قولىمنان ەشتەڭە كەلمەسە دە ەتەكتەگى ەلىمنىڭ تاعدىرىنا ەلەڭدەمەي جۇرە المايمىن.ءبارىن ەستىپ، ءبىلىپ وتىرسىزدار .كەشەگى زار زاماننىڭ شايىرى مۇرات موڭكەۇلى اتامىز:  «اي ورنىنان تۋادى،كۇن ورنىنان شىعادى ،بۇنىڭ ءبارى ادامنان » دەگەندى تەككە ايتپاعان عوي.قازىرگى بولىپ جاتقان جەر بەتىندەگى تابيعي اپاتتاردىڭ بارلىعى اللا تاعالانىڭ ادامزاتتىڭ نيەتىنە وراي جىبەرىپ وتىرعان ەسكەرتپەلەرى سەكىلدى.ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ قازاق ىرىمشىل حالىق . ءبىزدىڭ وبلىسقا باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ باسشى بوپ كەلگەلى اپاتتان كوز اشپاي وتىرمىز. كەلە سالا جەر سىلكىندى، قىستىڭ  قاق ورتاسىندا سۋ قۇبىرلارى، كارىزدەر  جارىلدى،  ورمان -توعايىمىز ورتەندى،ەگىنىمىز كۇيىپ كەتى،قانشاما كيىكتەر مەن بالىقتار قىرىلدى،بالەن مال برۋتسۋلەز بولدى ...قالا اكىمىنىڭ اپپارات جەتەكشىسى جوعارعى قاباتتان سەكىرىپ ءولدى، الدەكىمدەردىڭ تىكەلەي ىقپالىمەن اكىممەن سوتتاسىپ الپامىس بەكتۇرعانوۆ دەگەن جازۋشىمىز الپىستى القىمداعاندا تەمىر توردىڭ ارجاعىنان ءبىر-اق  شىقتى.ەندى  مىنە، قارت جايىق قاھارىنا ءمىندى. شاعان مەن دەركول مىنەز كورسەتتى.ۇزىنقۇلاقتان ەستۋىمىزشە رەسەي كىنالى دەيدى،قايدام.  سوسىن قانشاما ينوۆاتسيالىق جوبالار ىسكە قوسىلدى، بىرەۋى ءجوندى  جۇمىس جاساپ تۇرعان جوق، ءبارى دە كوزبوياۋ ءۇشىن جاسالعان شارۋالار. قىسقاسى  اقجايىققا باقتىقوجا باق بولمادى، سور بولدى....جالپى باتىس قازاقستان استانا مەن الماتىدان جىراقتاۋ جاتقاسىن  كەيبىر جاڭالىقتاردان قالىس قالىپ جاتادى... سول جاعى  جەرگىلىكتى اتقامىنەرلەرگە وڭتايلى بولىپ وتىر.

قولىمنان ەشتەڭە كەلمەسە دە ەتەكتەگى ەلىمنىڭ تاعدىرىنا ەلەڭدەمەي جۇرە المايمىن.ءبارىن ەستىپ، ءبىلىپ وتىرسىزدار .كەشەگى زار زاماننىڭ شايىرى مۇرات موڭكەۇلى اتامىز:  «اي ورنىنان تۋادى،كۇن ورنىنان شىعادى ،بۇنىڭ ءبارى ادامنان » دەگەندى تەككە ايتپاعان عوي.قازىرگى بولىپ جاتقان جەر بەتىندەگى تابيعي اپاتتاردىڭ بارلىعى اللا تاعالانىڭ ادامزاتتىڭ نيەتىنە وراي جىبەرىپ وتىرعان ەسكەرتپەلەرى سەكىلدى.ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ قازاق ىرىمشىل حالىق . ءبىزدىڭ وبلىسقا باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆ باسشى بوپ كەلگەلى اپاتتان كوز اشپاي وتىرمىز. كەلە سالا جەر سىلكىندى، قىستىڭ  قاق ورتاسىندا سۋ قۇبىرلارى، كارىزدەر  جارىلدى،  ورمان -توعايىمىز ورتەندى،ەگىنىمىز كۇيىپ كەتى،قانشاما كيىكتەر مەن بالىقتار قىرىلدى،بالەن مال برۋتسۋلەز بولدى ...قالا اكىمىنىڭ اپپارات جەتەكشىسى جوعارعى قاباتتان سەكىرىپ ءولدى، الدەكىمدەردىڭ تىكەلەي ىقپالىمەن اكىممەن سوتتاسىپ الپامىس بەكتۇرعانوۆ دەگەن جازۋشىمىز الپىستى القىمداعاندا تەمىر توردىڭ ارجاعىنان ءبىر-اق  شىقتى.ەندى  مىنە، قارت جايىق قاھارىنا ءمىندى. شاعان مەن دەركول مىنەز كورسەتتى.ۇزىنقۇلاقتان ەستۋىمىزشە رەسەي كىنالى دەيدى،قايدام.  سوسىن قانشاما ينوۆاتسيالىق جوبالار ىسكە قوسىلدى، بىرەۋى ءجوندى  جۇمىس جاساپ تۇرعان جوق، ءبارى دە كوزبوياۋ ءۇشىن جاسالعان شارۋالار. قىسقاسى  اقجايىققا باقتىقوجا باق بولمادى، سور بولدى....جالپى باتىس قازاقستان استانا مەن الماتىدان جىراقتاۋ جاتقاسىن  كەيبىر جاڭالىقتاردان قالىس قالىپ جاتادى... سول جاعى  جەرگىلىكتى اتقامىنەرلەرگە وڭتايلى بولىپ وتىر. ءتىپتى كەيبىرەۋلەر ءبىزدىڭ ولكە جونىندە جاعىمسىز اقپارات جاريالانىپ كەتپەۋ ءۇشىن باق وكىلدەرىمەن «وتە تىعىز» قارىم- قاتىناس ورناتىپ العان. سوسىن جازعان -سىزعانىڭ سول «قۇلاقتار»  ارقىلى الگى ادامدارعا جەتەدى، سونىڭ پارمەنىمەن  « زالالسىزداندىرىلادى » ءسىرا  ءبارىنىڭ اۋىزىن مايلاپ قوياتىن بولۋى كەرەك، ءبىزدىڭ وڭىردەن باق وكىلدەرى شىقپايدى جانە اقىن جازۋشىلار كەلگىش، ولار ەلمەن جۇزەسىپ، ادەبي كەشتەر وتكىزىپ جاتسا ەكەن، ولاي ەمەس، «اق ءۇيدىڭ» ماڭايىنان الىستامايدى... ءوز ەلىمدى جامانداپ قايتەم،  قازاقتىڭ ءمىنىن اباي قۇساپ قازىپ ايتقان ەشكىم جوق قوي. كەشەگى سۋ تاسقىنى كەزىندە ۇرىلار قايىقپەن ءۇي توناپ جاتىر دەگەندى ەستىگەندە جاعامدى ۇستادىم، الاياقتار حالىقتان اقشا جيناپ ۇلگەرىپتى. ەەە، دەدىم دە قويدىم.جاقىندا دوستارىممەن جۇزدەسىپ وتىرعاندا اڭگىمە اراسىندا كەيبىر قۇرىلىس سالاسىنداعى كاسىپكەرلەر اپاتقا قۋانىپ، الاقانىن ىسقىلاپ، جۇمىس الىپ، ءۇي سالامىز دەپ وتىر دەگەندى ەستىگەندە ماناعى ايتقان نيەت جايلى ويىم ورالىپ وتىر، ءسىرا وسىنداي  وزبىر، توعىشارلار مىسىقتىلەۋلەنىپ اپات بولسا ەكەن ەپ جۇرەتىن شىعار. ولارعا  حالىقتىڭ  قامىن  ەمەس، نانىن جەگەن پايدالى. اقۇشتاپ اپاما دا جىلاۋعا تاقىرىپ تابىلدى.

مادەنيەتىمىز مۇگەدەك، ادەبيەتىمىز ءالجۋاز كۇيگە ءتۇستى...

شىنىن  ايتسام  ق.كوشەرباەۆ كەتكەلى بىزدەگى مادەني سالادان ءمان كەتتى.مادەنيەتىمىز مۇگەدەك، ادەبيەتىمىزدىڭ جاعدايى ءالجۋاز كۇيگە ءتۇستى. كىرىمبەك ەلەۋۇلىنىڭ ەلدىڭ  رۋحانياتىنا جاساعان ەلەۋلى ەڭبەگىن اتاپ وتكىم كەلەدى.قاتاڭ ءتارتىپ پەن تالاپتىڭ  ادامى بولعاندىكتان جۇيەلى تۇردە ءبىراز يگى ىستەر اتقارىلدى.ودان كەيىنگى  ن. ءاشىموۆتىڭ دە، كازىرگى اكىم ب. ىزمۇحامبەتوۆتىڭ  دە اۋىز  تولتىرىپ ايتاتىنداي جۇمىسىن كورىپ وتىرعانىم جوق.ءتىپتى قاراپايىم مىسال، بەلگىلى  ءبىر  كۇنگە جوسپارلانعان مادەني شارا توقسان تۇرلەنىپ، بەلگىلەنگەن مەرزىمى وزگەرە  بەرەدى.شاماسى اكىم جامان ءتۇس كورسە كوڭىل كۇيى بولماي اۋىستىرا سالاتىن بولۋ كەرەك.قازىرگى جاستاردىڭ جارگونىمەن ايتاتىن بولساق «كارتوپتى جارىپ وتىرعان» ءبىزدىن باتىس قازاقستان وبلىسى.ويتكەنى مادەنيەت باسقارماسىن باسقارىپ وتىرعان  ا.باتىرحانوۆ دەگەن  زووتەحنيك .كەزىندە م. ىحسانوۆتىڭ كومەكشىسى بولعانمىن دەپ كەۋدە كەرەتىن بۇل شەنەۋنىك تۋرالى بۇعان دەيىن دە تالاي ايتقانمىن.اينالايىن-اۋ، «سۇيەگى قۋراپ كەتكەن پارتيانىڭ»كادرىنىڭ تاۋەلسىزدىك تۇسىنداعى مادەنيەتكە  قانداي كاتىسى بار؟كەزىندە الەم مويىنداعان  بيسەنعاليەۆتىڭ  وركەسترىنە كوپ اقشا بولىنەدى دەپ شۋ شىعارعان وسى ازاماتتىڭ  اكىمگە  قولجاۋلىق بولۋدان باسقاعا ورەسى جەتپەيتىنى وكىنىشتى.ال ەندى الەمدىك دەڭگەيدەگى بيسەنعاليەۆ پەن «بۇقا كەسەر» باتىرحانوۆتىڭ اراجىگىن ءوزىڭىز اجىراتا بەرىڭىز.... مادەنيەت باسقارماسىنا قاراستى بارلىق مادەني وشاقتارعا قولىنان ءىس كەلمەيتىن ىنجىقتاردى باسشى قىلىپ قويعان.ءسىرا نۇراعاڭنىڭ ساياساتى بولۋ كەرەك،وزىنەن مىقتى ادامدى كولەڭكەدە ۇستاپ، موجانتوپايلاردى باسشى قىلىپ، «كوردىڭدەر مە، مەنەن اسقان مىقتى جوق» دەگەن قاراپايىم  قاعيدا. وبلىس اكىمىنىڭ باسقا دا اتقاراتىن مىندەتى كوپ قوي دەيتىن بولساق، الەۋمەتتىك سالانى قاداعالايتىن ورىنباسارى س. سۇلەيمەنوۆتىڭ بار-جوعى بەلگىسىز. اۋزىنان ءسوزى، يىعىنان ءبوزى تۇسكەن بىرەۋ. قانشاما ادەبيەت الىپتارىن دۇنيەگە الىپ كەلگەن اق جايىق وڭىرىندە ادەبي ورتانىڭ قالىپتاسپاۋى وكىنىشتى. وعان جازۋشىلار وداعىنىڭ باسقارماسىنىڭ وبلىستىق فيليالى ۇيىتقى بولۋى كەرەك ەمەس پە؟ كەشە عانا اكىممەن ۇستاسامىن دەپ اباقتىعا توعىتىلىپ شىققان جازۋشى  ا. بەكتۇرعانوۆتىڭ ورنىنا تارتىپ العانداي قىلىپ قونجيعان اقۇشتاپ اپامىزدىڭ «گيمنى،  اق جايىقتىڭ قىزدارىنىڭ  كىندىگىن مەن جاپتىم» بولىپ ءجۇر.وسىنىڭ ءبارىن ايتساڭ سەنەن جامان ادام جوق...ايتپاسا ءسوزدىڭ اتاسى ولەدى.

www.masa.kz ينتەرنەت گازەتى