قىتايدىڭ جۋحاي قالاسىندا اياقتالعان ازيا چەمپيوناتىندا قازاقستاننىڭ بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى قوس التىن جانە ءۇش قولا مەدال جەڭىپ الدى. ءبىر قاراعاندا، جامان تابىس ەمەس. الايدا كەزىندە قۇرلىقتىق دەڭگەيدەگى دودالاردا دارالانىپ جۇرگەن كوماندا ءۇشىن بۇل ازدىق ەتەتىن سىڭايلى.
ەڭ وكىنىشتىسى، جارىس جولىنا شىققان جەرلەستەرىمىزدىڭ تەڭ جارتىسىنان كوبى باستاپقى باسەكەلەردە-اق ءسۇرىندى. ءبىزدىڭ جانكۇيەرلەر ءۇشىن ەڭ اۋىرعا سوققانى - ءبىرجان جاقىپوۆ پەن ادىلبەك نيازىمبەتوۆتىڭ جەڭىلىس تابۋى. اسا جەڭىل سالماقتاعى جاقىپوۆ - 2005 جىلدان بەرگى ۋاقىتتا ەلىشىلىك جارىستاردا قارسىلاس شىداتپاي حالىقارالىق ارەنالاردا دا تابىستى ونەر كورسەتىپ جۇرگەن سىرالعى بوكسشى. شىمكەنتتىك ورەن 2005 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ جانە 2008 جىلعى الەم كۋبوگىنىڭ قولا جۇلدەگەرى. بىلتىرعى بەيجىڭدەگى ويىنداردا ول بولاشاق وليمپيادا چەمپيونى تسزۋ شيميننەن عانا ۇتىلعان ەدى. جالپى، سوڭعى جىلدارى «ءبىرجاننىڭ الدىن ورايتىن جەر بەتىندە ءبىر عانا بوكسشى بار. ول - تسزۋ شيمين» دەگەن اڭگىمەلەر ءجيى ايتىلىپ ءجۇردى. الايدا قىتايدىڭ ماقتانىشىنان قاۋىپتەنىپ جۇرگەنىمىزدە، باسقا دا مىقتى بوكسشىلار ءوسىپ جەتىلگەن ەكەن. سولاردىڭ ءبىرى - موڭعول نيامبايار تۋگستۋگۋد. شيرەك فينالدا ءبىرجان جاقىپوۆ سول جىگىتتەن 4:10 ەسەبىمەن ۇتىلدى.

قىتايدىڭ جۋحاي قالاسىندا اياقتالعان ازيا چەمپيوناتىندا قازاقستاننىڭ بىلعارى قولعاپ شەبەرلەرى قوس التىن جانە ءۇش قولا مەدال جەڭىپ الدى. ءبىر قاراعاندا، جامان تابىس ەمەس. الايدا كەزىندە قۇرلىقتىق دەڭگەيدەگى دودالاردا دارالانىپ جۇرگەن كوماندا ءۇشىن بۇل ازدىق ەتەتىن سىڭايلى.
ەڭ وكىنىشتىسى، جارىس جولىنا شىققان جەرلەستەرىمىزدىڭ تەڭ جارتىسىنان كوبى باستاپقى باسەكەلەردە-اق ءسۇرىندى. ءبىزدىڭ جانكۇيەرلەر ءۇشىن ەڭ اۋىرعا سوققانى - ءبىرجان جاقىپوۆ پەن ادىلبەك نيازىمبەتوۆتىڭ جەڭىلىس تابۋى. اسا جەڭىل سالماقتاعى جاقىپوۆ - 2005 جىلدان بەرگى ۋاقىتتا ەلىشىلىك جارىستاردا قارسىلاس شىداتپاي حالىقارالىق ارەنالاردا دا تابىستى ونەر كورسەتىپ جۇرگەن سىرالعى بوكسشى. شىمكەنتتىك ورەن 2005 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ جانە 2008 جىلعى الەم كۋبوگىنىڭ قولا جۇلدەگەرى. بىلتىرعى بەيجىڭدەگى ويىنداردا ول بولاشاق وليمپيادا چەمپيونى تسزۋ شيميننەن عانا ۇتىلعان ەدى. جالپى، سوڭعى جىلدارى «ءبىرجاننىڭ الدىن ورايتىن جەر بەتىندە ءبىر عانا بوكسشى بار. ول - تسزۋ شيمين» دەگەن اڭگىمەلەر ءجيى ايتىلىپ ءجۇردى. الايدا قىتايدىڭ ماقتانىشىنان قاۋىپتەنىپ جۇرگەنىمىزدە، باسقا دا مىقتى بوكسشىلار ءوسىپ جەتىلگەن ەكەن. سولاردىڭ ءبىرى - موڭعول نيامبايار تۋگستۋگۋد. شيرەك فينالدا ءبىرجان جاقىپوۆ سول جىگىتتەن 4:10 ەسەبىمەن ۇتىلدى.

ادىلبەك نيازىمبەتوۆ - جاستار بۋىنىنىڭ جارقىن وكىلى. 20 جاسقا جەتەر-جەتپەس شاعىندا اۋەلى 69 كەلى، سودان كەيىن 75 كەلى سالماق دارەجەلەرى بويىنشا قازاقستان چەمپيونى اتاندى. ونىڭ رينگتەگى قيمىل-قوزعالىسىنا نازار اۋدارعان جانكۇيەرلەردىڭ ادىلبەكتىڭ «ويلى بوكسشى» ەكەنىنە انىق كوز جەتكىزدى. جانە دە بارشا حالىق اقتاۋدىڭ ارلانىنىڭ بولاشاعىنا زور سەنىممەن قاراۋدا. بىراق وسىدان ءبىر اي بۇرىن الماتىدا وتكەن ساعدات نۇرماعامبەتوۆتىڭ تۋرنيرىندە نيازىمبەتوۆتىڭ ونەرى كورەرمەن كوڭىلىنەن شىقپادى. تىم سىلبىر قيمىلداپ، شيرەك فينالدا قارسىلاسىن ازەر ۇتتى. سودان كەيىن باپكەرى مارات جاقيەۆ شاكىرتىنىڭ جارىستى ارى قاراي جالعاستىرۋىن قۇپ كورمەدى. ءوز شەشىمىن ايتۋلى مامان: «سوڭعى كەزدەرى تىم كوپ جارىستارعا قاتىستى. تىپتەن دۇرىستاپ دەمالۋىنا مۇمكىندىك بولعان جوق. ال ادام اعزاسى تەمىر ەمەس قوي. سول سەبەپتى ادىلبەكتى جارتىلاي فينالعا شىعارعان جوقپىن»، - دەپ ءتۇسىندىردى. بىلىكتى باپكەر ءدوپ ايتقان ەكەن. وسى جارىستا دا جاس بوكسشىنىڭ ءالى دە ءوز-وزىنە كەلە الماعانى بايقالدى. ماحيمال ۆيجەندەرمەن بولعان باسەكە ءۇندى سپورتشىسىنىڭ جەڭىسىمەن اياقتالدى - 4:19.

تاجىريبەلى ءمىرجان راقىمجانوۆتىڭ دا جولى بولمادى. وزبەك تالاسباي دانياروۆ (54 كەلى) ونىڭ وسال تۇسىن وڭاي تاپتى. ەكى جىل قاتارىنان ەل چەمپيوناتىندا دارا شىققان ماقسات وسپانوۆ (57 كەلى) ءۇندى شوتەلال يۋداۆتىڭ الدىندا تىم دارمەنسىز كورىندى - 1:15. ەرەسەكتەر رينگىنە ەندى وتكەن اسا اۋىر سالماقتاعى يۆان دىچكو (+91 كەلى) بىردەن وليمپيادا ويىندارىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى جيلەي جانگقا تاپ بولىپ، تاس-تالقان بولىپ ۇتىلدى - 0:9. حالىقارالىق جارىستاردا تاجىريبە جيىپ ۇلگەرمەگەن ومار تاشەنوۆ (64 كەلى) شۋ دەگەننەن وزبەك سانجاربەك راحمونوۆتىڭ الدىندا تىزە بۇكتى - 1:5. مىنە، ەلگە ەڭسەلەرى ءتۇسىپ ورالعان بوكسشىلار وسىلار. ال قالعان بەس بىلعارى قولعاپ شەبەرى جۇلدەلى ورىندار ءۇشىن تالاسۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى.
جارتىلاي فينالدا ءۇش جەرلەسىمىز ءسۇرىندى. 51 كەلى سالماقتاعى ولجاس ساتتىباەۆتىڭ العاشقىداعى قارقىنى كۇشتى بولدى. شيرەك فينالدا تارازدىڭ تاستۇلەگى وليمپيادا جۇلدەگەرى، موڭعول پۋرەۆدورج سەرداماعا سان سوقتىردى. ەسەپ - 11:3. كەلەسى كەزدەسۋدە ولجاس شارشى الاڭ يەسى لي چاودان جەڭىلدى - 3:12. پاكستاندىق تاريك زيانى ۇرىپ قۇلاتقان عاني جايلاۋوۆ (60 كەلى) ۇندىلىك جاي باعباننان ۇتىلدى - 2:7. كوپ كەشىكپەي داۋرەن ەلەۋسىنوۆ جوعارىدا ەسىمدەرى اتالعان كوماندالىق ارىپتەستەرىنىڭ كەبىن كيدى. باستاپقىدا موڭعول شۇلىڭتۇمىر تۇمىرجايانىڭ قالپاعىن كەرى قايىرعان (12:4) ورالدىڭ ورەنى مەنگ فانحۋاعا ەسە جىبەردى - 7:14.
ازيانىڭ التىن تۇعىرىنا كوتەرىلۋ باقىتى - سەرىك ساپيەۆ پەن ۆاسيلي لەۆيتكە بۇيىردى. بۇعان دەيىن 64 كەلى سالماقتا الەمدىك دەڭگەيدەگى جارىستاردا الدىنا جان سالماي جۇرگەن قاراعاندىنىڭ كوكجالى بەيجىڭدەگى ساتسىزدىكتەن كەيىن 69 كەلى سالماق دارەجەسىندە باق سىناۋعا بەل بۋعان ەدى. ەلىشىلىك جارىستا شاشاسىنا «شاڭ جۇقتىرماعان سەرىك ءوزىنىڭ العاشقى حالىقارالىق جارىسىندا جەڭىلىس تاپقان بولاتىن. سول كەزدە بازبىرەۋلەر «جاڭا سالماق ساپيەۆكە جاقپادى» دەپ تە ءتىل قاتتى. الايدا «شىن مىقتىعا تۇساۋ جوق» ەكەنىنە اسپاناستى ەلىندەگى جارىستا كوز جەتكىزدىك. قانداسىمىز ءۇندى جاعات سينگح، قىتاي چەن حونگۆەي جانە تۇرىكمەن ومار ماماتچاەۆتى باس كوتەرتپەي، ياعني نوكاۋتپەن ۇتىپ، سارى قۇرلىقتىڭ تەڭدەسسىزى اتاندى. سەرىك سالعان سارا جولدى ۆاسيلي لەۆيت جالعاستىردى. 91 كەلى سالماقتا سىنعا تۇسكەن وتانداسىمىز، موڭعول ساندارسۋرەن ەردەنباياردى، يراندىق ءالي مازاحەري مەن قىتاي لي ءبيندى ايقىن باسىمدىلىقپەن ۇتىپ، التىننان القا تاعىندى.

سونىمەن، قازاقستان قۇراماسى قىتاي مەن وزبەكستاندى العا جىبەرىپ، كوماندالىق ەسەپتە ءۇشىنشى ورىنعا تابان تىرەدى. رينگ يەلەرى 3 التىن، 3 كۇمىس جانە 2 قولا ءمادالدى ولجالاسا، «ءوز اعالارىمىز» 2 التىن جانە 3 كۇمىس جۇلدەنى قورجىنعا سالدى. قازاقستاننان كەيىنگى ورىندى تايلاند يەلەندى. تاي جىگىتتەرىنىڭ ەنشىسىندە - 2 التىن جانە ءبىر قولا مەدال. ءۇندىستان مەن تۇرىكمەنستان ءبىر-ءبىر التىننان ولجالادى. بۇل ناتيجەگە قازاقستاندىق جانكۇيەرلەردىڭ كوڭىلى تولدى دەپ ايتۋ ابەستىك بولار. ءبىر وكىنىشتىسى، قىتاي، ءۇندىستان جانە وزبەكستان بوكسشىلارىمەن بولعان كەزدەسۋلەردىڭ كوبى ءبىزدىڭ ەمەس، قارسىلاستارىمىزدىڭ پايداسىنا شەشىلدى. جارايدى، وزبەكتەر مەن قازاقتار ۇنەمى «جاعا جىرتىسىپ» كەلەدى دەيىك. ال وسىدان بىرەر جىل بۇرىن عانا قىتاي مەن ءۇندىستان قانداستارىمىزدىڭ قولىنا سۋ قۇيۋعا جارامايتىن. ۇلى كورشىمىزدىڭ بەيجىڭ وليمپياداسىنان كەيىن داڭقى ورلەدى. الايدا سول بەلەسكە جەتۋ ءۇشىن رينگ قوجايىندارى قانداي ايلاعا بارعانىن جانكۇيەر قاۋىم جاقسى بىلەدى. تورەشىلەردىڭ قىتايلارعا بۇيرەگى بۇرىپ، ادىلدىكتى بەلدەن باسقانىنا تورتكۇل دۇنيە جۇرتشىلىعى كۋا. ال ءۇندى بوكسىنىڭ بەدەلى ارتۋىنىڭ سەبەبى - كۋبا باپكەرلەرىمەن تىكەلەي بايلانىستى. بوستاندىق ارالىنىڭ ماماندارى اتالمىش مەملەكەتتە ەڭبەك ەتىپ، از عانا ۋاقىت ىشىندە نەبىر مىقتى جىگىتتەردى قاتارعا قوستى. ال ءبىز ءوز پوزيتسيامىزدى جوعالتتىق. ەستەرىڭىزدە بولسا، توقسانىنشى جىلداردىڭ بەل ورتاسىندا 12 سالماق دارەجەسى بويىنشا ساراپقا سالىناتىن باس جۇلدەنىڭ تەڭ جارتىسى قازاقتاردىڭ قانجىعاسىنا بايلاناتىن. 1994 جىلى تەھراندا بەس التىن الساق، 1995 جىلى تاشكەنتتە التى رەت ءانۇرانىمىز شىرقالىپ، ازيانىڭ تەڭدەسسىز كومانداسى اتانعان ەدىك قوي. ودان كەيىنگى جىلدارى دا جامان ونەر كورسەتكەن جوقپىز. سارى قۇرلىقتىڭ ساڭلاقتارىن مەنسىنبەگەنىمىز سونشالىق، چەمپيوناتقا ەكىنشى قۇرامدى جىبەرەتىن بولدىق. سونىڭ وزىندە جەرلەستەرىمىزدىڭ اراسىنان العاشقى اينالىمداردا سۇرىنەتىندەر تىم سيرەك ەدى. ال بۇگىنگى تاڭدا التى بىردەي بوكسشىمىز العاشقى اسۋلاردان دا اسا المادى. ال سولاردىڭ اراسىندا ءبىرجان جاقىپوۆ، داۋرەن ەلەۋسىنوۆ، ادىلبەك نيازىمبەتوۆ، يۆان دىچكو سىندى سەنىم ارتقان سپورتشىلاردىڭ بولۋى كوڭىلگە كىربىڭ ءتۇسىردى.

ازيا چەمپيوناتىنىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرى

48 كەلى: 1.كاەۆ پونگپراۋون (تايلاند). 2. نانوا سينگح ء(ۇندىستان). 3. نيامبايار تۋگستۋگۋد (موڭعوليا), ري چۋنگ لي (سولتۇستىك كورەيا).
51 كەلى: 1. سيرانجوي سينگح ء(ۇندىستان). 2. لي چاو (قىتاي). 3. ولجاس ساتتىباەۆ (قازاقستان), امنات روەنروەگ (تايلاند).
54 كەلى. 1. ماو يۋانحاو (قىتاي). 2. تالاسباي دانياروۆ (وزبەكستان). 3. جيتەندەر كۋمار ء(ۇندىستان), لۋي شۋح جينگ (تايپەي).
57 كەلى. 1. ماسسۋك ۆيدجاي (تايلاند). 2. حۇرشيد تادجىباەۆ (وزبەكستان). 3. ساتوشي شيميتسۋ (جاپونيا), جافحالان بايادي (مونعوليا).
60 كەلى. 1. سەردار قۇدايبەرديەۆ (تۇرىكمەنستان). 2. جاي باعبان ء(ۇندىستان). 3. ەنكزوريگ زوريگباتار (موڭعوليا), عاني جايلاۋوۆ (قازاقستان).
64 كەلى. 1.سانجاربەك راحمونوۆ (وزبەكستان). 2. كاۋمان كارامي (يران). 3. چەن تونگ چوي (قىتاي), ماساتۋشي كاۆاچي (جاپونيا).
69 كەلى. 1. سەرىك ساپيەۆ (قازاقستان). 2. ومار ماماتچاەۆ (تۇرىكمەنستان). 3. ۆەي چەن چانگ (تايپەي), چەن حونگۆەي (قىتاي).
75 كەلى. 1. جانگ جيانتينگ (قىتاي). 2. ايمان اۋاد (يوردانيا). 3. نادجيد سالوۋم (ليۆان), ماحيمال ۆيجەندەر ء(ۇندىستان).
81 كەلى. 1. ەلشود راسۇلوۆ (وزبەكستان). 2. مەن فانحۋا (قىتاي). 3. دانەش قۇمار ء(ۇندىستان), داۋرەن ەلەۋسىنوۆ (قازاقستان).
91 كەلى. 1. ۆاسيلي لەۆيت (قازاقستان). 2. لي بين (قىتاي). 3. ءالي مازاحەري (يران), يحات الماتبولي (يوردانيا).
+91 كەلى. 1. جانگ جيلەي (قىتاي). 2. ساردور ابدوللاەۆ (وزبەكستان). 3. پارامجەت ساموتا ء(ۇندىستان), اقبار حۋسسەين (يران).

عالىم سۇلەيمەن

«ايقىن» گازەتى 16 ماۋسىم 2009 جىل