىلىس ينجەنەرى مۇحامەدجان تىنىشباەۆ بولدى. ەڭ ءبىرىنشى بولىپ ە-1441 پاروۆوزى قۇرىلىس زاتتارىمەن ءجۇرىپ ءوتتى.

15 جىل بۇرىن (1996) قازاقستان حالىقتارىنىڭ بىرلىگى كۇنى بەكىتىلدى.

11 جىل بۇرىن (2000) الماتىدا قازاقستان حالىقتارى دوستىعىنىڭ I فەستيۆالى ءوتتى.

ەسىمدەر

 

115 جىل بۇرىن (1896-1945) ءتىلشى، ۇستاز، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، قازاق ءتىلىن وقىتۋ ادىستەمەسىن قالىپتاستىرۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسقان عالىم جيەنباەۆ سەيىل سارىقۇلۇلى دۇنيەگە كەلدى.

باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ بورتە اۋدانىندا تۋعان. ورىنبور قالاسىنداعى مۇعالىمدەر سەمينارياسىن، اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن (قازىرگى اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى) بىتىرگەن. 1916-1928 جىلدارى - ورىنبور، شىمكەنت وبلىستارىندا مۇعالىم. 1929-1931 جىلدارى - قازاقستان حالىق اعارتۋ كوميسسارياتىنىڭ قىزمەتكەرى. 1931-1942 جىلدارى - الماتى اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىندا، مادەنيەت ينستيتۋتىندا، اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا مۇعالىم، قازاق كسر وقۋ كوميسسارياتى جانىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرى. 1942-1945 جىلدارى - كسرو عىلىم اكادەمياسى فيليالىنىڭ ءتىل، ادەبيەت، تاريح ينستيتۋتى سەكتورىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

ونىڭ «قازاق ءتىلى»، «سويلەمنىڭ تىنىس بەلگىلەرى»، «سينتاكسيس ماسەلەلەرى»، «قازاق ءتىلىنىڭ مەتوديكاسى»، «گرامماتيكالىق تابليتسالار»، «ورىسشا-قازاقشا سوزدىك»، «باستاۋىش مەكتەپتەگى قازاق ءتىلىنىڭ ءادىسى»، «ۇلكەندەرگە حات تانىتۋ مەتوديكاسى»، «گرامماتيكا تالداۋىش»، «سوزدىكتىڭ جاسالۋ ماقساتى مەن پرينتسيپتەرى» دەگەن ەڭبەكتەرى بار.

100 جىل بۇرىن (1911-1989) قوعامدىق-ساياسي قايراتكەر، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پرروفەسسور، قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى جاۋتىكوۆ ورىنبەك احمەتبەكۇلى دۇنيەگە كەلدى.

قاراعاندى وبلىسىنىڭ اقتوعاي اۋدانىندا تۋعان. اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. 1934-1951 جىلدارى - اباي اتىنداعى قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ اسسيستەنتى، اعا وقىتۋشىسى، دەكانى، ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى، دوتسەنتى، ماتەماتيككالىق تالداۋ كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1945-1965 جىلدارى - قازاقستان عىلىم اكادەمياسى ماتەماتيكا جانە مەحانيكا سەكتورىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، مەڭگەرۋشىسى. 1965-1989 جىلدارى - قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ ماتەماتيكا جانە مەحانيكا ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى. 1970-1985 جىلدارى - قازاقستان عىلىم اكادەمياسى فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارى بولىمشەسى اكادەميك-حاتشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى، اكادەميك-حاتشى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

الماتى قالاسىنداعى رەسپۋبليكالىق فيزيكا-ماتەماتيكا مەكتەبى مەن قارقارالى قالاسىنداعى №1 ورتا مەكتەبىنە و.جاۋتىكوۆتىڭ ەسىمى بەرىلگەن. ورىنبەك احمەتبەكۇلى الماتى قالاسىندا وقۋشىلاردىڭ كىشى عىلىمدار اكادەمياسىن ۇيىمداستىرىپ، اكادەميانىڭ كوپ جىلدار بويى قۇرمەتتى پرەزيدەنتى بولدى.

قازان رەۆوليۋتسياسى وردەنىمەن، 2 مارتە «قۇرمەت بەلگىسى» وردەنىمەن، مەدالدارمەن، قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەت گرامموتاسىمەن ماراپاتتالعان.

85 جىل بۇرىن (1926-1992) ءانشى، كومپوزيتور، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى راقىشەۆ دانەش دۇنيەگە كەلدى.

الماتى وبلىسىنىڭ پانفيلوۆ اۋدانىندا (قازىرگى جاركەنت قالاسى) تۋعان. 1944-1945 جىلدارى شىعىس تۇركىستانداعى قازاقتىڭ جاس انشىلەرى قۇرامىندا ەل ارالاپ، ونەر كورسەتەدى. 1945-1946 جىلدارى قىتايدىڭ قۇلجا قالاسىنداعى ۇيعىر-قازاق دراما تەاترىنا اكتەر بولىپ ورنالاسىپ، بەيىمبەت ءمايليننىڭ «شۇعا» سپەكتاكلىندە ءابدىراحماننىڭ، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەك» جانە «قالقامان-مامىرىندا» جاپالدىڭ، قالقاماننىڭ ساحانالىق بەينەلەرىن سومدايدى. 1946-1949 جىلدارى قۇلجا قالاسىنداعى ۇيعىر-قازاق دراما تەاترىنىڭ قازاق ءبولىمىن باسقاردى. 1959 جىلى قازاقستانعا ورالعاننان كەيىن تالدىقورعان وبلىسىنىڭ پانفيلوۆ اۋدانىنداعى (قازىرگى الماتى وبلىسى جاركەنت قالاسى) «وكتيابردىڭ 40 جىلدىعى» اتىنداعى ۇجىمشاردا حالىق تەاترى رەجيسسەرى جانە باسشىسى. 1968 جىلدان تالدىقورعان وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ ءانشى-ءسوليسى، سونىمەن قاتار «تاماشا ءازىل-سىقاق كەشى» توبىنىڭ جەتەكشىسى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

م.ەرجانوۆ پەن ج.ەلەبەكوۆتىڭ ءان ورىنداۋ ەرەكشەلىكتەرىن مەڭگەرىپ، ولاردىڭ ءداستۇرىن جالعاستىردى. ونىڭ رەپەرتۋارىندا - قازاق، ۇيعىر، وزبەك، قىرعىز، تاتار كومپوزيتورلارىنىڭ اندەرى بار. ولاردىڭ ىشىندە: ۇكىلى ىبىرايدىڭ «اڭشىنىڭ ءانى»، اسەتتىڭ «ارداق»، «ماقپال»، «اتىم اسەت»، «حيسمەت»، «احا-اۋ، جالعان»، «جايقوڭىر» اندەرى بار. ول ءوزى دە «شاتتىق تولقىنى»، «ماقتانىشتى ەلىم بار»، «جاس قايرات»، «جەر سۇلۋى جەتىسۋ»، «جەڭەشە»، «تۋعان جەر»، «الماتىم»، ت.ب. اندەرىن شىعارعان. ونىڭ ورىنداۋىنداعى اندەر كۇيتاباققا جازىلىپ الىنعان.

75 جىل بۇرىن (1936) «ايەلدەردىڭ رەسپۋبليكالىق كەڭەسى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ پرەزيدەنتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى اكۋشەر-گينەكولوگتار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى، مەديتسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پروفيلاكتيكالىق مەديتسينا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى قايۋپوۆا نينا امىرقىزى دۇنيەگە كەلدى.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زايسان قالاسىندا تۋعان. قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. 1959-1965 جىلدارى - قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اسپيرانتى، الماتىداعى № 1 پەرزەنتحانادا اكۋشەر-گينەكولوگ. 1965-1971 جىلدارى - انا مەن بالانى قورعاۋ عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ كىشى، اعا عىلىمي قىزمەتكەرى. 1971-1976 جىلدارى - قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اسسيستەنتى، كافەدرا دوتسەنتى. 1976-1981 جىلدارى - قازاقستان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ باس اكۋشەر-گينەكولوگى. 1981-1991 جىلدارى - قازاقستان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ اكۋشەرلىك جانە گنەكولويا عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، ديرەكتورى. 1991-1999 جىلدارى - انا مەن بالا دەنساۋلىعىن قورعاۋ رەسپۋبليكالىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى. 1999-2003 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ 12-ءشى شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى (قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىمەن تاعايىندالعان), ايماقتىق دامۋ جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ جونىندەگى كوميتەتتىڭ مۇشەسى. 2003 جىلدىڭ ءساۋىر ايىنان - انا مەن بالا دەنساۋلىعىن قورعاۋ رەسپۋبليكالىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى. 1991-1995 جىلدارى - رەسپۋبليكالىق ايەلدەر ۇيىمى كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى. 1995-1998 جىلدارى - قازاقستان ايەلدەر كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى وتباسى، ايەل جانە دەموگرافيالىق ساياسات ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەس ءتورايىمى. 1999-2006 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى وتباسى جانە ايەلدەر جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى.

پاراسات وردەنىمەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالعان، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ بەيبىتشىلىك پەن رۋحاني تاتۋلىق سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، «ەلەۋلى ەڭبەگى ءۇشىن» اتالىمى بويىنشا «تارلان» سىيلىعىنىڭ يەگەرى.

75 جىل بۇرىن (1936) جازۋشى، اۋدارماشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، «جالىن» جۋرنالىنىڭ ءبولىم رەداكتورى، رايىمبەك اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى قازىبەكوۆ نۇرقاسىم دۇنيەگە كەلدى.

قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ىلە قازاق اۆتونوميالىق وبلىسىندا تۋعان. قۇلجا قالاسىنداعى احمەتجان قاسىم اتىنداعى پەداگوگيكالىق ۋچيليششەنى، قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن، سينتسزيان پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1962-1976 جىلدارى تاريحي وتانى قازاقستانعا ورالىپ، «جازۋشى» باسپاسىندا كوررەكتور، «جالىن» الماناعىندا پروزا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1976-1983 جىلدارى - «جالىن» باسپاسىندا اعا رەداكتور بولعان. 1983-1987 جىلدارى شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسقان. 1987-1990 جىلدارى - قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ سىن جانە پروزا سەكتسيالارىنىڭ كەڭەسشىسى، قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ قابىلداۋ كوميسسياسىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى. 1991-1993 جىلدارى - «زامان-قازاقستان» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى، حالىقارالىق «تۇركىستان» گازەتىنىڭ الەۋمەتتىك جانە رۋحاني ماسەلەلەر ءبولىمىنىڭ باستىعى قىزمەتتەرىن اتقارعان. قازىرگى قىزمەتىندە 2003 جىلدان باستاپ ىستەيدى.

اۆتوردىڭ «تۇساۋكەسەر»، «شالعايداعى مەكتەپ»، «بەيتانىس»، «اعايىن»، «اۋىلداعى اعايىندار»، «وي تارازىسى»، «دالا ورنەكتەرى»، «التىن وردانىڭ قۇرىلۋىنان قۇلاۋىنا دەيىن»، «مەملەكەت تۋرالى ويلار»، «سىن وحوتنيكا»، «تاسادا قالعان تارلاندار»، «حالىق سۇيگەن قالامگەر»، «ءبىر ورالمان ەمەسپىز»، «سوۆەتسكي پيساتەل» ت.ب. شىعارمالارى بار. ول قازاق، قىرعىز، ۇيعىر، قىتاي جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن تارجىمالاعان.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ «مادەنيەت قايراتكەرى» بەلگىسىمەن ماراپاتتالعان.

70 جىل بۇرىن (1941) جازۋشى، اۋدارماشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى قازاقستان جازۋشىلار وداعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى سەگىزباي كادىربەك دۇنيەگە كەلدى.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ زايسان اۋدانىندا تۋعان. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. «جاس الاش» گازەتى، «زەردە» جۋرنالى، «جالىن» الماناحى رەداكتسيالارىندا ادەبي قىزمەتكەر، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، جاۋاپتى حاتشى، باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى، «جالىن»، «قازاق ەنتسيكلوپەدياسى»، «سانات»، «اتامۇرا» باسپالارىندا باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، باس رەداكتور، باسپا ديرەكتورى بولعان.

العاشقى اڭگىمەلەرى 1968 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا جارىق كورە باستاعان. «جاپ-جاسىل الەم» پوۆەسى 1981 جىلى جاستار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان شىعارمالاردىڭ رەسپۋبليكالىق جابىق بايقاۋىندا ءبىرىنشى جۇلدەگە يە بولىپ، «ءبىز قالادا تۇرامىز» جيناعى ءۇشىن وعان 1984 جىلى قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ م.اۋەزوۆ اتىنداعى سىيلىعى بەرىلگەن. سونىمەن قاتار ا.ليحانوۆتىڭ «مەنىڭ گەنەرالىم» رومانىن، سلوۆاك جازۋشىسى م.دريۋچكوۆانىڭ «اق حانشا» ەرتەگىلەرىن، پولياك عالىمى ب.زالەسكيدىڭ «قازاق ساحاراسىنا ساياحات» كىتابىن اۋدارعان.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسىنا 10 جىل» مەرەيتويلىق مەدالىمەن ماراپاتتالعان.

70 جىل بۇرىن (1941) قازاقسان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، اگرارلىق ماسەلەلەر كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، قازاقستان وزبەكتەرىنىڭ «دوسليك» قوعامدىق بىرلەستىگى رەسپۋبليكالىق قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى حالمۋرادوۆ روزاقۇل ساتىبالدىۇلى دۇنيەگە كەلدى.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سايرام اۋدانىندا تۋعان. تاشكەنت مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن، تاشكەنت اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىن، الماتى جوعارى پارتيا مەكتەبىن بىتىرگەن. 1965-1971 جىلدارى - قازاقستان لكجو سايرام اۋداندىق كوميتەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، ەكىنشى، ءبىرىنشى حاتشىسى. 1971-1973 جىلدارى - سايرام اۋداندىق پارتيا كوميتەتى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى. 1977-1985 جىلدارى - شىمكەنت وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى، ءبىرىنشى حاتشىسىنىڭ كومەكشىسى، ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى. 1985-1989 جىلدارى - تۇركىستان اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى. 1989-1991 جىلدارى - شىمكەنت وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى. 1991-1992 جىلدارى - شىمكەنت وبلىستىق اتقارۋ كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى - كوممۋنالدىق مەنشىك باسقارماسىنىڭ باستىعى. 1992-1993 جىلدارى - سايرام اۋداندىق اكىمدىگىنىڭ باسشىسى. 1993-1998 جىلدارى - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى، اكىمشىلىك باسشىسىنىڭ ورىنباسارى. 1998-1999 جىلدارى - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمى جانىنداعى ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ حاتشىسى، اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى. 1999-2002 جىلدارى - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى. 2002-2005 جىلدارى - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تارتىپتىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى. 2005-2007 جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ جەرگىلىكتى باسقارماسىنىڭ باستىعى - وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تارتىپتىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى. 2007 جىلى -  قازاقسان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ 4-ءشى شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى (قازاقستان حالىق اسسامبلەياسىنان), اگرارلىق ماسەلەلەر كوميتەتىنىڭ مۇشەسى. 2003-2008 جىلدارى - قازاقستان وزبەكتەرىنىڭ «دوسليك» قوعامدىق بىرلەستىگى رەسپۋبليكالىق قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى. 2005 جىلى - قازاقسان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق شتابىنىڭ مۇشەسى.

ءبىرىنشى، ەكىنشى دارەجەلى «دوستىق» وردەندەرىمەن، «قۇرمەت بەلگىسى» جانە التى مەدالمەن، قازاق كسر جوعارعى كەڭەسىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعان.