بۇل سۇراق ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىنىڭ باسشىلىعىن قاتتى تولعاندىرىپ وتىر. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 17 مامىر كۇنى الماتى قالاسىندا دۇلەي داۋىل تۇردى. كۇتپەگەن جەردەن سوققان سويقان جەل ىلە الاتاۋى بوكتەرلەرىندەگى 5 مىڭنان استام اعاشتى تامىرىمەن قوپارىپ تاستادى. قازىر پارك باسشىلىعىن داۋىلدان قۇلاعان اعاشتاردى قىسقا مەرزىمدە جيناپ الۋ ماسەلەسى قاتتى تولعاندىرىپ وتىر. كەشە ءبىز مەدەۋ جانە شىمبۇلاق شاتقالدارىندا قۇلاعان اعاشتاردى كوزىمىزبەن كورىپ، ۇلتتىق پارك ماماندارىنىڭ پىكىرىن ءبىلىپ قايتتىق. مەدەۋ شاتقالىنا كىرەبەرىستەگى ەكولوگيالىق تىرەك پۋنكتىندە ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسىپ، الاتاۋدىڭ قيا بەتىنە ورمەلەپ، جوعارى كوتەرىلدىك. مۇندا قۇلاعان اعاشتاردان اياق الىپ ءجۇرۋ - وتە قيىن. ورماندى قورعاۋ، مولايتۋ، ورنالاستىرۋ ءبولىمىنىڭ ينجەنەرى جارقىن جۇمايۇلى مەن ۇلتتىق پاركتىڭ اڭ تانۋشىسى داۋلەت قۋاندىقوۆ مەدەۋدە دۇلەي جەلدىڭ قالاي باستالعانىن، سونداعى العان اسەرلەرىن بىزبەن كەزەك-كەزەك ءبولىستى. «ءدال سول كۇنى مەن قىزمەتتە ەدىم. شامامەن ساعات سەگىزگە جاقىنداعاندا ەرەكشە ءبىر گۇرىل ەستىلدى. داۋىل قۋاتىنىڭ كۇشتىلىگى سونداي، 300-400 جىلدىق اعاشتار بىرىنەن كەيىن ءبىرى قۇلاپ جاتتى»، - دەيدى ءبولىم ينجەنەرى جارقىن جۇمايۇلى.
جارقىننىڭ ايتۋىنشا، وسى وقيعادان كەيىن ۇلتتىق پارك قىزمەتكەرلەرىمەن شۇعىل جيىن وتكىزىلىپ، ولارعا قۇلاعان اعاشتاردى بەلگىلەپ، ەسەپكە الۋ تاپسىرىلىپتى.

بۇل سۇراق ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىنىڭ باسشىلىعىن قاتتى تولعاندىرىپ وتىر. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 17 مامىر كۇنى الماتى قالاسىندا دۇلەي داۋىل تۇردى. كۇتپەگەن جەردەن سوققان سويقان جەل ىلە الاتاۋى بوكتەرلەرىندەگى 5 مىڭنان استام اعاشتى تامىرىمەن قوپارىپ تاستادى. قازىر پارك باسشىلىعىن داۋىلدان قۇلاعان اعاشتاردى قىسقا مەرزىمدە جيناپ الۋ ماسەلەسى قاتتى تولعاندىرىپ وتىر. كەشە ءبىز مەدەۋ جانە شىمبۇلاق شاتقالدارىندا قۇلاعان اعاشتاردى كوزىمىزبەن كورىپ، ۇلتتىق پارك ماماندارىنىڭ پىكىرىن ءبىلىپ قايتتىق. مەدەۋ شاتقالىنا كىرەبەرىستەگى ەكولوگيالىق تىرەك پۋنكتىندە ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىنىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن كەزدەسىپ، الاتاۋدىڭ قيا بەتىنە ورمەلەپ، جوعارى كوتەرىلدىك. مۇندا قۇلاعان اعاشتاردان اياق الىپ ءجۇرۋ - وتە قيىن. ورماندى قورعاۋ، مولايتۋ، ورنالاستىرۋ ءبولىمىنىڭ ينجەنەرى جارقىن جۇمايۇلى مەن ۇلتتىق پاركتىڭ اڭ تانۋشىسى داۋلەت قۋاندىقوۆ مەدەۋدە دۇلەي جەلدىڭ قالاي باستالعانىن، سونداعى العان اسەرلەرىن بىزبەن كەزەك-كەزەك ءبولىستى. «ءدال سول كۇنى مەن قىزمەتتە ەدىم. شامامەن ساعات سەگىزگە جاقىنداعاندا ەرەكشە ءبىر گۇرىل ەستىلدى. داۋىل قۋاتىنىڭ كۇشتىلىگى سونداي، 300-400 جىلدىق اعاشتار بىرىنەن كەيىن ءبىرى قۇلاپ جاتتى»، - دەيدى ءبولىم ينجەنەرى جارقىن جۇمايۇلى.
جارقىننىڭ ايتۋىنشا، وسى وقيعادان كەيىن ۇلتتىق پارك قىزمەتكەرلەرىمەن شۇعىل جيىن وتكىزىلىپ، ولارعا قۇلاعان اعاشتاردى بەلگىلەپ، ەسەپكە الۋ تاپسىرىلىپتى.
- قازىر ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىنىڭ تالعار، مەدەۋ، اقساي سەكىلدى بولىمشەلەرىندە قۇلاعان اعاشتاردى ەسەپكە الىپ، بەلگى سوعۋ شارالارى جۇرگىزىلۋدە. شىندىعى كەرەك، داۋىل ۇلتتىق پاركتى قيىن جاعدايعا دۋشار ەتتى. سان عاسىرلاردان بەرى الاتاۋدىڭ كوركىنە كورىك قوسىپ كەلە جاتقان مىڭداعان الىپ اعاش ءتۇپ-تامىرىمەن جۇلىندى. ءدال قازىر قانشا اعاشتىڭ قۇلاعانىن ەشكىم ناقتى بىلمەيدى. ونى كەيىن ايتامىز. قازىرگى بولجام شامامەن 5 مىڭعا جۋىق. ەكىنشىدەن، ءبىز ءۇشىن ەندىگى باستى مىندەت - قۇلاعان اعاشتاردى تەز ارادا جيناپ الۋ. بۇعان بىزدەگى 50 شاقتى ادامنىڭ شاماسى كەلمەيدى. سوندىقتان دا بۇل ءىستى ۇكىمەتتىڭ ءوزى باقىلاۋعا الىپ، قاجەتتى قارجى بولمەسە، مۇنىڭ ارتى ناسىرعا شابۋى ابدەن مۇمكىن. ويتكەنى الداعى جاز وتە ىستىق بولاتىن سىڭايلى. قۇلاعان اعاشتار كەۋىپ-ورتەنۋى مۇمكىن. بۇل پارككە قاۋىپ توندىرەدى. تاعى ءبىر ايتارىم، مۇندا كەيبىر اۋماقتا قۇلاعان اعاشتاردى الۋ ءۇشىن ارنايى تەحنيكالاردى قولدانۋعا بولادى، ەندى ءبىر جەرلەردە، اسىرەسە تاۋدىڭ قيا بەتكەيلەرىندەگى اعاشتاردى كەسىپ، ولاردى باسقا جەرلەرگە تاسىمالداۋدى تەك قول كۇشىمەن عانا جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. سوندىقتان دا بۇل ىسكە الماتى وبلىسىنداعى نارىنقول، كەگەن جانە شىعىس قازاقستان سەكىلدى، ت.ب. تاۋلى ايماقتاردان تاجىريبەلى ماماندارمەن قوسا، قاجەتتى دە ارنايى تەحنيكالاردى شۇعىل جەتكىزىپ، كومەك بەرىلسە ءجون بولار ەدى. ۇكىمەت شۇعىل كومەك قولىن ۇسىنعانى ءجون، - دەپ ءبولىم ينجەنەرى جارقىن جۇمايۇلى ءوزىنىڭ الاڭداۋشىلىعىن جەتكىزدى.
ۇلتتىق پاركتىڭ اڭ تانۋشىسى داۋلەت قۋاندىقوۆ ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىندە اڭدار مەن قۇستاردىڭ سان الۋان ءتۇرى كەزدەسەتىندىگىن، الايدا داۋىل سالدارىنان ورىن العان وقيعادان كەيىن بىرنەشە كۇن بويى اڭ-قۇستاردىڭ كورىنبەي قالعانىن جاسىرمادى.
- تاۋدىڭ ءبىر كوركى - جان-جانۋارلار. مىسالى، ءبىزدىڭ ۇلتتىق پاركىمىزگە تيەسىلى ايماقتا ايۋ دا، قاسقىر دا، قار بارىسى دا، قوياننىڭ سان ءتۇرى، قابان، سونداي-اق اسەم اۋەزدى ۇنىمەن تابيعاتتى ەرەكشە كۇيگە بولەيتىن قۇستاردىڭ سان الۋان تۇرلەرى كەزدەسەدى. وكىنىشتىسى سول، داۋىلدان كەيىن ايماقتا قۇستاردىڭ سايراعان داۋىسى ازايدى. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز - ىلە الاتاۋى مەن ونداعى اڭ-قۇستاردى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن قۇلاعان اعاشتاردى مۇمكىندىگىنشە تەزدەتىپ جيناپ الۋىمىز قاجەت. وسى ماسەلە ۇلتتىق پاركتەگى ءاربىر قىزمەتكەردى قاتتى الاڭداتىپ وتىر، - دەيدى داۋلەت قۋاندىقوۆ.
اعاشتاردىڭ دەنى جيناپ الىنعان سوڭ، ولاردى ىلە الاتاۋى مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركىنىڭ قۇرامىنداعى ءتورت ءبولىمنىڭ جۇمىسشىلارى مەن قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن قاجەتتى قىزمەتتىك كەڭسەلەر مەن تۇرعىن ۇيلەر سالۋعا جۇمساۋ جوسپارلانۋدا.

جومارت مولداحمەتۇلى

aikyn.kz