قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ قارا نارى ەرمۇرات باپي اسقارالى الپىس جاسقا تولدى. ءبىز ارىپتەسىمىزدى وسى مەرەيلى جاسىمەن قۇتتىقتاي وتىرىپ، ەرمۇرات باپي تۋرالى بىرقاتار قالامگەرلەردىڭ پىكىرىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز. 

مارات توقاشباەۆ، جۋرناليست:  

"ەرمۇرات باپي - وتە ادال ازامات!"

– ەرمۇرات باپي - ءوزىنىڭ كاسىبي ماماندىعىنا بەرىلگەن، وتە ادال ازامات. ونىڭ جۋرناليستىك شىعارماشىلىعىنىڭ ۇلكەن كورىنىcى - 20 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى شىعارىپ كەلە جاتقان «دات» جوباسى.

جالپى، ءاربىر ءجۋرناليستىڭ ءوزىنىڭ مىقتى ۇستانعان ۇستانىمدارى بولۋعا ءتيىس. ال، ەرمۇراتتىڭ ۇستانعان باستى ۇستانىمى – قوعامداعى كەلەڭسىزدىكتەردىڭ ءبارىنىڭ باستاۋىندا تۇرعان بۇگىنگى يىرىمگە قارسى كۇرەسكە باعىتتالعان. وسى باعىتتا تالماي، قوعامدا بولىپ جاتقان وقيعالاردىڭ بارىنە بەتكى تۇرعىدان ەمەس، ونىڭ تۇپكى تامىرلارىنا تەرەڭدەي ۇڭىلە وتىرىپ، وعان اۆتورلاردى تارتا وتىرىپ تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىنداعى شىنايى اقيقاتتى ايتاتىن، شىندىق ءۇشىن كۇرەسەتىن كەرەمەت باسىلىمدى دۇنيەگە كەلتىرىپ، سونى جالعاستىرىپ كەلە جاتىر.

ەرمۇراتتىڭ ازاماتتىق، باتىرلىق مىنەزى بار ازامات دەپ ايتا الامىن. شىن مانىندە قابانباي باتىر بابامىزدىڭ بۇگىنگى ۇرپاعى دەۋگە بولادى. ونىڭ ءىسىنىڭ بارلىعى قازاق حالقىنىڭ ەرتەڭىنە، قازاق حالقىنىڭ بولاشاعىنىڭ باياندى بولۋىنا باعىتتالعان.

مىنا ەلىمىزدەگى بولىپ جاتقان وزگەرىستەردىڭ ءبارىنىڭ سيپاتى ۇلتتىڭ بولاشاعىنا قىزمەت ەتۋى كەرەك. ونىڭ نەگىزگى كۇرەسىنىڭ يدەياسى وسىندا. سول جولدا ول ۇكىمەتتىڭ، دالىرەك ايتقاندا بيلىك تارماقتارىنىڭ ارقايسىنىڭ سالاسى بويىنشا ورىن الىپ جاتقان قيعاشتىقتار جونىندە، ەكونوميكالىق قيعاشتىقتار، ساياسي قيعاشتىقتار، قازاقستانداعى دەموكراتيالىق احۋالدىڭ جىلدان-جىلعا تومەندەپ بارا جاتقانى جونىندە جۇيەلى تۇردە جازىپ كەلە جاتىر. كەز-كەلگەن باسىلىم بۇلاي باتىل ايتا بەرمەيدى، جازا المايدى. ءبىزدى ريزا ەتەتىنى – ەرمۇراتتىڭ وسىنداي ازاماتتىق ۇستانىمنان اينىماۋى.

قوعام دامۋى ءۇشىن وندا مىندەتتى تۇردە قاراما-قايشى پىكىرلەر ءوربۋى كەرەك. قاراما-قايشى پىكىرلەردى ەزىپ-جانشىپ، تەك قانا ءبىر باعىتتاعى عانا ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزىلەتىن بولسا، ول قوعام بىردەن تەرىس جولعا ءتۇسىپ كەتەدى. ال، ەرمۇراتتىڭ جوباسى، ونىڭ جۋرناليستىك قارىم-قابىلەتىنىڭ ءبارى وسى قازاقستان قوعامىنداعى سول قيعاشتىقتاردى بولدىرماۋعا، سولاردىڭ تۇزەتىلۋىنە، قازاق حالقىنىڭ ەرتەڭى مەن بولاشاعىنىڭ دۇرىس بولۋىنا باعىتتالعان. وسى تۇرعىدان ءوز باسىم ەرمۇراتتىڭ ەڭبەگىن وتە جوعارى باعالايمىن. ازامات رەتىندە سىيلايمىن!

ال، «دات» گازەتىنىڭ جابىلماي كەلە جاتقانىنىڭ نەگىزگى سىرى – بۇل باسىلىم شەت ەلدەردە تانىمال. بۇل باسىلىمدى قازاقستانداعى ەۋروپالىق مەملەكەتتەردىڭ اقش ەلشىلىكتەرىنىڭ بارلىعى جازدىرتىپ الادى، سونداعى نەگىزگى ماتەريالداردى اعىلشىن تىلدەرىنە اۋدارىپ، وزدەرىنىڭ جۇمىستارىنا پايدالانادى دەپ ويلايمىن. ال، بۇل باسىلىمنىڭ اياق استىنان شىقپاي قالۋى، توقتاپ قالۋى  باتىس الەمىندە ەۋروپاداعى دەموكراتيالىق تۇرعىدان دامىعان ەلدەردىڭ ىشىندە ۇلكەن الاڭداۋشىلىق تۋعىزادى. ارينە مۇنداي جاعدايدا قازىرگى بيلىكتىڭ، قازىرگى رەجيمنىڭ دەموكراتيالىق باعىتتى تۋ ەتكەن باسىلىمداردى تۇنشىقتىرىپ جاتىر دەگەن اتقا يە بولۋ يميدجدەرىنە كەرى اسەر ەتەدى، ابىروي اپەرمەيدى.

سوندىقتان ولار مۇمكىندىگىنشە قانشا باسىپ تاستاعىسى كەلگەنمەن بۇكىل الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ ىقپالىنان اياقتارىن تارتادى. ودان كەيىن گازەتتى ۇستاپ تۇرعان ونىڭ وقىرماندارى. ياعني، وقىرماندار گازەتتى ساتىپ الۋ ارقىلى ارى قاراي ءومىر سۇرۋىنە قولعابىس جاسايدى.

رىسبەك سارسەنباي، جۋرناليست:

"ەر مۇراتى  - ەلدى  جاقسىلىققا جەتكىزۋ"                         

– قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك الۋىنان كەيىنگى كەزەڭدە جۋرناليستەردىڭ جاڭا شوعىرى پايدا بولدى. ارينە، ەسكى جۇيەدەن قالعان ويلاۋ، ارەكەت ەتۋ ماشىعىنان ارىلماعان جانە جاڭا قوعامعا بەيىمدەلگەنىمەن، بالەندەي وزگەرمەگەن، بيلىككە قۇلشا قىزمەت قىلعانداردىڭ ءجونى بولەك. كەڭەستىك زاماندا كوممۋنيستىك يدەولوگيانىڭ جارشىسى، ناسيحاتشىسى مىندەتىن اتقارعان اقپارات قۇرالدارى مەن ونىڭ «جاۋىنگەرلىك» ساپىنداعىلار دەربەستىكتە، ەركىندىكتە بولعان جوق. كوكپ-تىڭ،  كسرو -نىڭ قاتار كۇيرەۋى قالىپقا سالىنىپ، ساناعا سىڭىرىلگەن قوعامدىق ۇستانىمدى، ۇجىمدىق ماقسات، مۇددەنى، يدەيالىق سەنىمدى  تاس-تالقان ەتتى. وسىنداي الماعايىپ ساتتە وزگەرىسكە ەتەنە ارالاسىپ، اينالاداعى وقيعالاردىڭ ءمان-جايىن شىنايى بايانداپ، جۇرتشىلىقتى حاباردار ەتەتىن، بۇگىنگى مەن ەرتەڭگىنى بولجامداپ، وزىندىك پىكىرىن قوسا بىلدىرەتىن جۋرناليستەر العا وزدى. ولاردىڭ ايتقاندارىنا، جازعاندارىنا، اقيقاتتى ايقارا اشقاندارىنا سەنگەن كوپشىلىكتىڭ كوزقاراسى مەن پىكىرى باسقا ارناعا ويىسا باستادى. قوعامدىق سانانى وزگەرتۋ قۇدىرەتىنە يەلىك ەتكەن اقپاراتتىق قىزمەت  سالاسىنداعى سونداي ارىپتەستەرىمىزدىڭ ىشىندە ەرەكشە اتاپ كورسەتۋگە تۇراتىن ءبىر ازامات بار. ول – ەرمۇرات  باپي.

«سىقيعان «سق»-نى  («سوتسياليستىك قازاقستاندى») سىرەسكەن قالپىنان جازىپ، حالىقتىق باسىلىمعا اينالدىرۋ، بويىنا  قان جۇگىرتىپ، كەۋدەسىنە  جان كىرگىزىپ، ەلگە قىزمەت ەتكىزۋ» مىندەتىن شەرحان مۇرتازا سەكسەنىنشى جىلداردىڭ سوڭىندا ءوز موينىنا العان ەدى. جاڭا رەداكتور ءىستى كادرلاردى جاڭارتۋدان باستادى. جان-جاقتان قابىلەتتى، قارىمدى، تالانتتى جۋرناليستەردى رەداكتسياعا قىزمەتكە شاقىرتتى. سونداي  تىڭ لەكتىڭ قاتارىندا ەرمۇرات باپي، ءامىرحان مەڭدەكە، جارىلقاپ قالىباي، ءامىرجان قوسانوۆ، قاينار ولجاي جانە باسقالارىمىز تاريحي باسىلىمنىڭ قارا شاڭىراعىندا باس قوستىق. جوعارىداعى قورجىن-قورجىن مىندەتتى كەرۋەنگە ارتىپ، جابىلا ءجۇرىپ كوشتى تۇزەدىك. «ەگەمەن قازاقستاندى» ۇلتتىق مۇددەنى، تاۋەلسىزدىكتى تۋ ەتكەن ەل گازەتى جاساۋعا ەرمۇرات تا ۇلكەن ۇلەس قوستى. ۋاقىت اعىسىمەن بىرگە ول باسىلىم باسقا كۇيگە تۇسسە، وعان ەندى ءبىزدىڭ قاتىسىمىز جوق.

ەرمۇراتتىڭ جازۋ مانەرى وزگەشە، ءتىلى شۇرايلى، ويى استارلى، سىنى ءمىردىڭ وعىنداي نىساناعا ءدوپ تيەدى. تاقىرىبىنىڭ ءوزى مەنى وقى دەپ شاقىرىپ تۇرادى. جازعاندارىنىڭ شىنايىلىعىنا شەك كەلتىرە المايدى وقىرمان. ماقتامەن باۋىزدايتىن جۇمساق  ازىل، قاسىعان جەرىن وسىپ  تۇسەتىن وتكىر ءاجۋا ارالاسىپ جاتادى. بۇل ونىڭ قالامگەرلىك شەبەرلىگىنىڭ ءبىر قىرى عانا. ال، قوردالى ماسەلەلەردى قوتارا كوتەرىپ، قىرتىسىن سوگىپ، بەتپەردەسىن سىلىپ، اقيقاتىن شاشىپ تاستاۋعا كەلگەندە، باتىلدىعى مەن بىلگىرلىگى ۇشتاسىپ جاتادى.

شىن مەن سىندى پەندە بىتكەننىڭ سۋقانى سۇيمەيدى. ەگەر ول  دوكەي اتاۋلىنىڭ  كوكەسىنە باعىتتالسا،  تىپتەن قاۋىپتى. سوعان قاراماستان ەرمۇرات، باسقا باقا-شاياندى بىلاي قويىپ،  تاققا ءتورت تاعانداپ جاتىپ العانداردىڭ وزىنە سىن جەبەسىن  قادايدى. حالىقتىڭ كوز الدىندا ءمىنىن بەتىنە باسىپ، ۇرلىعىن، سۇمدىعىن، سۇرقيالىعىن توپەپ جازىپ جاتادى. ءتونىپ تۇرعان قاۋىپ-قاتەرگە، كەلەتىن زالال زوبالاڭعا قاراعان ەمەس. بۇل نە كوزسىز ەرلىك پە؟ جان باقىلىقتى، بالا-شاعانى ويلاماعان ەسسىزدىك پە؟  جۋرناليست بولىپ مايلى جىلىكتى ۇستاعان، اتاقتار مەن قۇرمەتتەردى قوساقتاپ العان، دۇنيەنى شارلاپ، دۋمان-قىزىققا تويماعان جىگىتتەر ءورىپ ءجۇر ەمەس پە اينالادا. سولاردان اقىلى كەم بە، مىنا جالعىز رەت كەلەتىن جالعاندى جالپاعىنان باسىپ  ءومىر سۇرگەنگە؟ ەرمۇرات باپي ولاي ەتە المايدى. ونىڭ بىراق سەبەبى بار – ارى جىبەرمەيدى. ادامگەرشىلىك ارى جانە شىنايى قالامگەرلىك ارى!

«حالىققا قىزمەت قىل. ادىلەتتى بول. ارىڭدى ساتپا». بالا كەزدەن بويعا دارىعان، سۇيەككە سىڭگەن قاسيەتتى ۇعىمدى ارقالاپ وتەدى ەندى. جاسىتپايتىن، جاسقانتپايتىن، ەرلىككە پاراپار ىسكە قايراپ سالاتىن بۇل ۇستانىم ونى بۇگىنگى زاماننىڭ باتىرىنا اينالدىردى. ال باتىر شەگىنبەيدى، ونى نامىسى ۇستايدى. ەر مۇراتى – ەلمەن بىرگە كورۋ، جاقسىلىققا بىرگە جەتۋ. جاقسىلىق وزدىگىنەن كەلمەيدى. ونى كۇرەسپەن كەلتىرەسىڭ، ايقاسپەن الاسىڭ. ازان شاقىرىپ ات قويعاندا سول ەرمۇراتى ەسكەرىلسە كەرەك.

ادامزاتقا سويلەسىن دەپ ءتىل، ويلاسىن دەپ مي بەرگەن اللا. ال ءسوز ەركىندىگىن، وي بوستاندىعىن شەكتەپ، قالامعا كىسەن سالۋدى كوكسەگەن بيلەۋشى پرەزيدەنتكە، ۇكىمەتكە نە دەرسىڭ؟! «باس كەسپەك بولسا دا، ءتىل كەسپەك جوق!» دەپ قامشىنى العا تاستاپ «داتىن» ايتقان ۇلتپىز. سول ۇلتتىڭ كورنەكتى تۇلعاسىنىڭ ءبىرى – ءوزىمىزدىڭ ەرمۇرات باپي. «دات»  - باسىلىمنىڭ،   «باپيەۆسكي، مىناۋسكي پروەكتىنىڭ»  عانا ەمەس، جالپى  قازاقي مىنەزدىڭ، ءۇردىستىڭ اتالۋى. دات-تى ومىرشەڭ ەتكەن،  قۋدالاۋدان، ايىپتاۋدان، سوتتاۋدان، جاۋىپ تاستاۋدان، بۇعاتتاۋدان، تاركىلەۋدەن كەيىن دە قايتادان قۇلپىرتىپ، وقىرمانىمەن قاۋىشتىرا بىلگەن ەرمۇراتقا جانە ونىڭ جانكەشتى سەرىكتەرىنە مىڭ العىس! قيىندىق پەن قاۋىپ-قاتەرگە باس تىگە ءجۇرىپ اقيقاتتى جازعاندارى، سانالارعا ساۋلە جىبەرگەنى، كۇرەس رۋحىن، سەنىم وتىن سوندىرمەگەنى ءۇشىن!

شىنايى وپپوزيتسيانى ەرمۇرات باپيسىز ويعا ورالتۋ مۇمكىن ەمەس. وپپوزيتسيا ول – وتانداستارىنىڭ مۇددەسى جولىندا وتقا دا، سۋعا دا تۇسەتىن، قياناتپەن قۋعىندالىپ، تاياق تا جەيتىن، جالامەن سوتتالىپ قامالاتىن، ايىپپۇل ارقالايتىن، بىراق باعىتىنان قايتپايتىن ناعىز قايسارلاردىڭ ۇيىمى. مىنە، سول ورتادا ءوزىنىڭ سانالى عۇمىرىن وتكىزۋ، كۇرەسكەرلىك، قايراتكەرلىك بابىندا ۇزاق ءجۇرۋ اركىمنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. كوپشىلىك ادامنان ونىڭ ءبىر وزگەشەلىگى وسىندا. جەڭىستى كۇندەرگە دەيىن شىدايدى، سول كۇندەردى جاقىنداتۋعا سىڭىرگەن ەڭبەگى اقتالادى دەپ، الپىسقا تولاتىن  ازاماتقا سەنىم ارتامىز.

عابباس قابىش، جازۋشى-جۋرناليست:

– ەرمۇرات جايىندا بوس ءسوز ايتپاۋ ءۇشىن وسىدان ون جىل بۇرىنعى جاريالاعان پىكىرىمدى قايىرا ۇسىنعىم كەلەدى.

قالامداس، سىرلاس ءىنىم، ەرمۇرات!                        

سەنىڭ جاسىڭ ەلۋگە تولاتىنىن ازۋىن ايعا بىلەپ جۇرگەن جىگىتتەردىڭ ەشقايسىسىنان كەم ەمەس اقجارقىن قارىنداسىم باقىتگۇلدىڭ ءۋالى اۋزىنان ەستىگەنىمە التى كۇن، ال بيلىككە «ءلاپپاي، تاقسىر!» دەمەگەن، دەمەيتىن دە گازەتتەردەن وقىعانىما ءۇش كۇن بولسا دا، ءالى سەنە الماي ءجۇرمىن.  بىرىنشىدەن، مەن – ەلۋدى اندا-ساندا  ساعىنىپ قوياتىنىنا جيىرما ءتورت جىل بولعان پەندەمىن. سول سەبەپتەن سەنىڭ ەلۋدى  ەرتتەپ مىنگەنىڭە سەنگىم كەلمەيدى، نەگە، قايدا اسىقتىڭ ەكەن، قىرىقتىڭ اۋىلىندا 10-15 جىل نەگە جۇرە تۇرمادىڭ ەكەن، - ءالى مەنشە ساعىناسىڭ عوي؟!. ەكىنشىدەن، كەشەگى كەڭەس داۋىرىندە مولشەرمەن ون ءسوز اقيقاتتىڭ اراسىندا ەكى-ءۇش ءسوز عانا وتىرىك ءجۇرۋشى ەدى، ال سول داۋىردەن ات-تونىمىزدى الا قاشىپ، الاقايلاي باستاعالى ون سەگىز جىل دەسەك، ءوز باسىم وسى مەرزىمدە ون ءسوز وتىرىكتىڭ اراسىنان ءبىر ءسوز اقيقاتتى ارەڭ  كورىپ ءجۇرمىن. ەرتەڭدى-كەش ەستيتىنىم، وقيتىنىم:

قازاقستان تاۋەلسىزدىككە تاباندى كۇرەسپەن جەتتى; دەموكراتيا جولىنا بىردەن ءتۇستى; ادام قۇقىن قادىرلەۋدى بىردەن قولعا الدى; ەكونوميكاسىن گۇلدەندىرۋگە بىردەن كىرىستى; اۋىل شارۋاشىلىعىن عاجاپ  رەفورمالادى; عىلىم-ءبىلىمنىڭ ءورىسىن كەڭەيتتى; سايلاۋدى ءادىل وتكىزۋدى جۇزەگە اسىردى; ءسوز بوستاندىعى مەن وي ەركىندىگىن قامتاماسىز ەتتى; جەر بەتىندەگى ەڭ باي ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ۇمتىلدى. ءيا، نوبەل سيلىعىنىڭ بولاشاق يەسى، ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ دانىشپاندىق باسشىلىعى ارقاسىندا! بۇگىن قازاقستانعا بۇكىل دۇنيە ءجۇزى قىزىعا كوز تىگىپ، جان-جاقتى وركەندەۋ ءتاسىلىمىزدى زەرتتەپ، قۇلشىنا ۇلگى-ونەگە الۋدا جانە نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتى عاسىر ساياساتكەرى دەپ مويىنداۋدا; ءبىزدىڭ پرەزيدەنت كەشەگى قازاق ابىلاي حانمەن، تۇرىك اتاتۇرىكپەن، اعىلشىن ۆاشينگتونمەن تەرەزەسى تەڭ تاريحي تۇلعا!..

بەتىنە بىردەن ءپارانجا كيگەن بيلىكتىڭ، ونىڭ شابارمانىنا اينالعان بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ايتاتىندارى - وسى. بەتپاق بيلىكتىڭ ازانشىسى،  قولشوقپارى، ەزۋىنجالارى بولىپ العان، ات-اتاقتارىنان جەر ۇستىندەگى جىلقى تۇرعاي، سۋداعى يتبالىق ۇركەتىن ساراي اقىن-جازۋشىلارىنىڭ جىرى  - وسى.  جاقىندا عانا بۇگىنگى ءبىر جازۋشى دەپۋتات ونى «2-نۇح پايعامبار!» دەپ،  ەرتەڭگى  دەپۋتات  اقىن «مۇحاممەد پايعامباردىڭ بەينەسى!» دەپ  جازىپ، كۇن مەن ايدى باعىتتارىنان اداستىرا جازدادى. پوي-پوي-وي!..

ال ومىرىمىزدە ءبارى دە - كەرىسىنشە! مىنە، وسىنداي تىرلىكتەن كەيىن، ەرمۇرات-اۋ، جاسىڭ ەلۋگە كەلگەنىنە قالاي عانا سەنە الايىن؟!. الايدا سەنەيىن، سەبەبى كوزى ءتىرى تاريحي تۇلعالار: ساياساتتىڭ ساقاسى سەرىكبولسىن ءابدىلدين، ەكونوميكانىڭ عۇلاماسى اكەجان قاجىگەلدين، اقيقاتتىڭ اق سەمسەرى  عالىمجان جاقيانوۆ سىندى ارداقتى ىنىلەرىم باستاپ، باسقا شىنشىل شىرايلى ءىنى-قارىنداستارىم دا قوستاپ، سەنىڭ ەلۋ جاستاعى ەرجۇرەك قالامگەر ەكەنىڭدى ايتتى، جازدى.

البەتتە، سەنىڭ كىم ەكەنىڭدى ەشكىمنىڭ ماعلۇماتىنسىز-اق باياعىدان بىلەمىن. ەندەشە: قۇداي قوسىمشا قۋات بەرىپ، ەندى ءبىر ەلۋ جاسا جانە كەلىن ەكەۋىڭ بالا-نەمەرە-شوبەرەلەردىڭ تەك قىزىعىن كورىپ، دوس-جولداستارىڭنىڭ ورتاسىندا جاقسى جاسا!  بۇل - ءوزىمنىڭ دە،  وتباسىمنىڭ دا  تىلەگى.

عابباس  قابىشۇلى  03. 2009 ج. 

داۋرەن قۋات، جازۋشى، "قازاق ادەبيەتى" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:

– ەرمۇرات باپي – «ەلىمە بولسىن» دەپ ەڭىرەگەن ەرلەردىڭ سويىنان جارالعان رۋحتى تۇلعا. ءيا، ءدال سولاي: ول – تۇلعا! ەرەكەڭ توڭمويىن قوعامنىڭ تونى قالىڭ، توڭى جىبىمەگەن توقسانىنشى جىلدارى ۇلىقسىعان قاۋىمعا ەل اتىنان «دات» ايتىپ دارا شىقتى.

داتتى تاڭداۋعا بيلىكتىڭ ءداتى جەتپەگەن سوڭ تاستى جارىپ «تاسجارعان» بولىپ تۇلەدى. «تاسجارعاندى» تابانىنا سالىپ تاپتاعان بيلىك ونى ءباسپاسوز اۋىلىنان الاستاۋعا تىرىسىپ باققان سوڭ باس وقىرمانعا اينالعان باتىر باپيدىڭ ۇرپاعى قازىر قوعامدىق ۇستىن – «وبششەستۆەننايا پوزيتسيا» مىنبەرىندە تۇر.

ءبىر ءوزى – ءبىر الەم. قازاقستاندا قاعاجۋ كورىپ جاتقان ءسوز بوستاندىعىنىڭ جولىنداعى جانكەشتى كۇرەسكەردىڭ قارا باسىنىڭ قامىن كۇيتتەگەن كەزىن كورگەن ەمەسپىن. ول ءباسپاسوز بەتىندە   قازاقستاننىڭ ازات ويلى جاڭا كەلبەتىن جاساۋعا بارىن سالىپ باعۋدا. سوندىقتان ەرمۇرات ءباپيدى جاۋ كورۋ – جاماندىقتى جاعاتتاۋ، جاقسىلىقتىڭ جولىن كەسۋ دەگەن ءسوز.

مەن بىلەتىن ەرەكەڭ الدەكىمدەردىڭ ەلىرمە يدەياسىنا ەرىپ، الدەكىمدەردىڭ كوكەيىندەگى كوربالاق پيىعىلىنا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن جوق، ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي، «ەلىمە بولسىن ەكەن» دەپ قانا ءجۇر. بۇنداي ادامنىڭ بۇراتىلىپ بۇتتىڭ اراسىنان ۇرەتىندەردەن پايداسى الدەقايدا زور; بۇنداي ادامنىڭ بۇعىپ سويلەپ، ىقتاپ كۇن كورەتىندەردىڭ ساپىندا ەمەس، اقىرىپ تەڭدىك سۇرايتىن ءباسپاسوزدىڭ باس وقىرمانى بوپ وتىرعانى كەرەك. اسىرەسە، بيلىككە كەرەك. سونى بيلىكتىڭ ءبىلىپ، ءتۇسىنۋى، تۇسىنبەسە ءتۇيسىنۋى جانە كەرەك. بىراق، ءبىز «كەرەك» دەگەندى كەكىرىگىنەن اينىپ بىتكەن ورتا كەرەك قىلماعان سوڭ امال كەم...

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيانى» وقيمىز. «ادامزاتتىق كومەديانىڭ» اۆتورى بالزاك ايتقان ەكەن دەيدى: «مەن ناپولەون  قىلىشتىڭ جۇزىمەن جاۋلاپ الماق بولعان الەمدى قالامنىڭ كۇشىمەن تىزە بۇكتىرەمىن». ەرمۇرات باپي دە وسى كۇنى قازاقستاندى قالامىنىڭ قۋاتىمەن الىپ بولدى. قازىرگى قازاقستاننىڭ حالقى – «باس وقىرمان» قول قويىپ وتىرعان گازەتتىڭ وقىرمانى.

«قالام قۋاتى» دەگەننەن شىعادى، باس رەداكتورلاردىڭ ىشىندە قالامى جۇردەك، ءتىلى كوركەم، تىلدەي جازباسىنىڭ ءوزى اڭگىمە-پوۆەستتەرگە بەرگىسىز ەرەكەڭدى مەن كەيدە جازۋىم جايداقتالىپ بارا جاتقان جوق پا دەپ تە وقيمىن. ۇيرەنەمىن، ۇلگى تۇتامىن. ەل ەسەيەر، «ەرتەڭ»، «ەرتەڭ» دەپ جۇرگەنىمىز ەرتەڭ ەمەس، ءبىر كۇندەرى بۇگىننىڭ تاڭى بولىپ اتار، سول كەزدە ەتىگىمەن سۋ كەشكەن ەرەكەڭنىڭ ءبارىمىز بارىپ قولىن الاتىن بولامىز.

جاراس كەمەلجان،

ەرمۇرات باپي - جۋرناليستيكاداعى بولمىسى بيىك ازامات!

– جالپى، جۋرناليستيكا دەگەن ماماندىقتا جاقسى رەداكتورلار بولادى، سوسىن جاقسى جۋرناليستەر بولادى. جاقسى رەداكتورلار دەگەن كىمدەر؟ ولار – جۋرناليستەردىڭ جازعان-سىزعانىن ۇستىنەن وڭدەپ، قوساتىنىن قوسىپ، الاتىنىن الىپ، رەداكتسيالاعان كەزدە جۋرناليست ءوز ماقالاسىن ءوزى تانىماي قالادى. بۇلار جاقسى رەداكتورلار. مىسالى، كەزىندە شەرحان مۇرتازانىڭ الدىن كورمەگەن جۋرناليست جوق قوي. شەرحاننىڭ شەكپەنىنەن شىققان دەگەن دۇنيە قالىپتاسقان. ول جاقسى رەداكتور بولعانى  ءۇشىن سونداي اتاققا ءىلىندى. سول شەرحاننىڭ شەكپەنىنەن شىققان رەداكتوردىڭ بىرەۋى – ەرمۇرات باپي.

ول كىسىدە دە سونداي رەداكتورلىق ەرەكشە ءبىر قابىلەت بار. قازاق جۋرناليستيكاسىندا وزىندىك ءستيلى مەن بولەك جازاتىن جۋرناليست. سونىمەن قاتار، رەداكتورلىعى ەرەكشە.

مەن ول كىسىنىڭ قولىنا ەكىنشى كۋرستى بىتىرگەن ستۋدەنت كەزىمدە باردىم. بىرگە جۇمىس ىستەدىم. ول كىسى كەز-كەلگەن تاقىرىپتا ءوڭىن اينالدىرىپ، ادەمى بوياۋىن جاعىپ، جازعانىڭدى  ادام تانىماستاي وزگەرتىپ جىبەرەدى. ءوز باسىم ول كىسىنىڭ رەداكتورلىعىنا باس يەمىن.

ال، ازاماتتىق بولمىسىنا كەلەتىن بولساق. ادام بولۋدىڭ ءوزى ۇلكەن ءبىر جاۋاپتى دۇنيە عوي. سول جاعىنان كەلگەندە ەرەكەڭدە باياعىدان قالعان ءبىر قازاقىلىق، كەڭدىك، بۇرىنعى ۇلكەن ادامداردىڭ الدىن كورگەن، سول كىسىلەردىڭ جولىن جالعاعان، كىسىلىك قاسيەتى سارقىلماعان ازامات.

ول كىسدەن كەيىن دە قانشا رەداكتورلاردى كورىپ ءجۇرمىز، قانشا باسشىلاردىڭ الدىنان ءوتىپ ءجۇرمىز، قانشا ازاماتتارمەن بىرگە جۇمىس ىستەپ ءجۇرمىز. سوندا ىرىلىكتەن اينىپ كەتكەن ادامدار كوپ ەكەنىن كورەمىز. ۇساق اڭگىمە، وسەك-اياڭعا ءۇيىر، جۋرناليستيكادا بولماشى ءبىر دۇنيەدەن قورقىپ، اناعان ءتيىپ كەتەدى، مىنانىڭ كوڭىلىنە قاراۋ كەرەك، ونىڭ ارتىندا اناۋ تۇر، مىناۋ تۇر دەگەن سياقتى كۇيبەڭدەي بەرەتىن ادامدار كوپ قازىر جۋرناليستيكادا. ال، ەرەكەڭ ونداي ەمەس. ونىڭ ازاماتتىق بولمىسى بيىك. ول كىم بولسادا بۇرىستى بۇرىس، دۇرىستى دۇرىس دەپ قارايتىن ازامات. ادىلدىك، اقيقاتتان اينىماي كەلە جاتىر.

ونىڭ ۇستانعان باعىتىندا تۋرا جولدان تايدىڭىز با، اكەم بولساڭىز دا جازىپ، سىناۋعا ءتيىسپىن دەيدى. جانە سونىسىن ىستەيدى.

مەن قاسىندا بەس جىلداي ىستەدىم. جۋرناليستيكاداعى ۇستازىم ەكەنىن ۇنەمى ايتىپ جۇرەم. مەن عانا ەمەس، قانشاما ادام بۇل كىسىنىڭ الدىنان ءوتتى. ءتىپتى جۋرناليستيكاسى ابدەن قالىپتاسقان ازاماتتاردىڭ وزىنە قايتا جازعىزىپ ۇيرەتەتىن. جالپى، جازۋدى ادامعا باسقاشا ۇيرەتەدى. مەكتەبى بولەك.

21 جىلدىڭ ىشىندە دات گازەتى بىرنەشە رەت جابىلدى. بىراق، بۇل كىسى ءوزىن تاۋەلسىز جۋرناليستيكاعا ارناعان ادام بولعان سوڭ، سايتانمەن ءتىل تابىسسا دا شىعارۋدىڭ امالىن تابادى.

سوندىقتان، ەرمۇرات باپي - جۋرناليستيكاداعى بولمىسى بيىك ازامات.

دايىنداعان نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz