بۇگىن ەلباسىنىڭ الدىندا «تىزگىن ۇستاپ»، ءسوز سويلەگەن جاستاردىڭ جەتكەن جەتىستىگى مەن ونەرىنە ءتانتى بولدىق. بىزدە دە ءار سالانىڭ ۇزدىك ماماندارى جەتىپ جاتىر ەكەن عوي دەگەن شۇكىر، تاۋبەمىزدى ايتىپ وتىردىق. بىراق، وسىنداي تالانتتى جاستاردى بۇگىنگى جاعىمپاز بيلىك ءدال وزدەرىندەي ەتىپ سارناتىپ، «تابان جالاتىپ» قويعانى جاڭاعى ۇمىتىمىزگە سۋ سەپكەندەي بولدى.

تالانتتىڭ تاۋەلسىز، ەركىن بولعانى ءجون ەدى. جاعىمپاز-تالانت ەلدى جارىلقار ما ەكەن؟! مۇمكىن، جاستىق ءوتىپ بارا جاتقان سوڭ قىزعانعان دا شىعارمىز. ءوزىڭ كەشىر، اللا!
نەگىزگى ايتايىن دەگەنىم بۇل ەمەس ەدى، بىزدىكى رەتى كەلگەندە دۇرسە قويا بەرۋ عوي.

دەگەنمەن، وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن جاس قالامگەرلەردىڭ رەسپۋبليكالىق كەڭەسىندە ايتىلعان ادەبيەت اكادەمياسىن قۇرۋ جايلى باستامانىڭ پرەزيدەنتكە تىكەلەي ۇسىنىلعانى كوڭىلدەن شىقتى.

ەگەر ادەبي مەكتەپ جايلى عالامتوردان ىزدەي قالساڭىز الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن وسىنداي شىعارماشىلىق ادامدارىمەن جۇمىس جاسايتىن ورتالىقتاردى جۇزدەپ كەزدەستىرەسىز. جانە حالىقارالىق، مەملەكەتتىك ادەبي سىيلىقتاردى دا ءدال سولاردىڭ تاعايىنداپ وتىراتىنىنا كوزىڭىز ابدەن جەتەر ەدى.

مىسالى ءبىر عانا قىتايدىڭ وزىندە بىرنەشە ادەبيەت ينيستيتۋتى بار. ءلۋشۇن اتىنداعى ادەبيەت ينيستيتۋتىنىڭ اتقارعان جۇمىسىنىڭ ءوزى ۇشان-تەڭىز. بۇگىندە قىتاي ادەبيەتىندەگى ءمۇيىزى قاراعايداي قالامگەرلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى وسى ينيستيتۋتتىڭ تۇلەكتەرى. نوبەل سىيلىعىن العان ەكى قىتاي قالامگەرى دە وسى ينستيتۋتتا تاجىريبەدەن وتكەن. وندا قىتاي ادەبيەتىنە قىزىعاتىن قالامگەرلەر ءار ەلدەن كەلىپ ءبىلىم الىپ جاتىر. بۇرىن سوڭدى وزگە جۇرت قىتاي حالقىندا ادەبيەت پەن ونەر بار دەپ بىلمەسە، وسى ينستيتۋتتىڭ اتقارعان شارۋالارىنىڭ ناتيجەسىندە سوڭعى 20-30 جىل ىشىندە قىتاي ءوز ادەبيەتىن الەمدىك ورەگە كوتەرە ءبىلدى. وزگە ەلدەردەگى ادەبيەت اكادەميالارىمەن بايلانىس ارقىلى «بەس مىڭ جىلدىق» تاريحىنداعى كلاسسيكالىق شىعارمالاردى الەمنىڭ بارلىق تىلدەرىندە سويلەتە ءبىلدى. وسى ينستيتۋتتىڭ التى ايلىق، ءبىر جىلدىق كۋرستارىن ءتامامداپ كەلگەن مەنىمەن زامانداس قازاق قالامگەرلەرى دە بار. قىتاي قازاق ادەبيەتىندە اۋدارما جاساپ، ءوز شىعارمالارى دا وزگە تىلدەردە جارىق كورىپ جۇرگەنىنە كۋامىن. قىتايداعى ەڭ ۇزدىك اۆتورلاردى باعالاۋ، ولاردى ىنتالاندىرىپ، سىيلىق تاراتىپ وتىرۋ دا وسى ينستيتۋتتىڭ مويىنىندا. جىل سايىن مۇندا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنەن كەلگەن نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرى مەن حالىقارالىق مارتەبەگە يە جازۋشىلار كەلىپ، اپتالاپ، ايلاپ جاتىپ لەكتسيا وقيدى، تاجىريبە الماسادى.

امەريكاداعى سولتۇستىك كارولينا ۋنيۆەرسيتەتىندەگى ادەبيەت فاكۋلتەتىنىڭ جانىنان اشىلعان سونداي ءبىر شىعارماشىلىق ورتالىقتىڭ اقىن-جازۋشىلار ارنايى كەلىپ وقيتىن لەكتسيالارىنىڭ جوسپارىن كورگەنىم بار. ەسىمدە قالۋعانى، جاڭا زامان اقش ادەبيەتىن، لاتىن امەريكا ادەبيەتى، لاتىن امەريكاسىنداعى مودەرنيستىك اعىمدار، امەريكا جانە ەۋروپاداعى اراب ءناسىلدى ەميگرانتتار ادەبيەتى، ەۋروپا جاڭا زامان اعىمدارى، الەم ادەبيەتىندەگى سوڭعى 20 جىل، يران تۇرمە ادەبيەتى، ت.ب تولىپ جاتقان لەتسيا تاقىرىپتارىن كورىپ تاڭ قالعانىم بار.

ماسكەۋدەگى م.گوركي اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ اتقارعان جۇمىسىن مۇنداعى قالامگەر قاۋىم مەنەن جاقسى بىلەدى دەپ ويلايمىن. ارينە، «قالامگەرلىك قۇدايدان عانا بەرىلەتىن تالانت» دەپ كەرى كەتىپ وتىرعان اعالارعا ايتارىم، قۇداي تالانت بەرگەن ەكەن ونى نەگە شىڭداماسقا، جەتىلدىرمەسكە؟!

بىراق وسىنداي ارنايى مەكتەپتىڭ، تاجىريبە الماسۋدىڭ جوقتىعىنان وسى وتىز جىلعا جۋىق ۋاقىتتان بەرى تەك ءوز قازانىمىزدا قايناپ قالعان جوقپىز با؟! الەمدى ايتپاعاندا، ءتىپتى، تۋىس تۇركى جۇرتىنىڭ نە جازىپ جۇرگەنىنەن حابارىمىز جوق ەكەنى بارىمىزگە ايان عوي.

زاۋدەعالام، پرەزيدەنت تاپسىرما بەرىپ، بۇل ۇسىنىس جۇزەگە اسىپ جاتسا، ادەبي مەكتەپ قۇرىلسا، ونىڭ جۇمىسى جۇيەلى جۇرگىزىلسە، ءوزدى-وزىمەن تۇنشىعىپ جاتقان قازاق قالامگەرلەرىنىڭ قانات جايار كۇنى تۋسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.

قايسار قاۋىمبەكتىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz