وركەنيەتتى مەملەكەتتەردە ەلدەگى ەڭ قۇرمەتتى ادام سەكەڭدەگەن سايقىمازاقتار نەمەسە تويعا تويمايتىن انشىلەر ەمەس، ۇلاعاتتى ۇستازدار دەسەدى. ءبىزدىڭ ەلدە اۋىق-اۋىق "ۇستاز ۇلى ەسىم، ۇستازداردى قۇرمەتتەۋ كەرەك" دەگەن سوزدەر ايتىلاتىنى بولماسا، ولاردى تورگە شىعارۋدى قويعالى قاشان؟! قايتا سوڭعى ۋاقىتا ءسال ەس كىرىپ، مۇعالىمدەردىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ جايلى ءجيى ايتا باستادىق. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ 2018 جىلعى جولداۋىندا ءبىلىم مينيسترلىگىنە «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» تۋرالى زاڭ دايىنداۋدى تاپسىردى.

الايدا، بۇعان بولا مۇعالىمنىڭ مارتەبەسى بىردەن بيىكتەپ كەتكەن جوق. وقىتۋشىلار ءالى دە وقۋشى مەن اتا-انادان "تاياق جەپ", ديرەكتورلار مەن اكىمدەردىڭ قول بالاسى بولىپ ءجۇر. بۇل جاعداي اسىرەسە اۋىلدى جەرلەردە ءورشىپ تۇر. قالىڭ ۇيقىداعى قازاقستان قوعامىنىڭ ءوزى وركەنيەتتى ومىرگە اياق باسا باستاعانىن كورىپ-ءبىلىپ وتىرسا دا كورمەسكە سالاتىن كەيبىر ديرەكتور مەكتەپ پەن مۇعالىمدى جەكە مەنشىگى ساناۋدى قويار ەمەس.

ەندى تىزەسى شىققان تاقىرىپتى تاعى ءبىر مارتە قوزعاۋىمىزعا سەبەپ بولعان جاعدايدى ايتايىق. بىزگە اقمولا وڭىرىنەن مەدەت بايزاقوۆ دەگەن ۇستاز حابارلاستى. ايتۋىنشا، مەكتەپ باستىعى ونى نەگىزسىز جۇمىستان شىعارىپ جىبەرگەن.

مەدەت بايزاقوۆ، اقمولا وبلىسى تسەلينوگراد اۋدانى جالعىزقۇدىق اۋىلى، №24 جالعىزقۇدىق ورتا مەكتەبىنىڭ مۇعالىمى:

- 2018/19 جىلعى وقۋ ماۋسىمىندا جارتى ستاۆكامەن (9 ساعات) جۇمىس ىستەپ ءجۇردىم. ساعات سۇراعان ەدىم، ونىمنان ناتيجە بولمادى. "بارى وسى، ىستەسەڭ ىستە، ىستەمەسەڭ ءوزىڭ ءبىل" دەدى. امالسىز كەلىستىم. وقۋ ماۋسىمى باستالعان سوڭ ءبىرىنشى سەنبىدە دەنساۋلىق كۇنى دەپ شاقىرىپ الدى. ول كۇنى مەكتەپكە باردىم. ەكىنشى سەنبىدە جۇمىس كۇنى بولماسا دا تاعى جۇمىسقا شاقىردى. بىراق، ءدال سول كۇنى قىزىم اۋىرىپ، ەمحاناعا باردىق. قاربالاسىپ ءجۇرىپ، مەكتەپكە ەسكەرتە المادىم. بۇل 15 قىركۇيەك بولعان وقيعا. ال 17 قىركۇيەك  دۇيسەنبى ەمحانادان انىقتاما الىپ بارسام، سىرتىمنان بۇيرىق شىعارىپ، قاتاڭ سوگىس جاريالاپ، جۇمىستان بوساتىپ جىبەرىپتى. 

بۇل شەشىمگە نارازى بولىپ، ارىزدانىپ باستاعان ەدىم بىردەن وڭ شەشىمىن تابا قويمادى. ونىڭ ۇستىنە اۋىرىپ جاتقان ەكى جاستاعى قىزىم قايتىس بولىپ كەتتى دە ءارى قاراي ىزدەنە الماي قالدىم. ءسويتىپ جۇرگەندە بەس-التى اي وتە شىقتى. ەندى سول ءىستى قايتا قولعا الىپ، سوتقا ارىز بەردىم. العاشقى تىڭدالىم ءوتتى. كەلەسى سوت 26 ناۋرىزدا وتەدى. العاشقى سوتتا ديرەكتور مەنىڭ ۇستىمنەن نەگىزسىز قاعازدار جيناپ كەلىپتى. "بۇعان دەيىن دە ەسكەرتۋ العان، مەكتەپتە سىيلاستىعى ناشار" دەگەن سەكىلدى. الايدا، ماعان ەشقاشان ەسكەرتۋ جاسالماعان، مەنى ورتاعا سالىپ جينالىس وتپەگەن. ەندى وسىنىڭ ءبارىن ديرەكتور ويدان قۇراستىرىپ وتىر. 

سوتقا بەرگەن تالاپ ارىزىمدا ءۇش ماسەلەنى كوتەرىپ وتىرمىن. بىرىنشىدەن، بۇيرىق پەن قاتاق سوگىستىڭ كۇشىن جويۋ. ەكىنشىدەن، جۇمىستان شىققاننان بەرگى التى ايلىق جالاقىمدى ءوندىرىپ بەرۋ. ءۇشىنشى، جۇمىسىمدى قالپىنا كەلتىرۋ. مورالدىق شىعىن جايلى مۇلدە تالاپ قويمادىم.

مىنە، ءبىزدىڭ ديكتاتور ديكتاتورلاردىڭ جۇمىسى. مەكتەپتەردە بەس كۇندىك وقۋ ستاندارتىن ەنگىزۋ قولعا الىنىپ جاتسا دا، مۇعالىمدەردى سەنبى كۇنى جۇمىسقا شاقىرادى. ول ءۇشىن ارنايى اقى تولەمەيدى دە. سويتە تۇرا، سەنبى جۇمىسقا كەلمەگەنى ءۇشىن قىزمەتتەن قۋىپ جىبەرۋگە دايىن تۇرادى.

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان وقىتۋشى مەدەت بايزاقوۆ ەكى جاستاعى قىزى قاتتى اۋىرىپ جاتقاندىقتان سەنبى كۇنى جۇمىسقا بارماعان. ەمحانادان انىقتاما اپارعانىمەن ديرەكتورى دەگەنىنەن قايتپاعان. باسقاسىن ايتپاعاندا، ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان قاراساڭىز دا بۇل مۇلدە جونگە سيمايدى. كىشكەنتاي قىز اۋىرىپ جاتىر، ونىڭ ەمىنە قارجى كەرەك. ءدارى-دارمەك كەرەك. ءدال وسىنداي ۋاقىتتا ءۇيدىڭ جالعىز تابىس كوزىن قيىپ، اكەسىن جۇمىستان شىعارىپ جىبەرۋ قانشالىق دۇرىس؟! اۋىرىپ جاتقان كىشكەنتاي قىز از ۋاقىتتان كەيىن جارىق دۇنيەمەن قوشتاسقان. وسىدان-اق، مەدەت بايزاقوۆتىڭ مەكتەپكە سەبەپسىز بارماي قويماعانىن بىلۋگە بولادى.

مەكتەپتەردە بەس كۇندىك وقۋ ستاندارتىن ەنگىزۋ قولعا الىنىپ جاتىر دەدىك. ەندەشە مۇعالىمدەردى سەنبى كۇنى جۇمىسقا جەگۋ قانشالىق جۇرىس؟

مەيىرجان تەمىربەكۇلى، «مۇعالىم مارتەبەسى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى

- بەس كۇندىك جۇمىس ءتارتىبى جاريالانعانىمەن، كەي مەكتەپتە وقۋشى كوپ بولۋىنا وراي جۇزەگە اسىرا الماي وتىر. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ №40 بۇيرىعى نەگىزىندە مۇعالىمدەرگە جالاقى ساعاتىنا ساي تولەنەدى.سول ءۇشىن سەنبى، ءتىپتى جەكسەنبى كۇنى جۇمىس ىستەسەڭ دە اقى تولەنبەيدى. سەنبى مۇعالىمدەرگە شىعارماشىلىق كۇن دەپ بەلگىلەنگەن. ال كەيبىر مەكتەپ مۇعالىمدەردى سەنبى كۇنى دە مەكتەپكە شاقىرىپ الىپ، وتىرعىزىپ قويعىسى كەلەدى. بۇل دۇرىس ەمەس. وتە ماڭىزدى جۇمىستار بولماسا سەنبى كۇنى مۇعالىمدەر دەمالۋى كەرەك.

ال مەدەت بايزاقوۆتىڭ ىسىنە كەلسەك، ونىڭ سەنبى كۇنى جۇمىسقا بارماۋىنا قىزىنىڭ اۋىرىپ قالعانى سەبەپ بولعان. ال ول دۇيسەنبى كۇنى انىقتاماسىن الىپ بارسا دا ديرەكتور ونى ەسەپكە الماي، قاتاڭ سوگىس جاريالاپ، جۇمىستان شىعارىپ جىبەرگەن. ديرەكتورلاردىڭ مەكتەپتى ءوز جەكە مەنشىگىندەي كورىپ، مۇعالىمدەردى سەنبى كۇنى ءسوزسىز جۇمىسقا كەلۋگە ماجبۇرلەۋى ءجون ەمەس. 

ءبىلىم تۋرالى زاڭدا مۇعالىمنىڭ ستاندارتتى جۇمىس ساعاتى - 18 ساعات. كەز-كەلگەن ديرەكتور ءار مۇعالىمنىڭ ساعاتىن 18 ساعاتقا تولتىرىپ بەرۋگە مىندەتتى. جوعارىدا مۇعالىمدەرگە جالاقى ساعاتىنا ساي تولەنەدى دەدىك. بۇنىڭ ىشىنە مۇعالىمنىڭ مەكتەپتە ءتۇرلى ءىس-شارالارعا، جينالىستارعا قاتىسقانى دا كىرەدى. بۇل ءۇشىن دە بولەك اقى قاراستىرىلماعان. دامىعان ەلدەردە مۇعالىمنىڭ ساباققا دايىندالعان ۋاقىتى ءۇشىن دە اقى تولەيدى. ال بىزدە تەك ساباق بەرگەن ساعاتىڭا عانا تولەپ وتىرىپ، ودان سىرت جۇمىستارعا جەگەدى.

ءبىز قارسى تاراپتىڭ دا پىكىرىن ءبىلۋ ماقساتىندا اتالعان مەكتەپتىڭ ديرەكتورى راحىمجان سمايلوۆقا حابارلاسقان ەدىك. تەلەفون جالعاپ، ەسەندىك سۇراسقاننان كەيىن جۋرناليست ەكەنىمىزدى، مەدەت بايزاقوۆ ىسىنە بايلانىستى حابارلاسىپ تۇرعانىمىزدى ايتقان ەدىك، ديرەكتور مىرزا ءۇن-ءتۇنسىز تۇتقانى قويا سالدى. قايتارا بىرنەشە مارتە قوڭىراۋ سوققانىمىزبەن جاۋاپ بەرمەدى. ءتىپتى تەلەفوندى باسىپ تاستادى. بەينەسى بۇرىنعى قىزمەتكەرىنىڭ ەسىمىن ەستىگىسى كەلمەيتىن سەكىلدى.

وسىدان-اق، ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىزدى سىيدىرماي جۇرگەن باسشىنىڭ قانداي كوزقاراستاعى ادام ەكەنى بەلگىلى بولدى. ءبىزدىڭ كوپشىلىك اكىم-قارالارعا ءتان قاسيەت. وزدەرىنىڭ حالىقتىڭ قىزمەتكەرى ەكەنىن بىلمەيدى. حالىق الدىندا جاۋاپ بەرۋى كەرەك ەكەنىن تۇيسىنبەيدى. بولماسا، مەكتەبىندە سوتقا دەيىن جەتكەن ءىس تۋىلىپ جاتقاندا جۋرناليسكە مۇرىن شۇيىرە قاراماسا كەرەك ەدى. ءىستىڭ اق-قاراسىن ايتىپ ەكى اۋىز ءسوزىن شىعىنداسا اسا مارتەبەلى مەكتەپ ديرەكتورى حاندىعىنان تايماس ەدى.

جارايدى، ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز ديرەكتوردىڭ كىسىلىگى جايلى ەمەس، قىزمەتىنەن قۋىلعان مۇعالىمنىڭ قۇقىعى جايلى. ۇرپاعىمىز ۇلاعاتتى بولسىن دەسەك ۇستازداردى ۇلىقتاۋ كەرەك. ولاردى قالاعان ۋاقىتتا جۇمىسقا الىپ، قالاعان ۋاقىتتا قۋىپ شىعۋ جاقسىلىق اكەلمەيدى. مۇعالىم مارتەبەسىنىڭ مۇنشالىق تومەندەۋىنە ءبىلىم سالاسىنداعى كەمشىلىكتەر كىنالى. جاقىندا عانا باسشىسى اۋىسقان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى وسى كەمشىلىكتەرمەن كۇش سالا كۇرەسسە ەكەن دەگەن ءۇمىتىمىز بار. جانە دە سۋ جاڭا ءمينيسترىمىز كۇلاش ءشامشيدينوۆا  بۇل ماسەلەنى ءوز باقىلاۋىندا ۇستاۋعا ءتيىستى.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz