"اركىم ءوز شاماسىنا قاراي ارەكەت ەتەدى"دەيدى قازاق...
دۇرىس-اق! سول ايتقانداي، مەن دە كوپ ۋاقىت بويى ۇلتتىق-مەملەكەتتىك تۇيتكىلدى ماسەلەلەر تۋرالى ويلارىمدى اbai.kz اقپاراتتىق پورتالى مەن "دات" گازەتى جانە "اقيقات" جۋرنالى ارقىلى جۇرتپەن ءبولىسىپ وتىردىم...

ماقساتىم - ەلىمىزدە ازاماتتىق قوعام ويانسا دەگەن ۇمىتتەگى اعارتۋشىلىق ارەكەت بولاتىن (وتكەن عاسىرداعى الاش قايراتكەرلەرى مەن قازاق زيالىلارىنىڭ جولى دا وسىلاي بولىپ ەدى).

بىراق، گازەت-جۋرنال-سايت قانشاما تيراجبەن شىقسا دا، ول حالىقتىڭ بەلگىلى ءبىر توبىنا عانا اسەر ەتەتىنى بەلگىلى بولدى، ءارى ول توپ (وقىرماندار توبى) ءبىرشاما تۇراقتى بولىپ كەلەدى ەكەن...

سوندىقتان، قازىرگى ينتەراكتيۆتى زاماندا "تازا اعارتۋشىلىق" ارەكەتتىڭ ناتيجەسى ماردىمدى بولمايتىنىن ۋاقىت دالەلدەپ بەردى.

سەبەبىن ويلادىم... سويتسەم... كەز كەلگەن "اعارتۋشىلىق" ءىسى جالپى قوعام قۇندىلىعى بىرتەكتى بولعاندا عانا ناتيجەگە قول جەتكىزەدى ەكەن.

الاش قايراتكەرلەرى زامانىندا قازاق قوعامى وسىنداي - تىلدىك جانە ۇلتتىق ءداستۇر مەن مادەني تۇرعىدا بىرتەكتى بولعاندىقتان - ول ارىستارىمىز جاپپاي اعارتۋشىلىققا بارىن سالىپ، بار كۇش جىبەرىن سول باعىتتا سارپ ەتتى.

ال، بۇگىنگى مادەني-رۋحاني جاعدايدا، ەگەر قولىڭنان كەلىپ تۇرسا، تەك قانا اعارتۋشىلىقپەن شەكتەلىپ قالۋعا بولمايتىنى ماعان ايقىن بولدى - شاما كەلسە ناقتى ارەكەتتەر قاجەت ەكەنىن ۇقتىم....

"قانداي ارەكەت جاساي الامىن" دەپ ويلانىپ جۇرگەنىمدە، ماعان، ويدا جوقتا، ءوزىم تۇراتىن اۋدان اكىمشىلىگىنەن كومەك كەلدى (الدىندا پاتريوتتىق تاربيە ساعاتتارىنا شاقىرىپ تۇراتىن).

اۋدانىمىزدىڭ اكىمشىلىگىنە (الماتى قالاسى، جەتىسۋ اۋدانى) ءوزى ورىس بولسا دا، قازاق مادەنيەتى ءۇشىن، ءتىلى ءۇشىن جانىن بەرەتىن ءبىر ەرەكشە جىگىت كەلگەن ەدى... سول جىگىت بىردە "اعا، جوعارىدان ەلباسىنىڭ سوڭعى ەكى ماقالالارى بويىنشا اتقارىلاتىن ءىس-شارالاردىڭ جوبالارىن سۇراپ جاتىر. تاريحتان حابارىڭىز بار عوي، نە كومەك بەرەسىز؟" دەپ ءوتىنىش ايتتى...

ەلباسى ماقالالارىن قايتا وقىپ شىقتىم... مەن ونى اكىمشىلىك قىزمەتكەردەي ەمەس، "باسقا كوزبەن", ياعني - "ۇلتشىل ازامات" كوزىمەن قايتا وقىدىم... سول ارقىلى مەن "رۋحاني جاڭعىرۋ" مەن "دالانىڭ جەتى قىرىنان" وزىمە قاجەت ماعىنانى تاپتىم...

ول ماقالالاردان قازاق ۇلتىن بىرتەكتىلىككە شاقىراتىن استارلى ماعىنانى كوردىم، "تاريحىڭدى تۇگەندە، بىرلىگىڭدى كۇشەيت، بۇرىنعى بابالارىڭنىڭ قانداي بولعانىن ەسىڭە الىپ، ەڭسەڭدى كوتەر، كەۋدەڭدى تۇزە" دەگەن ماعىنالاردى سەزدىم ءارى ءتۇسىندىم...

قوعامدا مەن سىنايتىن نارسە كوپ. بىراق ءدال وسى ەكى ماقالانى ءوزىن زيالىمىن دەيتىن ءار قازاق قولىنا الىپ، ءوزىنىڭ جانە ۇرپاعىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن تۋ ەتىپ كوتەرۋى ءتيىس دەگەن ويعا كەلدىم...

ءسويتىپ، "جوعارىعا" ەلەكتروندى الەممەن قالىقتاپ مەن جاساعان ءۇش جوبا- ۇسىنىس كەتتى ۇشىپ...

ەكى-ءۇش كۇننەن كەيىن اكىمشىلىكتەن جاقسى حابار ءتۇستى. ولار: "اعا ءسۇيىنشى، ءبىز جىبەرگەن ءۇش جوبانىڭ ەكەۋى قولداۋعا يە بولدى. مۇنداي ناتيجە ءبىز ءۇشىن مارتەبە" دەيدى قۋانىپ... ىشتەي، زامانا اعىمىن ۇعا وتىرىپ، ول جوبالاردىڭ وتەرىنە سەنىمدى وتىرسام دا - وعان مەن دە قۋاندىم...

ال، ءبارىمىزدى قۋانتقان جوبالارىمىز (بۇل ەندى تەك مەنىڭ جوبالارىم بولىپ قالمايدى - اكىمشىلىكپەن بىرگە اتقارامىز، سوندىقتان - بىزدىكى!) مىنالار:

1. "ساقتاردىڭ جاۋىنگەرلىك جورىعى" اتتى ات سپورتى جارىسى.
(بۇنى ەلىمىزدە نە باسقا جەردە بۇرىن سوڭدى بولماعان جاڭا ويىن دەسەم - ارتىق ايتپايمىن. بۇل - بۇرىنعىداي الامانعا ات جىبەرىپ قويىپ، قايسىسى امان كەلەر ەكەن، كىمنىڭ اتى الار ەكەن دەپ ۇيقىسىراپ وتىراتىن بايگە ەمەس. بۇل - قىمىز ءىشىپ الىپ دۋ-دۋ اڭگىمەگە كوشكەن، قانى قىزعان ورتاعا ساي ويىن ءتۇرى، ياعني، قازىرگى قازاق جانىنا لايىق ينتەراكتيۆتى تاريحي - تانىمدىق شوۋجارىس بولماق).

2. كەلەسى جوبامىز اۋدان اكىمشىلىگى جانىنداعى باۋدا ساداقشىلار ءتيرىن اشۋ بولاتىن...

نەگە؟ سەبەبى، ونداعى ماقسات ءبىز بالالارىمىزعا "سەندەردىڭ بابالارىڭ اناداي بولعان، مىناداي بولعان" دەپ، ولاردى قۇر ماقتان سوزبەن تويدىرا بەرگەنشە، ءبىر ۋاقىت ء"جۇر! مىندا بارىپ ساداق تارت - بابالارىڭا ۇقساپ باق!" دەپ نەگە ايتپايمىز؟" دەگەن وي بولدى...

شىنىندا دا، مەن نەگە بالاممەن قاتار تۇرىپ، شىرەنە ساداق تارتپايمىن؟ بەينەبىر، اكە مەن ۇل قاتار تۇرىپ ەلى مەن جەرىن جاۋدان قورعاعانداي!

ءتۇيىن: ..ايتىلعان ءسوز ارەكەتكە ۇلاسسا - قوعامدى "اعارتۋ" قاجەت بولماي قالادى ەكەن... ويتكەنى، ارەكەتشىل قوعامنىڭ ءوزى-اق كىمدى بولسا دا وياتىپ الۋعا قاۋقارلى.

ءابدىراشيت باكىرۇلى

Abai.kz